Raro Kele Jihova Nọ Who Te Bi Wuhrẹ Emọ Ra
“Kọ o gbẹ rọnọ esẹ gbe ini kpobi a rẹ kpọ emọ rai họ?”—AHWO HIBRU 12:7, Contemporary English Version.
1, 2. Fikieme eyewọ i ro wo ẹbẹbẹ evaọ ẹyọrọ emọ rai nẹnẹ?
ỌKIẸRIWO jọ nọ a ru evaọ Japan umutho ikpe jọ nọ e vrẹ na o dhesẹ nọ enwenọ abọvo ekpako nọ a kiẹ riwi na a roro nnọ esẹ gbe ini avọ emọ a be t’ẹme kugbe ziezi hi gbe nọ esẹ gbe ini a be lọhobọ ga hrọ kẹ emọ rai. Evaọ ọkiẹriwo ọfa evaọ orẹwho oyena, enwenọ abọvo abane ahwo nọ a kiẹ riwi na a rọwo nnọ a riẹ epanọ a re lele emọ yeri hi. Uruemu onana orọnikọ obọ Ovatha-Ọre na ọvo o rrọ họ. The Toronto Star o n’iyẹrẹ nọ: “Esẹ gbe ini obọ Canada buobu a rọwo nnọ a riẹ epanọ a rẹ rọ jọ emamọ esẹ gbe ini hi.” Evaọ oria kpobi, o rrọ bẹbẹ kẹ eyewọ re a yọrọ emọ rai.
2 Fikieme eyewọ i bi ro wo ẹbẹbẹ evaọ ẹyọrọ emọ rai? Ugogo oware jọ họ ma be rria “edẹ urere” na, yọ ma rrọ “oke ẹbẹbẹ.” (2 Timoti 3:1) Fibae, Ebaibol ọ ta nọ “[eva] ohwo e vọ avọ umuomu nọ emaha ze.” (Emuhọ 8:21) Yọ izoge họ enọ e mai kpomafihọ kẹ ọwọsuọ Setan, ọnọ ọ wọhọ “okpohrokpo nọ obi do enu” nọ ọ rẹ vabọtu enọ i wo areghẹ hẹ. (1 Pita 5:8) Ezadhe buobu e ghinẹ riẹ rọkẹ eyewọ Ileleikristi, enọ e be gwọlọ yọrọ emọ rai ‘evaọ ọwhọkuo gbe ọkpọvio-iroro ỌNOWO na.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 6:4) Ẹvẹ eyewọ a sai ro fiobọhọ kẹ emọ rai rro jẹ jọ egegagọ Jihova nọ e kpako, nọ e rẹ sae hẹriẹ “uwoma no uyoma”?—Ahwo Hibru 5:14.
3. Fikieme ewuhrẹ gbe ọkpọvio ọsẹ gbe oni e jẹ r’oja evaọ ẹyọrọ emọ avọ obokparọ?
3 Solomọn Ovie owareghẹ na o muẹrohọ nọ: “Ugheghẹ o rọ eva ọmaha.” (Itẹ 13:1; 22:15) Re a si ugheghẹ utioye na no idu rai, emaha e gwọlọ ọkpọvio oyoyou n’obọ esẹ gbe ini rai ze. Ghele na, izoge e rẹ rehọ ọkpọvio otiọye na ẹsikpobi hi. Evaọ uzẹme, ẹsibuobu a rẹ se ohrẹ makọ ohwo nọ ọ kẹ riẹ kpobi. Fikiere, esẹ gbe ini e rẹ daoma re a “wuhrẹ ọmọ edhere nọ ọ rẹ nya.” (Itẹ 22:6) Okenọ emọ e tẹ nya lele ọwhọkuo otiọye, o rẹ sae jọ uzuazọ kẹ ae. (Itẹ 4:13) Ẹvẹ o r’oja te re eyewọ e riẹ oware nọ o gwọlọ re a wuhrẹ emọ rai!
Ọwhọkuo—Oware nọ U Dhesẹ
4. Eme họ uzedhe otofa “ọwhọkuo” wọhọ epanọ a rehọ e riẹ ruiruo evaọ Ebaibol na?
4 Fiki ozodhẹ re a se ae odẹ ba ese nnọ a be lahiẹ emọ—olahiẹ ugboma, orọ ẹmeunu, hayo orọ iroro—eyewọ jọ i re siuke kpemu re a kpọ emọ rai vi. U fo re ma wo ozodhẹ utioye na ha. Ubiẹme na “ọwhọkuo” wọhọ epanọ a rehọ e riẹ ruiruo evaọ Ebaibol na orọnikọ u dhesẹ olahiẹ hayo evega oghẹrẹ jọ họ. Ubiẹme Griki na rọkẹ “ọwhọkuo” o nwani w’obọ kpahe uthubro, ewuhrẹ, ọkpọvio, yọ evaọ ẹsejọ, ozọ-usio ogaga rekọ evaọ edhere oyoyou.
5. Fikieme u je wo erere re ma roro kpahe idhere nọ Jihova o re ro yeri kugbe ahwo riẹ?
5 Evaọ ẹkẹ ọwhọkuo otiọye na, Jihova Ọghẹnẹ ọ kẹ oriruo ọgbagba. Nọ ọ jẹ rehọ Jihova wawọ ọsẹ ohwo-akpọ, Pọl ukọ na o kere nọ: “Kọ o gbẹ rọnọ esẹ gbe ini kpobi a rẹ kpọ emọ rai họ? . . . Esẹ ahwo-akpọ mai a rẹ kpọ omai vi evaọ omoke kpẹkpẹe, yọ a re ru ei evaọ oghẹrẹ nọ a roro nọ o mai kiehọ. Rekọ Ọghẹnẹ ọ rẹ kpọ omai vi kẹ ewoma obọ mai, keme ọ gwọlọ nọ ma jọ ọrẹri.” (Ahwo Hibru 12:7-10, Contemporary English Version) Ẹhẹ, Jihova ọ rẹ whọku ahwo riẹ re a ruẹse jọ erẹri, hayo jọ fuafo. Ma rẹ sai ghine wuhrẹ eware buobu kpahe ọwhọkuo emọ ẹkwoma eroro kpahe epanọ Jihova o wuhrẹ ahwo riẹ.—Iziewariẹ 32:4; Matiu 7:11; Ahwo Ẹfẹsọs 5:1.
Uyoyou—Ẹgba nọ Ọ rẹ Wọ Omai
6. Fikieme o sae rọ jọ ẹbẹbẹ kẹ esẹ gbe ini re a raro kele uyoyou Jihova?
6 Jọn ukọ na ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” Fikiere uyoyou họ oware nọ o rrọ emu ewuhrẹ nọ Jihova ọ rẹ kẹ ẹsikpobi. (1 Jọn 4:8; Itẹ 3:11, 12) Kọ onana u dhesẹ nọ o te jọ lọlọhọ kẹ eyewọ nọ i wo uyoyou kẹ emọ rai re a raro kele Jihova evaọ abọ ọnana? Ere o nwane rọ họ. Uyoyou Ọghẹnẹ yọ uyoyou nọ u re lele ehri-izi. Yọ ọwena-isukulu jọ ọ riobọhọ nọ uyoyou utioye na o “rẹ nya kugbe ẹgwọlọ udu mai ẹsikpobi hi.” Uyoyou Ọghẹnẹ o rẹ rehọ aro tuẹtu ro ru eware he. O re roro oware nọ o mai woma kẹ ahwo riẹ ẹsikpobi.—Aizaya 30:20; 48:17.
7, 8. (a) Didi oriruo uyoyou nọ u re lele ehri-uzi Jihova o fihotọ evaọ eyerikugbe ahwo riẹ? (b) Ẹvẹ eyewọ e sae rọ raro kele Jihova evaọ obufihọ kẹ emọ rai re a bọ ẹgba nọ a rẹ rọ nya lele ehri-izi Ebaibol?
7 Roro kpahe uyoyou nọ Jihova o dhesẹ evaọ eyerikugbe emọ Izrẹl. Mosis ọ rehọ eme-owawọ urirẹ rọ t’ẹme ro dhesẹ uyoyou Jihova rọkẹ orẹwho oboba Izrẹl na. Ma se nọ: “Wọhọ epanọ ugo u re tete uwou riẹ, ọ vẹ jẹ rehọ ibekpe ruru emọ riẹ, ọ vẹ jẹ riẹ ibekpe riẹ o ve nwo ae rehọ, ọ vẹ rehọ ibekpe riẹ rọ wọ ae, ỌNOWO na ọvo ọ rọ [Jekọp] esuo.” (Iziewariẹ 32:9, 11, 12) Re o wuhrẹ emọ riẹ epanọ a rẹ rra, oni ugo o re “tete uwou riẹ,” tehe ibekpe riẹ re ọ tuduhọ emọ riẹ awọ re a rra. Okenọ ọmọ ọvra na ọ tẹ rra no uwou na ze uwhremu na, uwou nọ o rẹ jọ ehru utho ukpehru ẹsibuobu na, oni na ọ vẹ ‘rehọ ibekpe ruru’ ọmọ na. O tẹ wọhọ nọ ọvra ọboba na o bi ti kie, oni na ọ vẹ riẹ ibekpe riẹ fihotọ, ọ vẹ “wọ ae.” Avọ uyoyou, Jihova ọ rẹrote orẹwho okpokpọ Izrẹl na evaọ edhere ọvona. Ọ kẹ ahwo na Uzi Mosis na. (Olezi 78:5-7) Kẹsena Ọghẹnẹ o te je fiẹro họ orẹwho na ziezi, ruẹrẹ oma kpahe re ọ thọ ae evaọ okenọ ahwo riẹ a tẹ rọ ẹbẹbẹ.
8 Ẹvẹ eyewọ Ileleikristi a sae rọ raro kele uyoyou Jihova? Orọ ọsosuọ, a re wuhrẹ emọ rai ehri-izi gbe itee nọ e rọ Ẹme Ọghẹnẹ. (Iziewariẹ 6:4-9) Ute na họ re a fiobọhọ kẹ emaha na wuhrẹ re a ru iroro-ejẹ nọ e rọwo kugbe ehri-izi Ebaibol. Evaọ onana uruo, eyewọ iyoyou e be rehọ ibekpe ruru emọ rai, wọhọ odẹme, bi muẹrohọ epanọ a bi fi ehri-izi nọ a wuhrẹ na h’iruo. Nọ emọ na e be kpako na yọ a be rọ ẹmẹrera kẹ ae uvẹ viere na, eyewọ ẹruọsa a rẹ ruẹrẹ oma kpahe re a “riẹ ibekpe” rai fihọ otọ jẹ ‘rehọ ibekpe rai wọ emọ rai’ evaọ oke kpobi nọ a tẹ rọ ọza. Oghẹrẹ ọza vẹ?
9. Ọza vẹ eyewọ iyoyou e rẹ mai muẹrohọ? Dhesẹ iẹe.
9 Jihova Ọghẹnẹ ọ vẹvẹ emọ Izrẹl na unu kpahe oware nọ u re no ekpehre usu ze. (Ikelakele 25:1-18; Ẹzra 10:10-14) Usu onya kugbe ekpehre ahwo yọ ọza nọ ọ d’otọ fia nẹnẹ re. (1 Ahwo Kọrint 15:33) U re woma re eyewọ Ileleikristi e raro kele Jihova evaọ abọ ọnana. Ọmọtẹ ikpe 15 jọ nọ a re se Lisa o wo isiuru kpahe ọmọzae jọ nọ o wo oghẹrẹ uruemu gbe isiuru abọ-ẹzi erọ uviuwou Lisa ha. Lisa ọ ta nọ: “U kri hi ọsẹ gbe oni mẹ a te muẹrohọ enwene evaọ uruemu mẹ o tẹ jẹ kẹ ae idhọvẹ. Ẹsejọ a rẹ kpọ omẹ họ, yọ evaọ oke ofa a vẹ tuduhọ omẹ awọ avọ ẹwolẹ.” A lele Lisa keria jẹ gaviezọ kẹe avọ odiri, fikiere a te fiobọhọ kẹe yerikugbe oware nọ a ruẹ nọ o rọ ẹbẹbẹ na—isiuru re o wo ọjẹrehọ ehwa riẹ.a
Ru Uvẹ Ẹmeọta-Kugbe Rovie Fihọ
10. Idhere vẹ Jihova ọ rọ kẹ emamọ oriruo evaọ ẹmeọta-kugbe emọ Izrẹl?
10 Re a kparobọ evaọ ewuhrẹ emọ, eyewọ e rẹ daoma hrọ re a ru uvẹ ẹmeọta-kugbe rovie fihọ kugbe emọ rai. Dede nọ Jihova ọ riẹ oware nọ o rọ udu mai ziezi, ọ tuduhọ omai awọ re ma lele iei t’ẹme. (1 Iruẹru-Ivie 28:9) Nọ ọ rehọ Uzi na kẹ emọ Izrẹl no, Jihova ọ tẹ rehọ ahwo Livai na mu re a wuhrẹ ae, yọ o je vi eruẹaro na re a lele ai jiroro jẹ kpọ ae họ. O te je dhesẹ unevaze re ọ gaviezọ kẹ elẹ rai.—2 Iruẹru-Ivie 17:7-9; Olezi 65:2; Aizaya 1:1-3, 18-20; Jerimaya 25:4; Ahwo Galesha 3:22-24.
11. (a) Ẹvẹ eyewọ e sae rọ wha emamọ ẹmeọta-kugbe haro kugbe emọ rai? (b) Fikieme u je wuzou re eyewọ a wo uruemu ọ emamọ ezọgaviẹ evaọ okenọ a te bi lele emọ rai t’ẹme?
11 Ẹvẹ eyewọ e sae rọ raro kele Jihova evaọ okenọ a te bi lele emọ rai t’ẹme? Orọ ọsosuọ kpobi, a re ru uvẹ kẹ ae. U re je woma re esẹ gbe ini e whaha eme nọ e kare iroro nọ a rẹ rọ rehọ ohwo j’ijehwẹ, wọhọ, “Kọ fiki ere ọvo? Me je roro nọ okpoware jọ”; “Oyena yọ oware osese”; “Kọ ẹvẹ who roro vẹre? Ọmaha gheghe whọ rrọ.” (Itẹ 12:18) Re a tuduhọ emọ awọ re a rovie eva, eyewọ iyoyou e rẹ daoma re a jọ enọ e rẹ gaviezọ ziezi. Esẹ gbe ini nọ i re gbolo ovao kẹ emọ rai evaọ okenọ emọ na e tẹ rọ emaha a rẹ ruẹ nọ emọ na e be kpako na a ti gbolo ovao kẹ ae oma rai re. U no Jihova eva ze re ọ gaviezọ kẹ ahwo riẹ ẹsikpobi. Ọ rẹ gaviezọ kẹ ahwo nọ e rehọ omarokpotọ nyabru ei evaọ olẹ.—Olezi 91:15; Jerimaya 29:12; Luk 11:9-13.
12. Didi ekwakwa eyewọ e rẹ sai dhesẹ nọ e rẹ sai ru ei lọhọ kẹ emọ re a t’ẹme kugbe ai?
12 Je roro kpahe epanọ abọjọ ekwakwa-oma Ọghẹnẹ i ro ru ei lọhọ kẹ ahwo riẹ re a nyabru ei ababọ ozọ. Wọhọ oriruo, Devidi Ovie Izrẹl anwae na ọ raha uzi gaga ẹkwoma ẹnwae-obro riẹ kugbe Batshẹba. Fikinọ ọ rrọ ohwo-akpọ sebaẹgba, Devidi ọ raha izi ilogbo efa evaọ uzuazọ riẹ. Ghele na, ọ rẹ nyabru Jihova ẹsikpobi jẹ gwọlọ erọvrẹ gbe ọwhọkuo riẹ. Ababọ avro, uyoyou-ẹwo gbe ohrọ Ọghẹnẹ i ru rie lọhọ kẹ Devidi re ọ nyabru Jihova. (Olezi 103:8) Ẹkwoma edhesẹ ekwakwa edhere Ọghẹnẹ wọhọ ororokẹ gbe ohrọ, eyewọ e sai fiobọhọ ru uvẹ ẹmeọta-kugbe rovie fihọ makọ evaọ okenọ emọ i te ruthọ dede.—Olezi 103:13; Malakae 3:17.
Dhesẹ Ororokẹ
13. Re a dhesẹ ororokẹ, eme u kugbe?
13 Okenọ a tẹ be gaviezọ kẹ emọ rai, o gwọlọ nọ esẹ gbe ini i re dhesẹ ororokẹ gbe “areghẹ nọ o nehru ze.” (Jemis 3:17) Pọl ukọ na o kere nọ: ‘Rure ahwo kpobi a ruẹ ororokẹ rai.’ (Ahwo Filipai 4:5) Eme u dhesẹ re a dhesẹ ororokẹ? Otofa jọ orọ ubiẹme Griki nọ a fa ‘ororokẹ’ na họ “ibiẹme uzi na nọ a rẹ nya lele kekeke he.” Nọ a be yọrọ itee uruemu ezi gbe itee abọ-ẹzi na, ẹvẹ eyewọ e sai ro dhesẹ ororokẹ?
14. Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ ororokẹ evaọ okenọ o yerikugbe Lọt?
14 Jihova o fi obọdẹ oriruo h’otọ evaọ edhesẹ ororokẹ. (Olezi 10:17) Okenọ ọ ta kẹ Lọt avọ uviuwou riẹ re a dhẹ no okpẹwho Sọdọm nọ a brukpe no, Lọt o “je ru ulehie.” Uwhremu na, okenọ enjẹle Jihova e ta kẹe re ọ dhẹ kpohọ unu-akpọ igbehru na, Lọt ọ tẹ ta nọ: “Mẹ sae dhẹ kpo obọ igbehru hu . . . Ri, ẹwho [Zoa] ọyena ọ kẹle ẹdhẹ ruọ ọ tẹ jẹ rọ kakao. Jọ omẹ dhẹ kpo obei—kọ ọ gbẹrọ ọ kakao?” Didi owọ Jihova ọ jẹ kpahe onana? Ọ ta nọ: “Ri, mẹ [rọwo] o nọ whọ ta na re, mẹ sae raha ẹwho nọ whọ ta na ha.” (Emuhọ 19:16-21, 30) U no Jihova eva ze re ọ rọwo kugbe ayare Lọt. Ẹhẹ, u fo re eyewọ e nya lele itee nọ Jihova Ọghẹnẹ o fihotọ evaọ Ẹme riẹ, Ebaibol na. Ghele na, o rẹ sae lọhọ re a kuvẹ kẹ ẹgwọlọ emọ na otẹrọnọ o te raha ehri-izi Ebaibol ho.
15, 16. Didi uwuhrẹ eyewọ e rẹ sai wuhrẹ no ọtadhesẹ nọ ọ rọ Aizaya 28:24, 25 na ze?
15 Re a dhesẹ ororokẹ o kẹre te ẹruẹrẹhọ udu emọ na re a sae jẹ ohrẹ rehọ. Evaọ edhere ọtadhesẹ, Aizaya ọ rehọ Jihova wawọ ọwhẹrẹ jẹ ta nọ: “Kọ ohwo nọ o re kporo re ọkọ ekakọ, o re kporo otọ ababọ eriosehọ? Okenọ o ru ehru riẹ praprara no, kọ ọ gbẹ vaha idodo ogorurẹ, jẹ kọ [izuwo–aka], o ve fi eka họ ihihie, jẹ kọ eka ewawae họ iẹ, jegbe [eghẹrẹ] eka efa fihọ akotọ riẹ?”—Aizaya 28:24, 25.
16 Jihova “o re kporo re ọkọ ekakọ.” Fikiere ọ tẹ ruẹrẹ idu ahwo riẹ kpahe taure ọ tẹ te kẹ ae ọwhọkuo. Evaọ ẹkpọhọ emọ rai, ẹvẹ eyewọ a sai ro “kporo” udu emọ rai? Ọsẹ jọ ọ raro kele Jihova evaọ okenọ ọ jẹ kpọ ọmọzae ikpe ene riẹ họ. Okenọ ọmọzae riẹ ọ tehe ọmọ ọrivẹ riẹ jọ, ọsẹ na ọ tẹ roma totọ kake gaviezọ kẹ ẹkẹ-unu ọmọzae riẹ. Kẹsena, wọhọ ẹsenọ o bi “kporo” udu ọmọ na, ọsẹ na o te gbiku ọmọzae jọ nọ ọ ruẹ-uye gaga evaọ obọ ọhwa riẹ jọ nọ o re thuethu. Nọ o yo iku na no, oma o tẹ wọ ọmọ na ta nọ u fo re a kẹ ọmọ ọgeva na uye. ‘Ekporo’ otiọye na ọ tẹ ruẹrẹ udu ọmọ na kpahe je ru ei lọhọ kẹe re ọ ruẹ nọ re a tehe ọmọ ọrivẹ yọ uruemu evega yọ o thọ.—2 Samuẹle 12:1-14.
17. Didi uwuhrẹ evaọ ọkpọvio nọ eyewọ e rẹ kẹ o rrọ Aizaya 28:26-29?
17 Aizaya ọ tẹ nyaharo rehọ ọkpọvio Jihova wawo oghẹrẹ iruo ọwhẹrẹ efa jọ—ibi-eva. Evaọ edẹ riẹ, ọwhẹrẹ ọ rẹ rehọ oghẹrẹ ekwakwa sa-sa nọ a rẹ rọ va ibi ro ruiruo wọhọ ẹpanọ ohọrọ oghẹrẹ ibi nọ ọ gwọlọ va na o ga te. Ọ rẹ sae rehọ obọ va enọ i wo ohọrọ olọlọhọ, ọ vẹ rehọ ogbokọ hayo ọkpọ va enọ i wo ohọrọ ogaga. Ghele na, ọ rẹ nwane rọ ogbokọ hayo ọkpọ na fa enọ i wo ohọrọ ogaga na te epanọ e rẹ rọ whọlọ no ho. Epọvo na re, okenọ Jihova ọ tẹ gwọlọ si oware othọthọ jọ no oma ahwo riẹ, ọ rẹ rehọ ona sa-sa ro ru ei wọhọ epanọ ẹgwọlọ gbe uyero na o rọ. Ọ rẹ dhuaro hayo kienyẹ ae he. (Aizaya 28:26-29) Emọ jọ e rẹ j’owọ evaọ okenọ esẹ gbe ini rai i te dhe ai ozẹro ọvo, ẹme na ọ vẹ jọ ere kuhọ. Efa e gwọlọ ekareghẹhọ ẹsikpobi, yọ efa e sae gwọlọ ẹtẹzẹ nọ ọ ga viere. Eyewọ nọ i wo iroro e rẹ kẹ ọkpọvio wọhọ epanọ ẹgwọlọ ọmọ ọvuọvo ọ rọ.
Ru Ẹmeọta-Kugbe Uviuwou re O Jọ Oware Omawere
18. Ẹvẹ eyewọ a sae rọ ruẹrẹ oke họ kẹ uwuhrẹ Ebaibol uviuwou orọ ẹsikpobi?
18 Evaọ usu idhere nọ e mai woma nọ wha re ro wuhrẹ emọ rai họ uwuhrẹ Ebaibol uviuwou ẹsikpobi gbe ẹmeọta-kugbe Ikereakere ọrọ ikẹdẹ kẹdẹ. Uwuhrẹ uviuwou o rẹ mai w’iruo evaọ okenọ a te bi ru ei ẹsikpobi. A te vu ei wa bọo okenọ uvẹ o roma via ọvo hayo otẹrọnọ a rẹ vabọhọ iẹe, o te hae jọ godogodo. Fikiere eyewọ e rẹ ‘dẹ oke’ rọkẹ uwuhrẹ na. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:15-17) Re a salọ oke nọ u muotọ nọ u kiehọ ahwo kpobi oma o sae jọ use-abọ. Ọnọ o wo uzou uviuwou jọ ọ ruẹ nnọ nọ emọ na e be kpako na, omaa sa-sa rai u bi ru ei bẹbẹ re a koko ahwo uviuwou na kpobi họ okeovo. Dede na, uviuwou na o rẹ jọ kugbe ẹsikpobi evaọ aso iwuhrẹ ukoko na. Fikiere ọsẹ na o te ru ọruẹrẹfihotọ re a ru uwuhrẹ uviuwou na evaọ aso yena jọ. Ọruẹrẹfihotọ ọnana o ruiruo ziezi. Emọ esa rai kpobi a rọ idibo Jihova nọ e họ-ame no enẹna.
19. Ẹvẹ eyewọ e sae rọ raro kele Jihova evaọ okenọ a te bi ru uwuhrẹ uviuwou?
19 Ghele na, u te he re a se ebe Ikereakere jọ ọvo evaọ etoke uwuhrẹ na. Jihova o wuhrẹ emọ Izrẹl nọ i zihe ze na ẹkwoma izerẹ na, enọ i ‘dhesẹ je fi otofa họ’ Uzi na, ‘be kẹ otoriẹ evaọ isase na.’ (Nehemaya 8:8) Ọsẹ jọ nọ ọ kparobọ evaọ obọ ufihọ kẹ emọ ihrẹ riẹ kpobi re a you Jihova ọ jẹ hae rueva ubrukpẹ riẹ taure oke uwuhrẹ uviuwou na u te ti te re ọ ruẹrẹ oma kpahe, ọ vẹ nabe ruẹ epanọ ọ rẹ rọ kpọ oria uwuhrẹ na lele ẹgwọlọ ọmọ ọvuọvo. O re ru re emọ riẹ e reawere uwuhrẹ na. Ọmọzae riẹ jọ nọ ọ kpako no ọ kareghẹhọ nọ: “Ma rẹ reawere uwuhrẹ na ẹsikpobi. Otẹrọnọ ma rọ obemu ighẹ na fa obọro vẹre evaọ okenọ a te s’omai kẹ uwuhrẹ uviuwou na, ma re fi obọro na h’otọ ovovẹrẹ ma vẹ dhẹ ruọ obọ uwou rọkẹ uwuhrẹ na. Oye họ owọwọ jọ nọ ma rẹ mae reawere riẹ evaọ ẹkpoka na.”
20. Didi ẹbẹbẹ evaọ ẹyọrọ emọ ma te t’ẹme kpahe?
20 Ọso-ilezi na o whowho nọ: “Riri, emọ gbe ibi uvueyẹ na, eye họ ukuoriọ gbe okẹ nọ u no obọ ỌNOWO ze.” (Olezi 127:3) Ewuhrẹ emọ mai o rẹ rehọ oke gbe omodawọ, rekọ a te ru ei ziezi o rẹ sae jọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ kẹ emọ mai. Ẹvẹ o rẹ jọ emamọ osaohwa te! Fikiere, j’oma rọ ọwhọ raro kele Jihova evaọ okenọ ma te bi wuhrẹ emọ mai. Dedenọ a kẹ esẹ gbe ini owha-iruo orọ ‘ẹyọrọ emọ evaọ ọwhọkuo gbe ọkpọvio-iroro ỌNOWO’ na, o nwane rrọ imuẹro obokparọ ovọvọ họ. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:4) Makọ avọ ẹruọsa nọ ọ mai woma kpobi, ọmọ ọ rẹ sai zihe ro ohwo ọkparesuọ jẹ se Jihova ba ẹgọ. Kọ eme a re ru evaọ uyero utioye na? Oyena o te jọ uzoẹme ewuhrẹ n’otha na.
[Oruvẹ-obotọ]
a Ẹsejọhọ eware nọ e via nọ a gbiku rai fihọ uzoẹme onana gbe onọ u lele i rie na e via evaọ ekwotọ nọ iruemu-ẹwho rai i wo ohẹriẹ no era. Daoma ruẹ ehri-izi nọ e rrọ emu rai, je fi ai h’iruo nya lele uruemu-ẹwho ra.
Didi Uyo Whọ te Kẹ?
• Ẹvẹ eyewọ e sae rọ raro kele uyoyou Jihova nọ a dhesẹ evaọ Iziewariẹ 32:11, 12 na?
• Eme who wuhrẹ no edhere nọ Jihova o ro lele emọ Izrẹl t’ẹme ze?
• Didi oware ezọ nọ Jihova ọ gaviẹ kẹ ayare Lọt o wuhrẹ omai?
• Didi uwuhrẹ evaọ ẹkpọvi emọ who wuhrẹ no Aizaya 28:24-29 ze?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]
Mosis ọ rehọ ewuhrẹ Jihova ọrọ ahwo riẹ rọ wawọ oghẹrẹ nọ ugo o re ru emọ riẹ
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]
U fo re eyewọ e ruẹrẹ oke họ kẹ emọ rai
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]
“Oye họ owọwọ jọ nọ ma rẹ mae reawere riẹ evaọ ẹkpoka na”