უფუარობის დღესასწაული
იგი პასექის შემდეგ, 15 ნისანს იწყებოდა და 7 დღეს, 21 ნისანამდე გრძელდებოდა (იხ. პასექი). მისი სახელწოდება უფუარი პურიდან (ებრ. მაცცოთ) წარმოდგება. დღესასწაულის შვიდივე დღეს ებრაელებს უფუარი პურის გარდა სხვა პური არ ეჭმეოდათ. პურის ცომს მხოლოდ ფქვილითა და წყლით ზელდნენ, საფუვრის გარეშე. ცომი რომ არ დამჟავებულიყო, ის მოზელის შემდეგ მალევე უნდა გამოეცხოთ.
დღესასწაულის პირველ დღეს, რომელიც შაბათად ითვლებოდა, საზეიმო შეკრება ეწყობოდა. მომდევნო დღეს, 16 ნისანს პალესტინის ტერიტორიაზე მოწეული პირველნაყოფის, ქერის ძნები მიჰქონდათ მღვდელთან. ამ დღესასწაულამდე არანაირი ახალმოწეული მარცვლეული, პური ან მოხალული მარცვლეული არ უნდა ეჭამათ. მღვდელი პირველმოწეულ ნაყოფს სიმბოლურად სწირავდა იეჰოვას — ძნებს აქეთ-იქით არხევდა, მამალ თოხლს ცეცხლში წვავდა და ზეთში მოზელილ მარცვლეულ შესაწირავსა და დასაღვრელ შესაწირავს სწირავდა (ლვ. 23:6—14). კანონით არ მოითხოვებოდა მარცვლეულის ან ფქვილის სამსხვერპლოზე დაწვა, რასაც მოგვიანებით მღვდლები აკეთებდნენ. უფუარობის დღესასწაულზე პირველმოწეული ნაყოფი მხოლოდ ერის სახელზე არ იწირებოდა. თითოეულ ოჯახს თუ ცალკეულ ადამიანს, ვისაც ისრაელში თავისი მიწა ჰქონდა, იეჰოვასადმი მადლიერების ნიშნად შეეძლო თავისი მოსავლიდან შესაწირავის მიტანა (გმ. 23:19; კნ. 26:1, 2; იხ. პირველი ნაყოფი).
მნიშვნელობა. გამოსვლის 12:14—20-ში ჩაწერილი მითითებისამებრ ისრაელები დღესასწაულის პერიოდში უფუარ პურს ჭამდნენ. მე-19 მუხლში ასეთი გაფრთხილებაა მოცემული: „შვიდ დღეს არ უნდა გქონდეთ სახლში საფუარი“. მეორე კანონის 16:3-ში უფუარ პურს „გაჭირვების პური“ ეწოდება. მისი ჭამა ისრაელებს შეახსენებდა, რომ მათ წინაპრებს საჩქაროდ მოუწიათ ეგვიპტის დატოვება ისე, რომ ცომი გაუფუებელი დარჩა (გმ. 12:34). მათ აგრეთვე უნდა ხსომებოდათ, რა გაჭირვებისა და ჩაგვრისგან იხსნა ისინი ღმერთმა. იეჰოვას მათთვის ნათქვამი ჰქონდა: „რათა მთელი სიცოცხლე გახსოვდეს ეგვიპტის მიწიდან შენი გამოსვლის დღე“. ყოველწლიური სამი დიდი დღესასწაულიდან ეს პირველი დღესასწაული კარგი შეხსენება იყო ისრაელებისთვის, რომ ისინი იეჰოვას, თავიანთი მხსნელის წყალობით იყვნენ თავისუფლები (კნ. 16:16).
როგორ აღინიშნებოდა გადასახლებამდე. წმინდა წერილებიდან ცნობილია, რომ აღთქმულ ქვეყანაში შესვლიდან ბაბილონში გადასახლებამდე ისრაელებმა უფუარობის დღესასწაული სამჯერ აღნიშნეს, თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ეს დღესასწაული სხვა დროს არ აღუნიშნავთ. იმ მონაკვეთში, სადაც პირველ აღნიშვნაზეა საუბარი, სხვა დღესასწაულებიც მოიხსენიება და ისიც, თუ რა წვლილი შეიტანა სოლომონმა მათ აღნიშვნაში (2მტ. 8:12, 13).
მეორე შემთხვევა განსაკუთრებულ ვითარებას უკავშირდება, კერძოდ, კარგა ხნის მანძილზე აღუნიშვნელი დღესასწაულის აღდგენას ღვთისმოსავი მეფე ხიზკიას მეფობის პირველ წელს. აღსანიშნავია, რომ დღესასწაულისთვის მზადება 15 ნისანს ვერ მოესწრო, რადგან ტაძრის განწმენდა და შეკეთება 16 ნისანამდე გაგრძელდა. ამიტომ დღესასწაული მეორე თვეს აღნიშნეს, რის უფლებასაც კანონი იძლეოდა (2მტ. 29:17; 30:13, 21, 22; რც. 9:10, 11). დღესასწაულის აღორძინებას იმხელა სიხარული მოჰყვა, რომ ზეიმისთვის შვიდი დღე საკმარისი არ აღმოჩნდა, ამიტომ კიდევ შვიდ დღეს იდღესასწაულეს. მეფე ხიზკიამ და მთავრებმა გულუხვი შესაწირავი გაიღეს შეკრებილი ხალხის დასაპურებლად — 2 000 ხარი და 17 000 ცხვარი (2მტ. 30:23, 24).
ამ დღესასწაულით დაიწყო ცრუ რელიგიის წინააღმდეგ ფართომასშტაბიანი გალაშქრება. ბევრი ქალაქი კერპებისგან მანამდე განწმინდეს, ვიდრე ხალხი თავის სამკვიდროს დაუბრუნდებოდა (2მტ. 31:1). უფუარობის დღესასწაულს იეჰოვას კურთხევები და დემონური კულტებისგან განწმენდა მოჰყვა, რითაც კიდევ ერთხელ დადასტურდა, რომ ღვთიური დღესასწაულები ხალხის სულიერ კეთილდღეობას ემსახურებოდა.
მესამე, ბოლო უფუარობის დღესასწაული ბაბილონში გადასახლებამდე მეფე იოშიას დროს აღინიშნა. მეფემ დიდი სიმამაცე გამოიჩინა იუდაში ჭეშმარიტი თაყვანისმცემლობის ასაღორძინებლად (2მტ. 35:1—19).
მართალია, ბიბლია უფუარობის დღესასწაულის აღნიშვნის სამ ფაქტს მოიხსენიებს, მაგრამ უდავოა, რომ მეფეებამდე ამ დღესასწაულის აღნიშვნას ღვთისმოშიში მსაჯულებიცა და მღვდლებიც სერიოზულად მოეკიდებოდნენ. მოგვიანებით დავითმა და სოლომონმა ბევრი რამ გააკეთეს იმისათვის, რომ სამღვდელოებას თავისი მოვალეობა სათანადოდ შეესრულებინა. ცხადია, დღესასწაულების ყოველწლიურ აღნიშვნას იუდას სხვა მეფეებიც გაუწევდნენ ორგანიზებას. უფუარობის დღესასწაულს ბაბილონის ტყვეობიდან გათავისუფლების შემდეგაც ყოველ წელს ზეიმობდნენ.
როგორ აღინიშნებოდა გადასახლების შემდეგ. ბაბილონიდან გათავისუფლებისა და აღთქმულ მიწაზე დაბრუნების შემდეგ ებრაელებმა ყურად იღეს იეჰოვას წინასწარმეტყველების, ანგიასა და ზაქარიას მოწოდება და იერუსალიმის ტაძარი აღადგინეს (ეზრ. 5:1, 2). ძვ. წ. 515 წელს აღდგენილი ტაძრის მიძღვნა დიდი სიხარულით იზეიმეს და უფუარობის დღესასწაულისთვის განკუთვნილი შესაწირავები გაიღეს. ეზრას 6:22-ში ვკითხულობთ: „ისინი სიხარულით აღნიშნავდნენ უფუარობის დღესასწაულს შვიდ დღეს“.
მართალია ბაბილონიდან დაბრუნებული ებრაელები თავიდან გულმოდგინედ შეუდგნენ ღვთის თაყვანისმცემლობის აღდგენას, მაგრამ როგორც მალაქიას წიგნიდან ჩანს, დროთა განმავლობაში მღვდლები დაუდევრები, ამპარტავნები და თვითკმაყოფილები გახდნენ. ისინი თვალთმაქცურად მსახურობდნენ ტაძარში და დღესასწაულებსაც ფორმალურად აღნიშნავდნენ (მლ. 1:6—8, 12—14; 2:1—3; 3:8—10). იესოს დედამიწაზე მსახურების დროს მწიგნობრები და ფარისევლები ზედმიწევნით იცავდნენ კანონით დადგენილ წესებს თავიანთივე დამატებულ ტრადიციებთან ერთად. მართალია, დიდი მონდომებით აღნიშნავდნენ დღესასწაულებს, მათ შორის უფუარობის დღესასწაულს, მაგრამ იესომ გაკიცხა ისინი და თვალთმაქცები უწოდა, რადგან ვეღარ ხედავდნენ იეჰოვას მიერ მათ საკურთხებლად დაწესებული ამ შესანიშნავი დღესასწაულების ნამდვილ დანიშნულებას (მთ. 15:1—9; 23:23, 24; ლკ. 19:45, 46).
წინასწარმეტყველური მნიშვნელობა. მათეს 16:6, 11, 12-ში იესო ქრისტემ საფუვრის სიმბოლური მნიშვნელობა ახსნა და თავისი მოწაფეები გააფრთხილა: „იფხიზლეთ და მოერიდეთ ფარისევლებისა და სადუკეველების საფუარს“. როცა მოწაფეებმა არასწორად გაიგეს მისი ნათქვამი, იესომ მათ პირდაპირ უთხრა: «როგორ ვერ ხვდებით, რომ პურზე არ მითქვამს, არამედ იმაზე, რომ ერიდოთ ფარისევლებისა და სადუკეველების საფუარს“. მაშინ მიხვდნენ, რომ მან უთხრა, მორიდებოდნენ ... ფარისევლებისა და სადუკეველების სწავლებას». როგორც ლუკა გვატყობინებს, იესომ მოწაფეებს ერთხელ პირდაპირ უთხრა, რომ მორიდებოდნენ ფარისევლების საფუარს — თვალთმაქცობას (ლკ. 12:1).
მოციქულმა პავლემაც ასეთივე სიმბოლური მნიშვნელობა მიანიჭა საფუარს, როცა ის უფუარობის დღესასწაულთან ერთად მოიხსენია და თანაქრისტიანებს შემდეგი რჩევა მისცა: „ნუთუ არ იცით, რომ მცირეოდენი საფუარი მთელ ცომს აფუებს? მოიშორეთ ძველი საფუარი, რათა ახალი ცომი იყოთ, რადგან უფუარნი ხართ, ვინაიდან შეწირულ იქნა ქრისტე, ჩვენი პასექი. ამიტომ ნურც ძველი საფუვრით ვიდღესასწაულებთ და ნურც ბოროტებისა და უკეთურობის საფუვრით, არამედ გულწრფელობისა და ჭეშმარიტების უფუარი პურებით“ (1კრ. 5:6—8).
უფუარობის დღესასწაულის მეორე დღეს, 16 ნისანს მღვდელმთავარი წლის პირველ მოსავალს ანუ პირველნაყოფს, ქერის ძნებს არხევდა (ლვ. 23:10, 11). აღსანიშნავია, რომ იესო ქრისტე მკვდრეთით სწორედ ამ დღეს, ახ. წ. 33 წლის 16 ნისანს აღდგა. პავლე ქრისტესა და სხვების აღდგომის შესახებ ამბობს: „მკვდრეთით აღდგა ქრისტე, სიკვდილის ძილით მიძინებულთა პირველი ნაყოფი ... თითოეული [გაცოცხლდება] თავისი წესისა და რიგის მიხედვით: ჯერ ქრისტე, პირველი ნაყოფი, შემდეგ კი ქრისტესნი — როცა ის მოსული იქნება“. ქრისტეს აგრეთვე ეწოდება „პირმშო ... მრავალ ძმას შორის“ (1კრ. 15:20—23; რმ. 8:29).