Zola Bantu Yina Nzambi Kezolaka

1-3. (a) Inki kyeleka ya muntu lenda buya ve Biblia ketuba? (b) Inki mutindu beto lenda pona banduku yina tapusa beto na kusala mambu ya mbote?

NA MUTINDU mosi buna, bantu kevandaka bonso kinuka; bo kevandaka ti kikalulu ya kumina konso kima yina kevandaka na nzyunga na bo. Yo kevandaka mpasi ve na kubaka, ata kukonda kuzaba, bikalulu, bansiku, mpi kimuntu ya bantu yina beto kesalaka na bo bangwisana ya ngolo.

² Biblia ketuba kyeleka mosi ya muntu lenda buya ve ntangu yo ketuba nde: “Kana nge landa bantu ya mayele, nge ta kuma mpi mayele; kana nge landa bazoba, nge mpi ta kuma zoba.” (Bingana 13:20) Kingana yai ketubila ve bangwisana ya zulu-zulu. Ngogo “landa” ya bo mesadila na verse yai kepesa ngindu ya kinduku ya ngolo.a Ntangu yo ketubila verse yai, mukanda mosi ya ketendulaka Biblia ketuba nde: “Kulanda muntu mosi ketendula kuzola mpi kukangama ti yandi.” Keti nge kendima ve nde beto kevandaka ti kikalulu ya kulanda mbandu ya bantu yina beto kezolaka? Ya kyeleka, sambu beto kevandaka ti kinduku ya mawi ti bantu yina beto kezolaka, bo lenda wumba beto na mutindu ya mbote to ya mbi.

³ Sambu na kubikala na zola ya Nzambi, yo kele mfunu nde beto sosa kinduku ya bantu yina tapusa beto na kusala mambu ya mbote. Inki mutindu beto lenda sala yo? Na bunkufi, beto lenda sala yo na kuzolaka bantu yina Nzambi kezolaka, mpi kukumisa banduku na yandi banduku na beto. Yindula fyoti. Keti beto lenda zwa banduku ya mbote kuluta bantu yina kele ti bikalulu yina Yehowa kesosaka na banduku na yandi? Bika beto tadila mutindu ya bantu yina Nzambi kezolaka. Kana beto kele ti ngindu ya Yehowa pwelele na mabanza, beto tavanda ya kukuka na kupona banduku ya mbote.

 4. Sambu na nki Yehowa kele na nswa ya kuta ve nsaka na yina metala kupona banduku na yandi, mpi sambu na nki Yehowa kubingaka Abrahami nde “nduku na mono”?

⁴ Yehowa ketaka nsaka ve na yina metala kupona banduku. Keti yandi kele ve ti nswa ya kusala mutindu yina? Yandi kele Nkwa Kimfumu ya luyalanganu, mpi kusala kinduku ti yandi kele lukumu ya nene mpenza. Ebuna, banani yandi keponaka na kuvanda banduku na yandi? Yehowa kepusanaka penepene ti bantu yina ketudilaka yandi ntima mpi kekwikilaka na yandi na mambu yonso. Beto tadila mbandu ya Abrahami, yina kuzabanaka sambu na lukwikilu na yandi ya kuyituka. Kele ve ti kumekama yina lendaka kuvanda ngolo kuluta sambu na tata mosi kuluta kulomba yandi na kupesa mwana na yandi bonso kimenga.b Ata mpidina, Abrahami “zolaka kupesa Izaki makabu,” sambu yandi vandaka kundima mpenza nde “Nzambi ke na kiyeka ya kuvutula diaka moyo na Izaki.” (Baebreo 11:17-19) Sambu Abrahami kumonisaka lukwikilu mpi bulemfu ya mutindu yai, Yehowa kubingaka yandi na zola yonso nde “nduku na mono.”​—Yezaya 41:8; Yakobo 2:21-23.

 5. Inki mutindu Yehowa kemonaka bantu yina kelemfukilaka yandi na kwikama yonso?

⁵ Sambu na Yehowa bulemfu ya kwikama kele mfunu mingi. Yandi kezolaka bantu yina kevandaka ti luzolo ya kutula kwikama na bo na yandi na ntwala ya mambu yonso yankaka. (Tanga 2 Samuele 22:26) Mutindu beto monaka yo na Kapu ya 1 ya mukanda yai, Yehowa kesepelaka mingi na bantu yina keponaka na kulemfukila yandi na zola yonso. Bingana 3:32 ketuba nde: “Yandi kele nduku ya bantu ya mbote.” Bantu yina kezitisaka na kwikama yonso mambu ya Nzambi kelombaka kendimaka emvitasio ya zola ya kekatuka na Yehowa: Bo lenda vanda bantu yina kele ti nswa ya kukota na “nzo” na yandi, disongidila, bo kebinga bo na kusambila yandi mpi bo kele na nswa ya kukwenda penepene na yandi na kisambu konso ntangu.​—Nkunga 15:1-5.

 6. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto kezolaka Yezu, mpi nki mutindu Yehowa ketadilaka bantu yina kezolaka Mwana na yandi?

⁶ Yehowa kezolaka bantu yina kezolaka Yezu, Mwana na yandi mosi kaka ya kubutukaka. Yezu kutubaka nde: “Muntu yina ke zolaka mono, yandi ta landaka malongi na mono. Tata na mono ta zolaka yandi, ebuna beto na Tata beto ta kwisa kuzinga ti yandi.” (Yoane 14:23) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto kezolaka Yezu? Na kulemfukaka na bansiku na yandi, tanga mpi kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote mpi ya kukumisa bantu balongoki. (Matayo 28:19, 20; Yoane 14:15, 21) Beto kemonisaka mpi zola na beto sambu na Yezu ntangu beto ‘kelandaka bitambi na yandi mbote-mbote,’ (NW) disongidila kulanda mbandu na yandi na bangogo mpi na bisalu na kiteso yina mefwana sambu na beto, bantu ya kukonda kukuka. (1 Piere 2:21) Ntima ya Yehowa kesepelaka na bikesa ya bantu yina zola na bo sambu na Mwana na yandi kepusaka bo na kulanda mbandu ya Kristu.

 7. Sambu na nki yo kele mayele na kukumisa banduku ya Yehowa banduku na beto?

⁷ Lukwikilu, kwikama, bulemfu, mpi zola sambu na Yezu mpi bansiku na yandi: yai kele bikalulu ya Yehowa kesosaka na banduku na yandi. Konso muntu na kati na beto fwete kudiyula nde: ‘Keti bikalulu mpi bansiku ya mutindu yai kemonanaka pwelele na banduku na mono? Keti mono mekumisaka banduku ya Yehowa banduku na mono?’ Yo kele mayele na kusala mutindu yina. Bantu yina kekunaka bikalulu ya Nzambi kezolaka mpi kesamunaka nsangu ya mbote ya Kimfumu ti kikesa lenda vanda na bupusi ya mbote na luzingu na beto, bo lenda pusa beto na kuzinga na kuwakana ti lukanu na beto ya kusepedisa Nzambi.​—Tala lupangu “Nani Kele Nduku ya Mbote?.”

 8. Inki keyitukisa nge na yina metala kinduku ya vandaka na kati ya (a) Noemi ti Ruti? (b) baleke tatu ya Baebreo? (c) Polo ti Timoteo?

⁸ Masonuku kele ti bambandu mingi ya bantu yina kubakaka mambote sambu bo ponaka banduku ya mbote. Nge lenda tanga disolo ya ketubila bangwisana ya vandaka na kati ya Noemi ti bokilo na yandi Ruti, na kati ya baleke tatu ya Baebreo yina kusalaka kinduku ya ngolo na Babilone, mpi na kati ya Polo ti Timoteo. (Ruti 1:16; Daniele 3:17, 18; 1 Korinto 4:17; Filipi 2:20-22) Kansi, bika beto tula dikebi na mbandu yankaka ya kuluta mbote: kinduku na kati ya Davidi ti Yonatani.

9, 10. Inki kusimbaka kinduku yina vandaka na kati ya Davidi ti Yonatani?

⁹ Biblia ketuba nde ntangu Davidi kufwaka Goliati, “Yonatani mwana ya Saule yantikaka kuzola Davidi mingi; ntima na yandi kangamaka na Davidi, yandi zolaka yandi bonso yandi mosi.” (1 Samuele 18:1) Ata bamvula na bo kuvandaka ya kuswaswana, kinduku mosi ya kuzingaka mingi kubutukaka mpi yo zingaka tii na ntangu Yonatani kufwaka na mvita.c (2 Samuele 1:26) Inki kusimbaka kinduku ya ngolo yina kusalamaka na kati ya banduku zole yai?

¹⁰ Kima kuvukisaka Davidi ti Yonatani kumosi kuvandaka zola na bo sambu na Nzambi mpi mpusa na bo ya ngolo ya kubikala ya kwikama na yandi. Babakala yai zole kuvandaka ti bangwisana ya kimpeve. Konso muntu na kati na bo kuvandaka ti bikalulu yina vandaka kusepedisa nduku na yandi. Ntembe kele ve nde kikesa ya mingi yina leke yina kunwaninaka zina ya Yehowa kukonda boma kumonisaka kuyitukaka mpenza Yonatani. Ntembe kele ve nde Davidi kuzitisaka mbuta yina kupesaka maboko na kwikama yonso na bangidika ya Yehowa mpi kutulaka mambote ya Davidi na ntwala ya mambote na yandi mosi. Mu mbandu, beto tadila dyambu yina kusalamaka ntangu Davidi kulembaka mpenza nitu. Yandi kwendaka na ntoto ya zelo na zelo sambu na kutina makasi ya Ntotila ya mbi, Saule, tata ya Yonatani. Sambu na kumonisa kwikama ya ngolo mpenza, Yonatani kwendaka “kutala [Davidi]. Yandi pesaka Davidi kikesa na zina ya Nzambi.” (1 Samuele 23:16) Yindula kikesa yina Davidi kubakaka ntangu nduku na yandi yai ya ngolo kwisaka sambu na kupesa yandi lusadisu mpi kikesa!d

11. Inki nge kelonguka na yina metala kinduku na mbandu ya Yonatani ti Davidi?

¹¹ Inki beto kelonguka na mbandu ya Yonatani ti Davidi? Ntetentete, beto kemona nde kima ya kuluta mfunu ya banduku fwete vanda na yo na kimvuka kele minsiku ya kimpeve. Ntangu beto kepusanaka penepene ti bantu yina beto kele ti bo lukwikilu mosi, minsiku ya bikalulu ya mbote ya mutindu mosi, mpi mpusa ya mutindu mosi ya kubikala ya kwikama na Nzambi, beto lenda kabula mabanza, mawi, mpi baeksperiansi yina lenda pesa beto kikesa mpi kutunga beto. (Tanga Roma 1:11, 12) Beto kezwaka banduku ya kezolaka mambu ya kimpeve ya mutindu yai na kati ya bampangi na beto Bakristu. Kansi, keti yo ketendula nde konso muntu yina kekwisaka na balukutakanu na Nzo ya Kimfumu kele nduku ya mbote? Ve, ata fyoti ve.

12, 13. (a) Sambu na nki beto fwete pona mbote banduku na beto ata na kati ya bampangi Bakristu? (b) Inki dikambu mabundu ya mvu-nkama ya ntete kukutanaka na yo, mpi yo pusaka Polo na kupesa nki balukebisu ya ngolo?

¹² Ata na kati ya dibundu beto fwete pona mbote kana beto kezola kuvanda ti banduku yina tatunga beto na kimpeve. Keti yo fwete yitukisa beto? Mpenza ve. Na dibundu, Bakristu yankaka lenda baka ntangu mingi sambu na kuyela na kimpeve, kaka mutindu bambuma yankaka na nti lenda baka ntangu mingi sambu na kutela. Yo yina, na konso dibundu yina, beto kekuta Bakristu yina kele na banivo ya kuswaswana ya kuyela ya kimpeve. (Baebreo 5:12–6:3) Ya kyeleka, beto kemonisaka zola mpi kukanga ntima na bantu ya mpa mpi na bantu yina kele ya kulemba, sambu beto kezolaka kusadisa bo na kuyela na kimpeve.​—Roma 14:1; 15:1.

¹³ Bantangu yankaka, dyambu mosi lenda basika na dibundu yina kelomba nde beto keba na banduku na beto. Bantu yankaka lenda kuma ti bikalulu ya mbi. Bankaka lenda yedisa makasi to kukuma ti kikalulu ya kubokuta. Na mvu-nkama ya ntete T.B., mabundu kukutanaka ti dikambu ya mutindu mosi. Ata bantu mingi kuvandaka ya kwikama, bankaka vandaka kuditwadisa ve mbote. Sambu bantu yankaka na dibundu ya Korinto vandaka kundima ve malongi yankaka ya Bukristu, ntumwa Polo kukebisaka dibundu yina nde: “Bantu kukusa beno ve, sambu: ‘Banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote.’” (1 Korinto 15:12, 33) Polo kukebisaka Timoteo nde ata na kati ya Bakristu, beto lenda kuta bantu yankaka yina kesala ve mambu na mutindu ya mbote. Yandi songaka Timoteo na kutina bantu ya mutindu yina, mpi na kukumisa bo ve banduku na yandi ya ngolo.​—Tanga 2 Timoteo 2:20-22.

14. Inki mutindu beto lenda sadila munsiku yina kele na balukebisu ya Polo ya ketubila kinduku?

¹⁴ Inki mutindu beto lenda sadila munsiku yina kele na balukebisu ya Polo? Na kubuyaka kusala kinduku ya ngolo ti konso muntu yina, na kati to na nganda ya dibundu, lenda vanda ti bupusi ya mbi. (2 Tesalonika 3:6, 7, 14) Beto fwete tanina kimpeve na beto. Yibuka nde bonso kinuka, beto keminaka bikalulu mpi bansiku ya banduku na beto ya ngolo. Kaka mutindu beto lenda dindisa ve kinuka na kati ya vinegre mpi kuvingila nde yo fuluka ti masa, mutindu mosi beto lenda sala ve kinduku ti bantu yina kele ti bupusi ya mbi mpi kuyindula nde beto lenda bakila yo mambote.​—1 Korinto 5:6.

15. Inki nge lenda sala sambu na kuzwa banduku ya kezolaka mambu ya kimpeve na kati ya dibundu?

¹⁵ Yo kele kyese na kumona nde beto kele ti mabaku mingi ya kuzwa banduku ya mbote na kati ya bampangi na beto Bakristu. (Nkunga 133:1) Inki mutindu nge lenda zwa banduku ya kezolaka mambu ya kimpeve na dibundu? Kana nge keyedisa bikalulu yina kesepedisaka Nzambi, ntembe kele ve nde bantu yankaka ya kele ti mabanza ya mutindu mosi tapusana penepene ti nge. Kaka na ntangu yina mosi, yo lenda vanda mfunu nde nge sala mwa bitambi sambu na kuzwa banduku ya mpa. (Tala lupangu Mutindu Beto Zwaka Banduku ya Mbote.”) Sosa bayina kemonisa bikalulu yina nge kezola kuvanda na yo. Landa ndongisila ya Biblia ya “kudikangula,” na kusalaka kinduku ti bampangi Bakristu kukonda kutadila mpusu ya nitu, insi, to mutindu ya kuzinga. (2 Korinto 6:13, NW; tanga 1 Piere 2:17) Kusala kaka ve kinduku ti bantu yina kele mvula mosi ti nge. Yibuka nde Yonatani kulutaka Davidi na bamvula mingi mpenza. Bambuta mingi lenda tomisa kinduku na nsadisa ya eksperiansi mpi mayele na bo.

16, 17. Kana mpangi mosi mepesa beto mpasi na mutindu mosi buna, sambu na nki beto fwete katuka ve na dibundu?

¹⁶ Sambu dibundu kele ti Bakristu ya kele ti kimuntu ya kuswaswana mpi ya mekatuka na bisika ya mutindu na mutindu, makambu lenda basika bantangu yankaka. Mpangi mosi lenda tuba to kusala dyambu mosi yina kepesa beto mpasi. (Bingana 12:18) Bantangu yankaka, kima ya kebasisaka bampasi kevandaka luswaswanu ya kimuntu, kukonda kubakisa mabanza ya bankaka, to kuvanda ti bangindu ya kuswaswana. Keti beto tabula dibaku sambu na mambu yai mpi kudikatula na dibundu? Ve kana beto kele ti zola ya masonga sambu na Yehowa mpi bantu yina yandi kezolaka.

¹⁷ Sambu Yehowa kele Ngangi mpi yandi muntu kepesaka beto bima ya mfunu ya luzingu, yo mefwana nde beto zola yandi mpi beto kudipesa ya mvimba na yandi. (Kusonga 4:11) Dyaka, yo mefwana mpi nde beto pesa maboko na kwikama yonso na dibundu yina yandi kemonaka kyese na kusadila. (Baebreo 13:17) Yo yina, kana mpangi mosi mepesa beto mpasi to melembisa beto nitu na mutindu mosi buna, beto takatuka ve na dibundu sambu na kumonisa makasi na beto. Yo tapesa beto inki? Yehowa ve muntu kupesaka beto mpasi. Zola na beto sambu na Yehowa lenda pusa beto ve ata fyoti na kupesa yandi mpi bansadi na yandi mukongo!​—Tanga Nkunga 119:165.

18. (a) Inki beto lenda sala sambu na kukotisa ngemba na dibundu? (b) Kupona na kulolula kana kele ti bikuma ya mbote ya kusala mutindu yina tanatila beto nki balusakumunu?

¹⁸ Zola sambu na bampangi Bakristu kepusaka beto na kukotisa ngemba na dibundu. Yehowa kevingilaka ve nde bantu yina yandi kezolaka kusala mambu na mutindu ya kukuka, mpi beto fwete sala yo ve. Zola kesadisaka beto na kulolula bifu ya fyoti, sambu beto keyibukaka nde beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka mpi beto kesalaka bifu. (Bingana 17:9; 1 Piere 4:8) Zola kesadisaka beto na kulanda na ‘kulolula bantu yankaka.’ (Kolosai 3:13) Yo kevandaka ve ntangu yonso pete na kusadila ndongisila yai. Kana beto bika nde mawi ya mbi kuyala beto, beto lenda bumba makasi, mpi mbala yankaka kuyindula nde na mutindu mosi buna makasi na beto tapesa ndola na muntu yina kupesaka beto mpasi. Kansi, na kutuba ya kyeleka, kubumba makasi kele mbi sambu na beto mosi. Kupona na kulolula kana kele ti bikuma ya mbote ya kusala mutindu yina tanatila beto balusakumunu mingi. (Luka 17:3, 4) Yo kepesaka beto ngemba ya mabanza mpi ya ntima, yo ketaninaka ngemba na dibundu, mpi kuluta yonso, yo ketaninaka bangwisana na beto ti Yehowa.​—Matayo 6:14, 15; Roma 14:19.

19. Inki mambu lenda sala nde beto yambula kuvukana ti muntu mosi?

¹⁹ Bantangu yankaka, bo kelombaka beto na kuyambula kuvukana ti muntu mosi ya kuvandaka ntete na kati ya dibundu. Dyambu yai kesalamaka ntangu bo mebasisa na dibundu muntu mosi yina mefwa nsiku ya Nzambi kukonda kubalula ntima to ntangu muntu kebuya malongi ya Bukristu mpi kelonga malongi ya luvunu to mekudikatula na dibundu. Ndinga ya Nzambi kesonga beto pwelele na ‘kuvukana ve’ ti bantu ya mutindu yina.e (Tanga 1 Korinto 5:11-13; 2 Yoane 9-11) Yo lenda vanda mpenza mpasi na kuyambula kuvukana ti muntu mosi yina kuvandaka mbala yankaka nduku na beto to ya kele muntu ya dibuta na beto. Keti beto tabaka lukanu ya ngolo mpi kumonisa nde beto ketulaka kwikama na Yehowa mpi na bansiku na yandi ya lunungu na ntwala ya mambu yonso yankaka? Kuvila ve nde kwikama mpi bulemfu kele mfunu mingi na meso ya Yehowa.

20, 21. (a) Sambu na nki kubasisa muntu na dibundu kele ngidika mosi ya zola? (b) Sambu na nki yo kele mfunu mingi nde beto pona banduku na beto na mayele yonso?

²⁰ Kubasisa muntu na dibundu kele mpenza ngidika mosi ya zola ya mekatuka na Yehowa. Inki mutindu? Kukula nsumuki mosi ya mebalula ve ntima kemonisa zola sambu na zina ya santu ya Yehowa mpi mambu yonso yina zina yai ketendula. (1 Piere 1:15, 16) Kubasisa bantu na dibundu ketaninaka yo. Yo ketaninaka bantu ya kwikama na bupusi ya mbi ya bantu yina kesumuka na luzolo mpi bantu ya kwikama lenda landa na kusala lusambu na bo na kuzabaka nde dibundu kele kisika ya lutaninu yina kele ve na nsi ya kiyeka ya nsi-ntoto yai ya mbi. (1 Korinto 5:7; Baebreo 12:15, 16) Disipline yai ya ngolo kele mutindu ya kumonisila nsumuki zola. Yo lenda vanda nde mpasi yai ya ngolo kele kima ya yandi kele na yo mfunu sambu na kusoba mabanza na yandi mpi kusala bitambi yina kele mfunu sambu na kuvutuka na Yehowa.​—Baebreo 12:11.

²¹ Yo kele kyeleka nde banduku na beto ya ngolo lenda vanda ti bupusi ya ngolo na luzingu na beto. Yo yina, yo kele mfunu mingi nde beto pona banduku na beto na mayele yonso. Kana beto kekumisa banduku ya Yehowa banduku na beto, beto kezola bantu yina Nzambi kezolaka, beto tavanda ti banduku ya kuluta mbote. Mambu yina beto kebaka na bo tasadisa beto na kulungisa lukanu na beto ya kusepedisa Yehowa.