Inki Mambu Yehowa Kezolaka nde Beto Sala?
“Mambu ya [Yehowa] ke zola nde beto sala yo yai: Sala mambu yina kele ya masonga, [zola mambote mpi tambula na mutindu mosi ya kukonda lulendo ti Nzambi na nge, NW].”—MISHE 6:8.
1, 2. Sambu na nki bansadi ya Yehowa yankaka kelembaka nitu, kansi nki fwete sadisa bo?
VERA kele Mukristu mosi ya kwikama yina kele na bamvula kiteso ya 75 mpi yina kele mbefo. Yandi ketuba nde: “Bantangu yankaka, mu ketalaka na fenetre mpi mu kemonaka bampangi ya babakala ti ya bankento kesamuna nzo na nzo. Yo kebasisaka mono mansanga na meso sambu mu kezolaka kuvanda ti bo, kansi maladi kekangaka mono nzila na kusadila Yehowa.”
2 Keti nge mekudiwaka dezia mutindu yina? Ya kyeleka, bantu yonso yina kezolaka Yehowa kezolaka kutambula na zina na yandi mpi kulungisa mambu yina yandi kelombaka. Kansi, inki beto lenda sala kana beto mekumaka bambefo, minunu, to beto kele ti mikumba ya dibuta? Beto lenda lemba nitu sambu na mambu yai ya luzingu yina lenda kanga beto nzila ya kusala yonso yina ntima na beto kezola kusala na kisalu ya Nzambi. Kana beto kekutana na dyambu mosi ya mutindu yai, kutadila mambu yina kele na Mishe kapu ya 6 ti ya 7 tapesa beto mpenza kikesa mingi. Bakapu yai kemonisa nde mambu yina Yehowa kelombaka beto na kusala kele mpenza na bukatikati mpi beto mefwana na kulungisa yo.
Mutindu Nzambi Ketadilaka Bantu na Yandi
3. Inki mutindu Yehowa ketadila bantu ya Izraele yina kele ntu-ngolo?
3 Bika beto tanga ntete Mishe 6:3-5 ebuna tala mutindu Yehowa vandaka kutadila bantu na yandi. Yibuka nde na ntangu ya Mishe bantu ya Izraele kukumaka ntu-ngolo. Ata mpidina, Yehowa kubingaka bo na mawa yonso ti bangogo yai, “bantu na mono.” Yandi kebondila bo nde: “Bantu na mono, beno yindula.” Na kisika ya kufunda bo na makasi yonso, yandi kemeka na kusimba ntima na bo na kuyulaka bo nde, “inki mambu mono salaka beno?” Yandi kepesa bo nkutu kikesa na ‘kusonga’ yandi yo.
4. Mbandu ya mawa ya Nzambi fwete pusa beto na kusala inki?
4 Yai kele mbandu ya mbote kibeni ya Nzambi mebikila beto! Na mawa yonso yandi bingaka nkutu bantu ya ntu-ngolo ya Izraele mpi ya Yuda ya bilumbu ya Mishe nde “bantu na mono” mpi yandi bondilaka bo. Yo yina, beto fwete wila bantu yina kele na kati ya dibundu mawa mpi kusadila bo mambote. Yo kele ya kyeleka nde, yo lenda vanda mpasi na kuyikana ti bankaka na kati na bo, to bo lenda vanda ya kulemba na kimpeve. Kansi, kana bo kezolaka Yehowa, beto fwete vanda ti luzolo ya kusadisa bo mpi ya kuwila bo mawa.
5. Inki dyambu ya mfunu kele na Mishe 6:6, 7?
5 Ntangu yai, bika beto tanga na Mishe 6:6, 7. Mishe keyula bangyufula mingi, nde: ‘Nki mono ta nata na Mfumu Nzambi, [Yehowa], ntangu mono ke kwisa kusamba yandi? Keti mono fweti nata bana-bangombe ya kuluta kitoko na kupesa yandi makabu ya kuyoka ya mvimba? Keti Mfumu Nzambi ta mona kiese kana mono natila yandi mameme mingi-mingi ya babakala to mafuta ya olive mingi-mingi? Keti mono fweti pesa yandi mwana na mono ya ntete makabu sambu na masumu ya mono me sala?’ Ve, “mameme mingi-mingi ya babakala to mafuta ya olive mingi-mingi” lenda pesa ve Yehowa kyese. Kansi kele ti kima mosi tapesa yandi kyese. Inki kima yango?
Beto Fwete Monisa Masonga
6. Tanga mambu tatu ya Nzambi kelomba beto na Mishe 6:8.
6 Na Mishe 6:8, beto kelonguka mambu yina Yehowa kelomba beto na kusala. Mishe ketuba nde: “Mambu ya [Mfumu Nzambi] ke zola nde beto sala yo yai: sala mambu yina kele ya masonga, [zola mambote mpi tambula na mutindu mosi ya kukonda lulendo ti Nzambi na nge, NW].” Mambu yai tatu ketendula mutindu ya beto kekudiwaka, keyindulaka mpi kesalaka. Beto fwete kudiwa nde beto kele ya kukuka na kumonisa bikalulu yai. Yindula mutindu ya kumonisa yo, mpi baka lukanu ya kumonisa yo. Bika beto tadila dyambu mosi-mosi na kati ya mambu yai tatu ya Nzambi kelomba na beto.
7, 8. (a) ‘Kusala mambu yina kele ya masonga’ ketendula inki? (b) Inki mambu ya kukonda masonga kupanzanaka na bilumbu ya Mishe?
7 ‘Kusala mambu yina kele ya masonga’ ketendula kusala mambu yina kele ya lunungu. Mutindu Nzambi kesalaka mambu na yandi kele mbandu ya bantu yonso fwete landa na yina metala lunungu. Kansi, bantu ya bilumbu ya Mishe vandaka kusala ve mambu ya masonga, bo vandaka kusala mambu ya mbi. Na nki mitindu? Beto tadila Mishe 6:10. Na nsuka ya verse yai, Mishe kemonisa nde bantu ya mumbongo “ke kusaka bantu ntangu bo ke tesaka bima na bo”; disongidila, bo vandaka kusadila bitesilu ya fyoti kibeni. Verse ya 11 keyika nde bo kesadilaka ‘bakilo ya luvunu.’ Ebuna verse ya 12 ketuba nde, “kisalu na bo kaka kukusa.” Yo yina, bitesilu ya luvunu, bakilo ya luvunu, ti kutuba ya luvunu kupanzanaka mingi na kati ya bantu ya mumbongo ya ntangu ya Mishe.
8 Luvunu kuvandaka kaka ve na mumbongo. Yo vandaka mpi na batribinale. Mishe 7:3 kesonga beto nde “bamfumu ata bazuzi bo yonso ke sosa kaka kubaka avoka.” Bo kepesa bazuzi avoka sambu bo pesa bantu yina kele na rezon ndola yina mefwana na bo ve. “Bantu ya nene,” to bantu ya lukumu, kesala kaka mambu ya kukonda masonga ya mutindu mosi. Na kutuba ya mbote, Mishe ketuba nde bamfumu, bazuzi, ti bantu ya nene ‘ke yidika na kimvuka,’ to bo kewakana, na mambu na bo ya mbi.
9. Kukonda masonga ya bantu ya mbi kukotisaka nki mambu na Yuda ti na Izraele?
9 Mambu ya kukonda masonga yina bamfumu ya mbi vandaka kusala kukotaka na insi yonso ya Yuda ti ya Izraele. Mishe 7:5 ketuba nde kukonda masonga kusalaka nde bampangi, banduku, to nkutu bankwelani kutulana dyaka ve ntima. Verse ya 6 kemonisa nde mambu yai kukotaka tii na kati ya bampangi ya kikanda mosi, na mpila nde bana ya babakala ti batata, bana ya bankento ti bamama vandaka kumengana.
10. Na bilumbu yai ya kukonda masonga, inki mutindu Bakristu fwete kuditambwisa?
10 Ebuna bubu? Keti beto kemonaka ve mambu ya mutindu mosi? Bonso Mishe, beto kezinga ti bantu ya kukonda masonga, mpila ya kutudila muntu ntima kele ve, ebuna bimvuka ya bantu ti mabuta kekabwana. Kansi, beto bantu kele bansadi ya Nzambi ya kezingaka na inza yai ya kukonda masonga, beto kepesaka ve nzila nde mpeve ya kukonda masonga ya inza yai kukota na kati ya dibundu ya Bukristu. Na kisika ya kusala mpidina, beto kesalaka ngolo sambu na kuzitisa minsiku yina metala masonga ti kwikama, mpi kumonisa yo konso kilumbu na mambu ya beto kesala na luzingu. Ya kyeleka, “beto ke na luzolo ya kusala mambu ya mbote konso ntangu.” (Baebreo 13:18) Kana beto kele bantu ya masonga, beto tabaka balusakumunu mingi ya bampangi na beto yina tamonisa nde bo ketulaka beto mpenza ntima.
Inki Mutindu Bantu Kewaka ‘Ndinga ya Yehowa’?
11. Inki mutindu Mishe 7:12 ke na kulungana?
11 Na mbikudulu na yandi, Mishe kutubaka nde ata bantu kele ve ti masonga, masonga takumina bantu ya mitindu yonso. Profete ketuba nde bo tavukisa bantu “na ndambu ya banzadi-mungwa ti na bantoto ya bangumba” yina tasambilaka Yehowa. (Mishe 7:12) Bubu yai, na kulungana ya nsuka ya mbikudulu yai, dikanda mosi mpamba ve, kansi bantu ya makanda yonso kele na kubaka mambote yina kekatukaka na masonga ya Nzambi yina kekabula-kabulaka ve bantu. (Yezaya 42:1) Inki mutindu yo kesalama?
12. Inki mutindu bantu kewaka ‘ndinga ya Yehowa’ bubu yai?
12 Sambu na kubaka mvutu, beto tadila bangogo ya luyantiku ya Mishe. Mishe 6:9 ketuba nde: “Mfumu Nzambi ke tuba na ndinga ya ngolo na bantu ya bwala Yeruzalemi; mbote bantu ya mayele kuzitisa yandi.” Inki mutindu bantu ya inza ya mvimba kewa ‘ndinga ya Yehowa,’ mpi nki mutindu mambu yai kewakana ti kuvanda masonga? Ya kyeleka, bubu yai bantu kewaka ve ndinga ya Nzambi kimuntu-kimuntu. Kansi, na nzila ya kisalu ya kusamuna yina beto kesala na ntoto ya mvimba, bantu ya bampusu ya nitu yonso ti ya kezingaka luzingu ya mutindu na mutindu kewa ndinga ya Yehowa. Ebuna, bantu yina kewa ‘kezitisaka zina ya Nzambi.’ Ya kyeleka, sambu beto kele bansamuni ya kikesa ya Kimfumu, beto kesalaka yo na masonga mpi na zola yonso. Mutindu beto kezabisaka bantu zina ya Nzambi kukonda kupona-pona, beto ‘kesalaka mambu yina kele ya masonga.’
Beto Fwete Zola Mambote
13. Inki luswaswanu kele na kati ya ntima ya mbote ti zola?
13 Bika beto tubila ntangu yai dyambu ya zole ya Nzambi kelombaka na beto na Mishe 6:8. Yehowa kelombaka beto na ‘kuzola mambote.’ Ngogo ya Kiebreo ya bo mebalula nde “mambote” bo kebalulaka yo mpi nde “ntima ya mbote” to “zola ya kwikama.” Kuvanda ntima ya mbote ketendula kutudila bantu yankaka dikebi mpi kuwila bo mawa. Ntima ya mbote keswaswanaka ti kikalulu ya zola. Na nki mutindu? Bo kesadilaka zola sambu na kutendula mambu mingi kibeni, yina muntu lenda monisa sambu na bima mpi bangindu. Mu mbandu, Masonuku ketubila muntu yina “kezolaka malafu ti mafuta” mpi muntu yina ‘ke zolaka mayele.’ (Bingana 21:17, NW; 29:3) Kansi, ntima ya mbote ketadilaka kaka bantu, mingimingi bayina kesadilaka Nzambi. Yo yina, Mishe 7:20 (NW) ketubila “Ntima ya mbote ya [Nzambi] kumonisaka na Abrahami,” muntu yina kusadilaka Yehowa Nzambi.
14, 15. Inki mutindu ntima ya mbote kemonanaka, mpi nki mbandu kemonisa yo?
14 Na Mishe 7:18 (NW), profete ketuba nde Nzambi “kemonaka kyese na ntima ya mbote.” Na Mishe 6:8, profete kezabisa beto na kumonisa ntima ya mbote mpamba ve kansi na kuzola mpi kikalulu yai. Inki malongi beto kebaka na baverse yai? Muntu kesongaka ntima ya mbote na luzolo na yandi mosi mpi sambu yandi kele na nzala ya kumonisa yo. Bonso Yehowa, beto kevandaka na kyese na kumonisa ntima ya mbote na bantu yina ke na mpasi.
15 Bubu yai, ntima ya mbote yai kele kidimbu ya kemonanaka na bantu ya Nzambi. Beno tadila mbandu mosi. Na Yuni ya mvu 2001, mvula ya mupepe ya ngolo yina kunokaka na mbanza ya Texas, na États-Unis, kufulusaka masa, mpi kubebisaka banzo kiteso ya 70 000. Banzo kuluta 700 ya Bambangi ya Yehowa kuvandaka mpi na kati ya banzo yina ya kubebaka. Sambu na kusadisa bampangi na bo Bakristu yina kuvandaka na mpasi, kiteso ya Bambangi 10 000 kundimaka na luzolo na bo mosi mpi kukonda kulomba mbongo na kupesa ntangu na bo ti ngolo na bo. Bampangi ya luzolo ya mbote kusalaka kisalu kiteso ya bangonda kuluta sambanu kukonda kulemba, bo vandaka kusala na mwini, na mpimpa mpi na bawikendi sambu na kutunga Banzo ya Kimfumu 8 ti banzo kuluta 700 ya bampangi na bo Bakristu. Bayina kukukaka ve kusala kisalu ya mutindu yina kupesaka madya, bima, ti mbongo. Sambu na nki Bambangi yai yonso kusadisaka bampangi na bo? Sambu bo ‘kezolaka mambote.’ Ya kyeleka, yo kele kyese mingi na kuzaba nde bampangi na beto ya ntoto ya mvimba kesalaka bisalu ya mutindu yai ya kemonisaka ntima ya mbote! Ee, kulungisa dyambu yai ya Nzambi kelomba na beto na “kuzola mambote” kele mpasi ve, kansi yo kele dyambu ya kyese mingi mpenza!
Kutambula na Mutindu Mosi ya Kukonda Lulendo ti Nzambi
16. Inki mbandu kesadisa beto na kunyata kibeni mfunu ya kutambula ti Nzambi na mutindu mosi ya kukonda lulendo?
16 Dyambu ya tatu ya Nzambi kelomba na Mishe 6:8 (NW) kele “kutambula na mutindu mosi ya kukonda lulendo ti Nzambi na nge.” Yo ketendula kundima kisika ya ngolo na beto mesuka mpi kutula ntima na Nzambi. Mu mbandu: Yindula fyoti mwana mosi ya nkento yina kesimba ngolo diboko ya tata na yandi na ntangu bo ketambula na nsi ya mvula ya mupepe. Mwana-nkento yina kezaba nde yandi kele na ngolo mingi ve, kansi yandi ketula ntima na tata na yandi. Beto mpi, beto fwete zaba kisika ya ngolo na beto mesuka mpi kutula ntima na Tata na beto ya zulu. Inki mutindu beto lenda vanda ntangu yonso na kikalulu yai ya kutula ntima? Ntetentete, beto fwete vila ve sambu na nki yo kele mayele na kukangama ngolo na Nzambi. Mishe keyibusa beto bikuma tatu: Yehowa Muntu kukatulaka beto na kimpika, yandi Muntu ketwadisaka beto, mpi ketaninaka beto.
17. Na ntangu ya ntama, inki mutindu Yehowa kukatulaka bantu na yandi na kimpika, kutwadisaka bo, mpi kutaninaka bo?
17 Na Mishe 6:4, 5, Nzambi ketuba nde: “Mono basisaka beno na nsi ya Ezipte.” Ee, Yehowa Muntu kukatulaka bantu ya Izraele na kimpika. Yehowa kelanda na kutuba nde: “Mono tindaka Moize, Aroni ti Miriami na kunata beno.” Nzambi kusadilaka Moize ti Aroni sambu na kutwadisa bantu, ebuna Miriami kutwadisaka bankento ya Izraele na kukina ntangu Yehowa kunungaka bitumba. (Kubasika 7:1, 2; 15:1, 19-21; Kulonga 34:10) Yehowa kutwadisaka bantu na yandi na nzila ya bansadi na yandi. Na verse 5, Yehowa keyibusa dikanda ya Izraele nde yandi taninaka bo na Balaki ti Balami, mpi yandi taninaka bantu ya Izraele na kitini ya nsuka ya nzyetolo na bo ntangu bo katukaka na Shitimi na Moabi sambu na kukwenda na Gilgale na Ntoto ya Lusilu.
18. Bubu yai, inki mutindu Nzambi memonisaka nde yandi Muntu mekatulaka beto na kimpika, ketwadisaka beto, mpi ketaninaka beto?
18 Ntangu beto ketambula ti Nzambi, yandi kekatula beto na kimpika ya inza ya Satana, yandi ketwadisaka beto na nsadisa ya Ndinga na yandi ti organizasio na yandi, mpi yandi ketaninaka beto yonso na kimvuka na ntangu bambeni kenwanisaka beto. Yo yina, beto kele na bikuma ya mingi ya kusimba ngolo diboko ya Tata na beto ya zulu ntangu beto ketambula ti yandi na nsi ya mvula ya mupepe na kitini yai ya nsuka ya nzyetolo yina tanata beto na inza ya mpa mpi ya lunungu ya Nzambi, yina kele kisika mosi ya meluta kibeni Ntoto ya Lusilu ya ntangu ya ntama na nene.
19. Na nki mutindu kukonda lulendo kewakana ti bandilu na beto?
19 Kukonda lulendo na kutambula ti Nzambi kesadisaka beto na kubakisa mbote luzingu na beto. Yo kele mutindu yina, sambu kumonisa kukonda lulendo kele mpi kuzaba bandilu na beto. Kununa to maladi lenda tudila beto bandilu na kusala mambu yankaka ya beto lenda sala na kisalu ya Yehowa. Kansi, na kisika ya kupesa mambu yai nzila ya kulembisa beto nitu, beto fwete yibuka nde Nzambi kendimaka bikesa ti makabu ya beto kepesaka ‘na kiteso yina beto kele na yo, kansi yandi talomba ve makabu yina ya beto kele na yo ve.’ (2 Korinto 8:12) Ya kyeleka, Yehowa kezola nde beto sadila yandi na moyo na beto ya mvimba, nde beto sala na kiteso yina luzingu na beto kepesa beto nzila na kusala. (Kolosai 3:23) Nzambi kesakumunaka beto mingi kibeni ntangu beto kesalaka kisalu na yandi na masonga yonso mpi na kikesa.—Bingana 10:22.
Kikalulu ya Kuvingila Kenataka Balusakumunu
20. Kuzaba nki mambu fwete sadisa beto na kumonisa kikalulu ya kuvingila bonso Mishe?
20 Balusakumunu yina kekatukaka na Yehowa kepusaka beto na kuvanda ti mpeve bonso ya Mishe. Yandi ketuba nde: “Mono ke tula ntima [“kevingila,” NW] nde yandi [Nzambi] ta gulusa mono.” (Mishe 7:7) Inki mutindu bangogo yai kewakana ti kutambula na beto ya kukonda lulendo ti Nzambi? Kuvanda ti kikalulu ya kuvingila, to ya kukanga ntima, kesadisaka beto na kukonda kuvanda mawamawa sambu kilumbu ya Yehowa mekwisa ntete ve. (Bingana 13:12) Ya kyeleka, beto yonso kevandaka mpenza na nzala ya kumona nsuka ya inza yai ya mbi. Kansi, konso mposo bantu mingi keyantika kutambula ti Nzambi. Sambu beto mezaba dyambu yai, yo kepesa beto kikuma ya mbote ya kumonisa kikalulu ya kuvingila. Na kuwakana ti dyambu yai, Mbangi mosi ya mesala bamvula mingi na kyeleka kutubaka nde: “Kana mu tala kisalu ya kusamuna yina mu mesala bamvula 55 meluta, mu kendima mpenza nde mu vidisaka ve ata kima mosi na mpila mu kunaka kikalulu ya kuvingila Yehowa. Kansi, mu mekuditaninaka na mambu mingi ya mpasi.” Keti nge mpi meyindulaka mutindu mosi?
21, 22. Inki mutindu Mishe 7:14 kelungana na bilumbu na beto?
21 Ntembe kele ve nde kutambula ti Yehowa kepesaka beto balusakumunu. Ntangu beto ketanga Mishe 7:14, beto kemona nde Mishe kefwanisa bantu ya Nzambi na mameme yina kezinga na ngemba ti ngungudi na bo. Mbikudulu yango kelungana na mutindu mosi ya nene bubu yai, bantu ya Izraele ya kimpeve yina mebikalaka na ntoto ti “mameme ya nkaka” kezinga na ngemba ti Ngungudi na bo, Yehowa, yina bo ketudilaka ntima. Bo kezinga bo “mosi na ntoto ya zelo na zelo kansi ntoto ya kitoko meziunga” bo, sambu bo kele mpenza ya kukabwana na kimpeve ti inza yai ya mavwanga mpi ya kigonsa.—Yoane 10:16; Kulonga 33:28; Yeremia 49:31; Galatia 6:16.
22 Bantu ya Yehowa mekumaka na kimvwama mutindu Mishe 7:14 kutubaka dyaka. Ntangu yandi ketubila mameme to bantu ya Nzambi, Mishe ketuba nde: “Nata beto na bantoto yai ya mbote Bashani ti Galadi.” Kaka mutindu mameme ya Bashani ti ya Galadi yina vandaka kudya na nseke ya madya mingi vandaka kukuma mingi, bubu yai, bantu ya Nzambi mekumaka bamvwama na kimpeve. Kimvwama yai kele lusakumunu yankaka ya bo mebakaka sambu bo ketambulaka ti Nzambi na mutindu mosi ya kukonda lulendo.—Kutanga 32:1; Kulonga 32:14.
23. Na kutadila Mishe 7:18, 19, inki dilongi beto lenda longuka?
23 Na Mishe 7:18, 19, mbikudi ketubila mingi mpusa yina Yehowa kele ti yo ya kulolula bantu yina kebalulaka ntima. Verse ya 18 ketuba nde Yehowa ke ‘wilaka bantu mawa sambu na masumu na bo.’ Verse ya 19 ketuba nde, yandi “ta losa [masumu na bo] tii na nsi ya nzadi-mungwa.” Inki dilongi beto lenda longuka na dyambu yai? Beto lenda kudiyula kana beto kelandaka mbandu ya Yehowa na dyambu yai. Keti beto kelolulaka masumu yina bantu yankaka kesalaka beto? Ya kyeleka, kana bantu ya mesala beto mbi mebalula ntima mpi kesosa kusala mambu ya mbote, yo tavanda mbote nde beto landa mbandu ya Yehowa, yina kevandaka ti luzolo ya kulolula kimakulu.
24. Inki mambote nge mebaka na mbikudulu ya Mishe?
24 Inki mambote beto mebaka na kutadila mbikudulu ya Mishe? Yo meyibusa beto nde Yehowa kepesa kivuvu ya kyeleka na bantu yina kekwendaka penepene na yandi. (Mishe 2:1-13) Beto mebaka kikesa ya kusala yonso sambu mambote ya lusambu ya kyeleka kukwenda na ntwala na mpila nde beto tambula mvula na mvula na zina ya Nzambi. (Mishe 4:1-4) Yo mendimisa beto nde beto yonso, ata luzingu na beto kele ya nki mutindu, beto lenda lungisa mambu yina Yehowa kelombaka beto. Ya kyeleka, mbikudulu ya Mishe mepesa beto kikesa mingi mpenza ya kutambula na zina ya Yehowa.
Inki Mutindu Nge Tavutula?
• Na kutadila Mishe 6:8, inki mambu Yehowa kelombaka na beto?
• Inki kele mfunu kana beto kezola ‘kusala mambu yina kele ya masonga’?
• Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ‘kezolaka mambote’?
• ‘Kutambula na mutindu mosi ya kukonda lulendo ti Nzambi na nge’ ketendula inki?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 18]
Ata mambu ya mbi kuvandaka mingi na bilumbu na yandi, Mishe kuzitisaka mambu yina Yehowa kulombaka yandi na kusala. Nge lenda sala yo mpi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]
Sala mambu yina kele ya masonga na kutaka kimbangi na bantu ya mitindu yonso
[Bifwanisu ya kele na lutiti 20]
Monisa nde nge kezola mambote na kulungisaka bampusa ya bantu yankaka
[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]
Sala mambu yina nge lenda mpi ndima bandilu na nge na kudikulumusa yonso