Lukwikilu Kesadisaka Beto na Kubwisa Ntima mpi na Kusamba Mingi
“Beno bwisa ntima; beno kumisa bantima na beno ngolo, sambu kumonana ya Mfumu mepusana kibeni.”—YAKOBO 5:8, NW.
1. Sambu na inki beto fwete tadila bangogo ya Yakobo 5:7, 8?
“KUMONANA” ya Yezu Kristu yina bantu kekingaka tuka ntama melunganaka bubu yai. (Matayo 24:3-14) Ntangu yai, kuluta bantangu yonso, bayina yonso ketubaka nde bau kele na lukwikilu na Nzambi mpi na Kristu kele ti kikuma ya mbote ya kutadila bangogo yai ya longoki Yakobo: “Bampangi, beno bwisa ntima tii kuna na ntangu ya kumonana ya Mfumu. Tala! Nsadi ya bilanga kekingaka bambuma ya kitoko ya ntoto, na kubwisilaka yau ntima tii kuna ntangu mvula ya ntete tanoka ti mvula ya nsuka. Beno mpi, beno bwisa ntima; beno kumisa bantima na beno ngolo, sambu kumonana ya Mfumu mepusana kibeni.”—Yakobo 5:7, 8, NW.
2. Tanga mwa makambu ya bantu yina Yakobo sonikilaka vandaka na yau.
2 Yau lombaka nde bantu yina ya Yakobo sonikilaka mukanda na yandi ya kupemama, kubwisa ntima mpi kubongisa makambu mingi. Bamingi vandaka sala mambu ya kesalamaka ve na bayina ketubaka nde bau kele na lukwikilu na Nzambi. Mu mbandu, yau lombaka kusala kima sambu bankaka yedisaka bampusa ya mbi na ntima na bau. Yau lombaka kutula dyaka ngemba na kati ya Bakristu yina ya ntete. Yau lombaka mpi kulonga bau na kubwisa ntima ti kusamba mingi. Ntangu beto ketadila mambu ya Yakobo songaka bau, bika beto tala mpi mutindu ya beto lenda sadila ndinga na yandi na luzingu na beto.
Bampusa ya Mbi Kefwaka Ngwisana
3. Mavwanga na kati ya dibundu katukaka wapi, ye inki beto lenda longuka na dyambu yai?
3 Ngemba vandaka ve na kati ya Bakristu yankaka, ye kikuma ya ntete ya dyambu yina vandaka bampusa ya mbi. (Yakobo 4:1-3) Kuswana vandaka kabisa bau, ye bankaka vandaka sambisa bampangi na bau kukonda zola. Yau vandaka salama buna sambu bampusa na bau ya kimuntu vandaka nwana na nitu na bau. Beto mpi lenda samba sambu na kuzwa lusadisu ya kutelamanina bampusa ya kinsuni bonso kusosa lukumu, kiyeka, ti bimvwama na mpila nde beto sala ve kima ya lenda fwa ngemba ya dibundu. (Roma 7:21-25; 1 Piere 2:11) Na kati ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, kindila yalumukaka mpi yau butaka mpeve mosi ya kumenga ti kugonda bankaka. Sambu Nzambi lendaka ve kusadisa bau na kulungisa bampusa na bau ya mbi, bau vandaka kusala ngolo na kulungisa balukanu na bau. Kana beto kele ti bampusa ya mbi ya mutindu mosi, beto lenda lomba kansi beto tazwa ve, sambu Nzambi na beto ya santu kendimaka ve bisalu ya mutindu yina.—Mawa 3:44; 3 Yoane 9, 10.
4. Sambu na inki Yakobo kebinga Bakristu yankaka nde “bankento ya bizumba,” ye inki mutindu kutuba na yandi lenda tadila beto?
4 Kikalulu ya kudipesa na inza, ya kimpala, ti ya lulendo vandaka mingi na kati ya Bakristu yankaka ya ntete. (Yakobo 4:4-6, NW) Yakobo kebinga bankaka nde “bankento ya bizumba,” sambu bau vandaka banduku ya inza mpi na mutindu yina, bau salaka bizumba ya kimpeve. (Ezekiele 16:15-19, 25-45) Ya kyeleka, beto kezola ve kubaka mpeve ya inza na nkadilu, na kutuba, ti na bisalu na beto; sambu yau takumisa beto bambeni ya Nzambi. Ndinga na yandi kesonga beto nde “ngindu ya kimpala” kele na kati ya bikalulu ya mbi, to “mpeve,” ya kele na bantu ya kukonda kukuka. (Kuyantika 8:21; Kutanga 16:1-3; Nkunga 106:16, 17; Longi 4:4) Na yau, kana beto memona nde beto fwete nwanisa kimpala, lulendo, to kikalulu yankaka ya mbi, beto fwete sosa lusadisu ya Nzambi na nzila ya mpeve santu. Ngolo yina, ya kekatukaka na lemvo ya Nzambi ya beto mefwana ve na kubaka, kele nene kuluta “ngindu ya kuwa kimpala.” Mpi sambu Yehowa kezolaka ve bantu ya lulendo, yandi tapesa beto lemvo ya beto mefwana ve na kubaka, kana beto menwanisa bangindu ya masumu.
5. Sambu na kubaka lemvo ya Nzambi ya beto mefwana ve na kubaka, inki malombu beto fwete lungisa?
5 Inki mutindu beto lenda zwa lemvo ya Nzambi ya beto mefwana ve na kubaka? (Yakobo 4:7-10) Sambu na kuzwa lemvo ya Yehowa ya beto mefwana ve na kubaka, beto fwete lemfukila yandi, kundima bangidika na yandi, mpi kundima mambu yonso yina yandi kezolaka. (Roma 8:28) Beto fwete vanda mpi “bambeni” ya Dyabulu. Yandi ‘ta tina beto,’ kana beto bikala ngolo bonso bantu ya kesimbaka kimfumu ya Yehowa. Beto kele na lusadisu ya Yezu, yina kekangisaka bisadilu ya inza, sambu yau pesa beto mpasi ve ntangu yonso. Mpi kuvila ve ata fyoti nde: Na nsadisa ya kisambu, bulemfu, ti lukwikilu, beto kefinamaka na Nzambi, mpi yandi kemonisaka nde yandi kele penepene na beto.—2 Bansangu 15:2.
6. Sambu na inki Yakobo kebinga Bakristu yankaka nde “bantu ya masumu”?
6 Sambu na inki Yakobo kebinga bankaka nde “bantu ya masumu” na kati ya bayina ketubaka nde bau kele na lukwikilu na Nzambi? Sambu bau kele ti masumu ya “mvita” ti ya kimbeni ya ngolo—bikalulu ya lenda vanda ve na Bakristu. (Tito 3:3) Bau fwete yobisa “maboko” (NW) na bau ya kufuluka ti bisalu ya mbi. Bau fwete sukula mpi “bantima” na bau, kisika bupusi yonso kevandaka. (Matayo 15:18, 19) Bantu yina ya “ntima mosi ve” vandaka dikulu mosi na kinduku ti Yehowa, dikulu yankaka na kinduku ti inza. Mbandu na bau kekebisa beto; na yau, beto fwete kangula meso ntangu yonso sambu mambu ya mutindu yina kufwa ve lukwikilu na beto.—Roma 7:18-20.
7. Sambu na inki Yakobo kesonga bankaka nde “beno vanda na mawa mingi, beno dila ngolo”?
7 Yakobo kesonga batangi na yandi nde “beno vanda na mawa mingi, beno dila ngolo.” Kana bau wilaka yandi na kumonisa mawa ya bunzambi, yau zolaka songa kidimbu ya kubalula ntima. (2 Korinto 7:10, 11) Bubu yai, bantu mingi yina ketubaka nde bau kele ti lukwikilu kesalaka kinduku ti inza. Kana na kati na beto kele ti muntu mosi ya kelandaka nzila ya mutindu yina, keti beto fwete wa mawa ve sambu na lebakanu na beto ya kimpeve mpi kusala nswalu sambu na kubongisa makambu? Kana beto mesala bansoba ya melombama mpi mezwa ndolula ya Nzambi, yau tapesa beto mawi ya kyese sambu beto takuma na kansansa ya mbote ti kivuvu ya kyese ya luzingu ya mvula na mvula.—Nkunga 51:10-17; 1 Yoane 2:15-17.
Kufunda Ve Muntu Yankaka
8, 9. Sambu na inki beto fwete tuba ve mambu ya mbi to kufunda bankaka?
8 Yau kele mbi mingi na kutuba mambu ya mbi sambu na nkwikidi yankaka. (Yakobo 4:11, 12) Kansi, bamingi ketongaka Bakristu yankaka, ziku sambu bau kekudimonaka ya kuluta lunungu to sambu bau kezolaka kuditombusa na kukitisaka bantu yankaka. (Nkunga 50:20; Bingana 3:29) Ngogo ya Kigreki ya bau mebalula nde ‘kutuba mambu ya mbi’ kele ti ngindu ya kimbeni mpi kulutisa ndilu to kukusila muntu yankaka. Yau kele kiteso mosi ti kuzengila mpangi nkanu ya mbi. Inki mutindu yau kele kiteso mosi ti ‘kutuba mambu ya mbi sambu na bansiku mpi kufunda bansiku’? Na mutindu yai: balongi ya nsiku ti Bafarize ‘buyaka mbote-mbote bansiku ya Nzambi’ sambu na kusambisa bantu ti bansiku na bau mosi. (Marko 7:1-13) Mutindu mosi, kana beto bedisa mpangi mosi yina Yehowa kemona mbi na yandi ve, keti pana beto ‘kesambisa ve bansiku ya Nzambi’ na kumonisaka nde yau kele bansiku ya kulunga ve? Ye kana beto ketonga mpangi na beto mpambampamba, beto talungisa ve nsiku ya zola.—Roma 13:8-10.
9 Beto fwete yibuka nde: “Nzambi kaka muntu ke pesaka Bansiku.” ‘Bansiku na yandi kele mbote mpenza,’ yau kele ti kifu ve. (Nkunga 19:7; Yezaya 33:22) Kaka Yehowa mpamba muntu kele ti nswa ya kutula bansiku yina tagulusa bantu. (Luka 12:5) Yau yina, Yakobo keyula nde: “Nge kele nani sambu na kusambisa mfinangani na nge?” (NW) Beto kele na nswa ve ya kusambisa bankaka mpi kuzengila bau nkanu. (Matayo 7:1-5; Roma 14:4, 10) Kana beto tesa kimfumu ya Nzambi mpi kikalulu na yandi ya konda kukabula ti kimuntu na beto ya masumu, yau tasadisa beto na kusosa ve kudinungisa na kusambisaka bankaka.
Kuditula Ve Ntima na Lulendo Yonso
10. Sambu na inki beto fwete vila Yehowa ve na luzingu na beto ya lumbu na lumbu?
10 Ntangu yonso beto fwete vila ve Yehowa ti bansiku na yandi. (Yakobo 4:13-17) Muntu ya kekuditulaka ntima kevilaka Nzambi mpi ketubaka nde: ‘Bubu yai to mbasi beto ta kwenda na bwala yai, beto ta sala mvula mosi kuna, beto ta sala kisalu ya komersa, beto ta vanda na mbongo mingi.’ Kana beto ‘bumba kimvwama sambu na beto mosi, kansi beto mvwama ve na meso ya Nzambi,’ luzingu na beto lenda suka mbasi mpi beto lenda konda dibaku ya kusadila Yehowa. (Luka 12:16-21) Mutindu Yakobo ketuba, beto kele bonso lubungi ya suka ‘yina ke monikaka mbala mosi, yo vila mpi mbala mosi.’ (1 Bansangu 29:15) Beto lenda tula kivuvu ya kyese ya kimakulu ti luzingu ya mvula na mvula kaka kana beto kele na lukwikilu na Yehowa.
11. Kutuba nde “kana [Yehowa] kuzola” ketendula inki?
11 Na kisika ya kuvila Nzambi na lulendo yonso, beto fwete tuba mutindu yai: ‘Kana Yehowa kuzola, beto ta zinga mpi beto ta sala mambu yai to yai.’ Kutuba nde, ‘Kana Yehowa kuzola’ kemonisa nde beto kesosa kusala na kuwakana ti luzolo na yandi. Yau lenda vanda mfunu mingi na kusala mumbongo sambu na kusansa dibuta na beto, sambu na kutambula na kisalu ya Kimfumu, mpi buna na buna. Kansi, beto matisa mapeka ve. “Lulendo ya mutindu yina yo kele lulendo mosi ya mbi” sambu yau kevilaka nde beto kele na maboko ya Nzambi.—Nkunga 37:5; Bingana 21:4; Yeremia 9:23, 24.
12. Bangogo ya Yakobo 4:17 ketendula inki?
12 Na kusukisa ndogisila na yandi na yina metala kikalulu ya kuditula ntima mpi lulendo, Yakobo ketuba nde: “Konso muntu yina me zaba nde: ‘Yai kele mambu ya mbote ya mono fweti sala’, kansi kana yandi ke sala yo ve, yandi me sala masumu.” Konso Mukristu fwete kudikulumusa na kuzaba nde yandi kele na maboko ya Nzambi. Kana yandi vila yau, “yandi me sala masumu.” Ya kyeleka, munsiku yai mosi ketadila konso mambu yina lukwikilu na Nzambi kelomba beto na kusala, kansi beto buya na kusala yau.—Luka 12:47, 48.
Lukebisu Sambu na Bamvwama
13. Inki Yakobo ketuba sambu na bayina kesadilaka bimvwama na bau na mutindu ya mbi?
13 Sambu bantu yankaka na kati ya Bakristu ya ntete bakaka kikalulu ya kudipesa na bima ya kinsuni to ya kusikisa bamvwama, Yakobo ketuba mambu ya ngolo sambu na bamvwama yankaka. (Yakobo 5:1-6, NW) Yau lombaka nde bantu ya inza yina vandaka sadila bimvwama na bau na mutindu mosi ya mbi ‘kudila sambu na bampasi yina takwisa kubwila bau,’ ntangu Nzambi tafuta bau mutindu kele bisalu na bau. Na bilumbu yina, kimvwama ya bantu mingi vandaka bima bonso bilele, mbutu ya bilanga ti vinu. (Yoele 2:19; Matayo 11:8) Na kati ya bima yai, yankaka lenda pola to ‘bambumbu lenda dya yau.’ Yakobo ketubila mingi kubeba na yau ve, kansi kukonda mbalu na yau. Ata wolo ti arza kebwaka matadi ve, kana beto sweka yau, yau tavanda ya kukonda mfunu kaka bonso bima ya mebwa matadi. Bimvwama ya mebwa “matadi” kemonisaka nde bau sadilaka yau mbote ve. Yau yina, beto yonso fwete yibuka nde bayina ketulaka ntima na bima na bau ya kinsuni, mebumbaka “kima mosi bonso tiya” “na bilumbu ya nsuka,” ntangu makasi ya Nzambi takwisila bau. Sambu beto kezinga “ntangu ya nsuka,” mambu ya mutindu yai kele na mfunu mingi sambu na beto.—Daniele 12:4; Roma 2:5.
14. Inki bamvwama kelutaka kusala, ye inki beto fwete sala sambu na yau?
14 Bamvwama kelutaka kudya lufutu ya bantu na bau ya bilanga, ebuna lufutu na bau ya mekangamaka ‘kedilaka’ nde bau futa yau. (Fwanisa ti Kuyantika 4:9, 10.) Bamvwama ya inza zingaka na “kiese ti mambote ya mutindu na mutindu.” Bau kudipesaka na mansoni, bau kumaka na bantima ya mafuta, ya kukonda mawi mpi bau tavanda kesala kaka mambu yai na “kilumbu” ya bau tazengana ba ntu. Bau ‘kendimaka lufwa ya bantu ya lunungu mpi bau kefwaka bau.’ Yakobo keyula nde: “Keti yandi ketelamaninaka beno ve?” Kansi mutindu yankaka ya kubalula kele, “muntu ya lunungu; yandi ketelamaninaka beto ve.” Na konso mutindu yina, beto fwete kotila ve kaka bamvwama. Beto fwete tula mambote ya kimpeve na kisika ya ntete na luzingu.—Matayo 6:25-33.
Lukwikilu Kesadisaka Beto na Kubwisa Ntima
15, 16. Sambu na inki yau kele mfunu mingi na kubwisa ntima?
15 Na nima ya kutubila bamvwama ya inza yai yina kenyokulaka bantu, Yakobo kesyamisa ntangu yai Bakristu ya bau kenyokulaka na kubwisa ntima. (Yakobo 5:7, 8) Kana bankwikidi bwisaka ntima na kunata bampasi na bau, bau zolaka baka nsendo ya kwikama na bau na ntangu ya kumonana ya Kristu, ntangu ya kusambisa minyokudi na bau. (Matayo 24:37-41) Yau lombaka nde Bakristu yina ya ntete kuvanda bonso muntu ya bilanga yina kebwisaka ntima na kukinga mvula ya ntete kunoka, sambu na kukuna, ti mvula ya nsuka na ntwala ya kisiwu, yina kebutisaka mbuma. (Yoele 2:23) Beto mpi fwete bwisa ntima ti kukumisa ntima na beto ngolo, mingimingi banda ntangu “kumonana ya Mfumu” Yezu Kristu mekwisaka!
16 Sambu na inki beto fwete bwisa ntima? (Yakobo 5:9-12) Kubwisa ntima kesadisaka beto na kungana ve to na kubokuta ve kana mpangi mepesa beto makasi. Kana beto ‘bokuta na kati na beto’ ti ngindu ya mbi, Zuzi, Yezu Kristu, tabedisa beto. (Yoane 5:22) Na ntangu yai ya “kumonana” na yandi meyantikaka mpi yandi “kele na ntwala ya bakyelo” (NW), bika beto sosa ngemba na kubwisaka ntima na ntwala ya bampangi na beto, yina kezinga na mimekamu mingi ya lukwikilu. Lukwikilu na beto takuma ngolo kana beto yindula nde Nzambi pesaka Yobi nsendo sambu yandi kangaka ntima na kati ya bampasi. (Yobi 42:10-17) Kana beto tula lukwikilu mpi kubwisa ntima, beto tamona nde “Mfumu Nzambi [kele na zola mingi mpi] ke wilaka bantu mawa.”—Mishe 7:18, 19.
17. Sambu na inki Yakobo ketuba nde, “Beno zenga zina ya Nzambi ve”?
17 Kana beto bwisa ntima ve, beto lenda sadila ludimi na mutindu ya mbi na ntangu ya mpasi. Mu mbandu, beto lenda dya ndefi nswalu. Yakobo ketuba nde: “Beno zenga zina ya Nzambi ve” sambu na kukebisa beto na kukonda kudya ndefi mpambampamba. Kudya bandefi ntangu yonso kevandaka mpi bonso bumfarizi. Yau yina, beto fwete tuba kaka kyeleka; ee na beto kuvanda ee, ve kuvanda ve. (Matayo 5:33-37) Ya kyeleka, Yakobo ketuba ve nde yau kele mbi na kudya ndefi sambu na kutuba masonga na ntwala ya kinzonzi.
Lukwikilu ti Bisambu na Beto
18. Inki ntangu beto fwete “samba” ye inki ntangu beto fwete “yimba bankunga”?
18 Bisambu fwete baka kisika ya nene na luzingu na beto kana beto kezola kuyidika kutuba na beto, kubwisa ntima, mpi kulunda lukwikilu ya mbote na Nzambi. (Yakobo 5:13-20) Mingimingi kana beto kele na kati ya bampasi, beto fwete “samba.” Kana beto kele na kyese, beto “yimba bankunga,” mutindu Yezu yimbaka ti bantumwa na yandi ntangu yandi bandisaka Lusungiminu ya lufwa na yandi. (Marko 14:26, NW, noti na nsi ya lutiti) Na bantangu yankaka, beto lenda vanda na ntonda mingi sambu na Nzambi ye beto banda kukembisa yandi ti bankunga na ntima. (1 Korinto 14:15; Efezo 5:19) Mpi yau kele kyese mingi na kukembisa Yehowa na bankunga na balukutakanu ya Bukristu!
19. Inki beto fwete sala kana beto mebela na kimpeve, mpi sambu na inki kusala buna?
19 Beto kewaka ve nzala ya kuyimba kana beto kebela na kimpeve, mbala yankaka sambu na ndyatilu ya mbi to sambu beto kedya ve mbala na mbala na mesa ya Yehowa. Kana beto kele na dyambu ya mutindu yina, beto kudikulumusa, beto binga bankuluntu, ‘bo samba sambu na beto.’ (Bingana 15:29) Bau ‘ta tula beto mpi mafuta na ntu na zina ya [Yehowa].’ Bangogo na bau ya ndembikilu ti ndongisila na bau ya Masonuku tasadisa beto na kufyotuna kunyokwama ya mabanza, mbefula, ti boma; kaka bonso mafuta ya madidi na zulu ya mputa. ‘Bisambu ya lukwikilu ta belula beto’ kana beto metudila yau lukwikilu na beto mosi. Kana bankuluntu memona nde maladi na beto ya kimpeve mekatuka na disumu ya nene, bau tatendudila beto mbotembote disumu na beto mpi bau tameka na kusadisa beto. (Nkunga 141:5) Ebuna kana beto balula ntima, beto lenda kwikila nde Nzambi tawa bisambu na bau mpi yandi talolula beto.
20. Sambu na inki beto fwete funguna masumu na beto mpi kusamba sambu na bankaka?
20 ‘[Kufunguna] masumu na kati na beto’ kele mfunu sambu na kukonda kusala dyaka masumu. Yau fwete syamisa mawa ya bamosi sambu na bankaka, kikalulu yina tatinda beto na ‘kusamba sambu na bankaka.’ Beto lenda tula lukwikilu nde yau tanata mambote sambu kisambu ya ‘muntu ya mbote’—muntu ya lukwikilu mpi ya Nzambi kemonaka ya kusungama—kesalaka mambu ya mbote na ntwala ya Yehowa. (1 Piere 3:12) Mbikudi Elia vandaka na balebakanu bonso ya beto, kansi bisambu na yandi zwaka mvutu. Yandi sambaka, mpi mvula nokaka ve na nsungi ya bamvula tatu na ndambu. Ntangu yandi sambaka dyaka, mvula nokaka.—1 Bantotila 17:1; 18:1, 42-45; Luka 4:25.
21. Inki kima beto lenda sala kana mpangi Mukristu “me vila nzila ya kieleka”?
21 Inki beto lenda sala kana muntu mosi na dibundu “me vila nzila ya kieleka,” mebikisa malongi ti ndyatilu ya mbote? Beto lenda vutula yandi na nzila na nsadisa ya ndongisila ya Biblia, bisambu, mpi lusadisu ya mutindu yankaka. Kana beto menunga, yau tabumba yandi na kati ya nkudulu ya Kristu mpi yau tagulusa yandi na lufwa ya kimpeve ti na nkanu ya lufwa. Kusadisa nsumuki mutindu yina kele kufika masumu na yandi ya mingi. Kana nsumuki yina mebaka malongi mebikisa luzingu na yandi ya mbi, mebalula ntima, mpi melomba ndolula, beto tasepela sambu na kisalu ya beto salaka na kufika masumu na yandi.—Nkunga 32:1, 2; Yude 22, 23.
Kima Mosi Sambu na Beto Yonso
22, 23. Bangogo ya Yakobo kepusa beto na kusala inki?
22 Na ntembe ve, mukanda ya Yakobo kele ti kima mosi ya mfunu sambu na beto yonso. Yau kemonisa beto mutindu ya kunwana ti bampasi, yau kelongisila beto na konda kusolasola bantu, ye yau ketuma beto na kusala bisalu ya mbote. Yakobo ketuma beto na kuyala ludimi, na kutelamanina bupusi ya inza, mpi na kusosa ngemba. Bangogo na yandi kepesa beto mpi kikalulu ya kubwisa ntima ti ya kusamba mingi.
23 Ya kyeleka, na kisina, Yakobo tindaka mukanda na yandi na Bakristu ya kupakulama ya ntete. Kansi, beto yonso fwete bikisa ndongisila na yau kusadisa beto na kukangama na lukwikilu na beto. Bangogo ya Yakobo lenda gongisa lukwikilu yina ketindaka beto na kusala mambu ya mbote na kisalu ya Nzambi. Ye mukanda yai ya kupemama na Nzambi ketungaka lukwikilu ya kekangaka ntima, yina kekumisaka beto Bambangi ya Yehowa yina kebwisaka ntima mpi kesambaka mingi bubu, na ntangu ya “kumonana ya Mfumu” Yezu Kristu.
Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?
◻ Sambu na inki yau lombaka nde bankaka na kati ya Bakristu ya ntete kusoba bikalulu ti ndyatilu na bau?
◻ Inki lukebisu Yakobo kepesa na bamvwama?
◻ Sambu na inki beto fwete bwisa ntima?
◻ Sambu na inki beto fwete samba mbala na mbala?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 17]
Yau lombaka nde bankaka na kati ya Bakristu ya ntete kubwisa ntima ti bankundi na bau bankwikidi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]
Bakristu fwete vanda ti kikalulu ya kubwisa ntima, ya zola, ti ya kusamba mingi