Mambote ya Yehowa Tasala na “Insi” na Beto

“Konso kisika [ya masa] ta luta yo fweti nata [luzingu].”​—EZEKIELE 47:⁠9.

1, 2. (a) Monisa mfunu ya masa. (b) Masa ya nzadi yina Ezekiele monaka kele kifwani ya nki?

MASA kele kima mosi ya mfunu kibeni. Bima yonso ya kezingaka, kezinga sambu na yo. Ata muntu mosi ve na kati na beto lenda zinga kukonda masa. Sambu na kuvanda bunkete beto kevandaka mpi na mfunu ya masa, sambu yo lenda kumisa mvindu petepete mpi kukatula yo. Beto keyobisaka nitu na beto, bilele na beto, nkutu ti madya na beto na masa. Kana beto kesala mpidina, yo lenda lunda luzingu na beto.

² Biblia kesadilaka masa bonso kifwani ya bangidika ya kimpeve yina Yehowa mebakaka sambu na luzingu. (Yeremia 2:13; Yoane 4:​7-15) Bangidika yango kele yai: kuyobisa bantu na nzila ya kimenga ya nkudulu ya Kristu ti nzayilu ya Nzambi yina kele na Ndinga na yandi. (Efezo 5:​25-27) Na mbona-meso ya tempelo yina Ezekiele monaka, nzadi ya kuyitukisa yina kebasika na tempelo kele kifwani ya balusakumunu yina kepesaka luzingu. Kansi nki ntangu nzadi yango kebasika, mpi yo ketendula nki sambu na beto bubu yai?

Masa Keluta na Insi ya Bo Metunga Dyaka

 3. Nki Ezekiele monaka na Ezekiele 47:​2-12?

³ Ntangu bantu ya Ezekiele vandaka bampika na Babilone, bo vandaka kibeni ti mfunu ya bangidika ya Yehowa. Ebuna, Ezekiele bakaka kikesa mingi mpenza na kumona masa mosi kebasika na tempelo mpi kekulumuka! Wanzio mosi ketesa nene ya masa. Konso mbala na nima ya bametre 500, masa kekuma mudindu kuluta: yo mebanda na bitambi, yo mekuma na mabolongo, na luketo, tii yo kelomba kukasa sambu na kuzenga yo. Masa yango kepesa luzingu mpi kebutisa bambuma. (Ezekiele 47:​2-11) Bo kesonga Ezekiele nde: “Na konso lweka ya nzadi banti ya bambuma ya kudia ya mutindu na mutindu ta yelaka. Matiti na yo ta yumaka ve, yo ta tulaka bambuma tii kuna.” (Ezekiele 47:12a) Na ntangu masa yai mekota na Nzadi-Mungwa ya Kufwa, disongidila, masa ya kukonda luzingu, luzingu meyantika dyaka! Bambisi mebutuka. Kisalu ya kuloba meyantika.

4, 5. Nki mutindu mbona-meso ya Yoele ti ya Ezekiele ya ketubila masa kele ya kufwanana, ye sambu na nki yo ke kima mosi ya mfunu?

⁴ Ziku mbikudulu yai ya kitoko yibusaka Bayuda yina vandaka na kimpika mbikudulu yina Yoele sonikaka bamvu-nkama zole na ntwala: “Nto ya masa ta basika na nzo na mono Mfumu Nzambi, masa na yo ta luta na [“muwanda ya masa ya Banti ya Akazia,” NW].”a (Yoele 3:18) Mbikudulu ya Yoele, kiteso mosi ti ya Ezekiele, yitaka kutuba nde nzadi tabasika na nzo ya Nzambi to na tempelo, ebuna yo tapesa luzingu na ntoto ya kukauka.

⁵ Nzozulu ya Nkengi metendulaka banda ntama nde mbikudulu ya Yoele kele na kulungana na ntangu na beto.b Mutindu mosi, yo kele kyeleka nde mbona-meso ya Ezekiele yina mefwanana na yo kelungana mpi na bilumbu na beto. Ya kyeleka balusakumunu ya Yehowa ketyamuka na insi ya mvutulula ya bantu ya Nzambi bubu yai, kaka bonso yo salamaka na Izraele ya ntama.

Balusakumunu Mingi Mefuluka

 6. Nki menga yina bo vandaka kupanza na zulu ya mesa-kimenga yibusaka Bayuda?

⁶ Balusakumunu ya bantu ya Nzambi kekatukaka na nki kisika? Yibuka nde masa kebasika na tempelo ya Nzambi. Mutindu mosi bubu yai, balusakumunu kekatukaka na Yehowa na nzila ya tempelo na yandi ya nene ya kimpeve, to lusambu ya kugedila ya yandi meyidikaka. Mbona-meso ya Ezekiele keyika dyambu yankaka ya mfunu. Na kibansala ya kati, masa yango keluta na ndambu ya sudi ya mesa-kimenga. (Ezekiele 47:⁠1) Mesa-kimenga kele na katikati ya tempelo. Yehowa ketendudila Ezekiele mesa-kimenga mbotembote mpi yandi ketuba nde bo panza menga na zulu na yo. (Ezekiele 43:​13-18, 20) Mesa-kimenga yina vandaka kutendula mambu mingi sambu na bantu yonso ya Izraele. Ntangu bo salaka kuwakana ti Yehowa na ntangu ya ntama, Moize panzaka menga na zulu ya mesa-kimenga mosi na nsi ya Ngumba ya Sinai. (Kubasika 24:​4-8) Kupanzana ya menga na zulu ya mesa-kimenga ya mbona-meso fwete vanda yo yibusaka bo nde ntangu bo tavutuka na ntoto na bo, Yehowa tasakumuna bo ntangu yonso ya bo tazitisaka kuwakana ya yandi salaka ti bo.​—⁠Kulonga 28:​1-14.

 7. Nki ntendula Bakristu ya ntangu yai kepesaka na mesa-kimenga ya kifwani?

⁷ Mutindu mosi, bantu ya Nzambi bubu yai kebakaka lusakumunu na nzila ya kuwakana mosi ya kuluta mbote: kuwakana ya mpa. (Yeremia 31:​31-34) Kuwakana yai mpi salamaka ntama, na nsadisa ya menga ya Yezu Kristu. (Baebreo 9:​15-20) Bubu yai, beto vanda bapakulami, yina kele kibeni na kati ya kuwakana yango, to beto vanda na kati ya “mameme ya nkaka,” yina kebakilaka yo mambote, beto kezwa ntendula ya nene na mesa-kimenga yai ya kifwani. Yo kele kifwani ya luzolo ya Nzambi yina yandi kelungisa na nzila ya kimenga ya Yezu Kristu. (Yoane 10:16; Baebreo 10:10) Kaka mutindu mesa-kimenga ya kifwani kele na katikati ya tempelo ya kimpeve, kimenga ya nkudulu ya Kristu kele mfunu mingi na lusambu ya kugedila. Yo kele fondasio ya ndolula ya masumu na beto, mpi yo kesimbaka bivuvu na beto yonso ya bilumbu kekwisa. (1 Yoane 2:⁠2) Yo yina, beto kesalaka ngolo na kulanda nsiku yina ketadila kuwakana ya mpa, “nsiku ya Kristo.” (Galatia 6:⁠2) Ntangu yonso ya beto tasalaka yo, beto tabaka mambote na mambu yonso ya Yehowa meyidikaka sambu beto baka luzingu.

 8. (a) Nki kondanaka na kibansala ya kati ya tempelo yina Ezekiele kumonaka? (b) Kansi nki banganga-nzambi lendaka sadila sambu na kukuma bunkete?

⁸ Mosi na kati ya mambote yina kele kumonana bunkete na ntwala ya Yehowa. Na tempelo ya Ezekiele kumonaka, kima mosi ya mfunu vandaka ve: dilonga mosi ya nene yina vandaka na kibansala ya nzo ya lusambu ya tenta ti na kibansala ya tempelo ya Salomo. Dilonga yai bo kumaka kubinga yo nzadi, sambu banganga-nzambi vandaka kuyobila na kati na yo. (Kubasika 30:​18-21; 2 Bansangu 4:​2-6) Ebuna nki banganga-nzambi ya tempelo ya Ezekiele monaka lendaka kusadila sambu na kukuma bunkete? Kima yankaka ve, kaka masa yina ya kuyituka ya vandaka kuluta na kibansala ya kati! Ee, yo lombaka nde Yehowa kusambula bo mpi kupesa bo kima mosi yina tasadisa bau na kukuma bunkete, to ya santu na meso na yandi.

 9. Nki kesadisaka bapakulami ti bantu ya kibuka ya nene na kuvanda bunkete na ntwala ya Nzambi bubu yai?

⁹ Mutindu mosi bubu yai, bapakulami mezwaka dibaku ya kuvanda bunkete na meso ya Yehowa. Yehowa kemonaka bo bantu ya santu, mpi yandi kebingaka bo bantu ya lunungu. (Roma 5:​1, 2) Ebuna “kibuka ya nene,” to bantu ya makanda yina vandaka banganga-nzambi ve? Bo kesambila na kibansala ya nganda ya tempelo ya Ezekiele kumonaka, kansi masa yina kekwenda kuluta mpi na kibansala yina. Buna, yo mefwana mpenza na kuwa nde ntumwa Yoane kumonaka kibuka ya nene melwata bamvwela ya mpembe, ya kuyobisa mbote, na ntangu bo kesambila na kibansala ya tempelo ya kimpeve! (Kusonga 7:​9-14) Ata inza yai ya kubeba kumona bo mpamba nki mutindu, bo lenda tula ntima nde kana bo kemonisa lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya Kristu, Yehowa kemonaka bo bantu ya bunkete mpi ya kugedila. Nki mutindu bo kemonisaka lukwikilu? Na kulandaka bitambi ya Yezu mpi na kutulaka ntima yonso na kimenga ya nkudulu.​—⁠1 Piere 2:⁠21.

10, 11. Masa kele dyaka kifwani ya nki kima ya mfunu, ye nki mutindu yo kekuma mudindu mpi nene mingi bonso nzadi ya mbona-meso?

¹⁰ Mutindu beto yitaka kutuba, masa yai kele kifwani ya kima yankaka ya mfunu: nzayilu. Na Izraele ya bo tungaka dyaka, Yehowa pesaka bantu na yandi malongi ya mfunu ya Masonuku na nzila ya banganga-nzambi. (Ezekiele 44:23) Mutindu mosi mpi, Yehowa kelongaka bantu na yandi kyeleka ya Ndinga na yandi bubu na mutindu mosi ya kufwana, na nzila ya “kimfumu ya banganga-nzambi.” (1 Piere 2:​9, NW) Nzayilu yina ketadila Yehowa Nzambi, balukanu na yandi sambu na bantu, mpi mingimingi yina ketadila Yezu Kristu ti Kimfumu ya Mesia ke na kufuluka mpenza bonso masa na bilumbu yai ya nsuka. Mambu ya kesepedisaka beto na kimpeve kele na kufuluka mingi kibeni bonso masa!​—⁠Daniele 12:⁠4.

¹¹ Mutindu masa ya wanzio tesaka vandaka kukuma mudindu mingi, mutindu mosi mpi, balusakumunu ya kepesaka luzingu, yina kekatuka na Yehowa, kekuma mingi mpenza sambu yo lunga na kiteso ya bantu ya kekwisa kufuluka na insi na beto ya kimpeve. Mbikudulu yankaka yitaka kutuba nde: “Ata bantu kele mingi ve, mono ta kumisa bo mingi; ata bo kele mfunu mingi ve, mono ta kumisa bo ngolo mingi. Mono Mfumu Nzambi, mono ta sala nswalu mambu yai, mono ta sala yo na ntangu na yo.” (Yezaya 60:22) Bangogo yai ke na kulungana. Bantu mingi kibeni kekwisaka kuvukana ti beto na lusambu ya kugedila! Yehowa kepesa “masa” mingi kibeni na bantu yonso yina kekwenda na yandi. (Kusonga 22:17) Yandi kesalaka yonso na mpila nde organizasio na yandi ya ntoto kukabula Biblia ti mikanda yina ketendulaka Biblia na inza ya mvimba, na bandinga mingi. Mutindu mosi mpi, organizasio kebongisaka balukutakanu ya dibundu ti balukutakanu ya nene na ntoto ya mvimba sambu bantu yonso kubaka masa ya kyeleka ya mpembe mpi ya bunkete. Nki mambote bangidika ya mutindu yai kenatilaka bantu?

Masa Kenata Luzingu!

12. (a) Sambu na nki banti ya Ezekiele monaka kebuta mingi? (b) Banti yai ya kebuta mingi kele kifwani ya nki na bilumbu ya nsuka?

¹² Nzadi yina Ezekiele monaka kenata luzingu ti mavimpi ya mbote. Ntangu Ezekiele zabaka nde banti tayela na lweka ya nzadi, Nzambi tubilaka yandi nde: “Matiti na yo ta yumaka ve, yo ta tulaka bambuma tii kuna. . . . Banti ta pesaka bambuma ya kudia, matiti na yo ta vandaka nkisi ya kubelula bantu.” Sambu na nki banti yai kebuta na mutindu mosi ya kuyituka? “Sambu yo ke bakaka masa yina ke katukaka na Nzo-Nzambi.” (Ezekiele 47:12b) Banti yai ya kifwani ketendula mambu yonso ya Nzambi meyidikaka sambu bantu kukuma dyaka ya kukuka na nsadisa ya kimenga ya nkudulu ya Yezu. Ntangu yai na zulu ya ntoto, bapakulami ya mebikalaka na ntoto kebaka kisika ya ntete na kutwadisa kisalu ya kupesa madya ti nkisi ya kubelula na kimpeve. Kana bantu yai 144000 mebaka lufutu na bo imene, mambote yina takatukaka na kisalu na bo ya kinganga-nzambi, ya bo tasala ntangu bo tayalaka kumosi ti Kristu, talanda tii na ntangu disumu ya Adami takatuka kimakulu.​—⁠Kusonga 5:​9, 10; 21:​2-4.

13. Banani masa ya luzingu mebelulaka na ntangu na beto?

¹³ Nzadi ya mbona-meso kekwenda kukota na Nzadi-Mungwa ya Kufwa ebuna yo kebelula bima yonso yina yo kesimba. Nzadi-mungwa yai kele kifwani ya kisika mosi ya kufwa na kimpeve. Kansi bigangwa mingi kebaka luzingu na ‘bisika yonso ya masa ke luta.’ (Ezekiele 47:⁠9) Mutindu mosi mpi na bilumbu ya nsuka, bantu ke na kubaka luzingu na kimpeve bisika yonso ya masa ya luzingu kekwenda kukota. Bantu ya ntete ya kubakaka luzingu mutindu yina vandaka bapakulami na mvu 1919. Bo vutukaka na luzingu na kimpeve sambu ntete bo vandaka kusala ve, bo vandaka bonso bantu ya kufwa. (Ezekiele 37:​1-14; Kusonga 11:​3, 7-12) Banda na ntangu yina tii bubu yai, masa ya luzingu yango mekuminaka bantu yankaka, yina vandaka ya kufwa na kimpeve. Ebuna bo mebakaka luzingu ye mekumaka kibuka mosi ya nene ya mameme yankaka yina kelanda kaka na kukuma mingi. Bau kezolaka Yehowa mpi kesadilaka yandi. Kubika fyoti, bantu mingi kefutumuka, bo mpi tabaka mambote yai.

14. Kisalu ya kuloba yina kangukaka na lweka ya Nzadi-Mungwa ya Kufwa vandaka monisa nki?

¹⁴ Kana kimpeve ke ya kufwa ve, yo kebutaka mbuma. Dyambu yai kemonana na kisalu ya kuloba yina kesalama na lweka ya nzadi-mungwa yina vandaka ntete ya kufwa. Yezu tubilaka balandi na yandi nde: “Mono ta longa beno na kuloba bantu.” (Matayo 4:19) Na bilumbu ya nsuka, kisalu yai ya kuloba yantikaka ti kisalu ya kukutika ndambu ya bapakulami yina bikalaka, kansi yo sukaka pana ve. Masa ya kepesaka luzingu yina kebasika na tempelo ya kimpeve ya Yehowa, ti lusakumunu ya nzayilu ya sikisiki, mekuminaka bantu ya makanda yonso. Bisika yonso ya masa yina mekumaka, yo mepesaka luzingu na kimpeve.

15. Nki kesonga nde bantu yonso ve tandima mambu ya Nzambi mebongisa sambu na kupesa bantu luzingu, ye bayina tabuya nki tabwila bo?

¹⁵ Ya kyeleka, ntangu yai, bantu yonso ve kendimaka nsangu ya luzingu. Ata bantu yina tafutumuka na Luyalu ya Bamvula Funda ya Yezu, bo yonso mpi ve tandima. (Yezaya 65:20; Kusonga 21:⁠8) Wanzio ketuba nde bitini yankaka ya nzadi-mungwa mebeluka ve. Bisika yai ya mabulu to ya kukonda luzingu, ‘ta baka mungwa.’ (Ezekiele 47:11) Na bilumbu na beto, bamingi na kati ya bantu yonso ya beto kepesaka masa ya Yehowa ya kepesaka luzingu kendimaka yo ve. (Yezaya 6:10) Na Armagedoni, bayina yonso buyaka mpi bikalaka bantu ya kufwa mpi ya kubela na kimpeve tabaka mungwa, disongidila nde bo tafwa lufwa ya kimakulu. (Kusonga 19:​11-21) Kansi, bayina vandaka kunwa masa yai na kwikama yonso lenda vanda na kivuvu ya kuguluka mpi ya kumona mutindu mbikudulu yai talungana mbala ya nsuka.

Masa Talutaka na Paladisu

16. Nki ntangu mpi nki mutindu mbona-meso ya Ezekiele talungana mbala ya nsuka?

¹⁶ Bonso bambikudulu yankaka ya mvutulula, mbona-meso ya tempelo ya Ezekiele talungana mbala ya nsuka na Luyalu ya Bamvula Funda. Na ntangu yina, kimvuka ya banganga-nzambi tavanda dyaka ve awa na zulu ya ntoto. “Bo ta vanda banganga-Nzambi sambu na kusadila Nzambi ti Kristo, bo ta yalaka na kimvuka ti Kristo [na zulu] bamvula mile mosi.” (Kusonga 20:⁠6) Banganga-nzambi yai ya zulu tasalaka kumosi ti Kristu sambu na kupesa bantu mambote yonso ya kimenga ya nkudulu ya Kristu. Nsukansuka, bantu ya lunungu taguluka mpi takuma dyaka bantu ya kukuka.​—⁠Yoane 3:⁠17.

17, 18. (a) Nki mutindu Kusonga 22:​1, 2 ketendula masa mosi ya kepesa luzingu, ye nki ntangu kibeni yo talungana mbala ya ntete? (b) Sambu na nki yo talomba nde masa ya luzingu kukuma nene mpi mudindu mingi mpenza na Paladisu?

¹⁷ Ya kyeleka, nzadi yina Ezekiele monaka tabasisa masa ya luzingu ya kuluta ngolo na Luyalu ya Bamvula Funda. Yai tavanda ntangu ya mbikudulu yai ya kele na Kusonga 22:​1, 2 talungana: “Wanzio songaka mono nzadi yina ke na masa ya moyo, yo vandaka kupela bonso ditadi ya kristale; nzadi yina vandaka kubasika na kiti ya kimfumu ya Nzambi ti ya Mwana-dimeme, yo vandaka kukulumuka na kati ya balabala ya bwala yina. Na konso simu ya nzadi kuvandaka na nti ya moyo yina ke pesaka bambuma mbala kumi na zole na konso mvula, disongidila nde mbala mosi na konso ngonda. Matiti na yo ke belulaka bamputa ya bantu ya bansi yonso.”

¹⁸ Na Luyalu ya Bamvula Funda, maladi yonso tabeluka, yo vanda ya kinsuni, ya mabanza to ya mawi. Kifwani ya dyambu yai kele ‘kubeluka ya bantu ya bansi yonso’ na nsadisa ya banti ya kifwani. Na nsadisa ya bangidika yina Kristu ti bantu yai 144000 tasala, “ata muntu mosi ve . . . ta tuba diaka nde: ‘Mono ke bela.’ ” (Yezaya 33:24) Ebuna, nzadi yai takuma nene mingi na ntangu yina. Yo talomba nde yo kuma nene mingi mpi mudindu mingi sambu yo lunga na kiteso ya bantu ya tanwaka masa yai ya mpembe ya luzingu. Bo tavanda mafuku to mbala yankaka bankama ya mafunda ya bafutumuki. Na mbona-meso, nzadi belulaka Nzadi-Mungwa ya Kufwa, mpi yo pesaka luzingu na bima yonso yina kotaka na masa na yo. Babakala ti bankento yina tazinga na Paladisu takuma na luzingu ya kyeleka, sambu bo tabeluka na lufwa ya bo bakaka na Adami, kana bo monisa lukwikilu na mambote yina nkudulu tanatila bo. Kusonga 20:12 ketuba dezia nde “mikanda” takanguka na bilumbu yina, sambu na kupesa nsemo yankaka ya kubakisila mambu. Bantu yina tafutumuka tabakila mpi nsemo yango mambote. Kansi, mawa mingi na kuzaba nde, ata na kati ya Paladisu, bantu yankaka tabuya kubeluka. Bankolami yai kele bantu ya ‘ta baka mungwa’ ya lufwa ya mvula na mvula.​—⁠Kusonga 20:⁠15.

19. (a) Nki mutindu dikambu ya kukabisa ntoto talungana na Paladisu? (b) Mbanza tavanda kifwani ya nki na Paladisu? (c) Mbanza ke mwa ntama ti tempelo sambu na kutendula nki?

¹⁹ Na ntangu yina mpi, dikambu ya kukabisa ntoto yina Ezekiele monaka na mbona-meso talungana mbala ya nsuka. Ezekiele monaka bo kekabila bantu ntoto mbotembote. Mutindu mosi mpi, konso Mukristu ya kwikama lenda tula ntima nde yandi tavanda ti kisika na yandi na Paladisu. Yo kemonana nde, mpusa ya konso muntu kevandaka na yo ya kuvanda na nzo na yandi mosi mpi ya kusungimina yo talungana na mutindu mosi ya mbote. (Yezaya 65:21; 1 Korinto 14:33) Mbanza yina Ezekiele monaka kele kifwani ya kitoko kibeni ya ngidika ya lutwadisu yina Yehowa kesala sambu na ntoto ya mpa. Kimvuka ya banganga-nzambi ya kupakulama tavanda dyaka ve kisika mosi ti bantu. Mbona-meso kemonisa nde mbanza kele na ntoto ya “kubeba,” na kisika mosi ya ke mwa ntama ti tempelo. (Ezekiele 48:15) Ntangu Kristu tayala ti bantu yai 144 000 na zulu, yandi takonda ve bantu ya fwete sala bisalu na zina na yandi awa na ntoto. Bantu yina ya yandi tayala tabaka mpenza mambote mingi yina takatuka na lutwadisu ya zola ya kibuka ya bantotila. Kansi, mbanza ya kyeleka ya luyalu tavanda awa na ntoto ve, yo tavanda na zulu. Bantu yonso na zulu ya ntoto, ata bayina kele na kimvuka ya ntotila, tavanda na nsi ya kiyeka ya Kimfumu ya Mesia.​—⁠Daniele 2:44; 7:​14, 18, 22.

20, 21. (a) Sambu na nki zina ya mbanza mefwana mpenza? (b) Awa ya beto mebakisa mbona-meso ya Ezekiele, nki bangyufula beto fwete kudiyula?

²⁰ Simba bangogo ya nsuka ya Ezekiele sonikaka: “Katuka ntangu yai tii kuna zina ya bwala ta vanda [Yehowa kele awa].” (Ezekiele 48:35) Kisalu ya mbanza yai kele ve ya kupesa bantu kiyeka, to mpi ya kulungisa luzolo ya muntu. Yo kele mbanza ya Yehowa. Yo tamonisa luzolo na yandi, zola na yandi ti banzila na yandi ya mbote. (Yakobo 3:17) Dyambu yai kendimisa beto na kyese yonso nde Yehowa tasambulaka “ntoto ya mpa,” to kimvuka ya bantu yina yandi tayidika na kuzinga mvula na mvula.​—⁠2 Piere 3:⁠13.

²¹ Keti beto kele ve na kyese na kuzaba mambote yai ya kekinga beto? Ebuna sambu na yo, yo tavanda mbote konso muntu na kati na beto kudiyula nde: ‘Nki mutindu mono keyamba balusakumunu ya kitoko yina Nzambi songaka Ezekiele? Keti mono kepesaka maboko na kwikama yonso na kisalu ya bantu yai: bankengi ya zola, ndambu ya bapakulami ya kele dyaka na ntoto, mpi bayina takuma bantotila? Keti mono mekumisaka lusambu ya mpembe kima ya ntete na luzingu na mono? Keti mono kesadilaka mbotembote masa ya luzingu yina kekulumuka mingi bubu yai?’ Bika konso muntu na kati na beto kulanda na kusala buna, ti kusepela mvula na mvula na mambu ya Yehowa meyidikaka.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Nki Mvutu Nge Tapesa?

◻ Masa yina kebasika na tempelo kele kifwani ya nki?

◻ Banani Yehowa mebelulaka na nsadisa ya masa ya kifwani, ye sambu na nki masa kekuma nene mpi mudindu mingi?

◻ Banti yina kele na lweka ya masa ketendula nki?

◻ Mbanza tavanda kifwani ya nki na Luyalu ya Bamvula Funda, ye sambu na nki zina ya mbanza mefwana?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Masa ya luzingu kele kifwani ya mambu ya Nzambi meyidikaka sambu na kugulusa bantu