Mu Lemuhe ba Ba Sepahala!
“Ya si na ku saba ni ku lumbeka Libizo la hao, ikaba mañi Mulena? Kakuli Ya [sepahala, NW] ki Wena a nosi.”—SINULO 15:4.
1. Ki bupaki bufi b’o J. F. Rutherford n’a file ka ku ama kwa busepahali bwa C. T. Russell, y’o n’a yolile?
JOSEPH F. RUTHERFORD, ya n’a yolile C. T. Russell sina prezidenti wa Watch Tower Society ka 1917, n’a kalisize manzwi a hae kwa kepelo ya Russell ka ku bulela kuli: “Charles Taze Russell n’a li ya sepahala ku Mulimu, ya sepahala ku Kreste Jesu, ya sepahala kwa milelo ya Mubuso wa Mesiya. N’a li ya sepahala ka ku tala—ee, ya sepahala ku isa mane ni kwa lifu.” Kaniti, ao ne li manzwi a pabazo ye nde ku a bulela ku mutanga ya sepahala wa Jehova Mulimu. Ha ku na pabazo ye tuna ye konwa ku fiwa ku mutu ufi kamba ufi ye fita ku bulela kuli n’a talimani ka ku tiya ni likulutendano la busepahali, kuli n’a li ya sepahala—ku sepahala ka ku tala.
2, 3. (a) Ki kabakalañi busepahali ha bu tahisa likulutendano? (b) Ki bomañi hape ba ba yemi ka ku tiya ku lwanisa Bakreste ba niti mwa buikatazo bwa bona bwa ku sepahala?
2 Busepahali bu tahisa likulutendano. Kabakalañi? Bakeñisa kuli busepahali bu lwanisana ni ku itata. Ba ba zwile mubano mwahal’a ba ba sa sepahali ku Mulimu ki ba bahulu ba bulapeli bwa Krestendomu. Hape, ni kamuta ha ku si ka ba ni ku yanduluka ko kutuna cwalo kwa ku sa sepahala mwa litaba za mwa manyalo sina kacenu. Bubuki bu kai ni kai. Ku sa sepahala hape ku atile hahulu mwa likalulo za lipisinisi. Ka ku ama ka za seo, lu talusezwa kuli: “Bazamaisi ni bocaziba ba bañata ba za lipisinisi . . . ba lumela kuli ki likuba ba ba kwashekiwa ka bunolo fela ba ba sepahala kwa likampani za bona kacenu.” Batu ba ba “sepahala hahulu” ba kendiwa. “Busepahali bwa mina bwa pili mi ili bunosi fela bu swanela ku ba ku mina tota” ki mwa n’a bulelezi mueteleli wa kopano ye fa kelezo ni patisiso ya za tamaiso kwa likampani. Ku bulela ka za busepahali ku ili yena mutu ki ku silafaza taluso ya linzwi leo. Ku lu hupulisa se si ñozwi kwa Mika 7:2 se si li: “Mutu ya [sepahala, NW] h’a sa li yo mwa lifasi.”
3 Ka ku fita fa sipimo se situna hahulu ni ku fita, Satani ni badimona ba hae ba yemi ka ku tiya ku lu lwanisa, ili ka mulelo wa ku tahisa kuli lu si ke lwa sepahala ku Mulimu. Ki ka libaka leo Bakreste ha ba bulelelwa kwa Maefese 6:12 kuli: “Ndwa ya luna ha i lwani ni mali ni nama, kono i lwana ni milonga, ni mibuso, ni malen’a lifasi le, le li lififi, ni mioya ye lunya ye mwa mabaka a kwa lihalimu.” Ee lu tokwa ku utwa temuso ye li: “Mu n’o iswala, mu libelele. Diabulosi, sila sa mina u nz’a zamaya sina tau ye lila ye bata ye i ka ca.”—1 Pitrosi 5:8.
4. Ki litengamo lifi ze ezisa busepahali ku ba t’ata hahulu?
4 Hape se si ezisa busepahali ku ba t’ata ki litengamo za buitati ze lu hozize kwa bashemi ba luna, sina ka mo ku taluselizwe kwa Genese 8:21 kuli: “Mihupulo ya mutu ki ye maswe”—ni ya buitati—“ku kala kwa bwanana bwa hae.” Kaufel’a luna lu na ni butata b’o muapositola Paulusi n’a itumelezi kuli n’a na ni bona ha n’a talusize kuli: “Ha ni ezi bunde bo ni lata; kono ni eza bumaswe bo ni sa lati.”—Maroma 7:19.
Busepahali Ki Nto ye Ipitezi
5, 6. Ki sifi se si konwa ku bulelwa ka za seo busepahali bu li sona, mi se bu talusizwe cwañi?
5 “Busepahali” ki linzwi le li ipitezi hahulu. Ki lona libaka buka ya Insight on the Scriptures ha i bulela kuli: “Ku bonahala kuli ha ku na manzwi a Sikuwa a fa ka ku tala taluso ye swana ya manzwi a Siheberu ni Sigerike, kono linzwi la ‘loyalty [busepahali],’ ka ku kopanyeleza, muhupulo wa buipeyo ni muinelo wa ku kumalela ka ku tiya, sina mo li ezeza, ha li itusiswa ka ku ama ku Mulimu ni sebelezo ya hae, li kona ku fa taluso ye bat’o swana.”a Ka ku ama kwa “busepahali” The Watchtower ne i kile ya talusa kuli: “Ku kumalela ka ku tiya, tukelo, lilato, swanelo, buitamo. Manzwi ao a na ni muinelo ufi o swana? Ki miinelo ye fitana-fitana ya busepahali.” Ee, ku na ni tulemeno twa bunde to tuñata hahulu kono ili to tu li miinelo ye fitana-fitana ya busepahali. Ki ko ku hoha mamelelo luli ka mo busepahali ni ku luka li swalisaniselizwe hañata mwa mañolo.
6 Litaluso ze latelela hape ki ze fa tuso: ‘Busepahali ne bu kana bwa bonisa ku kumalela ka ku tiya ni buitamo bo bu zwelapili, bo bu itingiwa, bo bu tiyezi ku yauluka kamba muliko.’ ‘Busepahali bu talusa ku kumalela ka ku tiya kwa linzwi la sepiso ya mutu kamba buitamo bo bu zwelapili kwa kopano kamba likuka zeo mutu a ikutwa ku tamwa ku zona mwa muzamao; linzwi leo ha li akalezi fela ku ndondwela kono ni ku hana ku yembululwa ni ku kukuezwa ku zwa kwa ku ndondwela k’o. Kacwalo, batu ba ba zwelapili mwa ku kumalela ku si na taba ni litiko, ku lwanisiwa, ni ku nyandisiwa ba swanelwa ku bizwa “ba ba sepahala.”
7. Ki shutano ifi ye konwa ku eziwa mwahal’a busepahali ni ku kumalela ka ku tiya?
7 Nihakulicwalo, ka ku swalisana ni se, neikaba hande ku bonisa shutanano ye kona ku ba teñi mwahal’a busepahali [loyalty, ka sikuwa] ni ku kumalela ka ku tiya [faithfulness, ka sikuwa]. Mwa wiko wa kwa United States, ku na ni liweluwelu la mezi a cisa le li pwacukanga ibata iba ka hora ni hora. Li eza cwalo kamita kuli mane ba li biza Old Faithful (Musepahali wa Kale). Bibele i bulela lika ze sa pili ze cwale ka kweli sina ye sepahala [faithful, ka sikuwa], bakeñisa kuli ki ye itingiwa. Samu 89:37 i bulela ka za kweli sina “paki ye sepahala ye kwa lihalimu.” Manzwi a Mulimu a’ bulelwa ku ba a’ kumalela. Sinulo 21:5 i bulela kuli: “Ya inzi mwa Lubona a li: A mu bone, linto kaufela ni li eza ze nca. Hape a li: Ñola; kakuli manzwi ao a sepahala [faithful, ka sikuwa], ki a niti.” Kaufel’a zona zeo ki ze kumalela kwa tomahanyo, ze itingiwa, kono ha li koni ku ba ni buipeyo bwa ka butu kamba tulemeno twa muzamao, to tu cwale ka busepahali.
Jehova, Yo Mutuna ku Ba Ba Sepahala
8. Ki bupaki bufi bwa mwa Mañolo bo bu bonisa mutala o munde ka ku fitisisa wa busepahali?
8 Ku si na ku kakanya, Jehova Mulimu ki yena mutala o munde ka ku fitisisa wa busepahali. Jehova u bile ya sehapala kwa mushobo wa mufuta wa mutu, mane ni ku fa Mwan’a hae ilikuli mufuta wa mutu u amuhele bupilo bo bu sa feli. (Joani 3:16) Kwa Jeremia 3:12, lu bala kuli: “Kuta wena Isilaele wa mukwenuhi, ku bulela [Jehova, NW], ha ni na ku ku tahiseza buhali bwa ka fahalimu, kakuli [ni y’a sepahala, NW].” Bupaki bo bu ekezehile bwa busepahali bwa Jehova ki manzwi a ñozwi kwa Sinulo 16:5 a li: “U lukile Mulena, wena ya li teñi, Ya n’a li teñi, ya [sepahala, NW].” Cwale hape, kwa Samu 145:17, lu bulelelwa kuli: “Linzila kamukana za [Jehova, NW] ki za niti, mi likezo za hae kaufela li ezizwe ka [ku sepahala, NW].” Ka buniti fela, Jehova ki ya zwile hahulu mubano mwa busepahali bwa hae kuli mane Sinulo 15:4 i bulela kuli: “Ya si na ku saba ni ku lumbeka Libizo la hao, ikaba mañi Mulena? Kakuli ya [sepahala, NW] ki wena a nosi.” Jehova ki ya sepahala ku fita fa sipimo se situna ka ku fitisisa.
9, 10. Ki lifi ze ñozwi za busepahali zeo Jehova n’a ezize mwa ku sebelisana ni sicaba sa Isilaele?
9 Litaba za kwamulaho za sicaba sa Isilaele sihulu li na ni bupaki bo buñata bwa busepahali bwa Jehova kwa batu ba hae. Mwa mazazi a baatuli, Isilaele n’a zwile kwa bulapeli bwa niti ka ku kuta-kutela, niteñi Jehova n’a nze a kuta-kutela ku ba shwela makeke ni ku ba sileleza. (Baatuli 2:15-22) Mwahal’a lilimo ze mianda ye ketalizoho zeo Isilaele n’a na ni malena, Jehova n’a bonisize busepahali bwa hae kwa sicaba seo.
10 Busepahali bwa Jehova ne bu mu tahiselize ku ba ni pilu-telele kwa batu ba hae, sina ka mo ku boniselizwe kwa 2 Makolonika 36:15, 16 kuli: “[Muñ’a Bupilo] Mulimu wa bokuku a bona n’a ba lemusize ka linumwana za hae, a kala ku li luma isali kakusasana, kakuli n’a utwela sicaba sa hae, ni sibaka sa Ndu ya hae, butuku. Kono ba seha ba ba lumilwe ki Mulimu, ba shwaula manzwi a hae, ba soma bapolofita ba hae, ku fitela [Muñ’a Bupilo] h’a halifela sicaba sa hae, mane ku tokwe ni se sikana se si ka tusa.”
11. Ki buikolwiso kamba ku omba-ombiwa kufi k’o busepahali bwa Jehova bu lu fa?
11 Bakeñisa kuli Jehova ki ya sepahala ka ku fitisisa, muapositola Paulusi n’a kona ku ñola, sina mo ku ñolezwi kwa Maroma 8:38, 39 kuli: “Ni kozwi kuli nihaiba lifu, nihaiba bupilo, nihaiba mangeloi, nihaiba ze busa, nihaiba ze li teñi cwale, nihaiba ze sa ta, nihaiba ze mata, nihaiba bupahamo kamba butasi, nihaiba nto ye ñwi ye bupilwe, ha ku na se si kona ku lu kauhanya ni lilato la Mulimu, le li li teñi ku Jesu Kreste Mulen’a luna.” Ee, Jehova u lu kolwisa kuli: “Ha ni na ku ku tuhela, ha ni na ku ku fulalela.” (Maheberu 13:5) Kaniti luli, ki ko ku omba-omba ku ziba kuli Jehova Mulimu ki ya sepahala kamita!
Jesu Kreste, Mwana Y’a Sepahala
12, 13. Ki bupaki bufi bo lu na ni bona bo bu ama ka za busepahali bwa Mwan’a Mulimu?
12 Ya n’a likanyisa hande Jehova mwa ku talimana ka ku tiya ni likulutendano la busepahali n’e li mi isali Jesu Kreste. Muapositola Paulusi n’a kona ku ama hande kwa Samu 16:10 ni ku i sebelisa ku Jesu Kreste kwa Likezo 2:27 kuli: “Ha u na ku liselela moya wa ka mwa sibaka sa ba ba shwile, [kamba ya sepahala wa hao, NW] kuli a bone ku bola.” Ka swanelo Jesu Kreste u bizwa “ya sepahala.” Mwa miinelo kaufela, ki ya sepahala ku Ndat’ahe ni kwa Mubuso wa Mulimu o sepisizwe. Satani n’a likile pili ku loba busepahali bwa Jesu ka ku itusisa miliko, ye hohela mamelelo kwa buitati. Ka ku palelwa seo, Diabulosi n’a tahisize nyandiso, kwa nalulelule n’a tahisize lifu la Jesu ka ku bulaelwa fa kota. Ni kamuta Jesu n’a si ka biuka mwa busepahali bwa hae ku Ndat’ahe wa kwa lihalimu, Jehova Mulimu—Mateu 4:1-11.
13 Jesu Kreste u bile ya sepahala kwa balateleli ba hae mwa ku buluka sepiso ye ñozwi kwa Mateu 28:20 ye li: “A mu bone, na, ni inzi ni mina ka mazazi kaufela, ku isa kwa mafelelezo a lifasi.” Mwa talelezo ya sepiso yeo, sa bile ya sepahala mwa ku itusisa buzamaisi bwa hae fahalimw’a puteho ya hae ku zwa ka Pentekonta ya 33 C.E. ku to fita ni mwa nako ya cwale.
Batu Ba Ba Si Ka Petahala Ba Ne Ba Sepahala
14. Ki mutala ufi wa busepahali wo Jobo n’a file?
14 Cwale, ku cwañi ka za batu ba ba si ka petahala? Kana ba kona ku sepahala ku Mulimu? Lu na ni taba ye zwile mubano ya Jobo. Satani n’a utwahalize hande taba ya kananisano ye ne ama Jobo. Kana Jobo n’a sepahala ku Jehova Mulimu, kamba kana n’a mu sebeleza fela kabakala licisehelo za buitati? Satani n’a itundumuzi kuli n’a ka kona ku sikulula Jobo kwa ku sebeleza Mulimu ka ku mu tahiseza butata. Jobo ha s’a sinyehezwi ki maluo a hae kaufela, bana ba hae kaufela, mane ni buikangulo bwa hae bwa kwa mubili, musal’a hae n’a mu susuelize kuli: “U kute Mulimu, mi u shwe!” Kono Jobo n’a li ya n’a sepahala, kakuli n’a ize ku yena: “U bulela ka ku likanyisa basali ba matanya, mo ba bulelela. Ku cwañi? Lu amuhela ze nde mwa lizoho la Mulimu, mi ze maswe lu hane ku li amuhela? Mwa litaba zeo kaufela Jobo h’a si ka fosa ka mulomo wa hae.” (Jobo 2:9, 10) Ka mo ku inezi fela, ku bao ba ne ba ka ba baomba-ombi ba hae, Jobo n’a bulezi kuli: “[Mulimu] nih’a n’a ka ni bulaya, niteñi ni ka mu sepa.” (Jobo 13:15, New International Version) Ha ku komokisi Jobo ha n’a fumani tumelezo ya Jehova! Ka lona libaka leo, Jehova n’a bulelezi Elifazi wa kwa Temani kuli: “Buhali bwa ka bu ku tukezi, wena ni balikani ba hao ba babeli, kakuli ha mu si ka bulela za ka hande sina mutang’a ka Jobo mw’a bulelezi.”—Jobo 42:7, 10-16; Jakobo 5:11.
15. Ki bupaki bufi bwa mwa Mañolo bo lu na ni bona bo bu ama ka za busepahali bwa batanga ba Jehova Mulimu ba bañata?
15 Banna ni basali kaufela ba tumelo ba ba talusizwe kwa Maheberu kauhanyo 11 ba konwa ku bulelwa sina ba ba sepahala. Ne si fela ba ne ba na ni buniti kono hape ne ba sepahala mwa ku talimana ni lisineneketo. Kacwalo, lu bala ka za bao “ka tumelo . . . ba tibile milomo ya litau, ba timile mata a mulilo, ba bandukile kwa buhali bwa lilumo . . . Ba bañwi ba nyandiswa ka ku shubulwa, ni ka lipafa, ka mawenge mane, ni ka litolongo. Ba bulaiwa ka macwe, ba sahiwa fahali, ba likwa, ba bulaiwa ka lilumo; ba nyanda, ba yambaela inze ba apezi mikata ya lingu ni ya lipuli, ba tokwa lika kaufela, ba zumwa, ba shupwa.”—Maheberu 11:33-37.
16. Ki mutala ufi wa busepahali wo muapositola Paulusi n’a file?
16 Mañolo a Sigerike a Sikreste hape a fa mutala o nyangumuna wa muapositola Paulusi. N’a kona ku bulela hande kwa Bakreste ba kwa Tesalonika ka ku ama kwa bukombwa bwa hae kuli: “Ki mina lipaki hamoho ni Mulimu, za mukwa o kenile, o lukile, o sa nyazahali, o lu mi ezize mina balumeli.” (1 Matesalonika 2:10) Lu na ni bupaki bo buñwi bwa busepahali bwa Paulusi mwa manzwi a hae a ñozwi kwa 2 Makorinte 6:4, 5, ko lu bala kuli: “Mwa litaba kaufela lu ipaka kuli ki luna batanga ba Mulimu, ka ku tiya pilu hahulu, mwa liñalelwa, mwa butokwi, mwa butata, mwa likozi za ku natwa, mwa litolongo, mwa mifilifili, mwa misebezi, mwa ku tona busihu, mwa ku itima lico.” Seo kaufela si fa buniti bwa mayemo a likute la ka butu leo muapositola Paulusi n’a na ni lona bakeñisa kuli n’a li ya sepahala.
Ba Ba Sepahala mwa Linako za Cwale
17. Ki manzwi afi a J. F. Rutherford a n’a bonisize tundamo ya hae ya ku ba ya sepahala?
17 Ka ku ama mwa linako za cwale, lu na ni mutala o munde o se lu nyakisisize kwa makalelo a taba ye. Mu lemuhe se si ñozwi mwa buka ya Buiketo Lifasi Kaufela Mwatas’a “Mulena wa Kozo,” fa likepe 146 mwatas’a tohonyana ya taba ye li: “Busepahali Mwahal’a Nako ya ku Tamiwa.” Teñi k’o i bulela kuli: “Ka ku bonisa busepahali kwa kopano ya Jehova mwahal’a nako ya ku tamiwa kwa hae, prezidenti wa Watch Tower Society, Joseph F. Rutherford, la December 25, 1918, . . . n’a ñozi ze latelela: ‘Bakeñisa kuli ne ni hanile ku lumelelana ni Babilona, kono ka busepahali ni likile ku sebeleza Mulen’a ka, ni inzi mwa tolongo, ni ya itumela ka seo. . . . Ne ni ka tabela hahulu ku amuhela tumelezo ya Hae ni lumenyo lwa hae ni ku ba mwa tolongo, ku fita ku lumelelana kamba ku ipeya kwatas’a Sibatana ni ku lukuluha ili ku ba ni tumbo ya lifasi kamukana.’”b
18, 19. Ki mitala ifi ya busepahali ye nyangumuna ya mwa linako za cwale ye lu na ni yona?
18 Lu na ni mitala ye minde hahulu ya busepahali ya Bakreste ba bañwi ba bañata ba ba tiyezi nyandiso. Ba bañwi ba batu ba ba sepahala ba ba cwalo ki Lipaki za Jehova ba kwa Germany mwahal’a puso ya Nazi, sina ka mo ku boniselizwe mwa vidio ya Purple Triangles, ye hasanyizwe ka buñata mwa puo ya Sikuwa. Hape ba ba swanela ku lemuhiwa ki Lipaki ba ba sepahala ba bañata ba mwa Africa, ba ba cwale ka ba mwa Malawi. Teñi k’o, mulibeleli y’o muñwi wa tolongo n’a bulezi ka za busepahali bwa Lipaki, kuli: “Ni kamuta ha ba na ku shengoka tumelo. Ba sweli fela ku ekezeha.”
19 Mutu h’a koni ku bala libuka za Yearbook of Jehovah’s Witnesses a sa koni ku tabiswa ki busepahali bo bu bonisizwe ki Bakreste ba niti, ba ba cwale ka ba mwa Greece, Mozambique, ni Poland. Buñata bwa bona ne ba tukufalizwe hahulu; ba bañwi ne ba bulailwe. Likepe la 177 la 1992 Yearbook li bonisa maswaniso a banna ba 9 ba Sikreste ba mwa Ethiopia ba ne ba talimani ni likulutendano la busepahali ku fita fa sipimo sa ku bulaiwa. Ka ku ba Lipaki za Jehova, kana ha lu ba ba tabile ku ba ni mitala ye minde ye miñata cwalo ya ku lu susueza ku talimana ka ku tiya ni likulutendano la busepahali?
20. Ki sifi se si latelela haiba lu zwelapili ku sepahala?
20 Ka ku hana miliko ni lisineneketo ka ku sepahala, lu tiisa mayemo a luna a ku kutekeha. Kacwalo he, ki kwa lineku la mañi la taba ya kananisano ya busepahali ko lu bata ku fumaneha? Ka ku talimana ka ku tiya ni likulutendano la busepahali, lu nga lineku la Jehova Mulimu la taba ya kananisano ni ku bonisa Satani Diabulosi ku ba lihata le li maswe, le lituna leo a li lona! Kacwalo lu fumana ku lumelelwa ki Mubupi wa luna, Jehova Mulimu, ni mupuzo wa bupilo bo bu sa feli mwa tabo. (Samu 37:29; 144:15b) Se si tokwahala kuli lu talimane ka ku tiya ni likulutendano la busepahali si ka nyakisiswa mwa taba ye tatama.
[Litaluso za kwatasi]
a Encylopedia ya Bibele ya livolyumu ze peli ye hatisizwe ki Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Ye hasanyizwe ki Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Ne Mu ka Alaba Cwañi?
◻ Ki kabakalañi ku sepahala ha ku tahisa likulutendano?
◻ Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli “busepahali” ki linzwi le li ipitezi hahulu?
◻ Ki mitala ifi ya mwa Mañolo ye lu na ni yona ya batu ba ba si ka petahala ba ne ba sepahala?
◻ Ki mitala ifi ye minde ya mwa lizazi la cwale ya busepahali ye lu na ni yona?
[Siswaniso se si fa likepe 22]
Charles Taze Russell
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Jesu n’a li luli “ya sepahala” wa Jehova
[Siswaniso se si fa likepe 24]
Jobo, ni ha n’a si ka petahala, n’a bonahalize ku sepahala ku Mulimu
[Siswaniso se si fa likepe 25]
Paulusi n’a file mutala o munde wa busepahali ku Jehova