Sinotolo kwa Bupilo bwa Lubasi Bo Bu Kondile

“LU NA NI kalulo ya lubasi ye sweli ku sinyeha,” ki mwa n’a taluselize numwana yo muñwi wa buprezidenti bwa mwa United States ñohola. Ka mo ku inezi fela, sipimo sa ku sinyeha kwa lubasi ki se si kakamalisa luli. “Licinceho ze fa sipimo se si swana mwa lipalo za sifumu ni za bumapanga-panga mwahal’a nako ye swana,” ki mo ne i bihezi magazini ya Fortune, “ne li k’a lu mbwetukisa luli.”

Mane ni mabasi a’ lika ku latelela likuka za Bibele hañata a’ amiwa maswe. Lilimonyana kwamulaho k’o, ndate wa bana b’a silezi ba ne ba si ka fita kale fa ku nonoboka n’a bulelezwi ki Mukreste sina yena ka mulelo o munde kuli: “Mu kona ku libelela kuli ba bane kwa bana ba mina ba ka ya kwa lifasi.” Niteñi, yena ndate y’o n’a s’a lumeli kuli nto yeo ne i na ni ku ezahala nihaiba ku a li muñwi wa bana ba hae. N’a talusize libaka la seo.

“Bana ba luna haki ba luna luli,” ki mwa n’a bulelezi. “Ne ba beilwe ki Jehova Mulimu mwa pabalelo ya musal’a ka ni na, ili ‘sanda,’ kamba mpo, ye zwelela ku yena. Mi n’a bulezi kuli haiba lu ba hulisa ka nzila ye swanela, ‘ha ba na ku i keluha.’ Kacwalo lu likile kamita ku ba babalela inge kuli ki ba Jehova.”—Samu 127:3; Liprov. 22:6.

Ndate fa u bonisa sinotolo se siñwi kwa bupilo bwa lubasi bo bu kondile—bashemi ba swanela ku babalela bana ba bona inge ba ba babalela sipawana sa Mulimu. Hailif’o seo hasi talusi kuli ka nako kaufela bana ba ka ipeya ku utwa ketelelo ya mina ye nde, mu na ni buikalabelo bwa ku babalela bana bao Mulimu a beile mwa pabalelo ya mina.

Ki Buikalabelo Bo Butuna

Mu fe hande yona pabalelo yeo ka likute le lituna ni ku iyakatwa ko ku tungile, isiñi ka mutakafululele kamba ka ku s’a isa pilu. Mu eza buikatazo kwa neku la seo ka ku lemuha kuli mu ka ikalabela ku Mulimu kwa neku la sanda, kamba mpo, ya hae ku mina. Ha ku na tokwahalo ya ku batisisa mikwa ye fitana-fitana ya ku hulisa bana ka yona. Bashemi ba tokwa fela litaelo za Mulimu sina ha li filwe mwa Linzwi la hae, yona Bibele, mi ba swanela ku latelela zeo ka tokomelo.

Ye ki taelo ya Jehova Mulimu: “U na ni ku luta [manzwi a’ ka kwa] bana ba hao ka tokomelo, u be ni ngambolo ka ona, niha u inzi mwa ndu ya hao, niha u zamaya mwa nzila, niha u y’o lobala, niha u zuha. U a tame, kuli a be poniso fa mazoho a hao, a be inge lwamuhelo lwa fa pata, fahali a meto a hao. U a ñole fa mabala a mwa minyako ya hao, ni fa likwalo za hao.” Bibele hape i susueza kuli: “Ni mina bondate, . . . mu ba hulise ka ku ba lemusa, ni ka tuto ya [Jehova, NW].”—Deuteronoma 6:7-9; Maefese 6:4.

Kacwalo ku babalela bana ku tokwa mamelelo ya ka zazi ni zazi; ee, ku talusa ku ba fa ka ku s’a katwa kwa nako ya mina mi sihulu lilato ni ku iyakatwa ko ku tungile kwa mina. Bashemi ba ba fa bana ba bona litokwahalo zeo ze mutomo ba eza seo Mulimu a bulela kuli s’a tokwahala mwa ku ikola bupilo bwa lubasi bo bu kondile.

Kana mu lumela kuli k’o ki ku bata z’e tula tikanyo? Bashemi ba bañata ka likezo za bona ba bonisa kuli ku cwalo. Niteñi, zona limpo ze zwa ku Mulimu zeo—ili bana ba mina—ka mo ku bezi fela ba swanelwa ku fiwa mamelelo ye ipitezi hahulu.

Ka Mwa ku Ba Babalelela

Ka butali, mu nyakisise mutala wa ba ba kondisize lika mwa ku hulisa bana. Magazini ye ñwi, mwa likande le li zamaelela ni toho ya fahalimu le li li “Mabasi A’ Makaza,” ne i bulezi lika z’e ne za butokwa mwa ku hulisa ba banca ka ku kondisa lika: “[1] Ku ambolisana ko ku nyangumuna munahano ha ku ciwa lico, [2] ku bala libuka ze na ni libubo le linde, [3] ku ba ni mitala ya batu ba bande ba ba swanelwa ku likanyiswa, [4] maikuto a ku ba ni sizo sa mwa lubasi se si na ni ku bulukiwa.”—U.S.News & World Report, December 12, 1988.

Ka ku ama kwa “ku ambolisana . . . ha ku ciwa lico,” mu hupule kuli Mulimu u laela bashemi ku luta bana ba bona ha ba ina mwa ndu. Kana lubasi lwa mina hañata ba ina hamoho kwa ku ca sico, ili ku tahisa nako ye nde ka zazi ni zazi ya silikani ni ku ambolisana ko ku nyangumuna munahano? Linako ze cwalo ki za butokwa mi ki ze hupulwa hahulu ki banana, ili ku ba fa maikuto a buiketo ni silelezo. Mwanana yo muñwi wa lilimo za buhulu ze silezi n’a kile a bulela kuli n’a lata nako ya sico “kakuli ha mu tokwi ku bilaela ka za yo muñwi,” bakeñisa kuli kaufela ba kopani.

Ku cwañi ka za mayemo a ku ambolisana kwa mina ha ku ciwa lico? Kana hañata ku tomile fa “libuka ze na ni libubo le linde,” ku kopanyeleza cwalo ni Bibele ni lihatiso ze tomile fa Bibele ze buhisana ka za sebelezo ya luna ku Mulimu kamba litaba ze ama kwa pupo ya Mulimu? Fahalimu a ku ambolisana kwa mufuta o cwalo ha ku ciwa lico, ka tukiso ya ku ituta ya kamita, bashemi ba tokwa ku tahisa kwa bana ba bona lilato la ku lata Jehova ni milao ya hae ye lukile.

“Ku ca hamoho lico hañata ne i si but’ata,” ki mwa n’a bulelezi ndate wa bana b’a silezi ya s’a bulezwi kwa makalelo. “Yeo ne li kezo ya kamita, mi ne i sebeza mwa ku lu swalisanisa hamoho. Kono ku ba ni tukiso ya kamita ya tuto ya Bibele ne li ko ku t’ata.” Bakeñisa ku katala fela hamulaho wa lizazi la ku sebeza ka t’ata, ka linako ze ñwi n’a lobala mwahal’a tuto. Niteñi, ni kamuta n’a si ka palelwa ku zamaisa tuto ya Bibele ya kamita kwa bana ba hae, mi kamita n’a ambola ni bona ka buñwi ni ku ba teeleza ka nako ye telele.

Kwand’a k’u nga ketelelo mwa ku ambolisana ka nako ya lico ni ku bala libuka za libubo le linde, kana mw’a ikolwis’anga kuli bana ba mina ba fumana “mitala ya batu ba bande ba ba swanelwa ku likanyiswa”? Ka niti fela, ku lukisa kuli bana ba mina ba twaelane kamita ni ba ba likanyisa mutu yo mutuna ka ku fitisisa ya n’a kile a pila fa lifasi-mubu, yena Jesu Kreste, ki kwa butokwa kwa neku la kuli ba fite fa ku ba ba bahulu ba ba kondisa lika.

Ka ku feleleza, ku cwañi ka za “maikuto a ku ba ni sizo sa mwa lubasi se si na ni ku bulukiwa”? Bana ba mina ba tokwa ku utwisisa kuli ku na ni lipimo za lubasi ze ba libelelwa ku buluka—za kuli muzamao o muñwi, mubulelelo, mutinelo, mikwa, ni ze ñwi cwalo, ha li amuhelehi mi li loba sizo sa mwa lubasi. Ba tokwa ku lemuha kuli ku loba sizo sa mwa lubasi ki taba ye tuna—kuli ne mu ka utwa hahulu butuku mwa maikuto, sina mwa n’a utwezi toho ya lubasi wa kwaikale Jakobo, ili y’o bana ba hae ba bashimani kabakala kezo ye swabisa ne ba mu tahiselize ku ba “nto ye nka maswe kwa batu ba naha.”—Genese 34:30.

Ndate ya n’a nga bana ba hae b’a silezi sina sipawana sa Mulimu n’a koñomekile hahulu “sizo sa mwa lubasi.” Kamita n’a buhisana ni bana ba hae ka ku fa mabaka ka za m’o sipimo sa lubasi sa mutinelo, mubonahalelo, ni ku ikambusa kwa linzila za lifasi ne li li ze lumelelana ni maikuto ni ketelelo ya Mubupi, yena Jehova Mulimu. Kabakala ku fiwa nako ye ñata, lilato, ni ku iyakatwa ko ku tungile—ili ku twaezwa mwa nzila ye ba swanela ku ya ka yona—kaufel’a bona bana b’a silezi bao b’a ngile muhato ka ku s’a ‘keluha mwa nzila ye ba swanezi ku zamaya.’—Liproverbia 22:6.

Mwa lifasi kamukana, ku na ni likiti-kiti za mabasi a’ tiile a’ cwalo. Ao ki a’ tahisa tumbo hakalo ku Mubupi wa ona, mi ki a’ li mupuzo hakalo kwa bashemi ba ba si na buitati, ba ba lilato! Lilimo ha li nze li ya, bashemi ba ba cwalo kamita ba itebuhiwa ka butuna ki bana ba ba tusehile ka buikatazo bwa bona. Shangwe ka ku tatama mu nyakisise likande la musali yo muñwi y’a hulisizwe ki bashemi ba mayemo a bumulimu, mi mu lemuhe lituto ze butokwa hahulu ze konwa ku itutiwa ku lona.