Ki Kabakalañi ha mu Swanela ku Kuteka ba ba Zamaisa?

1, 2. (a) Ki butata mañi bo lu na ni bona ka za ku kuteka ba ba zamaisa? (b) Ki lipuzo mañi ze lu ka nyakisisa?

KANA se mu kile mwa bona mwanana ya eza sinundwe ha talusezwa ku eza nto ya sa tabeli? Mu kana mwa mu bona a sosobana mwa pata. U teeleza ku ze ba bulela bashemi ba hae, mi wa ziba kuli wa swanela ku ba kuteka. Kono ka nako ya cwale, ha tabeli feela ku eza za talusezwa. Muinelo wa li ku wona mwanana yo u bonisa butata bo lu na ni bona kaufela luna.

² Hañata, ku kuteka ba ba lu zamaisa hasi nto ye bunolo ku luna. Kana fokuñwi mu fumananga taata ku kuteka batu ba ba na ni maata fahalimwaa mina? Haiba ku cwalo, hasi mina mu nosi. Lu pila mwa nako yeo buñata bwa batu ba palelwa ku kuteka ba ba zamaisa. Kono Bibele i bulela kuli lu swanela ku kuteka batu ba ba na ni maata a ku lu zamaisa. (Liproverbia 24:21) Mane lu tokwa ku eza cwalo haiba lu bata ku tiiseza mwa lilato la Mulimu. Kabakaleo, mu kana mwa buza kuli: Ki kabakalañi ha lu fumana hahulu taata ku kuteka ba ba zamaisa? Ki kabakalañi Jehova ha bata kuli lu kuteke ba ba zamaisa, mi lu ka tusiwa kiñi ku eza cwalo? Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa kuteka ba ba zamaisa?

3, 4. Sibi ni ku sa petahala ne li kalile cwañi, mi ki kabakalañi sibi sa luna ha si tahisa kuli lu fumane taata ku kuteka tamaiso?

³ Ha lu nyakisiseñi mabaka a mabeli a tahisa kuli lu fumane hahulu taata ku kuteka batu ba ba lu zamaisa. Libaka la pili ki kuli, ha lu si ka petahala; mi la bubeli ki la kuli, batu ba ba lu zamaisa ni bona ha ba si ka petahala. Sibi ni ku sa petahala kwa batu ne li kalezi mwa simu ya Edeni kale-kale kwamulaho, muta Adama ni Eva ne ba kwenuhezi Mulimu. Kacwalo sibi ne si kalile ka bukwenuheli. Mi ku to fita ni kacenu, kaufela luna lu pepiwanga ni mukwa wa ku ba ni moya wa bukwenuheli.—Genese 2:15-17; 3:1-7; Samu 51:5; Maroma 5:12.

⁴ Ka ku ba batu ba sibi, buñata bwa luna lu kona ku kenelwa ka bunolo ki moya wa buikuhumuso ni ku ikutwa, kono moya wa buikokobezo ha u fumanehi hahulu, mi kuli lu be ni wona lu tokwa ku lika ka taata luli. Nihaikaba kuli lu sebelelize Mulimu ka nako ye telele, lwa kona ku kenelwa ki muñañatoho ni buikuhumuso. Ka mutala, mu hupule Kora, ya naa zwezipili ku kumalela kwa sicaba sa Mulimu ni mwa linako ze taata. Kono naa bile ni takazo ya ku bata maata a matuna, mi a onga-onga batu ni ku kwenuhela Mushe ya naa li mutu ya musa ka ku fitisisa ka nako yeo. (Numere 12:3; 16:1-3) Hape mu hupule Mulena Oziasi ili yo ka buikuhumuso, naa keni mwa tempele ya Jehova ni ku eza musebezi wa naa file Mulimu kwa baprisita. (2 Makolonika 26:16-21) Baana bao ne ba otilwe bakeñisa bukwenuheli bwa bona. Kono mitala ya bona ye maswe yeo i lu luta se siñwi. Lu swanela ku ambuka buikuhumuso bo bu lu tahiseza kuli lu fumane taata ku kuteka ba ba lu zamaisa.

 5. Batu ba ba si ka petahala ba itusisize cwañi maata a tamaiso ka nzila ye fosahalile?

⁵ Kwa neku le liñwi, likezo za batu ba ba si ka petahala ba ba na ni maata a ku zamaisa ni zona li tahiselize hahulu batu ku sa kuteka ba ba zamaisa. Buñata bwa bona ba itusisize maswe maata a bona, ba bile ni situhu, ni buhateleli. Mane buñata bwa litaba ze ezahezi li bonisa feela batu mo se ba itusiselize maswe maata a bona. (Muekelesia 8:9) Ka mutala, Saule ne li muuna yo munde, ya naa ikokobeza Jehova ha mu keta ku ba mulena. Kono naa fetuhile ku ba ni buikuhumuso ni muna; mi hasamulaho naa nyandisize muuna ya naa sepahala Davida. (1 Samuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Hasamulaho, Davida naa bile yo muñwi wa malena ba bande hahulu ba Isilaele, kono naa itusisize maswe maata a hae ha naa ikungezi musalaa Uria wa Muhiti ni ku lumela liñolo la kuli muuna yo ya si na mulatu a beiwe kwapilaa mpi ilikuli a shwele mwa ndwa. (2 Samuele 11:1-17) Kaniti, ku sa petahala ku palelwisa batu ku itusisa hande maata. Mi haiba batu ba ba zamaisa ha ba kuteki Jehova, ze ba ka eza ki ze maswe ni ku fita. Likwambuyu yo muñwi wa kwa Britain a mano talusa mo baeteleli ba bañwi ba Keleke ya Katolika ne ba tiselize nyandiso ye tuna, naa ñozi kuli: “Batu ba ba na ni maata a tamaiso hañata ba ezanga lika ze maswe, mi ba ba na ni maata a matuna hahulu ba ezanga ze maswe hahulu.” Ka ku beya seo mwa munahano, ha lu nyakisiseñi puzo ye: Ki kabakalañi ha lu swanela ku kuteka ba ba zamaisa?

6, 7. (a) Lilato la luna ku Jehova li lu susueza ku ezañi, mi ki kabakalañi? (b) Ku ipeya kwatasi ku talusañi, mi lu kona ku bonisa cwañi buipeyo bwa luna?

⁶ Mabaka a matuna ha lu swanela ku kuteka ba ba zamaisa a tomile fa lilato—lilato la luna ku Jehova, kwa batu ba bañwi, mane ni ku luna beñi. Bakeñisa lilato la luna le lituna ku Jehova, lu bata ku tabisa pilu ya hae. (Liproverbia 27:11; Mareka 12:29, 30) Lwa ziba kuli bubusi bwa hae, ni tukelo ya hae ya ku ba Mubusi wa pupo se li lwanisizwe fa lifasi ku zwelela feela fa bukwenuheli bwa mwa simu ya Edeni, mi hape lwa ziba kuli buñata bwa batu fa lifasi ba iketezi ku yema hamoho ni Satani ni ku fulalela puso ya Jehova. Kacwalo luna lu tabela ku yema ni Jehova. Manzwi aa nyangumuna e lu bala kwa Sinulo 4:11, a lu fita kwa lipilu ni ku lu susueza hahulu ku tabisa Mulimu. Ha lu kakanyi ni hanyinyani kuli Jehova ki yena Mubusi wa pupo ya swanela. Lu yemela bubusi bwa Jehova ka ku lumela ku etelelwa ki yena mwa bupilo bwa luna bwa ka zazi ni zazi.

⁷ Kuli lu kuteke bubusi bwa Jehova cwalo lu tokwa ku mu utwa ni ku ipeya kwatasaa hae. Lu itatela ku utwa Jehova kabakala kuli lwa mu lata. Kono ku si na ku kakanya, ku na ni linako ze ñwi fo lu ka fumana hahulu taata ku utwa Mulimu. Mwa linako ze cwalo, lu ka tokwa ku likanyisa mwanana ya sa bulezwi kwa makalelo a kauhanyo ye ka ku ipeya kwatasi. Mu hupule Jesu mwa naa ipeezi kwatasaa Ndatahe ilikuli a eze tato ya Hae, ku eza cwalo niha ne ku kabe ku bonahezi ku ba nto ye taata hahulu. Naa ize ku Ndatahe: “Ku si ke kwa ezwa se si latwa ki na, ku ezwe se si latwa ki Wena.”—Luka 22:42.

 8. (a) Ku ipeya kwatasaa tamaiso ya Jehova kacenu hañata ku amañi, mi ki sifi se si bonisa mwa ngela taba ye Jehova? (b) Ki sika mañi se si kona ku lu tusa ku utwa kelezo ni ku amuhela kalimelo? (Mu bone taba ye fa makepe 46-7.)

⁸ Kacenu Jehova ha buleli ku mañi ni mañi wa luna; u itusisa Linzwi la hae ni bayemeli ba hae ba fa lifasi. Kacwalo, mwa miinelo ye miñata lu bonisa kuli lwa ipeya kwatasaa tamaiso ya Jehova ka ku kuteka batu baa ketile, kamba ba lumelelize ku lu zamaisa. Ha ne lu ka kwenuhela batu bao—inge cwalo ka ku hana kelezo ni tuso ya bona ye tomile fa Mañolo—ne lu ka foseza Mulimu. Maisilaele ha ne ba tongokile Mushe ni ku mu fetuhela, Jehova naa ngile likezo za bona kuli ne ba li eza ku Yena.—Numere 14:26, 27.

 9. Ki kabakalañi lilato la luna kwa batu ba bañwi ha li lu susueza ku kuteka ba ba zamaisa? Mu fe mutala.

⁹ Hape lu kuteka ba ba zamaisa kabakala kuli lu lata batu ba bañwi. Ka mukwa ufi? Mu nge kuli mu masole mwa mpi ye ñwi. Kuli mpi ya mina i tule mwa ndwa, lisole ni lisole u lukela ku swalisana hande ni ba ba mu zamaisa, ku ba utwa, ni ku kuteka litaelo za bona. Ha ne mu ka kwenuhela ba ba zamaisa, ne mu ka beya masole ba bañwi kaufela mwa kozi. Kaniti, kacenu limpi za masole li sweli ku tahisa maswenyeho mwa lifasi. Kono Jehova u na ni limpi ze eza feela lika ze nde ze tusa batu. Mwa Bibele, Mulimu u talusizwe hañata-ñata kuli ki “Muñaa Bupilo wa limpi.” (1 Samuele 1:3) Ki Muzamaisi wa libupiwa za kwa moya ze ñata-ñata, ili ze maata. Fokuñwi Jehova u bapanyanga batanga ba hae ba fa lifasi kwa mpi. (Samu 68:11; Ezekiele 37:1-10) Ha ne lu ka kwenuhela batu bao Jehova a file maata a ku lu zamaisa, kana ne lu si ke lwa beya masole ba bañwi ba kwa moya mwa kozi? Mukreste ha fetuhela baana-bahulu ba ba ketilwe mwa puteho, ba bañwi mwa puteho ba ka amiwa maswe. (1 Makorinte 12:14, 25, 26) Mwana ha ipangula, lubasi kaufela lu ka nyanda. Kacwalo, lu bonisa kuli lwa lata ba bañwi ka ku kuteka ni ku utwa batu ba ba lu zamaisa.

10, 11. Ku ba ni takazo ye nde ya kuli lu fumane tuso luna beñi, ku lu susueza cwañi ku kuteka ba ba zamaisa?

¹⁰ Hape lu kuteka ba ba zamaisa bakeñisa kuli ku eza cwalo kwa lu tusa ka sibili. Jehova haa lu bulelela ku kuteka tamaiso, hañata wa talusanga ni bunde bo lu ka fumana ka ku eza cwalo. Ka mutala, u bulelela bana kuli ba kuteke bashemi ba bona ilikuli ba be ni bupilo bo butelele bo bunde. (Deuteronoma 5:16; Maefese 6:2, 3) U lu taluseza ku kuteka baana-bahulu ba puteho bakeñisa kuli ku sa eza cwalo ku ka lu tahiseza kozi ya kwa moya. (Maheberu 13:7, 17) Hape u lu bulelela kuli lu kuteke babusi ba lifasi ilikuli lu be mwa buiketo.—Maroma 13:4.

¹¹ Kaniti luli, ku ziba mabaka Jehova ha bata kuli lu kuteke tamaiso ku lu tusa ku kuteka ba ba zamaisa? Kacwalo, cwale ha lu nyakisiseñi mo lu kona ku boniseza kuli lwa kuteka ba ba zamaisa mwa likalulo ze talu za mwa bupilo bwa luna.

12. Jehova u file buikalabelo mañi ku muuna, kamba ndate mwa lubasi, mi muuna u swanela ku peta cwañi buikalabelo bo?

¹² Jehova ki yena ya tahisize tukiso ya lubasi. Ka ku ba Mulimu ya zamaisa lika ka mulao nako kaufela, u onga-ongile lubasi ka nzila ye nde ye tahisa kuli tukiso yeo i konde. (1 Makorinte 14:33) Mulimu u file maata ku muuna, kamba ndate mwa lubasi, kuli a be yena toho ya lubasi. Muuna u kuteka Kreste Jesu, yena ya li Toho ya hae, ka ku likanyisa Jesu mwa itusiseza butoho bwa hae fahalimwaa puteho. (Maefese 5:23) Kabakaleo, muuna ha swaneli ku shimbululela buikalabelo bwa hae mutu yo muñwi, kono u swanela ku lika ka taata ku bu peta; ha swaneli ku ba ni buhateleli kamba buhali, kono u lukela ku ba ni lilato, kutwisiso, ni sishemo. Kamita u swanela ku hupula kuli tamaiso ya hae i na ni maciñekelo—ni kamuta ha i na maata fahalimwaa tamaiso ya Jehova.

13. Musali ya nyezwi, kamba me, u kona cwañi ku peta buikalabelo bwa hae mwa lubasi ka nzila ye tabisa Jehova?

¹³ Musali ya nyezwi, kamba me, u swanela ku ba mutusi. Ni yena u na ni maata aa filwe mwa lubasi, kakuli Bibele i taluseza bana kuli ba si ke ba hanyeza ‘bomaa bona ha ba ba luta.’ (Liproverbia 1:8) Kono maata a hae hasi a matuna sina a muunaa hae. Musali wa Sikreste u kuteka tamaiso ya muunaa hae ka ku mu tusa ku peta hande buikalabelo bwa hae sina toho ya lubasi. Ha keshebisi muunaa hae, ku mu zamaisa, kamba ku byangula buikalabelo bwa hae. Kono u tusa muunaa hae ni ku swalisana ni yena hande. Haiba a sa tabeli likatulo za muunaa hae, wa kona ku talusa maikuto a hae ka likute, kono u zwelapili ku ipeya kwatasi niha eza cwalo. Haiba muunaa hae hasi mulumeli, u kana a kopana ni matata, kono buipeyo bwa hae bwa kona ku tahiseza muunaa hae ku kala ku bata Jehova.—1 Pitrosi 3:1.

14. Bana ba kona ku tabisa cwañi bashemi ba bona ni Jehova?

¹⁴ Bana ba tabisa pilu ya Jehova ha ba kuteka bo ndataa bona ni bo maa bona. Hape ba tabisa ni ku kutekisa bashemi ba bona. (Liproverbia 10:1) Mwa mabasi mo ku na ni feela mushemi a li muñwi, bana ba swanela ku latelela sikuka se si swana sa ku ba ba ba utwa, bakeñisa kuli mushemi wa bona u tokwa hahulu tuso ni swalisano ya bona. Mwa mabasi mo mañi ni mañi a peta buikalabelo bwa hae bwa filwe ki Mulimu ku ka ba ni kozo ni tabo ye tuna. Mi seo si kutekehisa Jehova Mulimu, yena ya tahisize mabasi kaufela.—Maefese 3:14, 15.

15. (a) Mwa puteho, lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa kuteka tamaiso ya Jehova? (b) Ki likuka mañi ze kona ku lu tusa ku utwa bazamaisi ba luna? (Mu bone taba ye fa makepe 48-9.)

¹⁵ Jehova u ketile Mwanaa hae ku ba yena Muzamaisi wa puteho ya Sikreste. (Makolose 1:13) Mi Jesu u file “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” musebezi wa ku babalela batu ba Mulimu fa lifasi kwa moya. (Mateu 24:45-47) Sitopa se si Etelela sa Lipaki za Jehova si yemela mutanga ya sepahala. Sina mo ne ku inezi mwa liputeho za Sikreste za mwa lilimo za mwanda wa pili, maeluda kacenu ba amuhelanga litaelo ni likelezo ze zwa kwa Sitopa se si Etelela, ku zwelela kwa sitopa seo ka sibili kamba kwa bayemeli ba sona, ba ba cwale ka baokameli ba maeto. Kacwalo haiba lu kuteka tamaiso ya maeluda ba Sikreste, ikaba kuli lu kuteka Jehova.—Maheberu 13:17.

16. Maeluda ba ketiwa cwañi ki moya o kenile?

¹⁶ Maeluda ni batanga ba bukombwa ha ba si ka petahala. Ba na ni bufokoli sina luna. Nihakulicwalo, maeluda ki “baana ba ba li limpo,” ba ba filwe musebezi wa ku tusa puteho ku zwelapili i tiile kwa moya. (Maefese 4:8, NW) Maeluda ba ketiwanga ki moya o kenile. (Likezo 20:28) Ka mukwa ufi? Kuli ba ketiwe ku ba maeluda, baana bao ba swanela ku fita ku ze konisa ze ñozwi mwa Linzwi la Mulimu le li tahile ka moya. (1 Timotea 3:1-7, 12; Tite 1:5-9) Ku zwa fo, maeluda ba ba nyakisisa muzwale yo muñwi ku bona kapa wa fita ku ze konisa ba lapelanga ku Jehova kuli a ba etelele ka moya o kenile.

17. Ki kabakalañi basali ba Sikreste ha ba swanela ku apala se siñwi kwa toho ha ba eza misebezi ye miñwi ya puteho?

¹⁷ Mwa puteho, fokuñwi ku kana kwa ba ni linako fo ku si na maeluda ni batanga ba bukombwa kuli ba pete misebezi ye ba ezanga kamita, ye cwale ka ku zamaisa mukopano wa ku zwela mwa sebelezo ya mwa simu. Mwa miinelo ye cwalo, mizwale ba bañwi ba ba kolobelizwe ba kona ku peta buikalabelo bo. Haiba ha ku na mizwale ba ba kolobelizwe, likaizeli ba ba hulile kwa moya ba kona ku eza misebezi yeo. Kono haiba musali a peta buikalabelo bo bu eziwanga ki muuna ya kolobelizwe, u swanela ku apala se siñwi kwa toho.a (1 Makorinte 11:3-10) Mulao wo ha u nyinyafazi basali. Kono u ba fa kolo ya ku bonisa likute kwa tukiso ya Jehova ya maata a tamaiso, mwa lubasi ni mwa puteho.

18, 19. (a) Mu kona ku talusa cwañi likuka ze kwa Maroma 13:1-7? (b) Lu bonisa cwañi likute kwa milonga ya lifasi?

¹⁸ Bakreste ba niti ba latelela likuka ze kwa Maroma 13:1-7 ka tokomelo. Ha mu bala liñolo leo, mu ka lemuha kuli “ba ba beilwe fa bulena” ba ba bulezwi mwa litimana zeo ki milonga ya lifasi. Ka nako kaufela yaa ba lumelelize Jehova ku busa, babusi ba butu bao ba eza misebezi ye butokwa, ye cwale ka ku zamaisa lika ka mulao ni ku eza misebezi ye tusa batu. Lu bonisa kuli lwa kuteka babusi bao ka ku mamela milao ye tomilwe. Lu bona teñi kuli lwa lifa mitelo kaufela ye lu tokwa ku lifa, lwa taleleza hande mafomu kamba mapampili kaufela a kana a tokwiwa ki muuso, ni kuli lwa latelela milao kaufela ye lu ama, kamba ye ama lubasi lwa luna, pisinisi ya luna, kamba liluo la luna. Nihakulicwalo, ha lu ipeyi kwatasaa babusi ba lifasi haiba ba bata kuli lu eze nto ye sa lumelelani ni tato ya Mulimu. Mwa miinelo ye cwalo, kalabo ya luna i ka swana sina ya baapositola ba kwaikale ba ne ba ize: “Ki swanelo kuli lu utwe Mulimu ku fita batu.”—Likezo 5:28, 29; mu bone taba ye fa likepe 42 ye li, “Ki Tamaiso ya Mañi ye ni Swanela ku Kuteka?”

¹⁹ Hape lu bonisa likute kwa milonga ya lifasi ka mo lu swalisanela ni bayemeli ba yona. Fokuñwi lu kana lwa sebelisana ka sibili ni makwambuyu ba muuso. Muapositola Paulusi naa kile a ambolisana ni babusi ba ba cwale ka Mulena Heroda Agripa ni mubusisi Festusi. Baana bao ne ba na ni mibonelo ye fosahalile maswe, kono Paulusi naa ambozi ni bona ka likute. (Likezo 26:2, 25) Lu swanela ku likanyisa mutala wa Paulusi, ibe kuli likwambuyu ye lu ambola ni yena ki mubusi ya maata kamba ki mupokola wa mwa silalanda sa luna. Kwa sikolo, Bakreste ba sikulwani ni bona ba tokwa ku bonisa likute kwa baluti ba bona ni kwa makwambuyu kamba babeleki ba sikolo. Mi ha lu kuteki feela batu ba ba tabela bulapeli bwa luna; lu bonisa likute niha lu sebelisana ni batu ba ba sa lati Lipaki za Jehova. Kaniti, batu kaufela ba ba si balumeli ba swanela ku ikutwa kuli lwa ba kuteka.—Maroma 12:17, 18; 1 Pitrosi 3:15.

20, 21. Ki limbuyoti mañi ze ñwi ze tiswa ki ku bonisa likute le li swanela ku ba ba zamaisa?

²⁰ Lu si ke lwa zina-zina ku bonisa ba bañwi likute. Muapositola Pitrosi naa ñozi kuli: “Mu fanane likute ni batu kamukana.” (1 Pitrosi 2:17) Haiba batu ba lemuha kuli lwa ba kuteka ha buniti, ba ka tabela hahulu. Mu hupule kuli batu ba ba na ni likute ba zamaya ba fukuzeha hahulu. Kacwalo, ku bonisa likute ki ye ñwi ya linzila ze lu mamela ka zona taelo ya Jesu ye li: “Liseli la mina a li bonise batu cwalo, kuli ba bone misebezi ya mina ye minde, mi ba lumbe Ndataa mina ya kwa lihalimu.”—Mateu 5:16.

²¹ Mwa lifasi le li lififi le, batu ba ba na ni lipilu ze nde ba hohiwa ki liseli la kwa moya. Kacwalo ku bonisa likute mwa lubasi, mwa puteho, ni kwa babusi, ku kona ku hohela ba bañwi kwa niti, ili ku ba tahiseza kuli ba tahe ba to zamaya ni luna mwa liseli. Yeo ki taba ye nde luli! Kono niha ku sa ezahali cwalo, ku na ni nto ye ñwi ye lu peta ka ku bonisa likute. Ku bonisa likute kwa batu ba bañwi ku tabisa Jehova Mulimu mi ku lu tusa ku zwelapili ku tiiseza mwa lilato la hae. Wo luli ki mupuzo o mutuna!