റൊ​മേ​നി​യ​യിൽവെച്ചു ഞാൻ ബൈബിൾ സത്യം പഠിച്ചു

ഗോൾഡി റോ​മോ​ഷി​യൻ പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം

1970-ൽ, ഏതാണ്ട്‌ 50 വർഷത്തി​നു​ശേഷം ആദ്യമാ​യി ഞാൻ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലുള്ള എന്റെ കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങളെ സന്ദർശി​ച്ചു. മർദക കമ്മ്യു​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണത്തിൻ കീഴി​ലാണ്‌ ആളുകൾ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നത്‌. സൂക്ഷിച്ചു സംസാ​രി​ക്കാ​നുള്ള മുന്നറി​യിപ്പ്‌ എനിക്കു നിരന്തരം ലഭിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. പിന്നീട്‌, ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ ഗവൺമെൻറ്‌ ഓഫീ​സിൽ ഞാൻ നിൽക്കവെ, ഉടനടി രാജ്യം വിട്ടു​പോ​കാൻ ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ എന്നെ നിർബ​ന്ധി​ച്ചു. അത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെന്നു പറയു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌, റൊ​മേ​നി​യ​യിൽവെച്ച്‌ ബൈബിൾ സത്യം മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​തെ​ങ്ങ​നെ​യെന്നു ഞാൻ പറഞ്ഞു​കൊ​ള്ളട്ടെ.

വടക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റൻ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ സാലാവു നഗരത്തി​ന​രി​കെ​യുള്ള ഒർട്ടെ​ല്ലെക്ക്‌ ഗ്രാമ​ത്തി​ലാ​ണു ഞാൻ ജനിച്ചത്‌, 1903 മാർച്ച്‌ 3-ന്‌. മനോ​ഹ​ര​മായ ചുറ്റു​പാ​ടി​ലാ​ണു ഞങ്ങൾ ജീവി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ശുദ്ധമായ വായു​വും വെള്ളവും. ആഹാര​ത്തി​നുള്ള വക ഞങ്ങൾ കൃഷി ചെയ്‌ത്‌ ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നു. ഭൗതി​ക​മാ​യി ഒന്നിനും മുട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ കുട്ടി​ക്കാ​ലത്ത്‌ രാജ്യത്തു സമാധാ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ആളുകൾ മതഭക്ത​രാ​യി​രു​ന്നു. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ മൂന്നു വ്യത്യസ്‌ത മതങ്ങളിൽപ്പെ​ട്ട​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. മുത്തശ്ശി​മാ​രി​ലൊ​രാൾ യാഥാ​സ്ഥി​തിക കത്തോ​ലി​ക്കാ സ്‌ത്രീ​യും മറ്റേയാൾ അഡ്വൻറി​സ്റ്റു​കാ​രി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളാ​കട്ടെ ബാപ്‌റ്റി​സ്റ്റു​കാ​രും. അവരുടെ മതങ്ങ​ളോ​ടൊ​ന്നും എനിക്കു യോജി​പ്പി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ഞാനൊ​രു നിരീ​ശ്വ​ര​വാ​ദി​യാ​യി​ത്തീ​രു​മെന്ന്‌ എന്റെ കുടും​ബം പറഞ്ഞു. ‘ദൈവം ഒന്നേ ഉള്ളു​വെ​ങ്കിൽ ഒരു മതം മാത്രമേ ഉണ്ടായി​രി​ക്കാൻ പാടുള്ളൂ. അല്ലാതെ, ഒരു കുടും​ബ​ത്തിൽത്തന്നെ മൂന്നെണ്ണം പാടില്ല,’ ഞാൻ ചിന്തിച്ചു.

മതത്തിൽ ദർശിച്ച കാര്യങ്ങൾ എന്നെ ആകെ ഉലച്ചു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, സഭയ്‌ക്കുള്ള വിഹിതം ശേഖരി​ക്കാൻ പുരോ​ഹി​തൻ ഭവനങ്ങൾ സന്ദർശി​ച്ചി​രു​ന്നു. നൽകാൻ ആളുകൾക്കു പണമി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അതിനു​പ​കരം അയാൾ അവർക്കു​ള്ള​തിൽ ഏറ്റവും നല്ല കമ്പിളി​പ്പു​തപ്പ്‌ എടുത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കും. കത്തോ​ലി​ക്കാ പള്ളിയിൽ എന്റെ മുത്തശ്ശി മേരി​യു​ടെ ചിത്ര​ത്തി​നു​മു​മ്പിൽ മുട്ടി​ന്മേൽനി​ന്നു​കൊ​ണ്ടു പ്രാർഥി​ക്കു​ന്നതു ഞാൻ നിരീ​ക്ഷി​ച്ചു. ‘ഒരു ചിത്ര​ത്തോ​ടു പ്രാർഥി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്തിനാണ്‌?’ ഞാൻ ചിന്തിച്ചു.

പ്രക്ഷുബ്ധ കാലഘട്ടം

1912-ൽ, ഒരു കടമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നതു വീട്ടാൻ ആവശ്യ​മായ പണം സമ്പാദി​ക്കാൻ എന്റെ പിതാവ്‌ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു പോയി. അധികം കഴിഞ്ഞില്ല, യുദ്ധം പൊട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെട്ടു. ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലുള്ള പുരു​ഷ​ന്മാ​രെ​ല്ലാം യുദ്ധത്തി​നു പോയി. സ്‌ത്രീ​ക​ളും കുട്ടി​ക​ളും പ്രായ​മാ​യ​വ​രും മാത്രം അവശേ​ഷി​ച്ചു. കുറച്ചു കാല​ത്തേക്ക്‌ ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമം ഹംഗറി​ക്കാ​രു​ടെ ഭരണത്തിൻകീ​ഴി​ലാ​യി. എന്നാൽ റൊ​മേ​നി​യൻ ഭടന്മാർ ഗ്രാമം തിരി​ച്ചു​പി​ടി​ച്ചു. അവർ ഞങ്ങളോട്‌ ഉടനടി അവിടം വിട്ടു​പോ​കാൻ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ, വസ്‌തു​വ​ക​കൾക്കു​പു​റമേ കുട്ടി​ക​ളെ​യും ഒരു കാളവ​ണ്ടി​യി​ലേക്കു തള്ളിക്ക​യ​റ്റു​ന്ന​തി​ന്റെ തിക്കി​ലും തിരക്കി​ലും എന്നെ കയറ്റാൻ വിട്ടു​പോ​യി. അഞ്ചു മക്കളിൽ മൂത്തവ​ളാ​യി​രു​ന്നു ഞാനെ​ന്നോർക്കണം.

ഞാൻ അയൽപ​ക്ക​ത്തേ​ക്കോ​ടി. പ്രായ​മായ ഒരാളാണ്‌ അവിടെ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. അദ്ദേഹം അവിടം വിട്ടു​പോ​യി​രു​ന്നില്ല. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “വീട്ടി​ലേക്കു പോയി വാതിൽ കുറ്റി​യി​ടൂ. ആരെയും അകത്തേക്കു കടത്തരുത്‌.” താമസം​വി​നാ ഞാൻ അത്‌ അനുസ​രി​ച്ചു. വീട്ടു​കാർ തിടു​ക്ക​ത്തിൽ സ്ഥലംവി​ടു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ ഉപേക്ഷി​ച്ചു​പോയ അൽപ്പം കോഴി​സൂ​പ്പും സ്റ്റഫ്‌ഡ്‌ കാബേ​ജും ഭക്ഷിച്ച​ശേഷം കിടക്ക​യ്‌ക്ക​രി​കിൽ മുട്ടി​ന്മേൽനി​ന്നു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ പ്രാർഥി​ച്ചു. താമസി​യാ​തെ ഞാൻ ഗാഢനി​ദ്ര​യി​ലാ​ണ്ടു.

കണ്ണുതു​റ​ന്ന​പ്പോൾ നേരം വെളു​ത്തി​രു​ന്നു. ഞാൻ പറഞ്ഞു: “ദൈവമേ നന്ദി! ഞാൻ ജീവി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ!” രാത്രി മുഴുവൻ വെടി​വെ​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ചുമ​രെ​ല്ലാം വെടി​യു​ണ്ട​ക​ളേറ്റു തുളഞ്ഞി​രു​ന്നു. അടുത്ത ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ കൂട്ടത്തിൽ ഞാൻ ഇല്ലെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ അമ്മ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​ര​നായ ഷുർഷ്‌ റോ​മോ​ഷി​യനെ പറഞ്ഞയച്ചു. അദ്ദേഹം എന്നെ കണ്ടെത്തി കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. അധികം കഴിയു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ ഞങ്ങൾക്കു ഗ്രാമ​ത്തിൽ തിരി​ച്ചെത്തി താമസ​മാ​രം​ഭി​ക്കാൻ സാധിച്ചു.

ബൈബിൾ സത്യത്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യുള്ള എന്റെ ആഗ്രഹം

ഞാൻ ഒരു ബാപ്‌റ്റി​സ്റ്റാ​യി സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അമ്മയുടെ ആഗ്രഹം. പക്ഷേ എനിക്ക​തിന്‌ ആഗ്രഹ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം സ്‌നേ​ഹ​വാ​നായ ഒരു ദൈവം ആളുകളെ എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി നരകത്തി​ലിട്ട്‌ വേവി​ക്കു​മെന്ന്‌ എനിക്കു വിശ്വ​സി​ക്കാ​നാ​യില്ല. അമ്മ വിശദീ​ക​രി​ക്കാൻ ശ്രമിച്ചു: “അവർ നല്ലവര​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടല്ലേ.” പക്ഷേ ഞാൻ പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു: “നല്ലവര​ല്ലെ​ങ്കിൽ അവരെ കൊന്നു​ക​ള​യു​ക​യാ​ണു വേണ്ടത്‌. അല്ലാതെ ദണ്ഡിപ്പി​ക്കു​കയല്ല. ഞാൻ ഒരു പട്ടി​യെ​യോ പൂച്ച​യെ​യോ പോലും ദണ്ഡിപ്പി​ക്കു​ക​യില്ല.”

എനിക്കു 14 വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ സുന്ദര​മായ ഒരു വസന്തകാല ദിനത്തിൽ അമ്മ പശുക്കളെ മേയ്‌ക്കാൻ എന്നെ പറഞ്ഞു​വി​ട്ടതു ഞാനോർക്കു​ന്നു. നദിക്ക​രി​കെ ഒരു പുൽത്ത​കി​ടി​യിൽ ഞാൻ കിടന്നു. പുറകിൽ വനമാ​യി​രു​ന്നു. ആകാശ​ത്തേക്കു നോക്കി ഞാൻ പറഞ്ഞു: “ദൈവമേ, നീ ഉണ്ട്‌ എന്നെനി​ക്ക​റി​യാം; പക്ഷേ എനിക്ക്‌ ഈ മതങ്ങ​ളൊ​ന്നും​തന്നെ ഇഷ്ടമല്ല. നല്ല ഒരു മതം നിനക്കു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കണം.”

ദൈവം എന്റെ പ്രാർഥന കേട്ടു​വെന്ന്‌ ഞാൻ ശരിക്കും വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു. കാരണം 1917-ലെ ആ വേനൽക്കാ​ല​ത്തു​തന്നെ രണ്ടു ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കൾ (യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ അന്ന്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌ വിളി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌) ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലേക്കു വന്നു. അവർ കോൽപോർട്ടർമാർ അല്ലെങ്കിൽ മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷ​ക​രാ​യി​രു​ന്നു. മതശു​ശ്രൂഷ നടക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ അവർ ബാപ്‌റ്റിസ്റ്റ്‌ പള്ളിയി​ലേക്കു കയറി​വന്നു.

റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ബൈബിൾ സത്യം പരക്കുന്നു

ഏതാനും വർഷം മുമ്പ്‌, 1911-ൽ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽവെച്ച്‌ ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളാ​യി​ത്തീർന്ന കാരൊൾ സാബോ​യും യോസിഫ്‌ കിസും ബൈബിൾ സത്യം പ്രചരി​പ്പി​ക്കാൻ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ തിരി​ച്ചെത്തി. അവർ ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഏതാണ്ട്‌ 160 കിലോ​മീ​റ്റർ മാറി തെക്കു​കി​ഴ​ക്കാ​യി ടിയർഗൂ​മൂ​റെ​ഷിൽ താമസ​മാ​ക്കി. ഏതാനും വർഷത്തി​നു​ള്ളിൽ അക്ഷരീ​യ​മാ​യി​ത്തന്നെ നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​കൾ രാജ്യ​സ​ന്ദേ​ശ​ത്തോ​ടു പ്രതി​ക​രിച്ച്‌ ക്രിസ്‌തീയ ശുശ്രൂഷ ഏറ്റെടു​ത്തു.—മത്തായി 24:14.

ആ രണ്ടു യുവ ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളും ഞങ്ങളുടെ ഓർട്ടെ​ല്ലെക്ക്‌ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ ബാപ്‌റ്റി​സ്റ്റു​കാ​രു​ടെ പള്ളിയിൽ വന്നപ്പോൾ 18 വയസ്സു മാത്രം പ്രായ​മുള്ള ഷുർഷ്‌ റോ​മോ​ഷി​യൻ മതശു​ശ്രൂഷ നടത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു നിൽക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. റോമർ 12:1-ന്റെ അർഥം വിശദീ​ക​രി​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. ഒടുവിൽ ആ യുവ കോൽപോർട്ടർമാ​രിൽ ഒരാൾ എഴു​ന്നേ​റ്റു​നി​ന്നു​കൊ​ണ്ടു പറഞ്ഞു: “സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രേ, സുഹൃ​ത്തു​ക്കളേ, പൗലൊസ്‌ അപ്പോ​സ്‌തലൻ ഇവിടെ നമ്മോടു പറയാ​നാ​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്താണ്‌?”

അതു കേട്ട​പ്പോൾ എനിക്കാ​കെ ഉത്സാഹ​മാ​യി! ഞാൻ വിചാ​രി​ച്ചു, ‘ഇവർക്ക്‌ ബൈബിൾ വിശദീ​ക​രി​ക്കാൻ അറിയാ​മാ​യി​രി​ക്കും.’ എന്നാൽ അവിടെ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രുന്ന മിക്കവ​രും, “കള്ളപ്ര​വാ​ച​ക​ന്മാർ! നിങ്ങൾ ആരാ​ണെന്നു ഞങ്ങൾക്ക​റി​യാം!” എന്നൊക്കെ വിളി​ച്ചു​കൂ​വി. തുടർന്ന്‌ ആകെ ബഹളമാ​യി. എന്നാൽ ഷുർഷി​ന്റെ പിതാവ്‌ എഴു​ന്നേ​റ്റു​നി​ന്നു​കൊ​ണ്ടു പറഞ്ഞു: “എല്ലാവ​രും ഒന്നു മിണ്ടാ​തി​രി​ക്കണം! എന്തു മനോ​ഭാ​വ​മാ​ണിത്‌, മദ്യപി​ച്ച​വ​രെ​പ്പോ​ലെ? ഇവർക്ക്‌ നമ്മോട്‌ എന്തെങ്കി​ലും പറയണ​മെ​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ നിങ്ങൾക്ക്‌ ശ്രദ്ധി​ക്കാൻ ഇഷ്ടമി​ല്ലാ​ത്ത​പക്ഷം ഞാൻ ഇവരെ എന്റെ വീട്ടി​ലേക്കു ക്ഷണിക്കു​ക​യാണ്‌. ആർക്കെ​ങ്കി​ലും വരണ​മെ​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ സ്വാഗതം.”

ആവേശ​ഭ​രി​ത​യാ​യി ഞാൻ വീട്ടി​ലേ​ക്കോ​ടി, സംഭവി​ച്ച​തെ​ല്ലാം അമ്മയോ​ടു പറഞ്ഞു. റോ​മോ​ഷി​യൻ ഭവനത്തി​ലേ​ക്കുള്ള ക്ഷണം സ്വീക​രി​ച്ച​വ​രിൽ ഒരാൾ ഞാനാ​യി​രു​ന്നു. ആ സന്ധ്യയ്‌ക്ക്‌, നരകാഗ്നി എന്നു പറയുന്ന ഒന്ന്‌ ഇല്ലെന്നു ബൈബി​ളിൽനി​ന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​പ്പോ​ഴും ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പേര്‌ യഹോവ എന്നാ​ണെന്ന്‌ എന്റെ സ്വന്തം ബൈബി​ളിൽനി​ന്നു​തന്നെ കണ്ടപ്പോ​ഴും എനിക്ക്‌ എന്തു സന്തോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ! എല്ലാ ഞായറാ​ഴ്‌ച​യും റോ​മോ​ഷി​യൻ ഭവനത്തിൽ വന്നു ഞങ്ങളെ പഠിപ്പി​ക്കാൻ കോൽപോർട്ടർമാർ ഒരു ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​യെ ഏർപ്പാടു ചെയ്‌തു. തുടർന്നു വന്ന വേനൽക്കാ​ലത്ത്‌ 15-ാം വയസ്സിൽ യഹോ​വ​യ്‌ക്കുള്ള സമർപ്പ​ണ​ത്തി​ന്റെ പ്രതീ​ക​മാ​യി ഞാൻ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു.

പിന്നീട്‌ പ്രോഡൻ കുടും​ബം ഏതാണ്ട്‌ ഒന്നടങ്ക​വും റോ​മോ​ഷി​യൻ കുടും​ബ​വും ബൈബിൾ സത്യം സ്വീക​രി​ക്കു​ക​യും തങ്ങളുടെ ജീവൻ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സമർപ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. മുമ്പ്‌ ബാപ്‌റ്റി​സ്റ്റു​കാ​രു​ടെ പള്ളിയാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന ഭവനത്തി​ന്റെ ഉടമസ്ഥ​രായ യുവദ​മ്പ​തി​കൾ ഉൾപ്പെടെ ഞങ്ങളുടെ ഗ്രാമ​ത്തി​ലെ മറ്റു പലരും അപ്രകാ​രം ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌ അവർ അതു ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കൾക്കു കൂടി​വന്നു പഠിക്കാ​നുള്ള സ്ഥലമാക്കി മാറ്റി. തിരു​വെ​ഴു​ത്തു സത്യങ്ങൾ അതിശീ​ഘ്രം അടുത്തുള്ള ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും പരന്നു. 1920 ആയതോ​ടെ റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ 1,800 രാജ്യ​പ്ര​ഘോ​ഷ​ക​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു!

ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്ക്‌

പഠിച്ച കാര്യങ്ങൾ എന്റെ ഡാഡി​യു​മൊ​ത്തു പങ്കു​വെ​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ ഉത്സുക​രാ​യി​രു​ന്നു. ഡാഡി​യു​ടെ പേര്‌ പാറ്റർ പ്രോഡൻ എന്നായി​രു​ന്നു. എന്നാൽ വിസ്‌മ​യാ​വ​ഹ​മെന്നു പറയട്ടെ, ഞങ്ങൾക്കു കത്തെഴു​താൻ സാധി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌, താൻ യഹോ​വ​യു​ടെ ഒരു സമർപ്പിത ദാസനാ​യി​ത്തീർന്നെന്നു കാണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടുള്ള അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഒരു കത്ത്‌ ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ചു. അദ്ദേഹം ഒഹാ​യോ​യി​ലെ അക്രനി​ലുള്ള ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​മൊ​ത്തു പഠിച്ചി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളെ​ല്ലാ​വ​രും ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു താമസം മാറ്റണ​മെ​ന്നും അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ ആഗ്രഹ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കിലും അമ്മ റൊ​മേ​നിയ വിട്ടു​പോ​കാൻ വിസമ്മ​തി​ച്ചു. അതു​കൊണ്ട്‌ 1921-ൽ ഡാഡി അയച്ചുതന്ന പണവു​മാ​യി ഞാൻ അക്രനിൽ എത്തി അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം താമസം തുടങ്ങി. ഷുർഷ്‌ റോ​മോ​ഷി​യ​നും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ജ്യേഷ്‌ഠ​നും തലേ വർഷം ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു താമസം മാറ്റി​യി​രു​ന്നു.

ഞാൻ കപ്പൽ കയറി ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ എലസ്‌ ദ്വീപിൽ എത്തി​ച്ചേർന്ന​പ്പോൾ ഇമി​ഗ്രേഷൻ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥന്‌ ഔറേൽയാ എന്ന എന്റെ പേര്‌ ഇംഗ്ലീ​ഷി​ലേക്ക്‌ എങ്ങനെ വിവർത്തനം ചെയ്യണ​മെന്ന്‌ അറിയി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “നിന്റെ പേര്‌ ഗോൾഡി എന്നാണ്‌.” അന്നുമു​തൽ എന്റെ പേര്‌ അതാണ്‌. താമസി​യാ​തെ 1921 മേയ്‌ 1-ന്‌ ഷുർഷ്‌ റോ​മോ​ഷി​യ​നും ഞാനും വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി. ഏതാണ്ട്‌ ഒരു വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഡാഡി റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​യി. 1925-ൽ എന്റെ അനുജത്തി മേരിയെ അദ്ദേഹം അക്രനി​ലേക്കു കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വന്നു. പിന്നീട്‌ ഡാഡി അമ്മയോ​ടും മറ്റു കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളോ​ടു​മൊ​പ്പം താമസി​ക്കാൻ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​യി.

ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ ഞങ്ങളുടെ ആദ്യകാല ശുശ്രൂഷ

ഷുർഷ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ വിശ്വ​സ്‌ത​നായ ഒരു അർപ്പിത ദാസനാ​യി​രു​ന്നു. 1922-നും 1932-നും ഇടയ്‌ക്ക്‌ ഞങ്ങൾക്കു സുന്ദരി​മാ​രായ നാലു പെൺമ​ക്ക​ളു​ണ്ടാ​യി—എസ്ഥർ, ആൻ, ഗോൾഡി എലിസ​ബത്ത്‌, ഐറീൻ. അക്രനിൽ ഒരു റൊ​മേ​നി​യൻ സഭ ആരംഭി​ച്ചു. തുടക്ക​ത്തിൽ യോഗങ്ങൾ ഞങ്ങളുടെ ഭവനത്തി​ലാ​ണു നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. കാല​ക്ര​മേണ ആറു മാസം കൂടു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ ബ്രുക്ലി​നി​ലുള്ള ലോകാ​സ്ഥാ​ന​ത്തു​നിന്ന്‌ ഒരു പ്രതി​നി​ധി ഞങ്ങളുടെ സഭ സന്ദർശി​ക്കു​ക​യും ഞങ്ങളോ​ടു​കൂ​ടെ താമസി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു.

പല ഞായറാ​ഴ്‌ച​ക​ളി​ലും ഞങ്ങൾ മുഴു​ദി​വ​സ​വും പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യ്‌ക്കാ​യി നീക്കി​വെച്ചു. ബാഗിൽ പുസ്‌ത​കങ്ങൾ അടുക്കി​വെച്ച്‌ ഉച്ചഭക്ഷ​ണ​വും പൊതി​ഞ്ഞു​കെട്ടി പെൺകു​ട്ടി​കളെ ഞങ്ങളുടെ മോഡൽ റ്റി ഫോർഡിൽ കയറ്റി ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളിൽ പ്രസം​ഗി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ മുഴു​ദി​വ​സ​വും ചെലവി​ടും. സന്ധ്യയ്‌ക്കു ഞങ്ങൾ വീക്ഷാ​ഗോ​പുര അധ്യയ​ന​ത്തിൽ സംബന്ധി​ക്കും. ഞങ്ങളുടെ പെൺമ​ക്കൾക്ക്‌ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം ഇഷ്ടമായി. 1931-ൽ ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ എന്ന വ്യതി​രിക്ത നാമം സ്വീക​രി​ക്കു​മ്പോൾ ഞാൻ ഒഹാ​യോ​യി​ലെ കൊളം​ബ​സിൽ സന്നിഹി​ത​യാ​യി​രു​ന്നു.

എനിക്കാ​വ​ശ്യ​മാ​യി​രുന്ന തിരുത്തൽ

ഏതാനും വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം വാച്ച്‌ ടവർ ബൈബിൾ ആൻറ്‌ ട്രാക്‌റ്റ്‌ സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ അന്നത്തെ പ്രസി​ഡൻറാ​യി​രുന്ന ജോസഫ്‌. എഫ്‌. റഥർഫോർഡി​നോട്‌ എനിക്കു ദേഷ്യം വന്നു. പുതു​താ​യി സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റ ഒരു സാക്ഷിക്ക്‌ റഥർഫോർഡ്‌ സഹോ​ദരൻ തന്റെ പ്രശ്‌നം ശരിക്കു ശ്രദ്ധി​ക്കാ​തെ അന്യാ​യ​മാ​യി പെരു​മാ​റി​യ​താ​യി തോന്നി. റഥർഫോർഡ്‌ സഹോ​ദരൻ ചെയ്‌തതു തെറ്റാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ എനിക്കു തോന്നി. ഒരു ഞായറാഴ്‌ച എന്റെ അനുജത്തി മേരി​യും അവളുടെ ഭർത്താവ്‌ ഡാൻ പെസ്റ്റ്‌റൂ​യി​യും ഞങ്ങളെ സന്ദർശി​ക്കാ​നെത്തി. ഭക്ഷണത്തി​നു​ശേഷം ഡാൻ പറഞ്ഞു: “നമുക്കു യോഗ​ത്തി​നു പോകാൻ ഒരുങ്ങാം.”

“ഞങ്ങൾ മേലാൽ യോഗ​ങ്ങൾക്കൊ​ന്നും പോകു​ന്നില്ല,” ഞാൻ പറഞ്ഞു. “ഞങ്ങൾക്ക്‌ റഥർഫോർഡ്‌ സഹോ​ദ​ര​നോ​ടു ദേഷ്യ​മുണ്ട്‌.”

കൈ പിന്നിൽ കെട്ടി ഡാൻ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും നടന്നു. എന്നിട്ട്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “നിങ്ങൾ സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കു​മ്പോൾ റഥർഫോർഡ്‌ സഹോ​ദ​രനെ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നോ?”

“തീർച്ച​യാ​യും ഇല്ല.” ഞാൻ മറുപടി നൽകി. “അറിയാ​മോ, ഞാൻ റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലാ​ണു സ്‌നാ​പ​ന​മേ​റ്റത്‌.”

“എന്തിനാണ്‌ നിങ്ങൾ സ്‌നാ​പ​ന​മേ​റ്റത്‌?” അദ്ദേഹം ചോദി​ച്ചു.

“കാരണം യഹോ​വ​യാണ്‌ സത്യ​ദൈ​വ​മെന്നു ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. എന്റെ ജീവൻ അവനെ സേവി​ക്കാൻ അർപ്പി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ ആഗ്രഹ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു,” ഞാൻ മറുപടി നൽകി.

“ഒരിക്ക​ലും അതു മറക്കരുത്‌!” അദ്ദേഹം പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു. “റഥർഫോർഡ്‌ സഹോ​ദരൻ സത്യം ഉപേക്ഷി​ച്ചാൽ നിങ്ങളും ഉപേക്ഷി​ക്കു​മോ?”

“ഒരിക്ക​ലു​മില്ല, ഒരിക്ക​ലു​മില്ല!” ഞാൻ പറഞ്ഞു. അത്‌ എന്നെ സുബോ​ധ​ത്തി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വന്നു. ഞാൻ പറഞ്ഞു: “എല്ലാവ​രും യോഗ​ത്തി​നു പോകാൻ തയ്യാറാ​കൂ.” അതിൽപ്പി​ന്നെ ഇന്നുവരെ ഞങ്ങൾ അതു നിർത്തി​യി​ട്ടില്ല. എന്റെ സഹോ​ദരീ ഭർത്താ​വിൽ നിന്നു ലഭിച്ച സ്‌നേ​ഹ​പൂർവ​ക​മായ ആ തിരു​ത്ത​ലി​നാ​യി യഹോ​വ​യോട്‌ ഞാൻ എത്രമാ​ത്രം കൃതജ്ഞ​ത​യു​ള്ള​വ​ളാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ!

സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യ​ത്തി​ന്റെ സമയത്തു പിടി​ച്ചു​നിൽക്കൽ

1930-കളിൽ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യം അനുഭ​വ​പ്പെട്ട സമയം വിഷമം​പി​ടി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു. ഒരു ദിവസം ജോലി കഴിഞ്ഞു വാടിയ മുഖവു​മാ​യി ഷുർഷ്‌ വീട്ടിൽ തിരി​ച്ചെത്തി. റബ്ബർ ഫാക്‌ട​റി​യി​ലെ ജോലി നഷ്ടമാ​യെന്ന്‌ ഷുർഷ്‌ അറിയി​ച്ചു. “വിഷമി​ക്കാ​തി​രി​ക്കൂ, നമുക്ക്‌ സ്വർഗ​ത്തിൽ സമ്പന്നനായ ഒരു പിതാ​വുണ്ട്‌. അവൻ നമ്മെ കൈവി​ടില്ല,” ഞാൻ പറഞ്ഞു.

അതേ ദിവസം ഷുർഷ്‌ ഒരു വലിയ കുട്ട നിറയെ കൂണു​മാ​യി വരുക​യാ​യി​രുന്ന ഒരു സുഹൃ​ത്തി​നെ കണ്ടുമു​ട്ടി. അയാൾ അത്‌ എവിടെ നിന്നാണു പറി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കിയ ഷുർഷ്‌ ഒരു പറ കൂണു​മാ​യി വീട്ടിൽ തിരി​ച്ചെത്തി. എന്നിട്ട്‌ ഞങ്ങളുടെ കൈവശം ആകെയു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന മൂന്ന്‌ ഡോളർ, കൂൺ പായ്‌ക്ക്‌ ചെയ്യാൻ ചെലവ​ഴി​ച്ചു. “കുഞ്ഞു​മ​ക്കൾക്കു പാൽ കൊടു​ക്കാ​നു​ള്ള​പ്പോൾ നിങ്ങൾക്ക്‌ അതെങ്ങനെ ചെയ്യാൻ കഴിഞ്ഞു?” ഞാൻ ചോദി​ച്ചു.

“വിഷമി​ക്കാ​തി​രി​ക്കൂ, ഞാൻ പറയു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ചെയ്‌താൽ മതി,” അദ്ദേഹം മറുപടി നൽകി. അടുത്ത ഏതാനും ആഴ്‌ച​ക​ളിൽ ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിൽ കൂണുകൾ വൃത്തി​യാ​ക്കി പായ്‌ക്ക്‌ ചെയ്യുന്ന ഒരു കൊച്ചു ഫാക്ടറി​തന്നെ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ അവ കൃത്യ​മാ​യി പണം നൽകുന്ന റസ്റ്ററൻറു​ക​ളിൽ കൊണ്ടു​പോ​യി വിറ്റു. ദിവസം 30 മുതൽ 40 വരെ ഡോളർ ഞങ്ങൾക്കു ലാഭം കിട്ടി. ഞങ്ങളെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം അന്ന്‌ അതു വലിയ തുകയാ​യി​രു​ന്നു. കൃഷി​യി​ട​ത്തിൽനി​ന്നു കൂൺ പറിക്കാൻ അനുവാ​ദം തന്ന കൃഷി​ക്കാ​രൻ, താൻ അവിടെ ജീവി​ക്കാൻ തുടങ്ങി​യിട്ട്‌ 25 വർഷമാ​യെ​ന്നും അത്ര​യേറെ കൂൺ താൻ ഒരിക്ക​ലും കണ്ടിട്ടി​ല്ലെ​ന്നും പറഞ്ഞു. താമസി​യാ​തെ റബ്ബർ ഫാക്ടറി​യി​ലേക്കു ഷുർഷി​നെ തിരി​ച്ചു​വി​ളി​ച്ചു.

വിശ്വാ​സം നിലനിർത്തൽ

1943-ൽ ഞങ്ങൾ കാലി​ഫോർണി​യ​യി​ലെ ലോസാ​ഞ്ച​ല​സി​ലേക്ക്‌ താമസം മാറി. നാലു വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌ എൽസ​നോ​റിൽ ഞങ്ങൾ പാർപ്പു​റ​പ്പി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ അവിടെ ഒരു പലചര​ക്കു​കട തുടങ്ങി. കുടും​ബ​ത്തി​ലു​ള്ളവർ മാറി മാറി അവിടെ ജോലി​ചെ​യ്‌തു. അക്കാലത്ത്‌, എൽസ​നോർ 2,000 ആളുകൾ മാത്ര​മുള്ള ഒരു കൊച്ചു പട്ടണമാ​യി​രു​ന്നു. ക്രിസ്‌തീയ യോഗ​ങ്ങ​ളിൽ ഹാജരാ​കാൻ ഞങ്ങൾ 30 കിലോ​മീ​റ്റർ യാത്ര ചെയ്‌ത്‌ മറ്റൊരു പട്ടണത്തി​ലെ​ത്ത​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. 1950-ൽ എൽസ​നോ​റിൽ ഒരു കൊച്ചു സഭ ഉണ്ടായതു കണ്ടപ്പോൾ ഞാൻ എത്രമാ​ത്രം സന്തോ​ഷി​ച്ചെ​ന്നോ! ഇപ്പോൾ അതേ പ്രദേ​ശത്ത്‌ 13 സഭകളുണ്ട്‌.

1950-ൽ ഞങ്ങളുടെ മകൾ ഗോൾഡി എലിസ​ബത്ത്‌ (ഇന്ന്‌ മിക്കവ​രും ബെത്ത്‌ എന്ന പേരി​ലാണ്‌ അവളെ അറിയു​ന്നത്‌) ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ സൗത്ത്‌ ലാൻസി​ങ്ങി​ലുള്ള വാച്ച്‌ടവർ ഗിലെ​യാദ്‌ ബൈബിൾ സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു ബിരു​ദ​മെ​ടു​ത്തു. വെനെ​സ്വേ​ല​യിൽ ഒരു മിഷന​റി​യാ​യി അവൾക്കു നിയമനം ലഭിച്ചു. 1955-ൽ ഭർത്താ​വി​നു സർക്കിട്ട്‌ വേലയിൽ സഞ്ചാര​ശു​ശ്രൂ​ഷ​ക​നാ​യി സേവി​ക്കാ​നുള്ള ക്ഷണം ലഭിച്ച​തിൽ ഞങ്ങളുടെ ഇളയ മകളായ ഐറീനു സന്തോ​ഷ​മാ​യി. പിന്നീട്‌ 1961-ൽ, ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ സൗത്ത്‌ ലാൻസി​ങ്ങി​ലെ രാജ്യ​ശു​ശ്രൂ​ഷാ സ്‌കൂ​ളിൽ പങ്കെടു​ത്ത​ശേഷം അവരെ തായ്‌ലൻഡി​ലേക്കു പറഞ്ഞയച്ചു. ചില​പ്പോൾ എന്റെ പുത്രി​മാ​രു​ടെ അഭാവം അനുഭ​വ​പ്പെ​ടു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ഞാൻ കരയും. എന്നാൽ പിന്നെ ഞാൻ വിചാ​രി​ക്കും, ‘അവർ അങ്ങനെ ചെയ്യണ​മെ​ന്നു​ത​ന്നെ​യാ​ണ​ല്ലോ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചത്‌.’ അപ്പോൾ ഞാൻ എന്റെ ബാഗു​മെ​ടു​ത്തു പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ ഏർപ്പെ​ടും. വീട്ടിൽ തിരി​ച്ചെ​ത്തു​ന്നത്‌ എപ്പോ​ഴും സന്തോ​ഷ​വ​തി​യാ​യി​ട്ടാ​യി​രി​ക്കും.

1966-ൽ എന്റെ പ്രിയ​പ്പെട്ട ഭർത്താവ്‌ ഷുർഷി​നു മസ്‌തി​ഷ്‌കാ​ഘാ​ത​മു​ണ്ടാ​യി. ആരോഗ്യ സംബന്ധ​മായ പ്രശ്‌നങ്ങൾ കാരണം വെനെ​സ്വേ​ല​യിൽനി​ന്നു തിരി​ച്ചെ​ത്തിയ ബെത്ത്‌ അദ്ദേഹത്തെ പരിച​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സഹായി​ച്ചു. പിറ്റേ വർഷം ഷുർഷ്‌ മരിച്ചു. അദ്ദേഹം യഹോ​വ​യോ​ടു വിശ്വ​സ്‌ത​നാ​യി നില​കൊണ്ട്‌ തന്റെ സ്വർഗീയ പ്രതി​ഫലം കൈപ്പ​റ്റി​യെന്ന വസ്‌തുത എന്നെ ആശ്വസി​പ്പി​ച്ചു. പിന്നീട്‌, ബെത്ത്‌ രാജ്യ പ്രഘോ​ഷ​കരെ കൂടുതൽ ആവശ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന സ്‌പെ​യി​നിൽ സേവി​ക്കാൻ പോയി. 1977-ൽ എന്റെ മൂത്ത മകൾ എസ്ഥർ കാൻസർ നിമിത്തം മരണമ​ടഞ്ഞു. 1984-ൽ ആൻ രക്താർബു​ദം നിമിത്തം മരിച്ചു. ആയുഷ്‌കാ​ലം മുഴുവൻ ഇരുവ​രും യഹോ​വ​യു​ടെ വിശ്വസ്‌ത ദാസരാ​യി​രു​ന്നു.

ആൻ മരിച്ച​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ബെത്തും ഐറീ​നും തങ്ങളുടെ വിദേശ പ്രസംഗ നിയമ​ന​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു തിരി​ച്ചെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു. തങ്ങളുടെ സഹോ​ദ​രി​മാ​രെ പരിച​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ അവർ സഹായി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളെ​ല്ലാ​വ​രും അതിയാ​യി ദുഃഖി​ച്ചു. കുറച്ചു നാൾ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞാൻ എന്റെ പെൺമ​ക്ക​ളോ​ടു പറഞ്ഞു: “മതി! വില​യേ​റിയ ബൈബിൾ വാഗ്‌ദാ​ന​ങ്ങൾക്കൊണ്ട്‌ നാം മറ്റുള്ള​വരെ ആശ്വസി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇപ്പോൾ സ്വയം ആശ്വാസം കൈ​ക്കൊ​ള്ളാൻ നമ്മെത്തന്നെ അനുവ​ദി​ക്കണം. യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തി​ലെ നമ്മുടെ ആനന്ദം കവർന്നെ​ടു​ക്കാൻ സാത്താൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നു. പക്ഷേ അങ്ങനെ ചെയ്യാൻ നമുക്ക്‌ അവനെ അനുവ​ദി​ക്കാൻ പാടില്ല!”

റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ ഞങ്ങളുടെ വിശ്വസ്‌ത കുടും​ബം

1970-ൽ ഞാനും അനുജത്തി മേരി​യും റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബത്തെ സന്ദർശി​ക്കാൻ പോയി. അവിസ്‌മ​ര​ണീ​യ​മായ ഒരു യാത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഞങ്ങളുടെ അനുജ​ത്തി​മാ​രി​ലൊ​രാൾ മരിച്ചു​പോ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ അപ്പോ​ഴും ഓർട്ടെ​ല്ലെക്ക്‌ ഗ്രാമ​ത്തിൽ താമസി​ച്ചി​രുന്ന ഞങ്ങളുടെ ഇളയ സഹോ​ദ​ര​നായ ജോണി​നെ​യും അനുജത്തി ലൊ​ഡോ​വി​ക്കാ​യെ​യും സന്ദർശി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു. ഞങ്ങളുടെ സന്ദർശ​ന​ത്തി​ന്റെ സമയമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും മാതാ​പി​താ​ക്കൾ മരണമ​ട​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. മരണം​വരെ അവർ യഹോ​വ​യോ​ടു വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യി നില​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഡാഡി സഭയിൽ ഒരു തൂണാ​യി​രു​ന്നെന്നു പലരും ഞങ്ങളോ​ടു പറഞ്ഞു. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ പേരക്കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ മക്കൾപ്പോ​ലും ഇപ്പോൾ സാക്ഷി​ക​ളാണ്‌. എന്റെ ഭർത്താ​വി​ന്റെ കുടും​ബ​ത്തി​ലെ പല ബന്ധുക്ക​ളെ​യും ഞങ്ങൾ സന്ദർശി​ച്ചു. അവരും ബൈബിൾ സത്യത്തിൽ ഉറച്ചനി​ന്നി​രു​ന്നു.

1970-ൽ റൊ​മേ​നിയ നിക്കളൈ സീസെ​സ്‌ക്കൂ​വി​ന്റെ ക്രൂര​മായ കമ്മ്യു​ണിസ്റ്റ്‌ ഭരണത്തിൻകീ​ഴി​ലാ​യി​രു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ വളരെ ക്രൂര​മാ​യി പീഡി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. എന്റെ സഹോ​ദ​ര​നായ ജോണി​ന്റെ മകൻ ഫ്‌ളോ​റെ​ക്കും അതു​പോ​ലെ​തന്നെ എന്റെ മറ്റു ബന്ധുക്കൾക്കും എന്റെ ഭർത്താ​വി​ന്റെ മച്ചുന​നായ ഗാബോർ റോ​മോ​ഷി​യ​നും തങ്ങളുടെ ക്രിസ്‌തീയ വിശ്വാ​സ​ത്തെ​പ്രതി നിരവധി വർഷം തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളിൽ ചെലവ​ഴി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ന്യൂ​യോർക്കി​ലുള്ള ആസ്ഥാന​ത്തേക്ക്‌ കത്തുകൾ എത്തിക്കാ​നുള്ള ചുമതല ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ച​പ്പോൾ രാജ്യ​ത്തു​നിന്ന്‌ ഞങ്ങൾ സുരക്ഷി​ത​മാ​യി പുറ​ത്തെ​ത്തു​ന്ന​തു​വരെ അവർക്കു സമാധാ​ന​മു​ണ്ടാ​കു​ക​യി​ല്ലെന്നു പറഞ്ഞതിൽ അതിശ​യി​ക്കാ​നില്ല!

വിസയു​ടെ കാലാ​വധി തീർന്നെന്നു മനസ്സി​ലാ​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ഓർട്ടെ​ലെ​ക്കി​ലുള്ള ഗവൺമെൻറ്‌ ഓഫീ​സി​ലേക്കു പോയി. വെള്ളി​യാഴ്‌ച ഉച്ചകഴിഞ്ഞ സമയം. ഡ്യൂട്ടി​യിൽ ഒരു ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ മാത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. സന്ദർശകർ ആരാ​ണെ​ന്നും ഞങ്ങളുടെ അനന്തരവൻ തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നും മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “നിങ്ങൾ വേഗം ഇവി​ടെ​നി​ന്നു പോകൂ!”

“പക്ഷേ ഇന്ന്‌ ഇവി​ടെ​നി​ന്നു പുറ​പ്പെ​ടുന്ന ഒറ്റ ട്രെയിൻ പോലു​മി​ല്ല​ല്ലോ,” എന്റെ അനുജത്തി പ്രതി​വ​ചി​ച്ചു.

“അതു സാരമില്ല, ബസിൽ പോകുക, ട്രെയി​നിൽ കയറുക, ടാക്‌സി പിടി​ക്കുക, നടക്കുക. ആകുന്നത്ര വേഗത്തിൽ ഇവി​ടെ​നി​ന്നു പോക​ണ​മെന്നു മാത്രം!” ഉടനടി അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

ഞങ്ങൾ പോകാ​നൊ​രു​ങ്ങവെ ഞങ്ങളെ തിരി​ച്ചു​വി​ളി​ച്ചിട്ട്‌ പട്ടിക​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടി​ല്ലാത്ത ഒരു സൈനിക ട്രെയിൻ വൈകിട്ട്‌ 6.00 മണിക്ക്‌ അതിലേ വരുന്നു​ണ്ടെന്ന്‌ അറിയി​ച്ചു. അത്‌ ഒരു ദിവ്യ​ക​രു​ത​ലാ​യി​രു​ന്നു! സാധാരണ ട്രെയി​നി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ ഞങ്ങളുടെ രേഖക​ളെ​ല്ലാം കൂടെ​ക്കൂ​ടെ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, ഈ ട്രെയി​നിൽ മുഴുവൻ സൈനിക ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രാ​യി​രു​ന്നു .സാധാരണ യാത്ര​ക്കാ​രാ​യിട്ട്‌ ഞങ്ങൾ മാത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അതു​കൊണ്ട്‌, ആരും ഞങ്ങളുടെ പാസ്‌പോർട്ട്‌ ചോദി​ച്ചില്ല. ഏതെങ്കി​ലും ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​ടെ മുത്തശ്ശി​മാ​രാ​യി​രി​ക്കും ഞങ്ങളെന്ന്‌ അവർ ഊഹി​ച്ചു​കാ​ണും.

അടുത്ത ദിവസം രാവിലെ ഞങ്ങൾ ടിമി​ഷ്‌വാ​റ​യിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നു. ഒരു ബന്ധുവി​ന്റെ സുഹൃ​ത്തി​ന്റെ സഹായ​ത്തോ​ടെ ഞങ്ങൾക്കു വിസ ലഭിച്ചു. അടുത്ത ദിവസം ഞങ്ങൾ രാജ്യ​ത്തു​നി​ന്നു പുറത്തു​ക​ടന്നു. റൊ​മേ​നി​യ​യി​ലെ വിശ്വ​സ്‌ത​രായ ഞങ്ങളുടെ ക്രിസ്‌തീയ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള അവിസ്‌മ​ര​ണീ​യ​മായ മധുര​സ്‌മ​ര​ണകൾ ഞങ്ങൾ വീട്ടി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വന്നു.

റൊ​മേ​നി​യ സന്ദർശ​ന​ത്തി​നു​ശേ​ഷ​മുള്ള വർഷങ്ങ​ളിൽ ഇരുമ്പു മറയ്‌ക്കു പുറകിൽനി​ന്നു പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ വളരെ കുറച്ചു വിവര​ങ്ങളേ ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ചു​ള്ളൂ. എങ്കിലും, എന്തുത​ന്നെ​യാ​യാ​ലും ഞങ്ങളുടെ ക്രിസ്‌തീയ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ദൈവ​ത്തോ​ടു വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യി നില​കൊ​ള്ളു​മെന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഉറപ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അവർ അങ്ങനെ നില​കൊ​ള്ളു​ക​തന്നെ ചെയ്‌തു. 1990 ഏപ്രി​ലിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ നിയമ​പ​ര​മായ ഒരു മതസം​ഘ​ട​ന​യാ​യി അംഗീ​ക​രി​ച്ചു​വെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞത്‌ എത്ര ആനന്ദക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. അടുത്ത വേനൽക്കാ​ലത്തു റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ നടത്തപ്പെട്ട കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള റിപ്പോർട്ടു​കൾ കേട്ട​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ സന്തോ​ഷം​കൊ​ണ്ടു മതിമ​റ​ന്നു​പോ​യി. എട്ടു നഗരങ്ങ​ളി​ലാ​യി 34,000-ത്തിലധി​കം ആളുകൾ ഹാജരാ​യി, 2,260 പേർ സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു! റൊ​മേ​നി​യ​യിൽ ഇപ്പോൾ 35,000-ത്തിലധി​കം പേർ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ പങ്കുപ​റ്റു​ന്നു. കഴിഞ്ഞ വർഷം 86,034 പേർ ക്രിസ്‌തു​വി​ന്റെ മരണത്തി​ന്റെ സ്‌മാ​ര​ക​ത്തിൽ സംബന്ധി​ച്ചു.

സത്യം എനിക്ക്‌ ഇപ്പോ​ഴും വില​പ്പെ​ട്ട​തു​ത​ന്നെ

ഏതാനും വർഷ​ത്തേക്ക്‌ ഞാൻ സ്‌മാ​ര​ക​ത്തി​ന്റെ ചിഹ്നങ്ങ​ളിൽ പങ്കുപ​റ്റു​ന്നതു നിർത്തി. വളരെ​യേറെ യോഗ്യ​ത​യുള്ള ചില സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ചിഹ്നത്തിൽ പങ്കുപ​റ്റാ​തി​രി​ക്കു​ന്നതു ഞാൻ ശ്രദ്ധിച്ചു. ഞാൻ ന്യായ​വാ​ദം ചെയ്‌തു: ‘ഇത്രയും വാക്‌ധോ​ര​ണി​യോ​ടെ സംസാ​രി​ക്കാൻ കഴിയു​ന്ന​വ​രു​ള്ള​പ്പോൾ യഹോവ സ്വർഗ​ത്തിൽ തന്റെ പുത്രന്റെ കൂട്ടവ​കാ​ശി​യാ​കാ​നുള്ള പദവി എന്തിന്‌ എനിക്കു നൽകണം?’ എന്നാൽ പങ്കുപ​റ്റാ​തി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഞാൻ വളരെ അസ്വസ്ഥ​യാ​യി. ഞാൻ എന്തോ നിരാ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​യുള്ള ഒരു തോന്ന​ലാ​യി​രു​ന്നു. വളരെ​യ​ധി​കം പഠനത്തി​നും യാചനാ​പൂർവ​മുള്ള പ്രാർഥ​ന​യ്‌ക്കും​ശേഷം ഞാൻ വീണ്ടും പങ്കുപ​റ്റാൻ തുടങ്ങി. സമാധാ​ന​വും സന്തോ​ഷ​വും എനിക്കു തിരി​ച്ചു​കി​ട്ടി. അവ പിന്നീ​ടൊ​രി​ക്ക​ലും എനിക്കു കൈ​മോ​ശം വന്നിട്ടില്ല.

കാഴ്‌ച​ശ​ക്തി കുറഞ്ഞ​തു​മൂ​ലം എനിക്കു വായി​ക്കാൻ കഴിയി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും എല്ലാ ദിവസ​വും ബൈബി​ളി​ന്റെ​യും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം, ഉണരുക! എന്നീ മാസി​ക​ക​ളു​ടെ​യും കാസറ്റ്‌ ഞാൻ ശ്രദ്ധി​ക്കു​ന്നു. ഇപ്പോ​ഴും ഞാൻ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ പങ്കുപ​റ്റു​ന്നു. സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ ഞാൻ മാസം​തോ​റും 60 മുതൽ 100 വരെ മാസി​കകൾ സമർപ്പി​ക്കാ​റുണ്ട്‌. എന്നാൽ കഴിഞ്ഞ ഏപ്രി​ലിൽ ഉണരുക! ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടുള്ള പ്രത്യേക പ്രചരണ പരിപാ​ടി​യു​ടെ സമയത്ത്‌ ഞാൻ 323 മാസി​കകൾ സമർപ്പി​ച്ചു. എന്റെ പെൺമ​ക്ക​ളു​ടെ സഹായ​ത്തോ​ടെ ദിവ്യാ​ധി​പത്യ ശുശ്രൂ​ഷാ സ്‌കൂ​ളിൽ പരിപാ​ടി​ക​ളിൽ പങ്കെടു​ക്കാ​നും എനിക്കു കഴിയു​ന്നുണ്ട്‌. മറ്റുള്ള​വരെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തുടരാൻ കഴിയു​ന്നു​വെ​ന്ന​തിൽ ഞാൻ സന്തോ​ഷി​ക്കു​ന്നു. രാജ്യ​ഹാ​ളിൽ മിക്കവാ​റും എല്ലാവ​രും​തന്നെ എന്നെ മുത്തശ്ശി എന്നാണ്‌ വിളി​ക്കു​ന്നത്‌.

79-ലേറെ വർഷത്തെ യഹോ​വ​യ്‌ക്കുള്ള സമർപ്പിത സേവന​ത്തി​ലേക്കു പിന്തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ അവന്റെ വിലതീ​രാത്ത സത്യ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അറിയാ​നും എന്റെ ജീവിതം അവന്റെ സേവന​ത്തി​നാ​യി ഉപയോ​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും അനുവ​ദി​ച്ച​തിൽ ഞാൻ എല്ലാ ദിവസ​വും അവനു നന്ദി പറയുന്നു. ഈ അന്ത്യനാ​ളു​ക​ളിൽ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ചെമ്മരി​യാ​ടു​തു​ല്യ​രായ ജനങ്ങളെ കൂട്ടി​വ​രു​ത്തു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പറഞ്ഞ മഹനീ​യ​മായ ബൈബിൾ പ്രവച​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ നിവൃത്തി കാണാൻ ജീവി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ഞാൻ വളരെ കൃതജ്ഞ​ത​യു​ള്ള​വ​ളാണ്‌.—യെശയ്യാ​വു 60:22; സെഖര്യാ​വു 8:23.

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

നിൽക്കുന്നത്‌ എന്റെ അനുജത്തി മേരി​യും പിതാ​വും. ഞാനും ഷുർഷും മക്കളായ എസ്ഥറും ആനും

[24-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

എന്റെ പുത്രി​മാ​രായ ബെത്തും ഐറീ​നും ഐറീന്റെ ഭർത്താ​വും രണ്ട്‌ ആൺമക്ക​ളും, എല്ലാവ​രും വിശ്വ​സ്‌ത​രാ​യി യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്നു