Wat te doen aan longontsteking?
HET was in 1954 dat een Engelse werkman zijn werkgever aansprakelijk stelde voor het feit dat hij longontsteking en borstvliesontsteking had opgelopen. De oorzaak zou het koude en vochtige vertrek zijn geweest waarin hij had moeten werken. De rechter die de zaak hoorde, was van oordeel dat het vertrek inderdaad koud, vochtig en tochtig was, vooral in de vroege ochtenduren, en kende de werkman derhalve een fikse schadevergoeding toe van wel 410 pond, toen nog meer dan 4400 gulden.
Maar was de longontsteking van de werkman werkelijk alleen veroorzaakt door de omstandigheden waaronder hij had moeten werken? Ze zullen stellig tot de ontsteking hebben bijgedragen, maar er waren in zijn lichaam ook schadelijke organismen aan het werk geweest. Er zijn wat dat betreft diverse soorten van bacteriën en virussen die longontsteking kunnen veroorzaken. De meest gewone vorm van longontsteking is een infectie die wordt veroorzaakt door de pneumococcus bacil. Bij deze „klassieke” vorm van longontsteking vullen de longblaasjes, de kleine luchtzakjes van de longen, zich eerst met vloeistof en daarna met witte bloedlichaampjes die de infectie trachten te bestrijden. Ook rode bloedcellen hopen zich op, en geven aan het sputum zijn kenmerkende „roestige” aanblik.
Uw rechterlong heeft drie kwabben en uw linker twee. Het kan zijn dat de ontsteking is beperkt tot een deel van een longkwab of meer dan een kwab omvat. Bovendien kan men longontsteking oplopen zonder voorafgaande ziekte, maar vaak slaat ze bij iemand toe na griep, kanker of een nierziekte.
Wat zijn de kenmerkende symptomen van een „echte” of „klassieke” longontsteking? Als eerste ervaart u een rillerig gevoel, pijn in de borst, een harde droge hoest, bloederig sputum en hoge koorts. Verschijnselen die wellicht nog vergezeld gaan van transpireren, misselijkheid en diarree. Vanwege het ernstige verloop dat de ziekte kan hebben, is het altijd verstandig onmiddellijk een dokter te raadplegen, aangezien prompte behandeling wellicht het verschil betekent tussen een voorspoedig herstel en een ernstige afloop — een langdurig ziekbed of zelfs de dood.
Voornamelijk een kwestie van vatbaarheid
Vatbaarheid blijkt uit statistieken een van de voornaamste factoren te zijn die longontsteking in de hand werkt. Wat men namelijk heeft geconstateerd is een grote leeftijdsafhankelijkheid. Het aantal sterfgevallen ten gevolge van longontsteking blijkt het hoogst te zijn onder kinderen tot één jaar oud, gevolgd door kinderen van één tot vijf jaar oud. Daarna is de sterfte aan longontsteking minimaal, om langzamerhand weer te stijgen tot de leeftijdsgroep van vijfentwintigjarigen, bij wie ze ongeveer hetzelfde is als bij zuigelingen.
Er is een kans van 50 percent dat u onbewust de drager bent van longontstekingverwekkers. Maar slechts een kleine fractie van alle mensen die drager zijn van deze organismen, zullen de ziekte oplopen. Doch put u uzelf te veel uit, door overmatig te werken, u in te veel pleziertjes te storten, en is dan bovendien nog het weer slecht, dan kunnen die bacteriën of virussen de macht in uw longen gaan overnemen, en bent u het volgende wereldslachtoffer van longontsteking.
Een reeds bestaande verzwakking van het lichaam door ziekte of verwonding kan iemand ontvankelijk maken voor de zogenaamde „secundaire” of lobulaire longontsteking. In dit verband moge worden opgemerkt dat bij veel hart- en niertransplantaties de patiënt is gestorven aan een longontsteking. De overbelasting van het lichaam bij de bestrijding van het vreemde weefsel, maakte het vatbaar voor andere moeilijkheden. Dit stemt overeen met een opmerking van de zestiende-eeuwse Britse arts John Caius, die zei: „Ons lichaam kan niet . . . worden geschaad door ondermijnende en besmettelijke oorzaken, behalve wanneer het in een bepaald opzicht daarvoor gevoelig is, anders zou iedereen ziek zijn als men zelf ziek is.”
Wat eraan te doen
Nog tot vijfendertig jaar geleden was longontsteking een gevreesde ziekte, en terecht, want 30 tot 50 percent van degenen die erdoor werden getroffen, stierf eraan. De behandelingsmethoden die men toepaste, verlichtten namelijk wel de symptomen, maar bestreden niet specifiek de verwekkers van de ziekte, de bacteriën of virussen.
Bij de toenmalige behandeling hoorden klisteren, hete baden, het aanleggen van natte verbanden en ontstekingwerende papjes op de borst. De patiënt moest bovendien rustig en ontspannen gehouden worden, terwijl hij grote hoeveelheden vloeistof te drinken kreeg en hem aangeraden werd om elke overbodige inspanning van lichaam en geest te vermijden. Bezoeken werden ontmoedigd om de patiënt niet te veel te vermoeien. Hij moest zorgen een oude stelregel te volgen: ’De voeten warm en het hoofd koel te houden.’ Zijn kamer werd goed geventileerd en schoon gehouden.
Maar ondanks al die liefdevolle zorg die aan hen werd besteed, hadden longontsteking-patiënten toch slechts een 50 percent kans om in leven te blijven. Thans echter is 95 percent van alle longontstekingen met penicilline te genezen — niettegenstaande de gevaren die aan dit middel kleven — zodat longontsteking niet meer de gevreesde ziekte van vroeger is. Wat de behandeling betreft, die blijft natuurlijk, afgezien van het doden van de pneumococcus bacil, voor een belangrijk deel bestaan uit algemene maatregelen ter versterking van het lichaam, door dit onder andere voldoende rust en voeding te verschaffen.
Voorkomen is beter
Maar „voorkomen is beter dan genezen”, zodat van medische zijde aan dit eerste steeds meer aandacht wordt geschonken. Wat kunt u in dit opzicht voor uzelf doen? U kunt dit beginsel toepassen door er moeite voor te doen niet in omstandigheden te geraken die uw lichaam zodanig verzwakken dat het gevoelig wordt voor de pneumococcus bacil. Let er daarnaast op goed gekleed te gaan, ten einde bij stormachtig en nat weer voldoende warm en droog te blijven. Zijn uw voeten koud en nat geworden, neem dan zo snel mogelijk een warm voetbad. Een goede maatregel van „voorkomen” is ook uzelf te hoeden voor overgewicht, slechte voeding, overmatig alcoholgebruik, laat opblijven en allerlei soorten van ’uitspattingen’.
Ja, verwerf weerstand tegen longontsteking door te werken aan de opbouw van een sterk, gezond lichaam. Zoals R. J. Dubos, onderzoeker en geleerde verbonden aan het Rockefeller Instituut, opmerkte, is het ecologische principe ook op het lichaam van toepassing, namelijk dat de schade die bacteriën en virussen kunnen aanrichten grotendeels afhangt van de conditie waarin hun milieu, d.w.z. uw lichaam, verkeert. Bouw derhalve, voor zover doenlijk, aan een ziektebestendig „milieu” in uw lichaam, door gepaste aandacht aan uw gezondheid te schenken, zelfs als u niet ziek bent. Dat betekent gezond en voedzaam te eten (met mate), uw spieren, hart en longen in goede conditie te houden door geregelde oefening (vooral als u zittend werk verricht), en te zorgen voor voldoende rust en slaap. Wees ook gematigd bij het nastreven van energievergende genoegens en opwinding.
En neem vooral het bijbelse beginsel ter harte dat ’godvruchtige toewijding gepaard aan het genoegen nemen met wat men heeft, een middel is tot groot gewin. Aangezien wij niets in de wereld hebben meegebracht en er ook niets uit kunnen meenemen’. De wijsheid van deze stelregel is duidelijk, niet waar? — 1 Tim. 6:6, 7.