Een blik op de wereld

Het risico niet waard

◆ Automobilisten die trachten „tijd te winnen” door met zeer hoge snelheid te rijden of andere risico’s te nemen, winnen daarmee niet veel en kunnen heel wat verliezen. In de Duitse Bondsrepubliek, waar op de autobaan geen snelheidsbeperking geldt, heeft men als proef 1600 kilometer laten afleggen door twee identieke auto’s waarin meetapparatuur was aangebracht die ieder detail van het rijden registreerde. De ene automobilist werd gezegd dat hij alles moest geven wat hij had en de rit zo snel mogelijk moest maken. De tweede automobilist kreeg de opdracht ontspannen te rijden, elk risico te vermijden en gewoon met de snelheid van de verkeersstroom mee te gaan. De „snelle” automobilist finishte slechts 31 minuten eerder dan de ander. Hij had 1339 maal moeten remmen, waarbij vier noodstops waren. De „langzame” automobilist remde slechts 652 maal, zonder noodstops. De snelste man gebruikte 38 liter benzine meer en zijn wagen had meer slijtage aan remvoeringen, vering, motor en overbrenging. Ongetwijfeld had hij ook meer slijtage aan zijn eigen zenuwstelsel. Een waarnemer concludeerde: „U bewijst uzelf en uw auto een goede dienst als u het kalmer aan doet. En u zult daardoor maar een paar minuten of seconden verliezen.” Omdat bovendien te hard rijden in ernstige mate bijdraagt tot de tol aan doden en gewonden in het verkeer, zou de poging „tijd te winnen” wel eens erg kostbaar kunnen blijken te zijn.

Ongebruikelijke behandeling van nierstenen

◆ Volgens artsen van de universiteitskliniek in München zullen patiënten met nierstenen deze spoedig pijnloos en zonder operatief ingrijpen kunnen laten verdwijnen met behulp van ultrasone trillingen. Men heeft een apparaat ontwikkeld dat door middel van een speciale reflector ultrasone golden op de nierstenen focusseert. Het geluid verbrijzelt de stenen in een duizendste van een seconde tot fijne deeltjes. De omliggende weefsels zouden hierbij niet worden beschadigd. De patiënt wordt dan doorgelicht en eventuele resterende grote brokstukken van de steen laat men door een tweede behandeling verdwijnen. Men hoopt met het apparaat ongeveer de helft van alle niersteenlijders doeltreffend te kunnen behandelen.

Heftiger woedeuitbarstingen in het verkeer

◆ Ruzies tussen boze automobilisten zijn in veel landen reeds lang een kenmerk van het wegverkeer. Maar in de laatste paar jaar valt er een onheilspellende ontwikkeling waar te nemen. Het volgende rapport vormt hiervan een voorbeeld: „Automobilisten in het gebied van Denver hebben de laatste tijd in een recordaantal gevallen geweld tegen elkaar gebruikt, soms alleen maar wegens het afslaan zonder richtingaangeven of het te traag optrekken bij een verkeerslicht. Alleen al in de laatste maand werden vijftig gevallen van gebruik van vuurwapens en messen en ander geweld gerapporteerd, aldus de politie van Denver, die zei dat dit getal waarschijnlijk slechts een derde vertegenwoordigt van de geweldplegingen die in werkelijkheid hebben plaatsgehad in die periode” (Rocky Mountain News, Denver). Politiemensen vinden het verontrustend dat de geweldplegingen voorkomen onder ’gewone, voor het overige ordelievende burgers’. „Maar zij beginnen elkaar neer te schieten en daar maken wij ons zorgen over”, verklaarde een politieagent. In Chicago zei een agent: „Dit komt nu meer voor. Iedereen schijnt gespannen te zijn.” En de politie blijft ook niet gespaard. Vorig jaar werden in Californië 413 politieagenten aangevallen en verwond door automobilisten die zij hadden laten stoppen, terwijl dit aantal in 1973 244 bedroeg. Vanwaar deze onheilspellende ontwikkeling? Als oorzaken worden genoemd de toegenomen spanningen in de maatschappij, de vaker optredende verkeersopstoppingen alsook het groeiende gebruik van alcohol en drugs.

Bij de vuurvliegjes in de leer

◆ Wat doet een vuurvliegje gloeien? Dit komt doordat in zijn lichaam een enzym, luciferase genaamd, in contact komt met een andere stof, luciferine. Hierbij ontstaat een aangeslagen toestand van oxyluciferine waarvan de moleculen vervolgens van dat hogere energie-niveau onder uitzending van licht weer terugvallen naar de grondtoestand. Dit licht wordt ’koud licht’ genoemd omdat er geen warmte vrijkomt zoals bij vuur of elektriciteit. Geleerden trachten het proces na te bootsen, hoewel luciferase nog te gecompliceerd blijkt te zijn om in een laboratorium te kunnen worden bereid. Eén produkt heeft toepassing gevonden in een lichtstok die een geelgroen koud licht geeft. Het is een plastic buis met twee vloeistoffen waarvan één zich nog in een glazen ampul bevindt. Wanneer de buis voldoende wordt doorgebogen, breekt de ampul en kunnen beide vloeistoffen zich vermengen. Bij de reactie die optreedt, ontstaan aangeslagen moleculen die zichtbaar licht uitzenden. Maar slechts 16 percent van de moleculen produceren licht, in vergelijking met 88 percent bij de vuurvlieg. Toch geeft de lichtstok voldoende licht om er drie uur bij te kunnen lezen, en hij kan ongeveer 12 uur als markeerbaken of waarschuwingslicht gebruikt worden.

Psychiatrisch bevolkingsonderzoek

◆ Het psychiatrisch centrum Sint Bavo in Noordwijkerhout heeft onlangs als afsluiting van een vier jaar durend onderzoek een rapport uitgebracht over de geestelijke gezondheidszorg in Nederland. Het hiervoor verrichte bevolkingsonderzoek heeft een beeld gegeven van de manier waarop de Nederlandse bevolking over zichzelf denkt. Zestig percent van de ondervraagden geeft toe met psychische problemen te kampen en de helft van hen wil bij het oplossen van moeilijkheden hulp ontvangen. Het grootste probleem blijkt te worden gevormd door vervreemding en eenzaamheid. Het onderzoekteam pleitte voor een georganiseerde vorm van burenhulp en een ’wijkpsycholoog’. De Volkskrant van 7 oktober 1978 die aan het rapport een beschouwing wijdde, liet uitkomen hoe de wijk als gezellige, veilige leefgemeenschap is weggevallen. Paul Schnabel, socioloog en hoofd van de afdeling onderzoek van het Nationaal Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, onderstreepte: „De wijk bestaat niet meer. Sociale saamhorigheid op dat niveau bestaat niet meer.”

Recreatiezorgen

◆ Miljoenen Amerikanen zijn ’weekend-atleten’ geworden die al trimmend proberen hun gewicht op peil te houden en in conditie te blijven. Velen van hen zijn echter al wat oudere personen die in een te korte periode te veel vergen van een lichaam dat niet in conditie is. Als gevolg is het aantal blessures onder deze ’zondagsatleten’ gestaag toegenomen; in 1963 waren er ongeveer 12 miljoen gevallen; in 1971 17 miljoen; het laatste jaar ging het om ongeveer 20 miljoen personen, van wie velen in een ziekenhuis moesten worden opgenomen. Diversen zijn gestorven aan een hartaanval. „Mensen zouden moeten beseffen dat zij op een leeftijd van 30, 40 of daarboven hun lichaam eenvoudig niet evenveel kunnen laten presteren als bij een leeftijd van 20”, aldus B. Berson, een orthopedist in New York. Iedereen die boven de 35 is, wordt aangeraden zich aan een algeheel lichamelijk onderzoek te onderwerpen voordat men met welk oefenprogramma maar ook begint.

’Betere koeien’ door de computer

◆ De Holstein-Friesian Association of America (de Stamboek-organisatie voor het zwartbonte vee in de V.S.) heeft een computer in gebruik en is ’een betere koe aan het vormen’, aldus een woordvoerder. Bij het stamboek staan meer dan 10 miljoen stuks Holstein-rundvee geregistreerd, over een periode die bijna 100 jaar teruggaat. De gegevens van al deze dieren zijn nu opgeslagen op microfilm of in het geheugen van de computer die men heeft. Het verwerkingssysteem maakt het mogelijk praktisch ogenblikkelijk de afstamming en eigenschappen van een willekeurige geregistreerde koe of stier vast te stellen. Volgens functionarissen heeft inschakeling van de computer bij de keus welke dieren met elkaar moeten paren, geresulteerd in een opmerkelijke verbetering van de melkproduktie van de ’Holstein’, Amerika’s populairste melkveeras.

Ganzen als onkruidwieders

◆ Steeds meer katoenboeren in Californië komen tot de ontdekking dat onkruid-etende ganzen beter zijn in het verwijderen van ongewenste plantengroei dan machines. Het betreft hier een variëteit van de tamme Chinese gans — een bescheiden en harde werker die weinig eisen stelt, consciëntieus is, en nog een verrijkende mest achterlaat ook. De dieren hebben een haast niet te stillen honger, maar uitsluitend voor onkruid en gras en niet voor de katoenplanten. Boeren die de ganzen hebben ingeschakeld, vertellen dat ze een heel veld kunnen vrijmaken van het taaie Johnson- of Bermuda-gras. Wanneer de ganzen het gras boven de grond hebben afgevreten, steken ze hun vijf centimeter lange snavel in de aarde en zetten ze hun maaltijd voort met de wortels, maar vermijden de wortels van de katoenplanten. Volgens de boeren kost het ongeveer $9 per acre (4000 vierkante meter) om ganzen te gebruiken tegenover $75 per acre wanneer landarbeiders het werk moeten doen. Ook enkele fruittelers zijn de ganzen gaan gebruiken. Natuurlijk kunnen de gras-etende ganzen niet aan het werk worden gezet om een grasveld te wieden omdat ze ook het gras zullen opeten.

Te weinig banen voor academici

◆ Op Amerika betrekking hebbende gegevens van het Bureau of Labor Statistics wijzen uit dat ongeveer een kwart van de afgestudeerden die in 1985 aan de slag zullen willen komen, genoegen zullen moeten nemen met een baan waarvoor gewoonlijk geen universitaire graad werd gevraagd. Waar het op neerkomt is dat ongeveer 10,4 miljoen afgestudeerden zullen dingen naar een 7,7 miljoen banen waarvoor gewoonlijk een academische graad een vereiste is. Dat betekent dat 2,7 miljoen toch naar een andere baan moeten uitzien.

Goed leiderschap

◆ Een research-organisatie in Texas heeft 16.000 leidinggevende functionarissen beschouwd om vast te stellen op welk soort van leiderschap de werknemers het gunstigst reageren. Men ontdekte dat staffunctionarissen die de beste resultaten behaalden, zich gewoonlijk niet alleen om winst maar ook om mensen bekommerden. Middelmatige resultaten behaalden zij die zich op de produktie concentreerden. Degenen die het minste bereikten waren zij die „aan niets anders konden denken dan aan het zeker stellen van hun eigen positie”. Degenen die hoog scoorden, bleken zowel naar hun ondergeschikten als naar hun superieuren te luisteren, terwijl degenen met weinig resultaten gewoonlijk communicatie bleken te vermijden en in plaats daarvan op de richtlijnen in de handboeken afgingen. De onderzoekers concludeerden dat het niet juist is om te spreken van ’geboren leiders’, maar dat mensen tot leiders kunnen worden gemaakt. De sleutel is dat men jonge leidinggevende functionarissen leert de juiste kijk te hebben op het werk en op de mensen die het werk doen.

Elektriciteit uit zonlicht

◆ Bij het opwekken van elektriciteit rechtstreeks uit zonlicht worden goede vorderingen gemaakt. Het tijdschrift New Scientist meldt dat nu zonnecellen ontwikkeld zijn die ongeveer 11 percent van het erop vallende zonlicht in elektriciteit omzetten. Twee jaar geleden was het rendement van zonnecellen nog ongeveer 4 percent en vorig jaar bedroeg het ongeveer 8 percent. Men blijft eraan werken de cellen een nog groter nuttig effect te geven.

Verdwijnende levensvormen

◆ Het Worldwatch Institute waarschuwt dat er aan het eind van deze eeuw waarschijnlijk honderdduizenden planten en dieren verdwenen zullen zijn wanneer deze in het toenemende tempo van tegenwoordig uitsterven, waarmee de aard van het leven op aarde een fundamentele verandering zal ondergaan. Van 1600 tot 1950 is er per decennium gemiddeld één diersoort verdwenen. Tegenwoordig is het gemiddelde één per jaar. Het planteleven is nu aan het uitsterven met een gemiddelde van ongeveer één soort per dag. Men vreest dat het uitsterven van het plante- en dierenleven in twintig jaar zal komen tot een tempo van één per uur. Experts geven de schuld aan lucht- en watervervuiling, de verwoesting van het natuurlijke leefmilieu, buitensporig jagen, het verbouwen van weinig verschillende soorten gewassen op grond waar vroeger veel verschillende soorten planten hebben gestaan en de „explosie” van de bevolking, waarvan de steden, dorpen, huizen en fabrieken zich uitbreiden tot in het plattelandsgebied.