Is er een gemakkelijke remedie voor verveling?
HET verschaffen van eindeloos amusement voor miljoenen verveelde klanten is nu big business. Exotische vakanties, geavanceerde elektronische apparatuur, ingewikkelde hobby’s, er wordt van alles bedacht om de tijd van de klant te helpen doden. Toch is verveling nog steeds een enorm probleem. Zelfs op vakantie moet er voor verveelde vakantiegangers van alles georganiseerd worden om hen in de stemming te houden. En menig fervent jogger voelt zich verloren zonder zijn draagbare radio als metgezel.
Het lijdt geen twijfel dat amusement, zoals televisie, voor sensatie zorgt en de verveling verdrijft, maar voor hoe lang? Voor sommigen is het net een verslavend middel. De volgende keer is er meer sensatie en opwinding nodig — anders slaat het mistroostige ’dat heb ik allemaal al gezien’-gevoel weer toe. In plaats van de remedie kan zulk amusement uiteindelijk een tot de verveling bijdragende factor worden.
Tv-kijken op zich veroorzaakt geen verveling, maar buitensporig tv-kijken verhelpt de verveling evenmin. Erger nog, hoe meer u aan het tv-toestel ’geplugd’ zit, hoe meer u de aansluiting bij de werkelijkheid kunt gaan missen. In het geval van kinderen gebeurt dat maar al te vaak. Toen bij een onderzoek aan kinderen van vier en vijf jaar werd gevraagd wat zij het liefst zouden opgeven, de tv of hun vader, besloot een op de drie dat het leven het draaglijkst zou zijn zonder pappie!
Aan elke wens voldoen is ook de oplossing niet. Veel jonge mensen groeien nu op „in een tijd van materiële welvaart, met alle speelgoed, elke vakantie, elke nieuwe mode”, merkte een SPD-afgevaardigde in de Duitse Bondsdag op. Is er nog iets waarover zij enthousiast kunnen raken? Het is heel wel mogelijk dat goedhartige ouders die hun kinderen overladen met al de nieuwste spullen, in werkelijkheid de weg banen voor een volwassen leven dat geteisterd wordt door chronische verveling.
De grondoorzaken van verveling
Totaal ontsnappen aan verveling is een irreëel doel. Het leven in deze wereld kan nooit een en al opwinding en geluk zijn. Zo’n irreële verwachting zou waarschijnlijk nodeloze ontevredenheid teweegbrengen. Niettemin zijn er bepaalde factoren die de zaak verergeren.
Zo vallen tegenwoordig steeds meer gezinnen uiteen. Zou het kunnen zijn dat Pa en Ma zo in hun eigen ontspanning opgaan dat zij niet meer voldoende tijd met de kinderen doorbrengen? Het is niet verwonderlijk dat tieners hun eigen manieren zoeken om zich te amuseren, in disco’s, video-amusementshallen, winkelcentra en dergelijke. Bijgevolg zijn in veel gezinnen familie-uitstapjes en andere gezamenlijke activiteiten tot het verleden gaan behoren.
Weer anderen zijn zo ontevreden met hun eentonige bestaan dat zij onbewust een teruggetrokken leven gaan leiden, doen waar zij zin in hebben en zich van niemand anders iets aantrekken. En terwijl zij zich steeds meer isoleren, koesteren zij de ijdele hoop te bereiken wat men zelfverwerkelijking zou kunnen noemen. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Per slot van rekening is niemand een eiland. Wij hebben behoefte aan gezelschap en communicatie. Het is dan ook onvermijdelijk dat individualisten die zich isoleren, de verveling verspreiden, ongewild het leven voor zichzelf en voor degenen rondom hen oninteressant maken.
Het probleem zit echter iets dieper, zoals Blaise Pascal, een Frans filosoof uit de zeventiende eeuw, scherp opmerkte: „Verveling [komt voort] uit de diepten van het hart waarin ze van nature wortelt en [vult] de geest met haar vergif.” Hoe waar!
Zolang het hart vol knagende twijfels is over het hoe en waarom van het leven, moet de verveling wel blijven. De mens heeft behoefte aan de innige overtuiging dat zijn eigen leven zin heeft. Maar hoe kan iemand het leven positief tegemoet treden zonder te weten waarom hij bestaat, zonder een doel te hebben, zonder een gefundeerde hoop voor de toekomst te hebben?
De elementaire vragen zijn dus: Wat is de zin van het leven? Waarom besta ik? Wat zal de toekomst mij brengen? „Het zoeken naar de zin van zijn leven is de voornaamste motiverende kracht in de mens”, merkte dr. Viktor Frankl op. Maar waar vindt men die zin van het leven? Waar worden deze vragen bevredigend beantwoord?
Minder verveling — Hoe?
Het alleroudste boek verschaft inzicht in zulke elementaire vragen. Heinrich Heine, een negentiende-eeuws Duits dichter, zei: „Ik dank mijn verlichting heel eenvoudig aan het lezen van een boek.” Welk boek? De bijbel. Charles Dickens zei in dat verband: „Het is het beste boek dat er ooit geweest is of nog komen zal, omdat het ons de beste lessen leert waardoor een mens . . . zich maar kan laten leiden.”
Het lijdt geen enkele twijfel. De bijbel is een betrouwbare gids naar een zinvol leven. Van begin tot eind wordt duidelijk gemaakt dat God de mens werk te doen heeft gegeven. De mens moest voor de aarde zorgen, ze verfraaien, liefdevol toezicht houden op het dierenleven en, bovenal, de Schepper, Jehovah, loven. Een hele taak, die geen ruimte voor verveling zou laten! Miljoenen actieve christenen hebben ontdekt dat het ondersteunen van Gods zaak, aan hem opgedragen en volledig toegewijd zijn, inderdaad zin aan het leven geeft en verveling uitsluit.
Wijdverbreide verveling zou een hedendaags verschijnsel kunnen zijn — de meeste oude talen schijnen er geen woord voor te hebben. Niettemin maakt de bijbel ons niet alleen duidelijk wat de zin van het leven is, maar bevat hij ook praktische suggesties voor het bestrijden van verveling. Zo staat erin dat ’wie zich afzondert, tegen alle praktische wijsheid zal losbarsten’ (Spreuken 18:1). Met andere woorden, isoleer u niet!
De mens is van nature een sociaal schepsel. Hij wil betrekkingen met anderen hebben of aangaan, en hij heeft een ingeboren behoefte aan gezelschap. Het onderdrukken van dit normale verlangen om met andere mensen om te gaan — eenzelvig zijn, alleen toeschouwer — is onverstandig. Zouden wij ons beperken tot slechts oppervlakkige persoonlijke relaties, dan zou dat eveneens neerkomen op het in de wind slaan van alle praktische wijsheid.
Het is natuurlijk veel gemakkelijker om passief naar films te kijken of onze communicatie te beperken tot het invoeren van gegevens in een computer. Zich aanpassen aan andere mensen is een hele uitdaging. Toch is het lonend als u iets te zeggen hebt wat de moeite waard is en gedachten en gevoelens met anderen deelt, en het laat weinig ruimte voor verveling. — Handelingen 20:35.
Salomo, die een scherp waarnemer van de menselijke aard was, gaf deze krachtige raad: „Het is beter te genieten van wat je hebt, dan altijd maar meer te willen” (Prediker 6:9, Groot Nieuws Bijbel). Met andere woorden, maak het beste van uw huidige omstandigheden. Concentreer u op wat u nu hebt. Dat is veel beter dan het ijdele verlangen alles te ontvluchten of „altijd maar meer te willen”, zoals Salomo het onder woorden bracht.
Goed ingedeelde dagen, duidelijke doelen en het oprechte verlangen te blijven leren, zullen u ook helpen de verveling te verdrijven. Ja, iemand kan zelfs na zijn pensionering nog veel bereiken. Een van Jehovah’s Getuigen op de Balearen, een gepensioneerde man van even in de zeventig, is ijverig bezig Duits te leren. Zijn doel? Hij wil over Gods Woord praten met menige toerist uit Duitsland die zich verveelt. Verveling is een probleem waar hij geen last van heeft!
Hoe zou u het, tot slot, vinden iets met uw handen te doen? Waarom zou u geen vaardigheid opdoen in een vorm van handenarbeid, in schilderen of in het bespelen van een muziekinstrument? Iemands zelfrespect groeit als hij het gevoel heeft iets tot stand te brengen. Waarom niet overwogen uw mouwen op te stropen en uw hulp in en om het huis aan te bieden? Meestal zijn er in elk huis zo veel kleine dingen die gebeuren moeten. Bied uw diensten aan, in plaats van over uw saaie leven te piekeren, doe zinvol werk in huis, maak u een handvaardigheid eigen. Dat zal niet onbeloond blijven. — Spreuken 22:29.
Bovendien geeft de bijbel ons de raad om welk project wij ook ter hand nemen, het van harte te doen (Kolossenzen 3:23). Dat wil uiteraard zeggen erin op te gaan, echt geïnteresseerd te zijn in wat wij doen. Het is het overdenken waard dat het woord „interesse” letterlijk uit het Latijn komt en „tussen of te midden van zijn” betekent, met andere woorden, geboeid worden door wat men onder handen heeft. Dat zal het interessant maken.
Als al deze vele jaren geleden opgetekende goede raad in praktijk werd gebracht, zou het leven er heel anders uitzien voor mensen die zich in hun vrije tijd ongelukkig voelen. Ga dus helemaal op in wat u doet. Zoek contact met andere mensen. Doe dingen voor anderen. Blijf leren. Praat vrijmoedig met anderen. Ontdek het ware doel van het leven. Als u dat allemaal doet, zult u niet geneigd zijn te verzuchten: ’Waarom is het leven zo saai?’
[Kader op blz. 7]
Hoe verveling te overwinnen
1. Laat persoonlijke initiatieven niet de kop indrukken door kant-en-klaar amusement. Wees selectief ten aanzien van afleiding en amusement.
2. Zoek contact met mensen.
3. Blijf leren. Stel u persoonlijke doelen.
4. Wees creatief. Doe iets met uw handen.
5. Heb een levensdoel. Neem God in aanmerking.