Kaba — Een elegante Afrikaanse kledingstijl

DOOR ONTWAAKT!-CORRESPONDENT IN GHANA

KABA — u ziet het praktisch overal hier in Ghana en in naburige Westafrikaanse landen. Het wordt bij allerlei gelegenheden gedragen — van begrafenissen tot vreugdevolle christelijke bijeenkomsten. En kaba is er in verschillende stijlen en kleuren.

Wat is kaba eigenlijk? Het is een populaire dracht voor vrouwen. De naam slaat op een kledingstuk dat van onder aan de hals tot op de taille valt. Er hoort echter meer bij. Het gaat vergezeld van een twee meter lange lap van bedrukte katoen die hier in de wandeling wax print of java print wordt genoemd, afhankelijk van de kwaliteit. Dit kledingstuk, dat asetam heet, wordt rond de taille gewikkeld en valt tot op de enkels. Het ensemble is pas compleet wanneer er nog een andere lap stof van twee meter omheen geslagen is die de nguso wordt genoemd. De nguso heeft veel toepassingsmogelijkheden en kan ook als bijpassende hoofdtooi worden gedragen of worden gebruikt om een baby op de rug te binden.

Kaba is uniek voor Afrika, maar men heeft er in het hele werelddeel verschillende namen voor. Liberianen noemen het lappa. In Benin is het genwu. De bevolking van Sierra Leone spreekt van docket en lappa. Het is echter nog niet zo lang geleden dat kaba onbekend was in Afrikaanse landen. Hier in Ghana bijvoorbeeld was de dansenkran-stijl populair onder Akan-sprekende vrouwen. Die bestond uit twee afzonderlijke lappen stof, soms met hetzelfde patroon bedrukt. De ene lap werd rond de taille gewikkeld en met een band op zijn plaats bevestigd. De tweede lap, meestal groter, werd over de linkerschouder, schuin over de borst en rug gedragen. Deze kledij ging meestal gepaard met een unieke haardracht, ook dansenkran genoemd.

Toen echter de naaimachine haar intrede deed, gingen sommige Afrikaanse vrouwen kledingstukken maken die op de westerse blouse leken. Men wilde net als westerse vrouwen de schouders bedekken. Er gaat een verhaal dat sommigen moeite hadden met het uitspreken van de Engelse uitdrukking voor „de schouders bedekken”, cover the shoulders, en dat het woord cover zo kaba werd.

Kaba raakt in de mode

Of vrouwen nu op kantoor werken of op het land, zij dragen nog steeds kaba. Het is zelfs een exportprodukt geworden! Die populariteit is echter van betrekkelijk recente datum.

Dat komt onder meer doordat niet alle vrouwen van de kaba-stijlen hielden die een jaar of veertig geleden in zwang waren. De 62-jarige Agnes, een gepensioneerd maatschappelijk werkster, vertelde Ontwaakt! dat sommige van die vroegere stijlen „bespottelijk” waren. Voor andere vrouwen vergde het netjes aandoen van kaba, met zijn asetam en nguso, te veel geduld en talent. Elizabeth, die een kledingatelier heeft, vertelt: „Voor ons, jonge vrouwen, viel het niet mee de kunst van het dragen van de asetam en nguso meester te worden. Ik heb het me nooit eigen kunnen maken”, bekende zij.

Het klassenonderscheid speelde ook een rol bij de aanvankelijk geringe populariteit van deze kledingstijl. De 65-jarige Serwah vertelde Ontwaakt! dat tot voor kort velen vonden dat westerse kledij voor de ontwikkelden was terwijl kaba bij de onontwikkelden hoorde.

Maar een nieuw cultureel bewustzijn heeft veel Afrikaanse vrouwen ertoe gebracht kaba te heroverwegen. Modeontwerpers hebben de dracht ook een flinke zet in de goede richting gegeven. Zij hebben bijvoorbeeld een innovatief kledingstuk bedacht dat een slit wordt genoemd. Het heeft het model van een rok maar reikt tot de enkels en daarmee is het probleem opgelost dat sommige vrouwen hadden met het correct omslaan van de asetam en de nguso. Tentoonstellingen en modeshows hebben ook een grote rol gespeeld bij het promoten van kaba als modieuze dracht.

Natuurlijk wordt, zoals voor de mode in veel landen geldt, bij sommige van de nieuwste stijlen zwaar de nadruk gelegd op sensualiteit. De 69-jarige Clara wijst erop dat zulke onthullende kleding „de oorspronkelijke bedoeling van kaba”, namelijk „zelfs de schouders te bedekken”, geweld lijkt aan te doen. Christelijke vrouwen houden dan ook de raad van de apostel Paulus in gedachte: „Evenzo wens ik dat de vrouwen zich in welverzorgde kleding sieren, met bescheidenheid en gezond verstand.” — 1 Timotheüs 2:9; 1 Korinthiërs 10:29.

Voor vrouwen die een verstandige keuze doen, kan kaba een elegante en praktische kledingstijl blijken. En hoewel veel traditionele Afrikaanse kledingstijlen uit de mode zijn geraakt, is kaba er tot dusver in geslaagd zich te handhaven als een stijl die op een aantrekkelijke en elegante manier de cultuur en het leefklimaat van Afrika weerspiegelt.

[Illustratie op blz. 24]

De nguso, hier als hoofdtooi gedragen

[Illustratie op blz. 25]

De nguso, gebruikt om een kind te dragen