Christelijke eenheid bewaren in zakelijke betrekkingen
„Zie! Hoe goed en hoe aangenaam is het als broeders in eenheid te zamen wonen!” — PSALM 133:1.
1. Waarom is christelijke eenheid zo wenselijk?
HET is werkelijk ’goed en aangenaam als christelijke broeders in eenheid te zamen wonen’, vooral in deze tijd, nu er zoveel onenigheid in de wereld is. Het is iets prachtigs wanneer echte eenheid in overvloedige mate aanwezig is, en het resultaat hiervan is een hechte band van broederlijke liefde tussen mensen, waardoor het een vreugde wordt in elkaars gezelschap te zijn. Onenigheid daarentegen is lelijk en resulteert in wrok, haat en verwijdering tussen metgezellen.
2. Hoe dient onze gemeenschappelijke kijk op bijbelse beginselen onze broederlijke eenheid zelfs in zakelijke aangelegenheden te versterken?
2 Wanneer christenen zakelijke betrekkingen hebben met andere dienstknechten van Jehovah, dient hun gemeenschappelijke kijk op bijbelse beginselen hun broederlijke eenheid te versterken. Een opziener in een gemeente van Jehovah’s Getuigen drukte het als volgt uit: „Nu de wereld steeds onbetrouwbaarder wordt, is het verkwikkend met beginselvaste medechristenen te werken. Wij hoeven niet voortdurend ’op onze tellen te passen’. Reine, eerlijke zakenrelaties worden zeldzaam in dit samenstel. Wat is het aangenaam te werken met eerlijke mensen die niet roken en geen smerige taal gebruiken, mensen die zelfbeheersing oefenen, bij wie materiële hebzucht niet de voornaamste beweegreden is!”
3. (a) Wat zijn enkele zakelijke betrekkingen die er tussen gelovigen kunnen bestaan? (b) Welke beginselen moeten bij zakelijke aangelegenheden het richtsnoer vormen?
3 Wat zijn enkele mogelijke zakelijke betrekkingen tussen gelovigen? Hiervan is bijvoorbeeld sprake wanneer twee of meer christenen besluiten als partners een zakelijke onderneming op touw te zetten. In een ander geval zou de één werkgever en de ander werknemer kunnen zijn. Nog een andere situatie doet zich voor als een christen een andere gelovige een produkt of dienst aanbiedt. In al zulke zakelijke aangelegenheden moeten de beginselen van eerlijkheid en rechtschapenheid die in Jehovah’s geïnspireerde Woord staan opgetekend het richtsnoer voor hun daden vormen. Op deze wijze wordt de broederlijke eenheid versterkt en de vreugde van het samenwerken verhoogd. — 1 Korinthiërs 10:31.
4. Welk gevaar bestaat er voor christenen in zaken?
4 Het gevaar bestaat echter dat sommigen de verheven christelijke zienswijze loslaten. Zij gaan misschien te veel aan hun eigen belangen denken (Filippenzen 2:4). Geld kan belangrijker worden dan christelijke eenheid. Maar zelfzucht in zaken kan broederlijke betrekkingen en iemands verhouding met Jehovah bederven. Nooit willen wij dat zo iets gebeurt! — Johannes 13:34, 35; Hebreeën 13:5; 1 Timótheüs 3:2, 3; 1 Johannes 3:16; 4:20, 21.
De belangrijkheid van een formele overeenkomst
5. Hoe demonstreert Abrahams voorbeeld bij het kopen van land de waarde van een formele overeenkomst?
5 Beschouw, om misverstanden bij zakelijke aangelegenheden te voorkomen, eens de wijze waarop Abraham een stuk land kocht. Hij „woog Efron het bedrag in zilver af waarvan hij ten aanhoren van de zonen van Heth gesproken had, vierhonderd zilveren sikkelen, gangbaar bij de kooplieden. Zo werd het veld van Efron, dat in Machpéla was, . . . overgedragen aan Abraham als zijn gekochte eigendom, voor de ogen van de zonen van Heth onder allen die de poort van zijn stad ingingen.” Dit was geen informele onderlinge afspraak. Het was een formele overeenkomst, bekrachtigd ten overstaan van getuigen. Er bestond geen misverstand over wat er gekocht was en de exacte prijs. — Genesis 23:2-4, 14-18.
6. Hoe kunnen christenen belangrijke zakelijke transacties formeel vastleggen?
6 Zo is het ook voor christenen verstandig belangrijke transacties formeel vast te leggen. Indien de transactie een verkoop betreft, kunnen de partijen op schrift stellen wat er verkocht wordt, tegen welke prijs, hoe de betaling zal geschieden, op welk tijdstip en op welke wijze er geleverd zal worden en welke andere voorwaarden overeengekomen zijn. Als het een dienst betreft die verricht zal worden, kunnen de partijen vastleggen welk werk gedaan zal worden, wanneer het voltooid zal zijn, wat de prijs is en welke andere factoren deel uitmaken van de overeenkomst. Dit document dient gedateerd en ondertekend te worden en beide partijen dienen er een exemplaar van te bewaren. Zo’n schriftelijke overeenkomst is vooral van belang bij een zakelijk compagnonschap. Beide partijen worden erdoor geholpen een duidelijk begrip van hun onderlinge betrekkingen te hebben en te leven in overeenstemming met de raad die Jezus gaf: „Laat uw woord Ja gewoon Ja betekenen, en uw Neen, Neen” (Matthéüs 5:37). Bij zaken die ingewikkelder liggen, is het wellicht raadzaam deskundige hulp in te roepen voor het opstellen van een schriftelijke overeenkomst.
7. (a) Wat moet men bij schriftelijke overeenkomsten nog meer in aanmerking nemen? (b) In welke geest dienen christenen in zakelijke aangelegenheden te handelen?
7 Bij het formuleren van schriftelijke overeenkomsten dienen de partijen niet alleen te denken aan wat zij beogen maar ook aan mogelijke consequenties, zoals de wijze waarop de overeenkomst beëindigd zal worden ingeval dit noodzakelijk wordt (Spreuken 21:5). Alle zakelijke ondernemingen houden een element van risico in, en geen enkel document kan iedere omstandigheid bestrijken die zich zou kunnen voordoen. Indien de omstandigheden werkelijk veranderen, zal de overeenkomst misschien moeten worden aangevuld of herzien. Na verloop van tijd kan het iemand zelfs duidelijk worden dat hij er onverstandig aan heeft gedaan een zakelijke verbintenis aan te gaan en kan het nodig zijn dat hij zich er op een fatsoenlijke wijze uit terugtrekt. Dit mag echter niet louter een middel zijn om te ontsnappen aan de verantwoordelijkheid voor schulden die zijn opgelopen door persoonlijke spilzucht of wanbeheer. De kwestie dient te worden besproken om te zien of de overeenkomst kan worden ontbonden en welke financiële regeling er eventueel dient te worden getroffen. Een gewetensvol persoon zal echter beslist alles doen wat hij redelijkerwijs kan om aan zijn contractuele verplichtingen te voldoen, zelfs als hij daartoe een tijdlang een andere levensstijl moet volgen (2 Thessalonicenzen 3:12). Indien een christen onberispelijk wil wandelen en rechtvaardigheid wil beoefenen, zal hij, ook al is dat niet in zijn belang, proberen aan zijn verplichtingen in een overeenkomst te voldoen, omdat hij Jehovah’s goedkeuring wil behouden. „Hij heeft gezworen met betrekking tot wat slecht is voor hemzelf, en toch verandert hij het niet” (Psalm 15:1-4). Bij al zulke handelingen moeten Jehovah’s dienstknechten hun „aangelegenheden met liefde [laten] geschieden”. — 1 Korinthiërs 16:14.
8. Waarom is het goed de kosten te berekenen voordat men zakelijke betrekkingen aanknoopt?
8 Met het oog hierop is het goed om voordat men zakelijke betrekkingen aanknoopt de kosten te berekenen (Lukas 14:28-30). Sommigen varen misschien optimistisch de handelszeeën op, maar lopen te pletter op de verborgen klippen. Sommigen bijvoorbeeld hebben gedacht dat de winst die door hun werkgevers gemaakt werd, voor henzelf had kunnen zijn als zij zo’n bedrijf hadden gehad. Maar zij realiseerden zich niet dat bedrijfsvoering in deze wereld van niets ontziende concurrentie niet eenvoudig is. Elk jaar gaan tienduizenden bedrijven in de gehele wereld failliet. Veel christenen hebben dan ook, na bittere teleurstellingen in commerciële ondernemingen te hebben opgedaan, tot hun opluchting weer een baan met een vast salaris gevonden.
Eer betonen in zakelijke betrekkingen
9. Wat zijn enkele manieren waarop christenen elkaar op het werk eer kunnen betonen?
9 „Neemt de leiding in het betonen van eer aan elkaar”, zegt Romeinen 12:10. Christelijke werknemers die dit doen, zullen het feit dat hun werkgever een mede-Getuige is niet aangrijpen om te proberen zich ten koste van hem te bevoordelen, want zij houden er niet de wereldse zienswijze op na dat de werkgever, aangezien hij het zich kan permitteren, de tekortkomingen van zijn werknemers maar moet dulden. Zij zullen hun werkgever integendeel eer betonen door hun houding en hun ijverige werk (1 Timótheüs 6:2). Op hun beurt zullen christelijke werkgevers mede-Getuigen die werknemers zijn eer betonen door de wijze waarop zij met hen spreken en hen behandelen. Een werkgever mag nooit van mening zijn dat hij verheven is boven een medegelovige die voor hem werkt, maar hij dient te bedenken dat beiden slaven van Jehovah zijn, elkaars gelijken voor Zijn aangezicht (Efeziërs 6:9). Ook dienen zowel werkgever als werknemer steeds deze raad uit Galaten 6:10 in gedachte te houden: „Laten wij daarom dus . . . het goede doen jegens allen, maar vooral jegens hen die aan ons verwant zijn in het geloof.”
10. Hoe is nederigheid een hulp bij het betonen van eer aan elkaar?
10 Het is niet moeilijk eer te betonen waar nederigheid de boventoon voert. Een nederige ouderling in een christelijke gemeente zal het bijvoorbeeld niet moeilijk vinden zich in zakelijke aangelegenheden te onderwerpen aan de leiding van een medechristen die niet dezelfde voorrechten in de gemeente heeft. Op zijn beurt zal de nederige werkgever er geen moeite mee hebben zich bij gemeentelijke activiteiten te onderwerpen aan zijn werknemer, de ouderling. Nederigheid zal hen beiden er ook van weerhouden buitensporig kritisch te worden of volmaaktheid van de ander te verwachten, want „allen hebben gezondigd en bereiken niet de heerlijkheid Gods”. — Romeinen 3:23; 12:3.
11. Hoe kunnen christenen blijk geven van redelijkheid in zakelijke aangelegenheden?
11 De bijbel gebiedt ook: „Laat uw redelijkheid aan alle mensen bekend worden” (Filippenzen 4:5). Het zou niet redelijk zijn als een christen speciale gunsten of werk van uitzonderlijke kwaliteit of altijd de laagste prijs zou verlangen alleen omdat hij zaken doet met een medegelovige. Ook mag een christen er niet van uitgaan dat hij recht heeft op vrijaf of andere voorrechten, zoals het gebruik van machines of voertuigen, omdat zijn werkgever een medegelovige is. Gunsten, werk van uitzonderlijke kwaliteit, lage prijzen of vrijaf behoren misschien tot de mogelijkheden, maar mogen niet worden geëist. Onredelijke verwachtingen kunnen wrevel tussen christenen veroorzaken waardoor hun verhouding wordt geschaad. — Spreuken 18:19.
12. Waar moeten wij op letten als het gaat om het geven van Koninkrijksgetuigenis op de plaats waar wij werken?
12 Alhoewel christenen het goede nieuws van Gods koninkrijk aan ongelovigen bekend willen maken, dienen zij er op hun werk voor te zorgen dat die Koninkrijksverkondiging op de juiste tijd plaatsvindt (Prediker 3:1, 7). Als het onder werktijd gebeurt, moet de werkgever er toestemming voor gegeven hebben. Anders zou de werkgever er verbolgen over kunnen zijn, en dit zou smaad kunnen werpen op Jehovah en Zijn volk (1 Timótheüs 6:1). Er zijn andere tijden, zoals tijdens de lunch of de werkpauzes, waarin zulk getuigeniswerk kan worden gedaan. Ook zullen Getuigen, als er verscheidenen van hen in een bedrijf werkzaam zijn, geen tijd willen besteden aan het met elkaar praten over theocratische zaken wanneer zij aan het werk behoren te zijn.
Zakelijke motieven in het oog houden
13. Hoe beschouwden Paulus en zijn gastheer en gastvrouw in Korinthe hun werelds werk?
13 Toen de apostel Paulus in Korinthe was, knoopte hij zakelijke betrekkingen aan met zijn christelijke gastheer en gastvrouw, Aquila en Priskilla (Handelingen 18:1-3). Zij werkten om in hun levensbehoeften te voorzien, maar dat was ondergeschikt aan hun hoofddoel — het bevorderen van de aanbidding van Jehovah. Zij konden er beslist niet van beschuldigd worden te „denken dat godvruchtige toewijding een middel tot [materieel] gewin is” (1 Timótheüs 6:5). Alle drie werden door Jehovah rijkelijk gezegend en in de bijbel wordt gunstig over hen gesproken. — Romeinen 16:3-5.
14. (a) Waarom is het goed te onderzoeken welke motieven er meespelen alvorens aan een zakelijke onderneming te beginnen? (b) Hoe losten drie Getuigen hun probleem op?
14 Een christen kan veel moeilijkheden vermijden door zorgvuldig te onderzoeken welke motieven er meespelen voordat hij aan een zakelijke onderneming begint. De ene christen bijvoorbeeld zal misschien meer tijd willen hebben om de Koninkrijksbelangen te bevorderen, terwijl een compagnon misschien een luxueuzer leven wil hebben. De een wil misschien winsten opnieuw investeren om het bedrijf uit te breiden, maar de ander is bereid meer belasting te betalen en de winst niet opnieuw te investeren om zich niet nog meer werk op de hals te halen. In een zeker land werden drie getuigen van Jehovah, die tevens familie van elkaar waren, compagnons in een bedrijf. Maar na verloop van tijd gingen zij verschillend denken over de mate waarin elk van hen bij het bedrijf betrokken wilde zijn. Hun oplossing was een gezamenlijk besluit om hun zakelijke belangen te splitsen en hun klanten onder elkaar te verdelen. Op deze wijze hielden zij zowel hun geestelijke als hun vleselijke betrekkingen intact. Zij hadden acht geslagen op de bijbelse raad om „de dingen [na te streven] die de vrede bevorderen en de dingen die tot opbouw van elkaar dienen”. — Romeinen 14:19.
15. Waarom moeten wij in het bijzonder onze motieven ten aanzien van geld goed in het oog houden?
15 Men dient met speciale zorg zijn motieven ten aanzien van geld in het oog te houden. „Een man van getrouwe daden”, zo verzekert de bijbel ons, „zal vele zegeningen verkrijgen, maar hij die zich haast om rijkdom te verwerven, zal niet onschuldig blijven” (Spreuken 28:20). Door ’zich te haasten om rijkdom te verwerven’, kan een christen blind worden voor iets wat veel kostbaarder is — zijn christelijke broederschap. Dit kan leiden tot onenigheid in de gemeente, aangezien anderen hem kwalijk zouden kunnen nemen dat hij geld belangrijker vindt dan de Koninkrijksbelangen. De bijbel waarschuwt derhalve: „Zij . . . die besloten zijn rijk te worden, vallen in verzoeking en een strik en vele zinneloze en schadelijke begeerten, die de mensen in vernietiging en verderf storten. Want de liefde voor geld is een wortel van allerlei schadelijke dingen, en door hun streven op die liefde te richten, zijn sommigen van het geloof afgedwaald en hebben zich overal met vele pijnen doorboord.” — 1 Timótheüs 6:9, 10.
16. Hoe moet in alle zakelijke aangelegenheden gehandeld worden?
16 Eén manier waarop „de liefde voor geld” een christen in de val zou kunnen lokken, is door hem ertoe te verleiden zich te lenen voor zakelijke praktijken die onethisch of ronduit oneerlijk zijn. Wanneer medechristenen met zo’n persoon in zee zijn gegaan, kan onenigheid het gevolg zijn. En zulke praktijken brengen iemands verhouding met Jehovah in gevaar. Willen zakelijke betrekkingen soepel verlopen, dan is het belangrijk in gedachte te houden dat bedrog in zaken „iets verfoeilijks voor Jehovah” is (Spreuken 11:1; 20:23). Christenen willen daarentegen net als de apostel Paulus kunnen zeggen: „Wij koesteren het vertrouwen dat wij een eerlijk geweten hebben, daar wij ons in alle dingen eerlijk wensen te gedragen.” — Hebreeën 13:18.
Zakelijke problemen oplossen
17. Hoe kunnen sommige kleine zakelijke problemen opgelost worden?
17 In alle zakelijke betrekkingen tussen broeders kunnen zich problemen voordoen. Sommige kleinere problemen kunnen opgelost worden door eenvoudig het beginsel uit 1 Petrus 4:8 toe te passen, waar staat: „Hebt bovenal intense liefde voor elkaar, want liefde bedekt een menigte van zonden.” Indien problemen niet op die manier opgelost kunnen worden, mag men ze niet laten voortwoekeren en verergeren. Dit zou kunnen uitlopen op een verlies aan wederzijds respect en op vervreemding van elkaar. De oplossing ligt dikwijls in vriendelijke, openhartige communicatie voordat de situatie verergert. Gods Woord geeft ons de raad geschillen snel bij te leggen. — Matthéüs 5:23-25; Efeziërs 4:26, 27.
18. Wat kan een christen doen als hij gelooft dat hem door een medechristen in zaken ernstig onrecht is aangedaan?
18 Wanneer een christen echter van mening is dat hem door een medegelovige ernstig onrecht in zaken is aangedaan, dienen zorgvuldig de in Matthéüs 18:15-17 beschreven stappen te worden gedaan. De eerste stap of de eerste twee stappen zouden voldoende moeten zijn om de kwestie op te lossen. Zo niet, dan zou de derde stap zijn dat de aangestelde ouderlingen erin gemoeid worden. Indien dit zou gebeuren, zullen de ouderlingen de desbetreffende broeders krachtig afraden rechtsgedingen tegen elkaar aan te spannen. Een rechtsgeding tegen een medegelovige zou, zoals Paulus zei, „een volkomen nederlaag voor u” betekenen. Hij voegde eraan toe: „Waarom laat gij u niet liever onrecht doen? Waarom laat gij u niet liever te kort doen?” (1 Korinthiërs 6:1-8) Het is beter een financieel verlies te lijden dan zowel op Jehovah’s naam als op de gemeente smaad te werpen en onze eenheid te verstoren door een gelovige voor de rechtbank te dagen. Natuurlijk kan, ook al komt er geen rechtbank aan te pas, een of andere vorm van gemeentelijk optreden noodzakelijk zijn indien er sprake is van oneerlijkheid.
19. Op welke uitmuntende bijbelse voorbeelden kunnen ouderlingen wijzen wanneer zij raad geven in zakelijke problemen?
19 Wanneer de ouderlingen degenen die zakelijke moeilijkheden hebben, raad geven, zouden zij hen kunnen wijzen op het onzelfzuchtige voorbeeld dat Abraham gaf toen zijn verhouding met Lot gevaar liep. Abraham, die toch de oudste was, gaf Lot vriendelijk de eerste keus in land, liever dan een breuk in hun verhouding te riskeren (Genesis 13:5-11). Ouderlingen zouden ook kunnen wijzen op het goede voorbeeld van Zachéüs. Hij was bereid de helft van zijn bezittingen aan de armen te geven en met de andere helft viervoudig te vergoeden wat hij mensen door valse beschuldiging had afgeperst. — Lukas 19:1-10; zie ook 1 Korinthiërs 10:24.
20, 21. Wat moeten wij omtrent wereldse activiteiten voortdurend voor ogen houden?
20 Hoe voortreffelijk is het wanneer christenen zakelijke moeilijkheden doeltreffend oplossen door zorgvuldig de bijbelse raad op te volgen! Op deze wijze zal hun eenheid, ook als zakelijke ondernemingen mislukken, niet verstoord worden. Dat zal de gelukkige uitkomst zijn wanneer wij voortdurend duidelijk voor ogen blijven houden dat voor christenen wereldse activiteiten op de tweede plaats komen, na de Koninkrijksbelangen en broederlijke eenheid. Ook is het prachtig als zakelijke belangen zo geregeld kunnen worden dat er meer tijd vrijkomt voor de belangrijkere dingen die verband houden met de Koninkrijksactiviteit. — Matthéüs 6:33; vergelijk Filippenzen 1:9, 10.
21 Wat dus werkelijk het allerbelangrijkste is in ons leven, is de verhouding waarin wij tot Jehovah en onze christelijke broederschap staan (Matthéüs 22:36-39). Nooit zouden wij willen dat deze wordt ontsierd door wereldse invloeden of zakelijke aangelegenheden, want absoluut niets is te vergelijken met onze verhouding tot Jehovah of kan de schoonheid van onze verenigde broederschap evenaren!
Overzichtsvragen
◻ Hoe draagt gehoorzaamheid aan Gods Woord bij tot betere verhoudingen in onze zakelijke betrekkingen?
◻ Waarom is het verstandig belangrijke transacties schriftelijk vast te leggen?
◻ Hoe kunnen christenen elkaar eer betonen op het werk?
◻ Waarom dienen wij onze beweegredenen in zaken te onderzoeken?
◻ Welke houding dient aan de dag gelegd te worden bij het oplossen van zakelijke problemen?
[Illustratie op blz. 16]
Abraham bekrachtigde de aankoop van land door een formele overeenkomst met Efron
[Illustratie op blz. 18]
Werken om in hun levensonderhoud te voorzien, was voor Paulus, Aquila en Priskilla van secundair belang