HANDELINGEN
Aantekeningen — Hoofdstuk 19
De doop van Johannes: Zie aantekening bij Han 18:25.
De Weg: Zie aantekeningen bij Han 9:2; 19:23 en Woordenlijst.
de school van Tyrannus: Of ‘de gehoorzaal van Tyrannus’. Er wordt niets gezegd over het doel waarvoor de school was opgericht, maar kennelijk mocht Paulus de school gebruiken, misschien een aantal uren per dag. Een paar oude manuscripten voegen toe ‘van het vijfde tot het tiende uur’, dat wil zeggen van ongeveer 11.00 tot ongeveer 16.00 uur. Dat deze zinsnede in verschillende vroege manuscripten ontbreekt, wijst erop dat die geen deel uitmaakt van de oorspronkelijke tekst. Maar sommigen opperen dat de vermelde tijden redelijk lijken en misschien een weergave vormen van Paulus’ dagelijkse schema in Efeze, ook al is dit een toevoeging. Het zou erop duiden dat Paulus de gelegenheid aangreep om de discipelen tijdens die hete maar rustige uren van de dag te onderwijzen als velen ophielden met werken om rust te nemen.
Asia: Zie Woordenlijst.
doeken en schorten: De doeken kunnen zakdoeken geweest zijn die Paulus om zijn voorhoofd droeg om te voorkomen dat het zweet in zijn ogen liep. Schorten werden gedragen door arbeiders, wat kan betekenen dat Paulus naast de prediking zijn vak als tentenmaker uitoefende, misschien vroeg in de ochtend (Han 20:34, 35).
magie: Of ‘toverkunst’. Het Griekse woord voor magie is perierga, ‘nieuwsgierigheid’. Een lexicon zegt dat het woord ‘duidt op ongepaste of verkeerde nieuwsgierigheid (...) zoals bij magie’ (A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, derde editie, 2000). Het wordt gebruikt om te beschrijven wat personen deden die zich met de hulp van boze geesten in verboden dingen verdiepten. Veel mensen in Efeze hielden zich bezig met magie en andere vormen van demonisme. Toen Paulus zijn geïnspireerde brief aan de Efeziërs schreef, spoorde hij hen aan de complete wapenrusting van God aan te trekken zodat ze tegen slechte geestenmachten konden vechten (Ef 6:11, 12).
50.000 zilverstukken: Als met ‘zilverstukken’ drachmen of denarii bedoeld worden, zou een arbeider 50.000 dagen moeten werken om dat bedrag te verdienen, wat met een zevendaagse werkweek zou neerkomen op zo’n 137 jaar.
het woord van Jehovah: Zie aantekening bij Han 8:25 en App. C3 inleiding en Han 19:20.
De Weg: Zoals uit de aantekening bij Han 9:2 blijkt, werd ‘De Weg’ in de eerste eeuw gebruikt als aanduiding voor de christelijke gemeente. Bij het ware christendom gaat het niet om de buitenkant of om formele aanbidding. Het is een manier van leven waarbij de aanbidding van God centraal staat en iemand zich laat leiden door Zijn geest (Jo 4:23, 24). In de Syrische Pesjitta staat ‘de weg van God’, de Latijnse Vulgaat (Clementina) zegt ‘de weg van de Heer’ en sommige vertalingen van de Griekse Geschriften in het Hebreeuws (in App. C4 J17, 18 genoemd) gebruiken hier Gods naam en zeggen: ‘Jehovah’s weg’.
Artemistempeltjes: Artemis van Efeze was een vruchtbaarheidsgodin die in steden in heel Klein-Azië werd aanbeden (Han 19:27). Van de versieringen op de beelden van Artemis wordt gezegd dat het vele borsten, eieren of de testikels van geofferde stieren zijn. De mummieachtige onderste helft van haar lichaam was met diverse symbolen en dieren versierd. Hoewel er een Griekse maagdelijke godin van de jacht was die de naam Artemis droeg, heeft Artemis van Efeze weinig gemeen met de Griekse godin van de klassieke mythologie. De Romeinse naam voor Artemis was Diana.
enkele personen die de feesten en spelen organiseerden: Lett.: ‘enkelen van de Asiarchen’. Deze hoge ambtenaren of vooraanstaande mannen in de Romeinse provincie Asia waren blijkbaar uitgekozen vanwege hun invloed en rijkdom. Ze hielden toezicht op de openbare spelen in de provincie en financierden die ook.
proconsuls: Een proconsul was de gouverneur van een provincie die door de Romeinse senaat werd bestuurd. Hij had rechterlijke en militaire macht. Hoewel de senaat toezicht hield op wat hij deed, oefende hij in de provincie het hoogste gezag uit. Een provincie had maar één proconsul, dus het meervoud wordt hier kennelijk in algemene zin gebruikt. Efeze was de hoofdstad van de Romeinse provincie Asia en daar zetelde de proconsul. (Zie Woordenlijst ‘Asia’.)