Het temmen van de Niger

Door Ontwaakt!-correspondent in Nigeria

EEN sterke, wilde hengst zo vrij als de wind te zien galopperen, is een inspirerend gezicht. Zo is ook een machtige rivier majestueus om te zien. Maar zoals een mens niet veel aan een wilde hengst heeft, is het ook met een woeste, ongetemde rivier.

Daarom vatte Nigeria in 1964 het stoutmoedige plan op, de Niger, de op twee na grootste rivier van het Afrikaanse continent, te temmen. De Niger stroomt door vijf landen in West-Afrika. Beginnend in Guinea slingert ze door Mali en Niger, langs de noordgrens van Dahomey en stroomt dan honderden kilometers zuidwaarts door Nigeria alvorens in de Atlantische Oceaan te eindigen.

Het hoofddoel was de potentiële elektrische energie van de rivier aan te wenden, aangezien andere bronnen zoals stoom- en dieselinstallaties geen gelijke tred konden houden met Nigeria’s groeiende vraag naar energie. Daarom werd na veel onderzoek besloten op het eiland Kainji in de Niger, ongeveer 1000 kilometer stroomopwaarts van de Atlantische Oceaankust, een dam te bouwen. Op 20 februari 1964 werd aan Impregilo, een Italiaanse bouwfirma, de aanbesteding gegund. In maart 1964 kwamen zij ter plaatse en er werd onmiddellijk met het werk begonnen.

Velen vroegen zich af of de burgeroorlog die op 6 juli 1967 in Nigeria begon, van invloed op de bouw zou zijn. Daar het project tegen die tijd echter al een goed eind op gang was en alle werkzaamheden buiten het oorlogsgebied lagen, vorderde het werk volgens schema.

De kosten van dit project waren geschat op ongeveer ƒ 796.300.000. Wie zou deze grote rekening betalen? Nigeria was in staat meer dan een derde van de kosten te betalen. De Wereldbank kwam overeen bijna eenzelfde bedrag te verschaffen en Italië, Engeland, de Verenigde Staten en Nederland kwamen overeen de rest te financieren. Het bleek dus werkelijk een internationaal project te zijn. Canada zorgde voor technische hulp, en machinerieën en bouwmaterialen kwamen uit Zweden, Oostenrijk, Noorwegen, Engeland en Italië.

De constructie

Mettertijd bestond de ploeg die aan de dam werkte uit 5700 mensen. Veertien kilometer van het bouwterrein vandaan werd een kamp gebouwd en dit groeide aan tot een bevolking van 20.000 personen, een complete stad! Het kamp was goed toegerust met scholen, winkels, recreatieruimten, straatverlichting, waterleiding en riolering en er was ook een ziekenhuis.

Het voornaamste gedeelte van de dam is de betonconstructie. Deze is ongeveer 550 meter lang en 65 meter hoog boven het fundament, ongeveer de hoogte van een gebouw van twintig verdiepingen! In dit gedeelte bevindt zich ook de overlaat, die vier enorme hydraulisch werkende deuren van vijftien bij vijftien meter heeft. Deze worden gebruikt om het overtollige water te lozen en de stroomsnelheid beneden de dam te regelen.

Aan de voet van de dam, aan de kant waar de rivier stroomafwaarts gaat, bevindt zich de krachtinstallatie. Door twaalf inlaattunnels stroomt het water uit het reservoir naar deze installatie. Hier zet het water reusachtige turbines in werking die elk 110.000 paardekracht opwekken. De elektrische energie wordt via bovenleidingen naar het onderstation geleid dat zich op korte afstand stroomafwaarts van de dam bevindt. Van daaruit wordt ze uitgezonden om aan Nigeria’s behoefte aan elektrische energie te voldoen.

Aan weerszijden van de 550 meter lange betondam bevinden zich enorme steen- en aardedammen. De dam op de rechteroever is circa 2400 meter lang en een zelfde op de linkeroever heeft een lengte van ongeveer 1200 meter. Deze completeren het voornaamste gedeelte van de dam. Voorbij het linkeroevergedeelte ligt echter een lage zadeldam die een totale lengte van 4400 meter heeft.

Voor de hoofddam met inbegrip van de overlaat werd ruim 600.000 kubieke meter cement gebruikt. Voor de krachtinstallatie was nog eens 134.000 kubieke meter nodig. En voor de andere dammen werd bijna 7.000.000 kubieke meter materiaal gebruikt. Als dit over een gebied van een vierkante kilometer zou worden uitgespreid, zou het een berg van zeven meter hoog worden!

De eerste elektrische energie van de dam werd op 22 december 1968 gewonnen en eind februari 1969 werd de vierde turbine geïnstalleerd. Op 15 februari 1969, dus minder dan vijf jaar nadat met de bouw was begonnen, werd de dam officieel geopend. Mettertijd zullen hier in totaal twaalf turbines zijn geïnstalleerd en de energieproduktie zal meer zijn dan de hoeveelheid die in Nigeria werd geproduceerd voordat de dam werd gebouwd!

Andere voordelen

Het 1240 vierkante kilometer grote meer dat door de dam is ontstaan, garandeert een goede watervoorraad voor irrigatie. Bovendien zal het land stroomafwaarts, dat voorheen wegens overstroming onbruikbaar was, nu voor de landbouw geschikt worden gemaakt. Een ander eventueel voordeel is een visindustrie die naar men hoopt ten slotte 10.000 ton vis per jaar zal binnenhalen.

De Kainjidam zal ook een zegen zijn voor de scheepvaartindustrie. Er is een omloopkanaal met twee sluizen gebouwd om scheepvaart boven de dam mogelijk te maken. En door de dam wordt ook de stroomsnelheid van de rivier stroomafwaarts geregeld en verbeterd, waardoor het scheepvaartseizoen aanzienlijk wordt verlengd. Dit dient het mogelijk te maken dat de verschillende produkten uit het noorden van Nigeria gemakkelijker de zee kunnen bereiken en naar de wereldmarkten kunnen worden verscheept.

Nog een voordeel dat men van het stuwmeer verwacht, is toerisme. Er zijn weinig binnenmeren in Afrika, en in een streek die zo ver van zee en andere grote watermassa’s af ligt, zal het meer stellig een attractie zijn.

Toekomstige projecten

Daar de vraag naar elektriciteit toeneemt, bestaan er plannen voor twee toekomstige projecten als aanvulling op de Kainjidam.

Het eerste is een dam die bij Jebba, ongeveer 100 kilometer beneden de Kainjidam, zal worden gelegd. De hydro-elektrische capaciteit ervan zal iets meer zijn dan de helft van het onlangs in exploitatie gebrachte project. Het meer dat erdoor zal ontstaan, zal zich helemaal tot aan de Kainjidam uitstrekken.

Dan zijn er ook plannen voor een dam bij Shiroro Gorge aan de Kaduna, stroomopwaarts van het punt waar de Kaduna met de Niger samenkomt. Hierdoor zal bijna evenveel elektrische energie worden geleverd als door de geprojecteerde Jebbadam. Als deze dammen eenmaal zijn voltooid, heeft men plannen voor een ingenieus, geïntegreerd systeem waardoor het hele jaar door op grote schaal elektriciteit zal worden gewonnen.

Dergelijke projecten zijn beslist een zegen voor Nigeria’s economie.