Kan rijkdom u gelukkig maken?

Koning Salomo kende de waarde van geld. Hij schreef: „Brood is voor het lachen van de werkers, en de wijn zelf verblijdt het leven; maar geld is datgene wat weerklank vindt in alles” (Prediker 10:19). Een etentje met vrienden kan heel aangenaam zijn, maar om brood of wijn te kopen, hebt u geld nodig. Aangezien geld het middel is waarmee men materiële dingen aanschaft, ’vindt het weerklank in alles’.

HOEWEL Salomo ongelooflijk rijk was, wist hij dat rijkdom zijn beperkingen heeft. Hij erkende dat een materialistische levenswijze niet tot geluk leidt. Hij schreef: „Iemand die enkel het zilver liefheeft, zal van zilver niet verzadigd worden, noch wie maar ook die rijkdom liefheeft, van inkomsten.” — Prediker 5:10.

Veronderstel dat iemand die rijk is, nog rijker wordt. Salomo zegt: „Wanneer goede dingen vele worden, worden degenen die ervan eten stellig vele” (Prediker 5:11). Naarmate iemands „goede dingen”, of zijn bezittingen, toenemen, zijn er meer mensen nodig om er zorg voor te dragen. Reparateurs, zaakwaarnemers, bedienden, veiligheidsmensen en anderen moeten allemaal voor hun diensten betaald worden. Hiervoor is vervolgens weer meer geld nodig.

Een dergelijke situatie is rechtstreeks van invloed op iemands geluk. De Griekse geschiedschrijver Xenophon, die in de vierde eeuw v.G.T. leefde, schreef de uitspraken op van een arme man die rijk was geworden:

„Denkt u . . . dat het genoegen waarmee ik leef, toeneemt naarmate ik meer bezit? Weet u niet”, vervolgde hij, „dat ik nu met geen greintje meer plezier eet of drink of slaap dan toen ik arm was? Maar doordat ik deze overvloed bezit, win ik alleen dit, dat ik meer te bewaken heb, meer aan anderen moet uitdelen en het probleem heb dat ik voor meer mensen moet zorgen; want nu vraagt een groot aantal bedienden hun eten, drinken en kleding van mij; sommigen hebben een dokter nodig; men komt mij schapen brengen die door wolven zijn verscheurd, of runderen die gedood zijn doordat ze van een steile rotswand zijn gevallen, of men vertelt mij over een ziekte die de kudde heeft aangetast; zodat het mij toeschijnt dat ik, nu ik overvloed heb, meer tegenslagen meemaak dan voorheen, toen ik maar weinig bezat.”

Nog een reden waarom mensen naar steeds meer rijkdom streven, is dat zij verleid worden door wat Jezus Christus „de bedrieglijke kracht van de rijkdom” noemde (Mattheüs 13:22). Zij worden bedrogen omdat zij in deze rijkdom waarnaar zij zo hevig op zoek zijn, nooit het genoegen of het geluk vinden dat zij ervan hadden verwacht. Zij redeneren dat wat weinig rijkdom niet kan, grotere rijkdom wel voor elkaar krijgt. Er is dus een voortdurend streven naar meer.

Liefde voor geld leidt niet tot geluk

Bezorgdheid om zijn bezittingen kan een rijke van een vredige nachtrust beroven. Salomo schrijft: „Zoet is de slaap van degene die dient, of hij nu weinig of veel eet; maar de overvloed die de rijke toebehoort, staat hem niet toe te slapen.” — Prediker 5:12.

Wanneer bezorgdheid over het mogelijke verlies van iemands rijkdom extreme vormen aanneemt, heeft dit meer tot gevolg dan gebrek aan slaap. Salomo geeft de volgende beschrijving van een gierigaard: „Al zijn dagen [eet hij] in de duisternis zelf, met heel veel ergernis, met ziekte zijnerzijds en reden tot verontwaardiging” (Prediker 5:17). In plaats dat zijn rijkdom hem geluk schenkt, eet hij ’met ergernis’, alsof hij zelfs wroeging heeft over het geld dat hij aan voedsel moet uitgeven. Zo’n ziekelijke mentaliteit kan een slechte gezondheid in de hand werken. Vervolgens doet de slechte gezondheid de bezorgdheid van de gierigaard toenemen, omdat deze hem verhindert nog meer rijkdom te vergaren.

Dit doet u wellicht denken aan wat de apostel Paulus schreef: „Zij . . . die besloten zijn rijk te worden, vallen in verzoeking en een strik en vele zinneloze en schadelijke begeerten, die de mensen in vernietiging en verderf storten. Want de liefde voor geld is een wortel van allerlei schadelijke dingen, en door hun streven op die liefde te richten, . . . hebben [sommigen] zich overal met vele pijnen doorboord” (1 Timotheüs 6:9, 10). In de jacht op geld plegen mensen bedrog, liegen, stelen, prostitueren zich en begaan zelfs moorden. Het gevolg is dat iemand doorboord wordt met emotionele, fysieke en geestelijke pijnen omdat hij rijkdom tracht te vergaren en vast te houden. Klinkt dit als de weg naar geluk? Beslist niet!

Tevreden zijn met wat wij hebben

Salomo had nog meer te zeggen over een evenwichtige kijk op rijkdom. Hij schreef: „Juist zoals men uit zijn moeders buik is voortgekomen, zal men naakt weer heengaan, juist zoals men gekomen is; en men kan volstrekt niets wegdragen voor zijn harde werk, dat hij met zijn hand kan meenemen. Zie! Het beste dat ik voor mij heb gezien, dat uitstekend is, is dat men eet en drinkt en het goede ziet voor al zijn harde werk waarmee hij hard werkt onder de zon gedurende het getal van zijn levensdagen die de ware God hem gegeven heeft, want dat is zijn deel.” — Prediker 5:15, 18.

Deze woorden laten zien dat geluk niet gelegen is in een streven naar het oppotten van geld voor een tijd die wij misschien nooit zullen meemaken. Veel beter is het tevreden te zijn en ons in de resultaten van ons harde werk te verheugen. De apostel Paulus bracht een soortgelijke gedachte tot uiting in zijn geïnspireerde brief aan Timotheüs, met de woorden: „Wij hebben niets in de wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wanneer wij daarom voedsel, kleding en onderdak hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn.” — 1 Timotheüs 6:7, 8; vergelijk Lukas 12:16-21.

De sleutel tot geluk

Salomo bezat zowel rijkdom als goddelijke wijsheid in overvloed. Maar hij bracht geluk met wijsheid in verband, niet met geld. Hij zei: „Gelukkig is de mens die wijsheid heeft gevonden, en de mens die onderscheidingsvermogen verkrijgt, want haar als gewin te hebben, is beter dan zilver als gewin te hebben, en haar als opbrengst te hebben, beter dan het goud zelf. Ze is kostbaarder dan koralen, en al uw andere verrukkingen kunnen haar niet evenaren. Lengte van dagen is in haar rechterhand; in haar linkerhand zijn rijkdom en heerlijkheid. Haar wegen zijn aangename wegen, en al haar paden zijn vrede. Ze is een boom des levens voor wie haar aangrijpen, en zij die haar stevig vasthouden, zijn gelukkig te noemen.” — Spreuken 3:13-18.

Waarom is wijsheid superieur aan materiële bezittingen? Salomo schreef: „Wijsheid is tot bescherming evenals geld tot bescherming is; maar het voordeel van kennis is, dat de wíjsheid haar bezitters in het leven houdt” (Prediker 7:12). Hoewel geld een mate van bescherming biedt doordat het de eigenaar in staat stelt te kopen wat hij nodig heeft, kan wijsheid iemand ervoor behoeden risico’s te nemen waardoor hij wellicht zijn leven in de waagschaal stelt. Ware wijsheid kan iemand niet alleen van een voortijdige dood redden, maar aangezien ze gebaseerd is op een juiste vrees voor God, zal ze tot het verwerven van eeuwig leven leiden.

Waarom leidt goddelijke wijsheid tot geluk? Omdat waar geluk alleen van Jehovah God afkomstig kan zijn. De ervaring leert dat waar geluk alleen door gehoorzaamheid aan de Allerhoogste verworven kan worden. Duurzaam geluk is afhankelijk van een goedgekeurde positie voor het aangezicht van God (Mattheüs 5:3-10). Door toe te passen wat wij van een studie van de bijbel leren, zullen wij „de wijsheid van boven” ontwikkelen (Jakobus 3:17). Die zal ons een geluk schenken dat rijkdom nooit teweeg kan brengen.

[Illustraties op blz. 4, 5]

Koning Salomo wist wat iemand gelukkig maakt. En u?