Moordenaar uit de lucht!
„Wij geloven dat het oordeel is geveld. Wetenschappelijke autoriteiten van overal ter wereld zijn het erover eens dat zure neerslag bestaat en dat er iets gedaan moet worden om er paal en perk aan te stellen.” Aldus Robert F. Flacke, hoofd van het Departement van Milieubeheer van de staat New York.
„Wij geloven dat het oordeel nog opgeschort moet worden”, werpt Carl E. Bagge, president van de Nationale Steenkoolassociatie, tegen. „De oorzaken en gevolgen van zure regen zijn onbekend”, betoogt hij.
Twee vooraanstaande woordvoerders, twee tegenstrijdige meningen. Wie heeft het bij het rechte eind?
„ZULK viswater als in de tijd dat ik hier kwam wonen, hebt u nog nooit gezien.” Peter Peloquin, reeds lange tijd eigenaar en bewoner van een blokhut aan het Canadese Chiniguchimeer, leunde over de tafel heen om zijn woorden kracht bij te zetten. „In die Chiniguchi-keten”, vervolgde hij, „kon je in een tiental grote meren fantastisch vissen.”
Maar aan het eind van de jaren ’50 en het begin van de jaren ’60 begonnen in dit meer vreemde dingen te gebeuren. Jonge forellen spartelden aan de oppervlakte — iets wat ze normaal nooit doen — en meeuwen hadden er een snel en gemakkelijk maaltje aan. In diezelfde periode werd de laatste grote vis gevangen. Tegenwoordig zijn er helemaal geen vissen in het Chiniguchimeer, en in de honderden naburige meren al evenmin.
Waaraan is deze verwoesting te wijten? Aan zure regen — een van de ernstigste ecologische problemen van onze tijd.
De slechte adem van de industrie
In Noord-Amerika wordt 30 procent van de zure regen veroorzaakt door stikstofoxyden — waarvan de helft uit de uitlaatgassen van motorvoertuigen komt. De andere helft is afkomstig van de door elektriciteitscentrales en andere industrieën verstookte fossiele brandstoffen, voor het merendeel steenkool. Steenkool is ook de bron van een ernstiger boosdoener, zwaveldioxyde, die verantwoordelijk is voor de overige 70 procent zure regen. Jaarlijks wordt er 55 miljoen ton van deze gassen in de Noordamerikaanse hemel geloosd. De atmosfeer is een vuilnisbelt aan het worden.
Meegevoerd door de heersende weerpatronen ondergaan deze oxyden, omgeven door zonlicht en waterdamp, complexe en weinig begrepen chemische veranderingen. De daaruit voortvloeiende interactie levert zwavel- en salpeterzuur op — zure regen. Deze zuren komen ook naar beneden in de vorm van zure sneeuw, hagel, natte sneeuw, mist en zelfs in droge vorm.
Het verderf breidt zich uit
Toen de Engelse geleerde Robert Angus Smith in 1852 in de buurt van de kolenstokende industriestad Manchester zure regen ontdekte, was dat slechts een plaatselijk verschijnsel. In de 50er en 60er jaren van deze eeuw ontlokten de rookgassen van kolen- en oliestokende fabrieken boze protesten van nabijgelegen steden en dorpen.
Wat was de oplossing van de jaren ’70? Het bouwen van hogere schoorstenen. In Sudbury bijvoorbeeld pompte Canada’s industriële gigant International Nickel (nu Inco Limited geheten) wel 6400 ton zwaveldioxyde per dag de lucht in. De dampen teisterden het gebied zodanig dat aan het eind van de jaren ’60 de Amerikaanse astronauten dit gebied als oefenterrein gebruikten voor maanwandelingen. Toen bouwde Inco de „superschoorsteen” — met een hoogte van 381 meter, in die tijd de hoogste ter wereld! In Sudbury begonnen gras, bloemen en bomen weer te groeien. De „superschoorsteen” bleek echter, net als de honderden andere schoorstenen die in Canada, de Verenigde Staten en andere landen werden verlengd, een ecologische blunder te zijn — een plaatselijk probleem werd nu een internationaal probleem.
De nu hoog in de lucht uitgestoten vervuiling dringt onbelemmerd andere landen binnen. Zweden en Noorwegen zijn dumpplaatsen geworden voor vervuilende elementen uit Europa’s geïndustrialiseerde binnenland. Canada krijgt zure luchtstromingen uit de Verenigde Staten. Op zijn beurt exporteert Canada zure regen naar het noordoosten van de Verenigde Staten. Geïsoleerde eilanden als Hawaii en Bermuda zijn er niet aan ontkomen. Zelfs China en landen op het zuidelijk halfrond worden erdoor getroffen.
Welke uitwerking heeft dit op het milieu?
In milieus met veel zure neerslag wordt het water in meren onnatuurlijk helder doordat plankton en andere vormen van microscopisch leven bezwijken. De voortplanting van waterdieren wordt belemmerd of tot stilstand gebracht. Bovendien worden aluminium en andere metalen die gewoonlijk in ongevaarlijke verbindingen voorkomen, in giftige vorm uit de bodem vrijgemaakt. Het aluminium tast de kieuwen van vissen aan, waardoor ze moeite krijgen met ademen. Ze stikken letterlijk.
Een bijzonder tragische periode is de lente, wanneer het leven uit de winterslaap begint te ontwaken, wanneer vissen uit hun eitjes komen en kikkers en salamanders hun eitjes in smeltwaterpoelen afzetten. Door de vervuilingsconcentratie in de smeltsneeuw wordt de zuurgraad vaak verhonderdvoudigd, waardoor 80 procent van de eitjes niet uitkomt.
„Het hele leven op en in het water verandert”, zegt Dr. Harold Harvey, een baanbrekend onderzoeker op het gebied van zure regen. „Eerst verdwijnen de zoetwatermosselen, dan de slakken, dan de zoetwaterkreeftjes; en veel van de waterinsekten zoals de eendagsvlieg, de waterjuffer, de steenvlieg en de libel. Daarna kun je bijvoorbeeld amfibieën afschrijven. . . . Vervolgens gaan de vissen eraan, enzovoort.”
Wat is het gevolg geweest? In 2000 tot 4000 meren in Ontario (Canada) kunnen forel en baars niet meer leven. De zalm sterft uit in negen rivieren in Nova Scotia, waar hij eens goed gedijde. Regeringsrapporten zeggen dat daarnaast nog eens 48.000 meren worden bedreigd.
In het noordoosten van de Verenigde Staten bevatten ruim 200 meren in het Adirondack Gebergte geen vis meer. Tien procent van de grote zoetwatermeren in New England is aan de lijst van rampgebieden toegevoegd. Regeringsrapporten van de staat Ohio voorspellen dat „als er niet snel iets gedaan wordt, er tot aan het eind van de eeuw elk jaar 2500 meren in Ontario, Quebec en New England zullen sterven”.
Maar de lijst in Zweden is langer. Volgens minister van Milieubeheer Anders Dahlgren heeft het aantal dode meren daar de 20.000 bereikt!
Schade neemt toe
Zure regen ruïneert de bodem — noodzakelijke voedingsstoffen zoals calcium, magnesium, kalium en natrium worden uitgeloogd. Het dodelijke aluminium tast de wortels van bomen aan waardoor de bomen van water verstoken blijven en hun weerstand tegen ziekten wordt afgebroken. In de Green Mountains van de Amerikaanse staat Vermont is sinds 1965 50 procent van de ’red spruce’-sparren — zowel jonge als oude bomen — gestorven.
Ook in Engeland, Frankrijk, Zwitserland, Joegoslavië en Polen zijn de bossen aan het afsterven. In West-Duitsland, dat voor een derde uit bos bestaat, is naar schatting 30 procent van de bossen ernstig aangetast. Zelfs als de zwavellozingen niet toenemen, zeggen de experts, zullen de bomen hun weerstandsvermogen tegen het zuur verliezen. Gealarmeerd bericht BUND (de Duitse natuurbeschermingsunie) dat de omvang van het aangetaste bosbestand in Duitsland binnen een jaar is verdubbeld. In Europa wordt zure regen een „ecologische holocaust” genoemd.
Dat is nog niet alles. De corrosie van metalen neemt door deze zure regen toe. En de in de lucht aanwezige zwaveldioxyde heeft het calcium in zandsteen, kalksteen, beton en pleisterwerk in afbrokkelend calciumsulfaat veranderd. In de Verenigde Staten schat de presidentiële Raad voor Milieukwaliteit de schade aan gebouwen en monumenten op meer dan twee miljard dollar per jaar. De zuilen van het Parthenon in Athene, het Colosseum in Rome en de parlementsgebouwen van Canada staan allemaal aan de aanval bloot.
Het bewijs voor de nadelige gevolgen van zure regen op de gezondheid van de mens is niet volledig maar geeft niettemin reden tot ongerustheid. Door het zure water van de meren is er giftig lood en koper uit de afvoersystemen uitgeloogd en in het drinkwater terechtgekomen. In sommige gebieden heeft dit onder meer tot diarree bij baby’s geleid. Angstaanjagender echter zijn onderzoekingen die doen veronderstellen dat zwaveldioxyde in de lucht bronchitis en emfyseem veroorzaakt en een zware belasting is voor het hart en vaatstelsel, waardoor er ziekten ontstaan die per jaar misschien wel de dood van 50.000 Amerikanen veroorzaken!
Wat is de oplossing?
Het is duidelijk dat het milieu schoongemaakt moet worden. Maar de steenkoolindustrie en veel nutsbedrijven in het midwesten van de Verenigde Staten zeggen dat er geen sluitend bewijs bestaat dat een strenge wetgeving ter beperking van de rookgassen enig effect zou hebben op de hoeveelheid zure regen.
Maar op 29 juni bracht de Nationale Onderzoeksraad in de Verenigde Staten een rapport uit dat, volgens het tijdschrift Science, waarschijnlijk jarenlang de maatgevende studie over zure regen zal zijn. De Raad kwam tot de conclusie dat 90 tot 95 procent van de zure regen in het noordoosten van Amerika door mensen wordt veroorzaakt en ontstaat door industriële rook en auto-uitlaatgassen. „Een daling van 50 procent in de uitstoot van zwavel- en stikstofhoudende gassen”, zo stelt men, „zal resulteren in een daling van 50 procent in de hoeveelheid zuren die benedenwinds van de vervuilingsbron op land en water neervallen.”
De Amerikaanse Elektriciteitsmaatschappij, eigenaar van een keten kolenstokende installaties in het midwesten van de Verenigde Staten, beweert echter dat een voorgesteld amendement op de Wet op de Luchtverontreiniging in verband met zure regen, de prijzen voor huishoudelijk en industrieel elektriciteitsverbruik met respectievelijk 50 en 80 procent zou doen stijgen.
Maar milieubeschermers zijn het hier niet mee eens en citeren hun eigen cijfers. Volgens een onlangs door het Amerikaanse Congres uitgevoerde kostenvergelijking die was gebaseerd op een onderzoek voor het Edison Elektrisch Instituut alsmede een onderzoek voor de Nationale Natuurbeschermingsbond en het Nationale Verbond tegen Luchtverontreiniging, zouden de kosten in 1990 tussen de $2,4 miljard tot $4,6 miljard bedragen — slechts een prijsstijging van 2,4 tot 4,6 procent voor het elektriciteitsverbruik.
Een aantal landen heeft ondanks de kosten reeds stappen ondernomen. Japan heeft zijn rookgassen jarenlang op effectieve manier bestreden met gasreinigers, met een bescheiden prijsstijging voor elektriciteit van 12 procent. Er wordt in Japan ook belasting geheven op zwavellozingen als boete voor vervuilende industrieën. Zweden heeft zijn oliestokende industrieën strenge beperkingen opgelegd, hoewel 67 procent van de vervuiling daar uit het buitenland afkomstig is. Dit alles is gedaan in weerwil van beweringen van sommige vervuilende industrieën dat er te weinig bewijzen zijn om handelend op te treden.
Hoeveel jaren kunnen wij het ons nog veroorloven passende maatregelen uit te stellen? Een expert op het gebied van zure regen, Eville Gorham, waarschuwt: „Als wij wachten totdat het laatste zweempje twijfel is weggenomen en de hele keten van oorzaken is bewezen, zal een kwetsbaar deel van het leven op onze planeet geschaad zijn.” De prijs voor het uitstel zou een „voorgoed aangevreten en vergiftigde omgeving, geruïneerde visgronden, bossen en toeristenindustrieën, en een mogelijke aantasting van de gezondheid van de mens” kunnen zijn, luidt het oordeel van een Canadees regeringsrapport.
Vanwege alle woordenpraal weet men niet wat men moet geloven. Aan één kant worden milieubeschermers ervan beschuldigd de gevaren van zure regen te overdrijven. Maar aan de andere kant zegt het tijdschrift Time: „Milieubeschermers vrezen dat industriëlen vertragende tactieken zullen blijven gebruiken zodat zij het aanbrengen van de hoogst noodzakelijke dure verbeteringen ter vermindering van de rookgassen kunnen uitstellen.”
Maar terwijl mensen praten en kibbelen, wordt reeds voor een blijvende oplossing gezorgd. De Grote Schepper van deze aarde zal nu spoedig handelend optreden om ze te ontdoen van alle zelfzuchtige vervuilers, zodat ons aardse tehuis nooit meer van haar schoonheid zal worden beroofd door zure regen of andere verderfelijke industriële invloeden. Klinkt dit u aantrekkelijk in de oren? Denk dan eens ernstig na over de zekere bijbelse belofte betreffende die komende Koninkrijksregering. — Openbaring 11:17, 18.
[Diagram op blz. 16]
(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)
Zure regen brengt veel bossen in het noorden van de Verenigde Staten en in Europa ernstige schade toe
Calciumgebrek; boomtoppen sterven af
Gebrek aan mangaan; naaldbomen worden geel
Naalden en bladeren vallen af
Beschermende waslaag van bladeren verwijderd. Bladeren krijgen littekens. Ademhaling belemmerd
Boomgroei belemmerd; minder weerstand tegen vorst en plagen
Water- en voedselvoorziening belemmerd
Bacteriën verhinderd dode bladeren in humus om te zetten; minder voedingsstoffen
Giftig aluminium verwoest haarwortels; weerstand tegen ziekten verzwakt
Aardwormen vernietigd
Zuren logen onontbeerlijke voedingsstoffen zoals calcium, magnesium, kalium en natrium uit
[Diagram op blz. 17]
(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)
Europa is een kookpot waaruit zwavelhoudende dampen opstijgen. Centraaleuropese bossen zijn stervende. Duizenden voor zuren gevoelige meren in Scandinavië zijn reeds dood
[Diagram op blz. 17]
(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)
Luchtstromingen voeren zwavelhoudende rookgassen van het stroomdal van de Ohio naar Canada. Op zijn beurt zendt Canada zijn vervuiling naar het noordoosten van de Verenigde Staten