„Waarheen gij gaat, zal ik gaan”

RUTH liep naast Naomi over de hoogvlakten van Moab. Ze waren nu alleen, twee figuurtjes in een uitgestrekt landschap waar de wind vrij spel had. Misschien heeft Ruth, toen ze zag dat de schaduwen steeds langer werden, naar haar schoonmoeder gekeken en zich afgevraagd of het tijd was om een slaapplaats te zoeken. Ze hield ontzettend veel van Naomi en wilde zo goed mogelijk voor haar zorgen.

De vrouwen waren allebei in diepe rouw. Naomi was al jaren weduwe, maar kort geleden waren ook haar twee zoons, Chiljon en Machlon, gestorven. Ook Ruth had veel verdriet. Machlon was haar man. Zij en Naomi waren samen op weg naar Bethlehem in Israël. Toch hadden ze er allebei een ander gevoel bij: Naomi ging naar huis, maar Ruth ging het onbekende tegemoet. Ze liet haar familie, haar land en alles wat daarbij hoorde — inclusief de goden — achter zich (Ruth 1:3-6).

Waarom zou een jonge vrouw zoiets doen? Waar zou Ruth de kracht vandaan halen om een nieuw leven op te bouwen en voor Naomi te zorgen? Dit verhaal zal laten zien dat we veel van het geloof van de Moabitische Ruth kunnen leren. Laten we eerst eens kijken waarom die twee vrouwen deze lange tocht naar Bethlehem maakten.

Verscheurd door tragedies

Ruth groeide op in Moab, een klein land ten oosten van de Dode Zee. Het gebied bestond vooral uit dun beboste plateaus waar diepe ravijnen doorheen liepen. „De velden van Moab” leverden vaak een goede oogst op, ook toen er in Israël hongersnood was. Zo kwam het dat Ruth Machlon en zijn familie leerde kennen (Ruth 1:1).

Naomi’s man, Elimelech, vond het vanwege de honger in Israël nodig met zijn gezin als vreemdelingen in een ander land te gaan wonen. Door de verhuizing naar Moab werd het voor alle gezinsleden moeilijker hun God te dienen, want de Israëlieten moesten voor hun aanbidding geregeld naar een heilige plaats die Jehovah had aangewezen (Deuteronomium 16:16, 17). Het lukte Naomi haar geloof levend te houden. Maar toen haar man stierf, was dat een grote klap voor haar (Ruth 1:2, 3).

Het deed haar later waarschijnlijk ook veel pijn dat haar zoons met Moabitische vrouwen trouwden (Ruth 1:4). Ze wist dat Abraham, de stamvader van haar volk, veel moeite had gedaan om voor zijn zoon Isaäk een vrouw te vinden uit zijn eigen familie, die aanbidders van Jehovah waren (Genesis 24:3, 4). Later zei de wet van Mozes dat de Israëlieten hun zoons en dochters niet met buitenlanders mochten laten trouwen, omdat het volk dan misschien afgoden zou gaan aanbidden (Deuteronomium 7:3, 4).a

Toch trouwden Machlon en Chiljon allebei met een Moabitische vrouw. Ook al was Naomi misschien bezorgd of teleurgesteld, ze deed blijkbaar toch moeite om echt lief te zijn voor haar schoondochters, Ruth en Orpa. Misschien hoopte ze dat de vrouwen ook Jehovah zouden gaan aanbidden. In ieder geval waren Ruth en Orpa allebei gek op Naomi. De jonge vrouwen hadden veel aan die hechte band toen ze hun man verloren voordat ze kinderen hadden gekregen (Ruth 1:5).

Had Ruth steun aan het geloof waarin ze was grootgebracht? Dat is nauwelijks voor te stellen. De Moabieten aanbaden veel goden, waarvan Kamos de belangrijkste was (Numeri 21:29). De Moabitische religie schijnt net zo wreed en gruwelijk te zijn geweest als andere godsdiensten in die tijd. Er werden zelfs kinderen geofferd. Als Ruth van Machlon of Naomi dingen hoorde over de liefdevolle God van Israël, Jehovah, moet het contrast voor haar heel duidelijk zijn geweest. Jehovah wilde uit liefde aanbeden worden, niet uit angst! (Deuteronomium 6:5) Misschien trok Ruth na haar zware verlies nog meer naar Naomi toe en hoorde ze de oudere vrouw graag vertellen over die almachtige God, de geweldige dingen die hij gedaan had en de liefdevolle, meelevende manier waarop hij met zijn aanbidders omging.

Naomi was natuurlijk benieuwd naar nieuws uit haar vaderland. Op een dag hoorde ze, misschien van een reizende koopman, dat de hongersnood in Israël voorbij was. Jehovah was zijn volk te hulp geschoten. Bethlehem, wat „Huis van het brood” betekent, deed zijn naam weer eer aan. Naomi besloot terug te gaan (Ruth 1:6).

Wat zouden Ruth en Orpa doen? (Ruth 1:7) Ze waren heel close met Naomi geworden door wat ze samen hadden meegemaakt. Blijkbaar had Ruth veel bewondering voor Naomi’s zorgzaamheid en sterke geloof in Jehovah. De drie vrouwen gingen op weg naar Juda.

Het verhaal over Ruth herinnert ons eraan dat niet alleen slechte, maar ook goede en oprechte mensen getroffen worden door tragedies en verliezen (Prediker 9:2, 11). Het laat ook zien dat het bij een ondraaglijk verlies verstandig is hulp en troost te zoeken bij anderen, vooral bij degenen die hun toevlucht zoeken bij Jehovah, de God van Naomi (Spreuken 17:17).

De loyale liefde van Ruth

Onderweg begon Naomi ergens anders over te piekeren. Ze dacht aan de twee jonge vrouwen bij haar en aan de liefde die zij voor haar en haar zoons hadden getoond. Ze vond het vreselijk om hun leven nog zwaarder te moeten maken. Ruth en Orpa wilden hun land verlaten om met haar mee te gaan, maar wat kon zij in Bethlehem voor hen betekenen?

Uiteindelijk zei Naomi: „Gaat heen, keert terug, ieder naar het huis van haar moeder. Moge Jehovah liefderijke goedheid jegens u betrachten, net zoals gij die hebt betracht jegens de mannen die nu gestorven zijn en jegens mij.” Ze zei ook dat ze hoopte dat Jehovah hen zou belonen met een man en een nieuw leven. „Toen kuste zij hen, waarop zij hun stem verhieven en weenden.” Het is niet moeilijk te begrijpen waarom Ruth en Orpa zo gehecht waren aan deze lieve vrouw die niet aan zichzelf dacht. Ze bleven allebei volhouden: „Neen, maar wij zullen met ú naar uw volk terugkeren” (Ruth 1:8-10).

Maar Naomi was niet zo snel te overtuigen. Ze kwam met het argument dat ze in Israël niet veel voor hen kon betekenen, want ze had geen man die voor haar zorgde en geen zoons waarmee haar schoondochters konden trouwen, en er was ook geen kans dat ze die nog zou krijgen. Ze zei dat ze het heel erg vond dat ze zo weinig voor hen kon doen (Ruth 1:11-13).

Orpa vond dat Naomi gelijk had. Haar moeder en haar familie wachtten op haar in Moab. Dat was haar thuis. Het leek echt veel beter om in Moab te blijven. Dus met pijn in haar hart nam ze afscheid van Naomi en ging terug (Ruth 1:14).

En Ruth? Naomi’s argumenten golden net zo goed voor haar. Maar „wat Ruth betreft, zij bleef bij haar”. Misschien was Naomi alweer op weg maar zag ze dat Ruth haar volgde. Ze protesteerde: „Zie! Uw schoonzuster, die weduwe is geworden, is naar haar volk en haar goden teruggekeerd. Keer met uw (...) schoonzuster terug” (Ruth 1:15). Door Naomi’s woorden komen we een belangrijk detail te weten. Orpa ging niet alleen terug naar haar volk maar ook naar „haar goden”. Ze vond het niet erg om Kamos en andere valse goden te blijven aanbidden. Dacht Ruth er ook zo over?

Ruth had haar besluit genomen. Ze hield ontzettend veel van Naomi en van de God die Naomi diende. Terwijl ze daar op die verlaten weg stonden, zei ze tegen Naomi: „Smeek mij niet dringend om u te verlaten, om terug te keren en u niet te vergezellen; want waarheen gij gaat, zal ik gaan, en waar gij de nacht doorbrengt, zal ik de nacht doorbrengen. Uw volk zal mijn volk zijn, en uw God mijn God. Waar gij sterft, zal ik sterven, en daar zal ik begraven worden. Moge Jehovah zo met mij doen en daaraan toevoegen indien iets anders dan de dood scheiding zou maken tussen mij en u” (Ruth 1:16, 17).

Die bijzondere woorden van Ruth klinken zo’n drieduizend jaar later nog na. Ze laten heel mooi een kostbare eigenschap van haar uitkomen: loyale liefde. De liefde die Ruth had, was zo sterk en zo loyaal dat ze altijd bij Naomi zou blijven. Alleen de dood zou hen kunnen scheiden. Naomi’s volk zou haar volk worden, want Ruth was bereid alles in Moab achter te laten, zelfs de goden van Moab. Ruth kon oprecht zeggen dat ze wilde dat Naomi’s God, Jehovah, ook haar God was.b Wat een verschil met Orpa!

Dus liepen ze verder, nu met z’n tweeën, op de lange weg naar Bethlehem. Volgens sommigen kan de reis wel een week hebben geduurd. Maar ze hebben vast troost bij elkaar gevonden voor hun verdriet.

Ook nu hebben veel mensen verdriet. De Bijbel noemt onze tijd ’kritieke tijden die moeilijk zijn door te komen’, en we krijgen op allerlei manieren te maken met verlies en verdriet (2 Timotheüs 3:1). De loyale liefde die Ruth had, is dus belangrijker dan ooit. Deze liefde, die zich aan iets of iemand hecht en gewoon weigert los te laten, kan in deze slechte wereld een sterke en positieve invloed hebben. We hebben die eigenschap nodig in het huwelijk, bij familierelaties, bij vriendschappen en in de christelijke gemeente. Als we aan die liefde werken, volgen we het schitterende voorbeeld van Ruth na.

Ruth en Naomi in Bethlehem

Zeggen dat je loyale liefde hebt, is natuurlijk iets heel anders dan dat in de praktijk te laten zien. Ruth kreeg de kans om te bewijzen dat ze niet alleen voor Naomi loyale liefde had, maar ook voor de God die ze had gekozen, Jehovah.

Eindelijk kwamen de twee vrouwen aan in Bethlehem, dat ongeveer tien kilometer ten zuiden van Jeruzalem lag. Blijkbaar waren Naomi en haar familie vroeger in dat stadje heel bekend, want iedereen had het erover dat Naomi terug was. De vrouwen staarden naar haar en zeiden: „Is dat Naomi?” Ze was door haar verblijf in Moab duidelijk erg veranderd; het was aan haar gezicht en houding te zien dat ze het jarenlang heel moeilijk had gehad en veel verdriet had (Ruth 1:19).

Naomi vertelde aan die familieleden en vroegere buren hoe zwaar haar leven was geworden. Ze vond zelfs dat haar naam, die „Mijn aangenaamheid” betekent, veranderd moest worden in Mara, wat „Bitter” betekent. Wat zielig voor haar! Net als Job een tijd daarvoor dacht ze dat Jehovah haar al die ellende had bezorgd (Ruth 1:20, 21; Job 2:10; 13:24-26).

De twee vrouwen settelden zich in Bethlehem en Ruth vroeg zich af hoe ze het beste voor zichzelf en voor Naomi kon zorgen. Ze hoorde dat de Wet die Jehovah zijn volk in Israël had gegeven een liefdevolle regeling voor de armen had. Die mochten in de oogsttijd op de velden verzamelen wat er na de oogsters achterbleef en wat er aan de randen van de velden stond (Leviticus 19:9, 10; Deuteronomium 24:19-21).c

Het was de tijd van de gerstoogst, waarschijnlijk april volgens onze kalender, en Ruth ging naar de velden om te zien bij wie ze achtergebleven aren mocht verzamelen. Toevallig kwam ze bij de velden van Boaz, een rijke landeigenaar en een familielid van Naomi’s overleden man. Volgens de Wet had ze het recht aren te verzamelen, maar dat vond ze niet vanzelfsprekend; ze vroeg de jonge man die over de oogsters ging om toestemming. Toen ze die kreeg ging ze meteen aan de slag (Ruth 1:22–2:3, 7).

Probeer eens voor u te zien hoe Ruth de oogsters volgde. Terwijl de oogsters met hun sikkels van vuursteen de gerst afsneden, bukte Ruth zich om op te rapen wat ze lieten vallen of achterlieten. Ze bond de halmen bij elkaar en bracht die naar een plek waar ze later de graankorrels eruit kon kloppen. Het was vermoeiend werk, dat veel tijd kostte en in de loop van de ochtend steeds zwaarder werd. Maar Ruth ging gewoon door en stopte alleen om het zweet van haar voorhoofd te vegen en een eenvoudige lunch te eten in „het huis”, waarschijnlijk een afdak of iets dergelijks waar de werkers in de schaduw konden zitten.

Ruth had waarschijnlijk niet verwacht dat ze opgemerkt zou worden, maar dat gebeurde wel. Boaz zag haar en vroeg de jonge voorman wie ze was. Boaz was een diepgelovig man en begroette zijn arbeiders, van wie sommigen dagloners of zelfs buitenlanders geweest kunnen zijn, met de woorden: „Jehovah zij met u.” Zij begroetten hem dan op dezelfde manier. Deze geestelijk ingestelde oudere man had vaderlijke belangstelling voor Ruth (Ruth 2:4-7).

Hij noemde haar „dochter” en adviseerde haar naar zijn velden te blijven komen en dicht bij de jonge vrouwen te blijven die voor hem werkten, zodat niemand van de mannen haar zou lastigvallen. Hij zorgde ervoor dat ze in de middagpauze genoeg te eten kreeg. En hij probeerde haar te prijzen en moed in te spreken. Waarom? — Ruth 2:8, 9, 14.

Toen Ruth Boaz vroeg waarom hij zo goed was voor haar als buitenlandse, zei hij dat hij wist wat ze allemaal voor haar schoonmoeder, Naomi, deed. Waarschijnlijk had Naomi aan de vrouwen van Bethlehem verteld hoe geweldig Ruth was en had Boaz dat gehoord. Hij wist ook dat Ruth Jehovah was gaan aanbidden, want hij zei: „Moge Jehovah uw handelwijze belonen, en moogt gij een volmaakt loon krijgen van Jehovah, de God van Israël, onder wiens vleugels gij toevlucht zijt komen zoeken” (Ruth 2:12).

Die woorden moeten haar goed hebben gedaan! Ze had inderdaad toevlucht gezocht bij Jehovah God, zoals een kuikentje voor bescherming onder de vleugels van zijn moeder kruipt. Ruth was blij met die geruststellende woorden en bedankte Boaz ervoor. Ze werkte door tot het avond werd (Ruth 2:13, 17).

Ruth bracht haar geloof in praktijk en is een schitterend voorbeeld voor ons in deze economisch zware tijd. Ze vond niet dat anderen haar iets verplicht waren, dus was ze dankbaar voor alles wat ze kreeg. Ze schaamde zich niet om lang en hard te werken zodat ze voor een familielid kon zorgen, ook al was dat nederig werk. Toen Boaz haar waarschuwde voor gevaren en voor slechte omgang tijdens haar werk, paste ze die goede raad dankbaar toe. En nog belangrijker, ze vergat nooit wie haar echte toevlucht was: haar beschermende Vader, Jehovah God.

Als we net als Ruth loyale liefde tonen en haar voorbeeld van nederigheid, ijver en dankbaarheid volgen, zullen we merken dat ook ons geloof een schitterend voorbeeld voor anderen wordt. Maar hoe zorgde Jehovah verder voor Ruth en Naomi? Daar gaat een volgend artikel van deze rubriek over.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 26]

Een klein meesterwerk

Het boek Ruth is wel beschreven als een juweeltje, een klein meesterwerk. Toch geeft het niet zo veel informatie als het boek Rechters, dat eraan voorafgaat en duidelijk maakt in welke tijd het verhaal zich afspeelt (Ruth 1:1). Die boeken zijn blijkbaar allebei door de profeet Samuël geschreven. Als u de Bijbel leest, zult u merken dat het boek Ruth in de Bijbelcanon op een goede plek staat. Na het boek Rechters dat vol staat met oorlogen, aanvallen en tegenaanvallen, komt dit korte boek dat ons eraan herinnert dat Jehovah zachtaardige mensen die met alledaagse problemen worstelen, nooit vergeet. Dit eenvoudige familieverhaal bevat prachtige lessen over liefde, verlies, geloof en trouw waar we allemaal iets aan hebben.

[Illustratie op blz. 24]

Ruth zocht troost bij Naomi in een tijd van verdriet en verlies

[Illustratie op blz. 24, 25]

„Uw volk zal mijn volk zijn, en uw God mijn God”

[Illustratie op blz. 27]

Ruth was bereid zwaar werk te doen om voor zichzelf en Naomi te zorgen