Materiały źródłowe do miesięcznika Chrześcijańskie życie i służba — program zebrań

4-10 CZERWCA

SKARBY ZE SŁOWA BOŻEGO | MARKA 15, 16

„Proroctwa, które spełniły się na Jezusie”

nwtsty, materiały do studium: Mk 15:24, 29

rozdzielili jego szaty wierzchnie: Sprawozdanie z Jn 19:23, 24 podaje dodatkowe szczegóły, o których nie wspomnieli Mateusz, Marek i Łukasz: Żołnierze rzymscy najwyraźniej rzucali losy zarówno o szaty wierzchnie, jak i o szaty spodnie; podzielili szaty wierzchnie „na cztery części — dla każdego żołnierza część”; nie chcieli dzielić szaty spodniej, dlatego rzucili o nią losy; rzucanie losów o szaty Mesjasza było spełnieniem proroctwa z Ps 22:18. Wykonujący wyrok najwyraźniej mieli w zwyczaju zatrzymywać ubranie skazańców. Odzież i wszystkie inne rzeczy zabierano skazańcom jeszcze przed egzekucją, co było dla nich tym bardziej upokarzające.

kiwając głowami: Gest ten na ogół towarzyszył słowom kogoś, kto wyrażał wobec drugiej osoby pogardę albo z niej drwił. Przechodnie nieświadomie spełnili proroctwo zapisane w Ps 22:7.

nwtsty, materiały do studium: Mk 15:43

Józef: Indywidualny styl ewangelistów jest widoczny w podanych przez nich szczegółach dotyczących Józefa. Mateusz, poborca podatkowy, zauważył, że był to „bogaty człowiek”; Marek, piszący głównie z myślą o Rzymianach, wskazał, że Józef był „poważanym członkiem Rady”, który oczekiwał Królestwa Bożego; Łukasz, pełen współczucia lekarz, opisał go jako „męża dobrego i prawego”, który nie poparł Rady w działaniach przeciwko Jezusowi; Jan jako jedyny wyjawił, że Józef był „potajemnym [uczniem], z bojaźni przed Żydami” (Mt 27:57-60; Mk 15:43-46; Łk 23:50-53; Jn 19:38-42).

Wyszukujemy duchowe skarby

nwtsty, materiały do studium: Mk 15:25

trzecia godzina: Czyli około 9.00 rano. Niektórzy dopatrują się sprzeczności między tą relacją a fragmentem z Jn 19:14-16, według którego „godzina była mniej więcej szósta”, gdy Piłat wydał Jezusa na śmierć. Chociaż Biblia nie wyjaśnia, z czego wynika ta różnica, to należy wziąć pod uwagę kilka faktów: Sprawozdania ewangeliczne są zasadniczo zgodne co do określania czasu wydarzeń rozgrywających się w ostatnim dniu ziemskiego życia Jezusa. Wszystkie cztery wskazują, że kapłani i starsi spotkali się po wschodzie słońca i kazali zabrać Jezusa do rzymskiego namiestnika Poncjusza Piłata (Mt 27:1, 2; Mk 15:1; Łk 22:66 do 23:1; Jn 18:28). Mateusz, Marek i Łukasz wspominają, że od „godziny szóstej”, kiedy to Jezus już wisiał na palu, ciemność ogarnęła całą krainę „aż do godziny dziewiątej” (Mt 27:45, 46; Mk 15:33, 34; Łk 23:44). Warto wziąć pod uwagę jeszcze inną okoliczność, która mogła mieć wpływ na to, jak ewangeliści określili czas egzekucji Jezusa. Uważano wtedy, że biczowanie wchodzi w zakres wykonania wyroku. Czasami chłosta była tak okrutna, że powodowała śmierć skazańca. W wypadku Jezusa okazała się dotkliwa do tego stopnia, że inny człowiek musiał nieść za niego pal, choć początkowo niósł go sam Jezus (Łk 23:26; Jn 19:17). Co ciekawe, wersety z Mt 27:26 i Mk 15:15 wspominają o tym, że Piłat polecił zawiesić Jezusa na palu zaraz po ubiczowaniu. Jeśli biczowanie faktycznie uznać za początek egzekucji, musiało minąć trochę czasu, zanim Jezusa przybito do pala. Różne osoby mogły więc podawać odmienne pory wykonania wyroku, w zależności od tego, który moment uznały za początek egzekucji. Tłumaczyłoby to, dlaczego Piłat zdziwił się, że Jezus umarł tak szybko po przybiciu do pala (Mk 15:44). Oprócz tego teksty pisarzy biblijnych często odzwierciedlają zwyczaj dzielenia zarówno dnia, jak i nocy na cztery trzygodzinne części. Taki podział wyjaśnia, dlaczego zazwyczaj nawiązywano do trzeciej, szóstej i dziewiątej godziny, licząc od wschodu słońca około 6.00 rano (Mt 20:1-5; Jn 4:6; Dz 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30). Poza tym ludzie nie mieli przyrządów do dokładnego odmierzania czasu, dlatego porę dnia często uzupełniano słowami „około” lub „mniej więcej”, jak na przykład w Jn 19:14 (Mt 27:46; Łk 23:44; Jn 4:6; Dz 10:3, 9). Podsumowując: Marek mógł uwzględnić zarówno biczowanie, jak i przybicie do pala, a Jan — wyłącznie przybicie do pala. Możliwe, że obaj pisarze zaokrąglili porę dnia do najbliższego trzygodzinnego okresu, a Jan dodatkowo użył sformułowania „mniej więcej”. Czynniki te wyjaśniałyby, z czego wynika różnica w tych sprawozdaniach. A fakt, że Jan, piszący kilka dziesięcioleci później, podał czas, który różni się od informacji udzielonej przez Marka, dowodzi, że nie skopiował jego relacji.

nwtsty, materiały do studium: Mk 16:8

bo się bały: Jak wynika z najstarszych dostępnych manuskryptów ostatniej części Ewangelii według Marka, kończy się ona słowami z wersetu 8. Niektórzy uważają, że takie zakończenie urywa się zbyt nagle, by mogło być faktycznym zakończeniem tej księgi. Jednak biorąc pod uwagę zwięzły styl pisarski Marka, taki wniosek niekoniecznie jest słuszny. Ponadto żyjący w IV w. n.e. Hieronim i Euzebiusz przyznają, że autentyczna relacja kończy się słowami „bo się bały”.

W wielu manuskryptach i przekładach dodano po wersecie 8 długie lub krótkie zakończenie. Długie (składające się z 12 wersetów) występuje w kodeksach z V w. — aleksandryjskim, Efrema i Bezy. Pojawia się też w łacińskiej Wulgacie, przekładzie syrokuretońskim oraz syryjskiej Peszitcie. Nie ma go jednak w dwóch wcześniejszych greckich manuskryptach — kodeksach synajskim i watykańskim (IV w.). Nie zawiera go też przekład syrosynajski (IV lub V w.) ani najstarszy manuskrypt przekładu saidzkiego (V w.). Na wersecie 8 kończą się również najstarsze rękopisy w językach ormiańskim i gruzińskim.

Niektóre późniejsze greckie rękopisy i przekłady zawierają krótkie zakończenie (złożone z dwóch zdań). W Kodeksie królewskim (VIII w.) umieszczono oba zakończenia — na pierwszym miejscu wersję krótką. Przed każdym znajduje się uwaga, że są one akceptowane w niektórych kręgach, choć najwyraźniej w tym kodeksie nie uznano żadnego z nich za wiarygodne.

11-17 CZERWCA

SKARBY ZE SŁOWA BOŻEGO | ŁUKASZA 1

Wyszukujemy duchowe skarby

nwtsty, materiały do studium: Łk 1:69

róg wybawienia: Lub „potężnego wybawcę”. W Biblii rogi zwierząt często występują jako symbol siły, podboju i zwycięstwa (1Sm 2:1; Ps 75:4, 5, 10; 148:14). Poza tym pod postacią rogów przedstawiano zarówno dobrych, jak i złych władców oraz całe dynastie, a ich podboje porównano do bodzenia rogami (Pwt 33:17; Dn 7:24; 8:2-10, 20-24). W tym kontekście określenie „róg wybawienia” odnosi się do Mesjasza jako potężnego wybawcy — tego, który ma moc, żeby wybawić.

nwtsty, materiały do studium: Łk 1:76

pójdziesz naprzód przed Jehową: Jan Chrzciciel ‛poszedł naprzód przed Jehową’ w tym sensie, że zapowiadał przyjście Jezusa, który miał reprezentować swojego Ojca i występować w Jego imieniu (Jn 5:43; 8:29).

18-24 CZERWCA

SKARBY ZE SŁOWA BOŻEGO | ŁUKASZA 2, 3

„Młodzi — czy robicie postępy duchowe?”

nwtsty, materiały do studium: Łk 2:41

Jego rodzice mieli zwyczaj: Choć Prawo Mojżeszowe nie nakładało na kobiety obowiązku uczestniczenia w obchodach Paschy, Maria miała zwyczaj towarzyszyć Józefowi w wędrówce na to święto do Jerozolimy (Wj 23:17; 34:23). Każdego roku pokonywali w sumie jakieś 300 kilometrów — i to z coraz liczniejszą rodziną.

nwtsty, materiały do studium: Łk 2:46, 47

zadawał im pytania: Jak pokazały reakcje osób, które przysłuchiwały się Jezusowi, nie były to pytania chłopca, który chciał jedynie zaspokoić swoją ciekawość (Łk 2:47). Użyte tu greckie słowo oddane jako „zadawał (...) pytania” w niektórych kontekstach może odnosić się do pytań zadawanych podczas przesłuchania w sądzie, do toczenia dyskusji (Mt 27:11; Mk 14:60, 61; 15:2, 4; Dz 5:27). Jak twierdzą historycy, niektórzy spośród głównych przywódców religijnych mieli zwyczaj zostawać po świętach w świątyni i nauczać w jednym z przestronnych portyków. Ludzie mogli siadać u ich stóp, słuchać i zadawać pytania.

byli zadziwieni: Użyta forma greckiego czasownika przetłumaczonego tu na „być zadziwionym” może wskazywać na nieustanne lub powtarzające się zdumienie.

nwtsty, materiały do studium: Łk 2:51, 52

dalej był im podporządkowany: Lub „pozostawał im podporządkowany; dalej był im posłuszny”. Forma ciągła greckiego czasownika podkreśla, że po tym, jak Jezus zaimponował nauczycielom wiedzą ze Słowa Bożego, wrócił do domu i nadal pokornie słuchał się rodziców. Jego posłuszeństwo miało o wiele większe znaczenie niż w wypadku innych dzieci; między innymi w ten sposób Jezus w najdrobniejszym szczególe wypełnił Prawo Mojżeszowe (Wj 20:12; Gal 4:4).

Wyszukujemy duchowe skarby

nwtsty, materiały do studium: Łk 2:14

a na ziemi pokój wśród ludzi dobrej woli: Część manuskryptów zawiera tekst, który można oddać jako „a na ziemi pokój, dobra wola ludziom”, i tak oddają ten fragment niektóre przekłady Biblii. Ale tłumaczenie, jakie znalazło się w Przekładzie Nowego Świata, jest oparte na starszych i bardziej wiarygodnych manuskryptach. W tym obwieszczeniu aniołów nie chodziło o to, że Bóg okaże dobrą wolę wszystkim ludziom, bez względu na ich postawę i zachowanie. Chodziło raczej o to, że Bóg okaże dobrą wolę tym, którzy szczerze w Niego uwierzą i staną się naśladowcami Jego Syna (zob. materiały do studium [Łk 2:14]: „ludzi dobrej woli”).

ludzi dobrej woli: Wspomnianą przez aniołów „dobrą wolę” najwyraźniej okazuje Bóg, a nie ludzie. Greckie słowo eudokía może być też tłumaczone na „przychylność; upodobanie; uznanie”. Pokrewny czasownik eudokéo pojawia się w Mt 3:17, Mk 1:11 i Łk 3:22 (zob. materiały do studium: Mk 1:11, mwbr18.04 s. 3), gdzie Bóg zwrócił się do swojego Syna zaraz po jego chrzcie. Podstawowe znaczenie tego czasownika to „darzyć uznaniem; odczuwać głębokie zadowolenie; okazywać przychylność; mieć w czymś upodobanie”. Wobec tego wyrażenie „ludzie dobrej woli” (anthròpois eudokías) odnosi się do tych, którym Bóg okazuje przychylność i dobrą wolę. Dlatego można je też oddać jako „ludzie, których darzy On uznaniem; ludzie, z których jest On bardzo zadowolony”. Tak więc obwieszczenie aniołów dotyczy dobrej woli okazywanej przez Boga nie wobec ogółu ludzi, ale wobec tych, którzy cieszą się Jego uznaniem, bo szczerze w Niego wierzą i stają się naśladowcami Jego Syna. Chociaż greckie słowo eudokía w niektórych kontekstach może dotyczyć dobrej woli ludzi (Rz 10:1; Flp 1:15), to najczęściej dotyczy dobrej woli Boga, czyli Jego uznania albo Jego sposobu postępowania (Mt 11:26; Łk 10:21; Ef 1:5, 9; Flp 2:13; 2Ts 1:11). W Septuagincie w Ps 51:18 [50:20, LXX] to słowo również odnosi się do „dobrej woli” Boga.

25 CZERWCA DO 1 LIPCA

SKARBY ZE SŁOWA BOŻEGO | ŁUKASZA 4, 5

„Odpierajmy pokusy tak jak Jezus”

nwtsty, multimedia

Blank świątyni

Szatan mógł dosłownie postawić Jezusa „na blanku [lub „zwieńczeniu muru”] świątyni”, po czym powiedział mu, żeby rzucił się w dół. Nie wiadomo jednak, w którym dokładnie miejscu mógł stać Jezus. Ponieważ użyte tutaj słowo „świątynia” może się odnosić do całego kompleksu świątynnego, Jezus mógł stać na jego południowo-wschodnim rogu (1) albo na którymkolwiek innym. Bez interwencji Jehowy upadek z każdego z tych miejsc oznaczałby pewną śmierć.

Wyszukujemy duchowe skarby

nwtsty, materiały do studium: Łk 4:17

zwój proroka Izajasza: Zwój Izajasza znaleziony nad Morzem Martwym składa się z połączonych ze sobą 17 kart pergaminu, zawiera 54 szpalty i ma długość 7,3 m. Zwój, którego używano w synagodze w Nazarecie, mógł mieć podobną długość. W I w. n.e. nie istniał podział na rozdziały i wersety, dlatego Jezus musiał odszukać wybrany fragment bez takiej pomocy. Fakt, że znalazł miejsce, gdzie było zapisane proroctwo, świadczy o tym, że bardzo dobrze znał Słowo Boże.

nwtsty, materiały do studium: Łk 4:25

przez trzy lata i sześć miesięcy: Zgodnie z 1Kl 18:1 Eliasz zapowiedział koniec suszy „w trzecim roku”. Dlatego niektórzy twierdzą, że słowa Jezusa są sprzeczne z relacją z Księgi 1 Królów. Jednak ze sprawozdania z Pism Hebrajskich nie wynika, że susza trwała mniej niż trzy lata. Sformułowanie „w trzecim roku” najwyraźniej odnosi się do okresu, który rozpoczął się, gdy Eliasz po raz pierwszy zapowiedział Achabowi, że nadejdzie susza (1Kl 17:1). Zrobił to prawdopodobnie już w trakcie pory suchej, która zwykle trwała do sześciu miesięcy, ale tym razem mogła się przeciągać. Poza tym susza nie skończyła się w momencie, gdy „w trzecim roku” Eliasz ponownie przyszedł do Achaba, ale dopiero po późniejszej próbie ognia na Górze Karmel (1Kl 18:18-45). Tak więc słowa Jezusa, jak również podobna wypowiedź jego przyrodniego brata zapisana w Jak 5:17 harmonizują z chronologią podaną w 1Kl 18:1.