Medo-Persja — czwarte wielkie mocarstwo światowe w dziejach biblijnych

Medowie i Persowie uczestniczyli w wielu wydarzeniach opisanych w Biblii. Wspomina też o nich szereg zawartych w niej proroctw. Czy chciałbyś dowiedzieć się czegoś więcej o tych ciekawych ludach starożytnych?

WOJSKA Medów i Persów parły naprzód! Dowodził nimi Cyrus Wielki, podówczas już władca imperium. Celem jego wyprawy był teraz potężny Babilon, przodujące mocarstwo w tamtym okresie.

W stolicy tego państwa król Baltazar, będący — jak mówi Biblia — „pod wpływem wina”, dawał właśnie wystawną ucztę dla tysiąca znamienitych gości. Biesiadnicy wysławiali swych bożków, pijąc ze świętych naczyń zabranych kiedyś ze świątyni Jehowy w Jeruzalem (Dan. 5:1-4). Za potężnymi murami Babilonu czuli się bezpieczni.

Tymczasem żołnierze Cyrusa zmienili bieg wód Eufratu, płynącego przez miasto. Usunąwszy tę naturalną przeszkodę, przeszli w bród korytem rzeki wzdłuż murów do otwartych bram nadbrzeżnych i wtargnęli do wewnątrz. Nim minęła noc, Baltazar nie żył, Babilon upadł, a Medo-Persja stała się czwartym wielkim mocarstwem światowym w dziejach biblijnych! Ale kim byli Medowie i Persowie?

Medowie pochodzili z wyżynnych terenów leżących na wschód od Asyrii. Niektóre reliefy znalezione na obszarach tej dawnej potęgi światowej przedstawiają ich w czymś, co wygląda na kaftany z owczej skóry narzucone na tuniki, oraz w wysoko sznurowanych butach, a więc w stroju odpowiednim do pasienia trzód na rozległych płaskowyżach. Lud ten nie pozostawił po sobie właściwie żadnych zapisków. Głównym źródłem informacji o nim jest Biblia, teksty asyryjskie oraz dzieła historyków greckich. Persowie mieszkali na północ od Zatoki Perskiej i pierwotnie prowadzili raczej koczowniczy tryb życia. W miarę rozkwitu imperium rozmiłowali się w przepychu.

Początkowo dominująca rola przypadała w udziale Medom. Jednakże w 550 roku p.n.e. władca perski Cyrus Wielki odniósł zwycięstwo nad królem Medii Astyagesem. Połączył on prawa i zwyczaje obu ludów, zjednoczył obydwa królestwa i rozszerzył ich terytorium, dokonując dalszych podbojów. Mimo iż odtąd Medowie podlegali Persom, imperium było wyraźnie dwuczłonowe. Medowie piastowali wysokie urzędy i dowodzili wojskami perskimi. Cudzoziemcy mówili o Medach i Persach, a gdy używali liczby pojedynczej, posługiwali się określeniem „Med”.

Zanim Medowie i Persowie zaatakowali Babilon, prorok Daniel ujrzał w widzeniu barana o dwóch rogach, wyobrażającego owo dwuczęściowe mocarstwo. Oto, jak go opisał: „Oba rogi były długie, lecz jeden był dłuższy od drugiego, a ten dłuższy wyrósł później”. Nie ulegało wątpliwości, co przedstawiała ta wizja, gdyż anioł wyjaśnił: „Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji” (Dan. 8:3, 20, Biblia warszawska).

Kiedy Babilon upadł, Daniel znajdował się w tym mieście i był świadkiem zajęcia go przez Medów i Persów. Nowy władca Dariusz Med wyznaczył w całym królestwie 120 zarządców i ustanowił nad nimi trzech zwierzchników. Jednym z nich został Daniel (Dan. 5:30 do 6:4, Bw). Biorąc pod uwagę, że zarówno przed upadkiem Babilonu, jak i potem pełnił on wysoki urząd w administracji państwowej, trudno przypuszczać, aby nie zapoznano Cyrusa z proroctwem hebrajskim, które na 200 lat naprzód zapowiadało, iż Babilon zostanie zawojowany przez człowieka imieniem Cyrus (Izaj. 45:1-3).

ODBUDOWA JERUZALEM

Wskutek upadku Babilonu mogło dźwignąć się z ruin inne miasto — Jeruzalem. Leżało ono w gruzach blisko 70 lat po zburzeniu go przez Chaldejczyków w roku 607 p.n.e. Zgodnie z proroctwami biblijnymi, Cyrus miał się przyczynić do odbudowy Jeruzalem i położenia fundamentów pod tamtejszą świątynię (Izaj. 44:28).

Czy tak się stało? Owszem. Kapłan Ezdrasz, który był też uczonym i pisarzem, donosi, że Cyrus wydał dekret zezwalający czcicielom Jehowy ‛pójść do Jeruzalem, które jest w Judzie, i odbudować dom Jehowy, Boga Izraela — ten jest prawdziwym Bogiem — dom, co stał w Jeruzalem’ (Ezdr. 1:3). Z Księgi Ezdrasza 2:64, 65 dowiadujemy się, że w podróż tę wyruszyło prawie 50 000 osób, niosąc ze sobą skarby świątynne. W 537 roku p.n.e., dokładnie w 70 lat po upadku Jeruzalem, kraj ponownie się zaludnił (Jer. 25:11, 12; 29:10).

Archeologia poświadcza, że treść powyższego dekretu harmonizowała z polityką Cyrusa. Na pewnym cylindrze glinianym, znalezionym w ruinach Babilonu, utrwalone są słowa tego monarchy: „Przywróciłem [tym] świętym miastom, (...) których przybytki długo leżały w gruzach, posągi, które tam mieszkały, i dałem im trwałe przybytki. Zebrałem [też] wszystkich ich [dawniejszych] mieszkańców i zwróciłem [im] ich siedziby”.

Samarytanie będący wrogami Żydów wystarali się potem u króla o nakaz wstrzymania budowy. Jednakże Aggeusz i Zachariasz, prorocy Jehowy, pobudzili lud do czynu i prace wznowiono. Król Dariusz polecił odszukać pierwotny dekret Cyrusa, uprawniający do postawienia nowej świątyni. Biblia mówi, że w Ekbatanie — letniej rezydencji Cyrusa — znaleziono zwój, który potwierdzał, że realizowanie tego projektu jest zgodne z prawem. Budowę ukończono w szóstym roku panowania króla perskiego Dariusza I (Ezdr. 4:4-7, 21; 6:1-15).

DOWODY ŚWIETNOŚCI

We wspomnianym już widzeniu Daniel zobaczył, jak dwurożny baran, wyobrażający Medo-Persję, „bódł na zachód i na północ, i na południe, a żadne zwierzę [żaden inny naród] nie mogło mu się oprzeć i nikt nie mógł wyratować z jego mocy; robił co chciał, i był coraz silniejszy” (Dan. 8:4, Bw). Proroctwo to spełniło się najpóźniej w czasach Dariusza Wielkiego. Pragnąc upamiętnić swe bohaterskie czyny, kazał on wyryć swój wizerunek na ogromnej płaskorzeźbie, którą do dziś można oglądać w pobliżu Behistun, na ścianie urwiska wznoszącego się nad drogą łączącą w starożytności Babilon z Ekbataną. Medo-perski „baran” nie tylko pokonał Babilon, lecz także zagarniał inne tereny, prowadząc podbój w trzech głównych kierunkach: na północ — do Asyrii, na zachód — do Azji Mniejszej i na południe — do Egiptu.

W Persepolis położonym około 610 kilometrów na południowy wschód od letniej siedziby w Ekbatanie władcy perscy wznieśli ogromny pałac. Jeden z tamtejszych reliefów przedstawia Dariusza na tronie, a pewna inskrypcja zawiera jego chełpliwą wypowiedź: „Ja Dariusz, wielki król, król królów, król krain (...) zbudowałem ten pałac”. W miejscu, gdzie niegdyś leżała ta świetna stolica, wznosi się po dziś dzień kilka wysokich kolumn. Miastem stołecznym była też Suza, usytuowana centralnie między Babilonem, Ekbataną i Persepolis. Dariusz Wielki wystawił w niej inną okazałą rezydencję.

Władzę po Dariuszu przejął jego syn Kserkses; to najwyraźniej on w biblijnej Księdze Estery jest nazwany Achaswerusem. Czytamy, że „panował od Indii aż do Etiopii nad stu dwudziestu siedmiu prowincjami”, zasiadając „na swoim tronie królewskim na zamku w Suzie”. Właśnie tam Achaswerus uczynił młodą i piękną Esterę swą królewską małżonką (Estery 1:1, 2, Bw; 2:17). W muzeum w Luwrze można obejrzeć bogato zdobioną głowicę kolumny, mającą kształt byka i pochodzącą z owego pałacu. Są tam również uderzające przepychem dekoracje ścienne, które ukazują dumnych łuczników perskich i różne zwierzęta. Flakony z alabastru, biżuteria i inne przedmioty znalezione w Suzie potwierdzają prawdziwość biblijnej relacji o panującym tam luksusie oraz o licznych zabiegach upiększających, którym była poddana Estera (Estery 1:7; 2:9, 12, 13).

Wśród Greków, którzy byli zawziętymi wrogami Kserksesa, krążyły opowieści, że król Persji ma trudności małżeńskie i daje się kierować swym dworzanom. Choć trzeba się tu liczyć z mylną oceną faktów i przeinaczaniem ich, to takie pogłoski mogą być echem wydarzeń opisanych w Biblii, gdzie czytamy o odwołaniu krnąbrnej Waszti i zastąpieniu jej przez Esterę, której kuzyn Mardocheusz piastował potem wysoki urząd w państwie perskim (Estery 1:12, 19; 2:17; 10:3).

OKAZANIE PRZYCHYLNOŚCI CZCICIELOM JEHOWY

W 468 roku p.n.e., wiele lat po uwolnieniu Żydów przez Cyrusa, następca Kserksesa, król Artakserkses (zwany Długorękim), upoważnił kapłana Ezdrasza mieszkającego w dalszym ciągu w Babilonie, by wrócił do Jeruzalem i krzewił tam czyste wielbienie Jehowy. Razem z Ezdraszem wyruszyło około 1500 mężczyzn z rodzinami — w sumie jakieś 6000 osób — niosąc ze sobą hojny datek na potrzeby świątyni Jehowy (Ezdr. 7:1, 6, 11-26).

W tym samym pałacu w Suzie w 20 roku swego panowania, czyli w 455 roku p.n.e., Artakserkses przychylił się do prośby Nehemiasza i wysłał go z powrotem do Jeruzalem, żeby odbudował miasto i jego mury. Wydarzenie to oznaczało początek „siedemdziesięciu tygodni” lat z proroctwa Daniela, które wskazywało na pojawienie się Jezusa jako „Mesjasza Wodza” dokładnie w 29 roku n.e. (Dan. 9:24, 25; Nehem. 1:1; 2:1-9).a

Na Elefantynie, wyspie leżącej na Nilu, znaleziono dokumenty papirusowe w języku aramejskim. Świadczą one o tym, jak dokładnie Ezdrasz i Nehemiasz opisali stosunki panujące za rządów perskich oraz przytoczyli fragmenty ówczesnej korespondencji urzędowej. Profesor G. Ernest Wright oznajmia w książce pt. Biblical Archeology (Archeologia biblijna): „Widać, że aramejszczyzna Ezdrasza pochodzi właśnie z tamtego okresu, a pisma urzędowe są zredagowane w stylu, który zwykliśmy kojarzyć z reżimem perskim”. Jeden z tych dokumentów zawiera rozkaz władcy perskiego w sprawie obchodzenia Paschy przez kolonię żydowską w Egipcie.

MEDO-PERSJA POWALONA PRZEZ GRECJĘ

Medo-Persję przedstawiał w widzeniu Daniela dwurożny baran. Następnie prorok ujrzał coś, co się spełniło 200 lat później: „Samiec z kóz nadciągał od zachodu”, poruszając się tak szybko, że „nie dotykał ziemi”. Rozpędzony kozioł „powalił barana i złamał jego dwa rogi i okazało się, że baran nie miał mocy, aby mu się oprzeć” (Dan. 8:5-7). Czy z historii wynika, że Medo-Persję istotnie spotkał taki los?

Tak. W 334 roku p.n.e. z Grecji, a więc z zachodu, wyruszył Aleksander Wielki. Z szybkością symbolicznego kozła przemierzył Azję, raz po raz odnosząc zwycięstwa nad Persami. Wreszcie w 331 roku p.n.e. rozbił milionową armię perską pod Gaugamelą. Wódz Persów, Dariusz III uciekł, a później został zamordowany przez byłych przyjaciół. Czwarta potęga światowa upadła, jej rogi zostały złamane, a imperium Aleksandra stało się piątym wielkim mocarstwem światowym w dziejach biblijnych. Artykuł na jego temat ukaże się w Strażnicy nr 14, z 15 lipca 1988 roku.

Medo-perskie mocarstwo światowe istniało niewiele dłużej niż 200 lat — od pamiętnej nocy w 538 roku p.n.e., gdy zdobyło Babilon, do momentu, gdy pokonał je Aleksander. Mniej więcej taki sam okres dzieli nas od Wielkiej Rewolucji Francuskiej czy od utworzenia Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. W ciągu tak stosunkowo krótkiego czasu Medowie i Persowie bezwiednie brali udział w urzeczywistnianiu się zamierzeń Jehowy Boga i Jego nieomylnych proroctw.

[Przypis]

[Mapa i ilustracja na stronie 27]

[Patrz publikacja]

Imperium medo-perskie

INDIE

Ekbatana

Suza

Persepolis

Babilon

Jeruzalem

EGIPT

[Ilustracja]

Ruiny Persepolis, oficjalnej stolicy Persji

[Ilustracja na stronie 30]

Grobowiec Cyrusa w Iranie