ARTAKSERKSES

Imię lub tytuł odnoszący się w Biblii do dwóch królów perskich.

1. Władca Persji, który polecił wstrzymać budowę świątyni Jehowy w Jerozolimie (Ezd 4:7-24). Pomiędzy Cyrusem Wielkim, który zezwolił Żydom wrócić do Jerozolimy (537 p.n.e.), a Dariuszem Wielkim, który w 520 r. p.n.e. uchylił zakaz wznoszenia świątyni, panowało najprawdopodobniej trzech królów: Kambyzes II, jego brat Bardija (lub może mag znany jako Gaumata, który podobno podawał się za Bardiję i rządził przez siedem miesięcy) oraz Nidintu-Bel (pokonany i zabity przez Dariusza zaledwie po dwóch miesiącach). Kambyzes to niewątpliwie „Aswerus” wspomniany w Ezdrasza 4:6, do którego przeciwnicy odbudowy świątyni skierowali pierwszy protest. A zatem „Artakserkses” wymieniony po raz pierwszy w Ezdrasza 4:7 to Bardija albo Gaumata, którego panowanie trwało jedynie siedem miesięcy (522 p.n.e.).

Do tego króla perskiego wystosowali list przeciwko Żydom mieszkańcy miast Samarii (Ezd 4:7). W tym czasie Żydzi byli pilnie zajęci budową świątyni (Ezd 4:1-3). Dla osiągnięcia swego celu wrogowie uciekli się do kłamstw, oświadczając, że Żydzi odbudowują Jerozolimę wraz z murami miejskimi (Ezd 4:11-16). Na skutek tych fałszywych oskarżeń „praca nad domem Bożym w Jerozolimie” została wstrzymana (Ezd 4:24).

2. Artakserkses I Makrocheir (Długoręki), syn Kserksesa I, to król wymieniony w Ezdrasza 7:1-28 i Nehemiasza 2:1-18; 13:6. Chociaż większość opracowań podaje, że wstąpił na tron w 465 r. p.n.e., istnieją ważkie powody, by uznać, iż stało się to w r. 475 (zob. PERSJA, PERSOWIE [Rządy Kserksesa i Artakserksesa]).

Artakserkses I zezwolił kapłanowi Ezdraszowi, a także Nehemiaszowi na odbycie podróży do Jerozolimy (Ezd 7:1-7; Neh 2:1, 7, 8). Według starożytnych historyków był na ogół życzliwy i hojny. Znajduje to potwierdzenie w wydarzeniach z siódmego roku jego panowania (468 p.n.e.), gdy ‛spełnił każde życzenie’ Ezdrasza i przyznał mu dekretem złoto, srebro i naczynia do użytku świątynnego oraz prowiant w postaci pszenicy, wina, oliwy i soli (Ezd 7:6, 12-23; 8:25-27). Ten szczodry dar może wyjaśniać, dlaczego w Ezdrasza 6:14 wymieniono Artakserksesa wraz z Cyrusem i Dariuszem wśród władców, których rozporządzenia przyczyniły się do ‛zbudowania i dokończenia’ świątyni, choć w zasadzie odbudowano ją 47 lat wcześniej, w 515 r. p.n.e. Dekret królewski nawet upoważnił Ezdrasza do wyznaczenia sędziów i urzędników sądowych, mających nauczać prawa Bożego (i królewskiego), a w razie potrzeby karać śmiercią tych, którzy by je łamali (Ezd 7:25, 26).

W 20 roku swego panowania (455 p.n.e.) Artakserkses I zezwolił Nehemiaszowi wrócić do Jerozolimy i odbudować jej mury i bramy (Neh 2:1-8). Ponieważ według Daniela 9:25 wydarzenie to miało związek z czasem pojawienia się Mesjasza, 20 rok panowania Artakserksesa jest bardzo ważną datą.

W Nehemiasza 13:6 wspomniano, że „w trzydziestym drugim roku Artakserksesa”, tzn. 443 r. p.n.e., Nehemiasz na jakiś czas powrócił na dwór królewski.