Diospa munayninta ruwananchikpaq huñunakuypi yanapawaqninchik qillqapa sapaq yachachikuyninkuna
5-11 SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 1 REYES 9, 10
“Jehova Diostayá hatunchasun yachayniyuq kasqanrayku”
w99-S 1/7 pag. 30 § 6
Visitasqanqa allinpaqmi karqa
Saba nacionniyuq reinaqa Salomonman visitaspanmi ‘sasa tapukuykunawan’ chayarurqa (1 Reyes 10:1). ‘Sasa tapukuykunawan’ nisqanqa hebreo rimaypiqa ninmantaqmi “watuchikunawan” nispapas. Chaywanqa manam yanqakunamanta tapusqantachu nichkanchik. ¿Imanasqa? Salmos 49:4 nisqanpipas chay rimayllatam servichikun huchamanta, wañuymanta hinaspa ancha allin asuntokunamanta rimaspan. Hinaptinqa reinaqa Salomonwanqa parlarqa sasa yachachikuykunamantam. Bibliapipas kaynatam nin: “Salomonpa kasqanman yaykuykuspanmi imapas yachay munasqanta tapukurqa. Salomonñataqmi lliw tapukusqanmanta willarqa. Salomonpaqqa manam ima tapukusqanpas llumpay sasaqa karqachu. Tukuy imamantamá yachachirqa”, nispa (1 Reyes 10:2b, 3).
w99-S 1/11 pag. 20 § 6
Ancha qukuykuq kaymanta
Salomonpa nisqanta uyarispanmi Saba nacionniyuq reinaqa admirasqallaña humillakuspan kaynata nirqa: “¡Mayna kusisqam yachaynikita sapa punchaw uyariq runaykikunaqa!”, nispa (1 Reyes 10:4-8). Chayna nisqanwanqa manamá nichkarqachu paykuna apu hina kawsakusqankumantachu, aswanqa Jehova Dios Salomonman yachayta qusqanrayku yachayniyuq kasqanmantam. Saba nacionpa reinanqa anchatam chanincharqa Salomonman Jehova Dios yachay qusqantaqa, chaynam ñuqanchikpas kunan tiempopas pay hina Jehova Diosmanta hinaspa Jesucristomanta yachasqanchikkunata anchata chaninchananchik.
w99-S 1/7 pag. 30
Visitasqanqa allinpaqmi karqa
Saba nacionniyuq reinaqa Salomonpa yachayninta hinaspa kapuqniyuq kasqanta qawaspanmi admirakuywan “mana ima niytapas atirqachu” (1 Reyes 10:4, 5). Yachaysapa runakunapas ninkum “yaqapaschá desmayarurqa” nispanku. Imaynaña kaptinpas ichaqa yachanchikmi Salomonpa yachayninta qawaspan reina admirakusqanta, chaymi Salomonpa runankunata nirqa “qamkunaqa mayna kusisqam kankichik Salomonpa yachayninta uyarispaykichik”, nispa. Hinaspam Jehova Diostapas alabarqa Salomonta rey kananpaq churasqanmanta. Chay reinaqa Salomonmanmi achka qullqipa chanin regalokunata qurqa, qurqataqmi quritapas chayqa karqa 40 millones dolar qullqipa chaninmi. Kamachiq Salomonpas Saba nacionta kamachiq warmimanmi “tukuy ima munasqanta hinaspa mañakusqanta qurqa” (1 Reyes 10:6-13).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w08-S 1/11 pag. 22 § 4-6
¿Yacharqankichu?
¿Hayka quri-qullqiyuqtaq rey Salomonqa karqa?
Bibliapa nisqanman hinaqa Tiro nacionpi Hiram sutiyuq kamachiqmi Salomonman apachirqa 4.000 kilo masnin qurita. Saba nacionta kamachiq warmipas yaqa chaynatataqmi qurqa. Salomonpa runankunapas 14.000 kilo quritam apamurqaku. Bibliapipas ninmi Salomonqa ‘sapa wata 22.777 kilo qurita chaskisqanmanta’ (1 Reyes 9:14, 28; 10:10, 14). ¿Ciertochu chayqa karqa? Chaymanta yachaykunapaqyá chay tiempopi kamachiqkunamanta rimaykusun.
Yachaysapa runakunam tarirurqaku ñawpaq tiempopi qillqasqankuta. Chaypis nichkan faraon Tutmosis III Amon-Ra templopaq 12.000 kilo quri qusqanmanta, chaymantapas yaqa 2.800 wata ñawpaqtaraqmi Tiglat-pileser III chaskirqa Tiromanta 4.000 kilo qurita, yaqa chaynatataqsi Sargon II nisqanpas qusqa Babilonia nacionman ofrendata hina taytachankunapaq. Macedonia nacionpi Filipo II nisqanpas sapa watas minamanta hurquq 25.000 kilo qurita.
Churin Alejandro Magnopas persa de Susa llaqtata munaychakuspansi huñurusqa 1.000 tonelada qurita, Persa nacionta munaychakuspanñataqmi huñururqa 6.000 tonelada qurita. Kaywanmi yachanchik Salomonpas achka quri-qullqiyuq kasqanta.
12-18 SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 1 REYES 11, 12
“Allintayá tantiay piwan casarakunaykipaq”
“¿Jehova Dioswanchu kachkanchik?”
7 Salomonpa ima ruwasqankunatayá yuyarisun. Payqa musullaraq kachkaspanmi Diospa yanapakuyninta maskarqa. Chaymi Diosqa yachayta qurqa, hinaspapas Jerusalenpi templota hatarichinanpaqmi kamachirqa. Chayna kaptinpas Salomonqa mana allinta ruwaspanmi Dioswanqa manaña kuyachikurqachu (1 Rey. 3:12; 11:1, 2). Diospa kamachikuyninpiqa nirqam llaqtanpi kamachiqkunaqa mana achka warmiyuq kanankumanta, chaynapi Diosmanta mana karunchakunankupaq (Deut. 17:17). Chayna nisqanta mana kasukuspanmi Salomonqa 700 warmikunawan casarakurqa, paypaqa karqataqmi 300 sapaq warminkunapas (1 Rey. 11:3). Paykunaqa yaqa llapanmi taytacha-mamacha yupaychaq huklaw nacionniyuq warmikuna karqaku. Paykunawan casarakuruspanmi Salomonqa mana kasukurqachu huklaw nacionniyuq warmikunawan mana casarakunankupaq Diospa kamachisqantaqa (Deut. 7:3, 4).
¿Imaynatam sunqunchikta waqaychachwan?
6 Satanasqa llumpay kikillanpaq munaqmi hinaspa Diospa nisqankunatapas mana kasukuqmi. Satanasqa munanmi pay hina piensananchikta utaq paypa ruwasqanman hina ruwananchikta. Chaypaqqa tukuytam ruwan, chaymi pantarachisqan runakunata muyuriqninchikman churan (1 Juan 5:19). Payqa munanmi paykunawan hukllawakunanchikta chaynapi allin kawsakuyninchikta chinkachinanpaq (1 Cor. 15:33). Chaytapunim ruwarqa kamachikuq Salomonwan. Payqa casarakurqa Jehova Diospi mana iñiq warmikunawanmi. Chay warmikunam pisi-pisimanta ‘Salomonpa sunqunta’ karuncharachirqaku Jehova Diosmanta (1 Rey. 11:3).
“¿Jehova Dioswanchu kachkanchik?”
9 ¿Imaynataq Jehova Diosqa tarikurqa Salomonpa ruwasqankunawan? Bibliam nin: ‘Chaymi Salomonpaq tayta Dios piñakururqa paymanta sunqun karunchakusqanrayku. [...] Tayta Diosqa iskay kutitam payman rikurirqa, hinaspam kaynata kamachirqa: Amam huk dioskunataqa yupaychankichu nitaqmi qatinkichu, nispa. Ichaqa manam tayta Diospa kamachisqanta kasukurqachu’, nispa. Arí, mana kasukusqanraykum Diosqa manaña yanaparqachu nitaq ima ruwasqantapas chaskirqañachu. Chaymantapas Israel llaqta iskayman rakikuruptinmi Salomonpa mirayninqa manaña lliw Israel nacionpichu kamachirqa, unay watakunataqmi mirayninpas ñakarichisqa karqa (1 Rey. 11:9-13).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
Atinmanmi karqa Diospa kuyasqan kaytaqa
Reoboamqa Israel runakuna contranpi hatariptinmi tropankunata huñururqa. Jehova Diosñataqmi Semaiaswan nichirqa: ‘Ama riychikchu nitaq Israelpa mirayninkunamanta aylluykichikkunawanpas peleaychikchu, sapakama wasikichikman kutikuychik, kayqa ñuqapa tantiasqaymi’, nispa (1 Rey. 12:21-24).
Reoboamqa Israel runakunatam nirqa “fierro puntayuq azotewanraq” maqananmanta. Ichaqa Jehova Diospa nisqanta kasukuspanqa pinqaypichiki kanman karqa. Chaywanqa, ¡maynataya hukmanyarqa! (Tupachiy 2 Cronicas 13:7). Chaywanpas Reoboamqa runankunawan kuskam “Diospa nisqanta kasukuspanku sapakama wasinkuman ripukurqaku”.
¿Imatam yachachwan? Hukkuna asikuwaptinchikpas Jehova Diosta kasukuy ancha allin kasqantam. Chayta ruwaspaqa Jehova Diospa bendecisqanmi hinaspa ancha kuyasqanmi kasunchik (Deut. 28:2).
Chaytam Reoboampas ruwarqa, Jehova Diosta kasukuspanmi contranpi kaq Israel runakunawanqa manaña pelearqachu. Aswanqa Juda hinaspa Benjamin ayllukunapa kasqanku lawpim wakin llaqtakunapa pirqanta allichachirqa hinaspa musuq llaqtakunata rikurichirqa (2 Cron. 11:5-12). Chaykunamantapas allinqa karqa qallariypi Jehova Diosta kasukusqanmi. Chunka ayllupi Jeroboampa kamachisqan wakin runakunam ichaqa taytacha-mamachataña yupaychayta qallaykurqaku, chaymi achka Israel runakuna Jerusalenman riqku Jehova Diosta hinalla yupaychanankupaq (2 Cron. 11:16, 17). Diosta kasukusqanraykum achka Israel runakuna Reoboampa kamachisqantaqa allinpaq hapirqaku.
19-25 SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 1 REYES 13, 14
“Kapuqllanchikwanyá kusisqa kasun hinaspa riqsikusun imayna kasqanchikta”
w08 15/8 pag. 12 § 4
Diosninchiktayá kasukusunchik sunqunchikpi mana iskayrayaspa
4 Chaymantam rey Jeroboanqa profetata kaynata nin: “Wasiymanyá hakuchik mikuykamunaykipaq chaypim regalota qumusqayki”, nispa (1 Rey. 13:7). ¿Imatam payqa ruwanan? ¿Kasukunanchu contranpi rimachkaspanpas? (Sal. 119:113). ¿Icha qipanchananchu rey wanakuchkaq hina kaptinpas? Jeroboanqa achka kapuqniyuqmi amistadninkunaman imakunatapas qunanpaqqa. Sichu Diospa profetan sunqunpi munan kapuqniyuq kayta, reypa munachisqantaqa munapayanqachá. Jehova Diosmi ichaqa profetata kaynata kamachirqa: “Amam mikunkichu nitaq yakutapas tomankichu amataqmi risqayki ñannintaqa kutimunkichu”, nispa. Chaymi profetaqa rey Jeroboanta nirqa: “Parten palacioykitaña quwaptikipas manam riymanchu qanwanqa nitaqmi mikuymanchu nitaqmi yakutapas tomaymanchu kay sitiopiqa”, nispa. Hinaptinmi profetaqa huk ñannintaña betel llaqtamanta kutikurqa (1 Rey. 13:8-10). ¿Imatam profetapa ruwasqan kasukuymanta yachachiwanchik? (Rom. 15:4).
w08 15/8 pag. 14 § 15
Diosninchiktayá kasukusunchik sunqunchikpi mana iskayrayaspa
15 ¿Imatawanmi yachanchik Juda llaqtamanta kaq profetapa mana kasukusqanmanta? Proverbios 3:5 nin: “[Jehova] Diosllapiyá confiakuy tukuy sunquykiwanqa. Amayá confiakuychu kikikipa entiendesqallaykipiqa”, nispa. Judamanta profeta chay tiempokama hina Jehova Diospi confiananmantaqa, kikinpa piensasqallanpiñam confiayta qallaykurqa. Mana kasukusqanraykum wañururqa hinaspa Diospa favornintapas chinkarachirqa. Kaymi yachachiwanchik, Jehova Diosta kasukuspa chaynataq payllapi confiaspa servinamanta.
w08 15/8 pag. 13 § 10
Diosninchiktayá kasukusunchik sunqunchikpi mana iskayrayaspa
10 Judamanta profetaqa cuentatam qukunman karqa yuyaq profeta engañasqanmantaqa. Tapukunmanmi karqa: “Jehova Dios musuq kamachikuyta quwananpaq kaptinqa, ¿imanasqataq huk angeltaqa kamachinman karqa huk runawan willawananpaq?”, nispa. Chaymantapas, mañakunmanchá karqa Jehova Diosta chayna kasqanmanta entiendechinanpaq, ichaqa Diospa palabranqa manam ninchu chayna ruwasqanmantaqa. Aswanmi nin, yuyaq profetawan “kutispa mikumurqa hinaspa yakutapas tomarqa”, nispa. Jehova Diosqa manam allintachu qawarqa chay ruwasqantaqa. Chaymi Juda llaqtanman kutichkaptin huk leonwan tuparurqa hinaptinmi wañurachirqa. ¡Mana allinpimá tukururqa profeta hina llamkayninqa! (1 Rey. 13:19-25).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
Diosqa runapa allin kaynintam maskan
Ichaqa, 1 Reyes 14:13 nisqanqa astawanmi yachachiwanchik Jehova Diospa sumaq kayninmanta hinaspa ñuqanchikpa allin kayninchikta maskasqanmantapas. Kay textoqa ninmi Abiaspi allin kaqta ‘tarirusqanmanta’. Jehova Diosqa Abiaspa sunqunta qawaspanchá sumaq kayninta tarirurqa. Huk runapa nisqanman hinaqa, Abiasqa ‘rumikunapa chawpinpi perlas hinam’ familianpiqa karqa. Jehova Diosqa chanincharqam Abiaspa sumaq kaynintaqa, chayraykum llakipayaspan allin pampasqa kananpaq nirqa.
26 SEPTIEMBRE–2 OCTUBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 1 REYES 15, 16
“¿Asa sutiyuq runa hinachu mana manchakuq kanki?”
“Pagoykichiktaqa chaskinkichikmi”
Israelwan Juda nacion iskayman rakikurusqanmanta 20 wataña pasaruptinmi, Juda nacionpi kaqkunaqa taytacha-mamachakunata yupaychayman wichiykurqaku. Cristianokunapa tiemponmanta ñawpaqtaraqmi, 977 watapi Asa rey kaspan kamachikuyta qallaykuptinqa palaciopi kaqkunapas Canaan nacionpa taytacha-mamachankunataña yupaycharqaku. Bibliapim ichaqa willawanchik rey Asapa imakuna ruwasqanmanta, ninmi: “Rey Asam allinta ruwarqa yupaychasqan tayta Diospa munasqanman hina. Tuñirachirqam huklaw nacionniyuq runakunapa taytachankupa altarninkunatapas chaynataq muqukunapi kaq capillakunatapas. Adorananku rumi pilarkunatapas pakiparuspam qurururqataq Asera sutiyuq mamachakunatapas”, nispa (2 Cro. 14:2, 3). Chaymantapas, ‘nacionmantam qarimasillanwan kakuqkunata wischurqa’, paykunaqa diosninkuta yupaychaspankum qarimasillankuwan kakuqku. Rey Asaqa manataqmi taytacha-mamachakunallatachu chinkachirqa, aswanqa llaqtapi runakunatam kamachirqa “abuelonkupa yupaychasqan tayta Diosta maskaspa yachachikuyninkunatapas hinaspa kamachisqankunatapas kasukunankupaq” (1 Rey. 15:12, 13; 2 Cro. 14:4).
Tukuy sunqunchikwan Jehova Diosta yupaychasunchik
7 ¿Imaynatam yachachwan tukuy sunqunchikwan Jehova Diosta yupaychasqanchikta? Chayta yachanapaqqa kaynatam tapukunanchik: “¿Kasukunichu Jehova Diosta sasa kaptinpas? ¿Yanapakunichu Diospa llaqtan chuya kananpaq?”, nispa. Asaqa mana manchakuqmi kanan karqa abuelanta reina kayninmanta hurqunanpaqqa. Wakinpiqa Asa sutiyuq runa hina mana manchakuqmi kananchik. ¿Imatam ruwachwan ayllunchik utaq amistadninchik huchallikuruptin hinaspa mana wanakusqanrayku Diospa llaqtanmanta qarqusqa kaptin? ¿Kallpanchakusunchu paywan mana imaniraqllatapas rimananchikpaq? ¿Imata ruwanapaqmi sunqunchik tanqawasun?
it-1-S pag. 222 § 5
Asa sutiyuq kamachiqmanta
Asa sutiyuq kamachiqqa wakinpi pantachkaspanpas Diosman sunqu runam karqa, manataqmi taytacha-mamachakunataqa yupaychaqchu, chaymi Juda nacionpi allin kamachiqkunamanta huknin karqa (2Cr 15:17). Payqa tawa chunka hukniyuq watam Juda nacionpi kamachirqa, chaykamaqa Israel nacionpiqa pusaq kamachiqkunañam kamachirqaku, paykunam karqa: Jeroboan, Nadab, Baasa, Elah, Zimri, Omri, Tibni hinaspa Acab (1Re 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29). Asa wañukuptinñataqmi churin Josafatña kamachirqa (1Re 15:24).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w98-S 15/9 pag. 21 § 8
¿Ciertochu kan Dios?
Yachaykusunyá Jerico llaqtata kaqmanta ruwaq runa imayna castigasqa kasqanmanta hinaspa imayna chay cumplikusqanmanta. Chaymantam Josuey 6:26 kaynata nin: “Jehova Diospa ñakasqanyá kachun kay Jerico llaqtata hatarichiq runaqa. Paypa piwi churinmi wañunqa kay llaqtapa cimientonkunata churaptinqa. Punkunkunata churaptinñataqmi ñuñupaqwa churin wañunqa”, nispa. Chayqa cumplikurqa pichqa pachak wata qipatam. Chaytam nichkan 1 Reyes 16:34 chaypim nin: “Acabpa kamachisqan watapim Betel llaqtamanta Hiel sutiyuq runa Jerico llaqtata kaqmanta hatarichirqa. Cimientonta churachiptinmi piwi churin Abiram wañururqa. Llaqtapa punkunta churachiptinñataqmi sullka kaq churin Segub wañururqa. Chaynaqa karqa Nunpa churin Josueywan Jehova Diospa willachisqanman hinam”, nispa. Jehova Diosninchikmá chay profeciataqa willasqanman hina cumplichirqa.
3-9 OCTUBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 1 REYES 17, 18
“¿Haykapikamataq iskayrayankichik pi chiqap Dios kasqanmanta?”
Jehova Diospi hapipakuspayá allinta tantiasunchik
6 Israel runakunaqa prometesqa allpapiña kawsachkaspankum, tantiakunanku karqa Jehova Diosta yupaychanankupaq utaq huk dioskunata yupaychanankupaq (qaway Josuey 24:15). Israel llaqtapi punta apaqkunaqa mana allintam tantiaqku. Jehova Diosta yupaychanankumantaqa taytacha-mamachakunatam yupaychayta qallaykurqaku (Juec. 2:3, 11-23). Eliaspa tiemponpipas Israel runakunaqa tantianankum karqa Jehova Diosta utaq Baal taytachata yupaychanankupaq (1 Rey. 18:21). Ichapas nichwan chayqa mana sasa tantiay kasqanta, Jehova Diosta yupaychay imamantapas aswan allin kasqanrayku. Manamá pipas mana kawsaq diostaqa yupaychanmanchu. Ichaqa Israel runakunaqa iskayrayaspankum sasachakurqaku. Eliasqa yachaywan rimaspanmi paykunata kallpancharqa Jehova Diosta yupaychanankupaq.
Diosllata yupaychanankupaqmi kallpancharqa
15 Chayna asipayasqanta uyarispankum Baalpa sacerdotenkunaqa loco hinaña ‘astawanraq qaparirqaku’ hinaspam costumbrenkuman hina espadakunawan chaynataq lanzakunawan yawarninkupas suturinankama cuerponkuta kuchukurqaku. Chaykunatam yanqapaq ruwarqaku “manam ima vozllatapas uyarirqakuchu, manataqmi pipas contestamurqachu nitaqmi pipas atiendemurqachu” (1 Rey. 18:28, 29). Baalqa manam karqachu, chaytaqa satanasmi servichikurqa runakunata Jehova Diosmanta karunchananpaq. Imaynam ñawpa tiempopipas pinqaypi qiparqaku chaynam kay tiempopipas pinqaypi qipanqaku Jehova Diosta mana yupaychaqkunaqa (leey Salmos 25:3; 115:4-8).
Diosllata yupaychanankupaqmi kallpancharqa
18 Jehova Diosta Elias mañakuyta qallaykuptinqa wakinqa iskayrayarqakupaschá Jehova Diospas Baal hina mana cheqap dios kasqanmanta. Ichaqa chayllam cuentata qukurqaku pim cheqap Dios kasqanmanta, bibliam nin: “Tayta Diospa ninan wichiykamuspan bueyesta, yantata chaynataq rumikunatapas chinkarachirqa, chakirachirqataqmi yarqapi yakutapas”, nispa (1 Rey. 18:38). ¡Chayqa mayna admirakuypaqmi karqa! ¿Ima nirqakutaq chaypi kaq runakunaqa?
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w08-S 1/4 pag. 19, recuadro
Jehova Diospi hapipakuspanmi qawan-qawanlla karqa
¿Hayka watataq mana paramurqachu?
Eliasmi rey Acabta nirqa mana para kananmanta, chaymanta ‘kimsa wata’ pasaruptinñataqmi nirqa para kananmanta (1 Reyes 18:1). Nisqanmanta qipallamanmi Jehova Diosqa parachimurqa. Wakin runakunaqa yaqapaschá piensarqaku kimsa wata utaq menospas mana para kasqanta. Jesuswan Santiagoñataqmi nirqa ‘kimsa wata parten mana para kasqanmanta’ (Lucas 4:25; Santiago 5:17). Chaywanqa nichwanchu ¿bibliapa nisqankuna mana tupasqanta?
Manam, Israel runakunapa tiemponpiqa yaqa suqta killam wakinpiqa mana paraqchu. Eliasqa suqta killa mana para kasqan qipatañam Acabmanqa mana para kananmanta willarqa. Chaynaqa Elias paramunqañam niptinqa kimsa wata partenñam mana para karqachu. Chay tiempopitaqmi Israel runakuna hinaspa Baalta yupaychaqkuna huñunakurqaku Carmelo urqupi.
Elias rey Acabman mana para kananmanta willasqan tiempopiqa runakunam piensarqaku Baal taytachanku parachimunanmanta. Yaqapaschá achka killakunaña mana paramusqanrayku runakunaqa tapukurqaku: “¿Maypitaq Baal taytachanchikqa, imaynanpitaq mana parachimunchu?”, nispanku. Eliasmi nirqa ‘kay watakunaqa manam paramunqachu nitaqmi sullallapas sullamunqachu’ nispa. Chayna nisqanqa Baal taytachata yupaychaqkunataqa maynatachá hukmanyachirqa (1 Reyes 17:1).
10-16 OCTUBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 1 REYES 19, 20
“Jehova Diosqa tukuy imapim yanapawanchik”
Sasachakuypi kaspanchikqa Jehova Diospiyá hapipakusun
5 (Qaway 1 Reyes 19:1-4). Jezabel wañurachinanpaq maskaptinmi Eliasqa llumpa-llumpayta mancharikurqa. Chayraykum Beerseba lawman ayqikurqa. Llumpay hukmanyasqa kasqanraykum wañuyllataña munarqa. ¿Imaynanpitaq chayna tarikurqa? Ñuqanchik hina llakikuq hinaspa hukmanyaq kasqanraykum (Sant. 5:17). Chaynaqa tarikurqataqchá pisipasqa kasqanrayku, Jehova Diosta yupaychanankupaq tukuy ima ruwasqanta yanqa kasqanpaq hapisqanrayku. Hinaspa Israel runakuna Diosman mana kutirikusqankurayku, chaymantapas sapallanña Jehova Diosta yupaychaq kasqanpaq hapikusqanrayku (1 Rey. 18:3, 4, 13; 19:10, 14). Yaqapaschá tapukuchwan imanasqa chayna tarikusqanmanta, ichaqa Jehova Diosmi allinta yacharqa imaynanpi chayna tarikusqanta.
Jehova Diosmi consuelarqa
13 Jehova Diosqa, ¿imaynaraq sientekurqa kuyasqa serviqnin retamapa sikinpi tiyaykuspan wañuchinanpaqña mañakuptin? Jehova Diosqa llakikuywanchá qawarqa. Elias puñuruptinmi Jehova Diosqa angelninta kacharqa, angelñataqmi sumaqllata rikcharichispan nirqa: ‘Hatariykuspayá mikuy’, nispa. Elias hatariptinmi angelñataq qurqa sansapa hawanpi ruwasqa tortillata chaynataq aysakupi yakuta. Eliasñataqmi mikuruspan kaqmanta puñuykurqa. Llumpay hukmanyasqa kasqanwanmi mana imatapas rimarispa siriykurqa. Angelqa kaqmanta rikcharichispanmi nirqa: ‘Hatariykuspayá mikuy’, nispa. Yaqapaschá achikyaqlawtaña chaynata rikcharichirqa, chaymantapas nirqam: “Llumpay karuraqmi rinaykiqa kachkan”, nispa (1 Rey. 19:5-7).
Jehova Diosmi consuelarqa
21 Ichaqa Jehova Diosqa manam wayrapichu, terremotopichu nitaq ninapichu karqa. Eliasqa yacharqam Jehova Diosqa Baal taytachamantaqa tukuy atiyniyuq kasqanta. Baalta yupaychaqkunam niqku pay parachimuq kasqanta. Jehova Diosmi ichaqa wayratapas paratapas atiyninwan unancharqa. Cielopas paypaqqa manam hatunchu (1 Rey. 8:27). Ichaqa, ¿imaynatam tukuy chaykunaqa Eliasta kallpancharqa? Yachamusqanchikman hinam payqa manchakuywan tarikurqa. Kunanqa cuentatam qukurun tukuy atiyniyuq Jehova Dios paywan kasqanmanta. Ichaqa, ¿hinallaraqchu manchakunqa rey Acabtawan Jezabelta? (Leey Salmos 118:6).
Jehova Diosmi consuelarqa
22 Lenguachkaq nina pasaruptinmi hawkayayña karqa. Hinaptinmi angelqa Eliasta kaqmanta sumaqllata tapurqa: “¿Imatataq kaypi ruwachkanki?”, nispa. Chaymi Eliasqa kaqmanta willakurqa imayna sientekusqanmanta. Manañam llumpay hukmanyasqañachu tarikurqa, ichaqa sumaqllata chayna tapusqanwanmi astawanraq kallpanchaykurqa, Jehova Diosqa qawachirqam Eliasta ancha valorasqanta. ¿Imaynatam chayta qawachirqa? Willarqam Israelpi Baal yupaychaqkunata imam pasananmanta. Jehova Diospa chayna tantiasqantaqa manam imapas harkayta atinqachu, chaywanmi Eliasqa cuentata qukun ruwasqankuna mana yanqapaq kasqanmanta. Chaymantapas Jehova Diosqa Eliastam kamachirqa huk ruwaytaraq ruwananpaq (1 Rey. 19:12-17).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w97-S 1/11 pag. 31 § 1
Eliseo hinayá Diosta tukuy sunqunchikwan servisun
Kunan tiempopipas achka iñiqmasinchikkunam tukuy imankuta saqispanku Jehova Diosta servichkanku. Wakinmi saqirqaku chakrankuta, wasinkuta, llamkayninkuta karu llaqtachakunapi Diosmanta willakunankupaq utaq betel wasipi yanapakunankupaq. Wakin iñiqmasinchikkunañataqmi rinku huklaw nacionkunaman huñunakunanchik wasikuna ruwaypi yanapakunankupaq. Paykunaqa humilde kasqankuraykum ima ruwaypipas kusisqa yanapakunku. Paykuna imapiña yanapakusqankuqa Jehova Diospaqqa ancha valorniyuqmi. Jehova Diosninchikqa paypaq tukuy ima ruwasqanchiktaqa manam qunqachu, chaymi bendeciwasunchik (Marcos 10:29, 30).
17-23 OCTUBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 1 REYES 21, 22
“Jehova Diostayá qatipakusun imapipas”
it-2-S pag. 51 § 2
Yupaychasqanchik Jehova Diosmanta
Josueymi huk angelta rikuruspan kaynata nirqa: “¿Ñuqaykuta yanapaqniykuchu kanki, icha chiqniqniykuta yanapaqchu?”, nispa. Hinaptinmi chay angelñataq nirqa: “Manam mayqintapas yanapaqchu hamurqani. Ñuqaqa Jehova Diospa angelninkunata kamachiqmi kani”, nispa (Jos 5:13-15). Profeta Micayapas rey Acabmanwan Jehosafatmanmi kaynata nirqa: “Jehova Diostam trononpi tiyachkaqta rikuruni. Paypa sapa law waqtanpiñataqmi llapallan angelkuna kachkasqa”, nispa. Chaynataqa nirqa Diospa angelninkunamanta rimaspanmi (1Re 22:19-21). Jehova Diospa angelninkunaqa manam querubin hinaspa serafinkunallachu, aswanqa achka grupopi rakisqam kachkan (Isa 6:2, 3; Ge 3:24; Rev 5:11). Chaymi señorninchik Jesucristopas nirqa: ‘Munaspayqa wara-waranqantin angelkunata taytay qumuwananpaqmi kunallan mañakuyman’, nispa (Mt 26:53). Ezequiaspas Jehova Diosta yanapananpaq mañakuspanmi kaynata nirqa: “Israelpa yupaychasqan Jehova Diosnilláy, querubin angelkunapa hawanpi tiyaq Dioslláy”, nispa. Yaqapaschá chaynataqa nirqa Diospa baulninpa hawanpi angelkuna ruwasqankuta qawaspan (Isa 37:16; tupachiy 1Sa 4:4; 2Sa 6:2). Eliseopa yanapaqninpas mancharisqallañam karqa enemigonkunata hamuqta rikuruspan. Chaymi Jehova Dios qawachirqa visionpi wara-waranqantin angelkuna muyuriqnin urqukunata tapaykuchkaqta, rikurqataqmi ‘linwachkaq caballokunatapas hinaspa carretakunatapas’, chay rikusqanwanmi Eliseopa yanapaqninqa hawkaña tarikurqa (2Re 6:15-17).
‘LLapallan qaripa umanqa Cristom’
9 Jehova Diosqa mana hatun tukuqmi. Chayna kasqantam qawachin ancha yachayniyuq kachkaspanpas serviqninkunapa rimarisqankuta uyariykusqanwan (Gen. 18:23, 24, 32). Payqa manam haykapipas serviqninkunapa imapas nisqantaqa yanqapaqqa hapinchu (1 Rey. 22:19-22). Diosqa pantaq kachkaptinchikpas manam saqiruwanchikchu, aswanqa yanapaykuwanchikmi kusisqa kawsakunanchikpaq (Sal. 113:6, 7). Chaymi yupaychaqnin Davidpas nirqa: “Yanapaykuwaqniymá qamqa kapuwanki”, nispa (Sal. 27:9; Heb. 13:6). Davidqa imatapas Diospa yanapakuynillanwan ruwasqantam riqsikurqa (2 Sam. 22:36).
it-2-S pag. 368 § 7
Llullakuymanta
Jehova Diosqa saqinmi llulla yachachikuykuna kanantaqa, chaymi wakin runakunaqa llulla yachachikuykunapi creespanku Jehova Diosmanta yachachikuytaqa manaña uyariyta munankuchu (2Te 2:9-12). Chaynam pasarurqa Israel llaqtata Acab kamachichkaptin. Wakin profetakunaqa llullakuspankum Acabta nirqaku “Ramot-galaadman peleaq rispaykiqa ganankim nispanku”, Micaya sutiyuq Diospa profetanñataqmi nirqa wañunanmanta. Micayapa sueñoyninpi qawasqanman hinamá Jehova Diosqa huk angelta saqirqa Acabpa profetankunata engañananpaq chaynapi paykuna llullakunankupaq. Paykunaqa Acabpa uyariy munasqallantam willakurqaku. Micaya ima pasananmanta nichkaptinpas Acabqa engañasqa kaytam akllakururqa chaymi wañururqa (1Re 22:1-38; 2Cr 18).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
¿Imaynataq sunqumanta wanakuyqa?
4 Acabwan Jezabelqa mana kasukusqankuraykum aylluntin wañuchisqa kananku karqa. Chayta willananpaqmi Jehova Diosqa Eliasta kacharqa. Chaymi Eliaspa nisqanta uyariruspan Acabqa llumpayta llakikuspan humillakurqa (1 Rey. 21:19-29).
5 Chay kutipi kamachiq Acab llumpay llakisqa tarikuspanpas manam sunqumantachu wanakurqa. Payqa manam imatapas ruwarqachu kaqmanta llaqtamasinkuna Diosman kutirikunankupaqqa, hinaspapas hinallam saqirqa Baal taytachata yupaychanankuta. Hinallataqmi mana allinkunatapas ruwarqa.
6 Huk kutipim kamachiq Acab Josafatta valekurqa Siria nacionpa contranpi peleaq riysinanpaq. Josafatqa manaraq richkaspanmi Diospa ima piensasqanta yachaykuyta munaspan Jehova Diospa serviqninwan rimayta munarqa. Kamachiq Acabmi ichaqa mana munaspan kaynata nirqa: ‘Tapunanchikpaqqa kachkanraqmi tayta Diosmanta willakuq, payqa Imlapa churin Micaiasmi, ichaqa chiqninim paytaqa, manam haykapipas allintaqa willawanchu aswanqa mana allinllatam’, nispa. Chaywanpas Diosmanta willakuq Micaiasta qayachimuspankum tapurqaku. Micaiasqa kamachiq Acabtam nirqa mana allinpi tarikunanmanta. Chaynata niykuptin Jehova Diosta pampachaykunanpaq mañakunanmantaqa, Micaiastam carcelman churarachirqa (1 Rey. 22:7-9, 23, 27). Chaywanpas manam librakurqachu Jehova Diospa nisqanmantaqa. Chaymi peleaq risqankupi Acabtaqa wañurachirqaku (1 Rey. 22:34-38).
24-30 OCTUBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 2 REYES 1, 2
“Hukkunata yachachiy yanapakunankupaq”
¿Imaynatam yanapakunankupaq yachachinmanku?
15 Eliseopa ruwasqanqa yachachiwanchiktaqmi ancianokunata respetay ancha allin kasqanta. Diosmanta willakuqkunata Jerico llaqtapi watukusqanku qipatam, Eliaswan Eliseoqa Jordan mayuman rirqaku. Hinaptinmi Eliasqa ‘wichiykachisqan capanta hapispan mayuta waqtarqa, waqtaruptillanmi mayu kicharikuykurqa’, chaymi chaki allpanta chimparurqaku. Risqankuman hinam Eliseoqa sumaqta uyarirqa Eliaspa tukuy ima nisqanta. Eliseoqa manam haykapipas piensarqachu tukuy ima yachasqantaqa. Eliasta “remolino wayrawan” Jehova Dios apakuptinmi, Eliseoqa mayuman kutirqa. Chaypim Eliaspa capanwan mayuta waqtarqa hinaspam nirqa: ‘¿Maypitaq Eliaspa yupaychasqan Diosqa kachkan?’, nispa. Hinaptinmi mayuqa kaqmanta kicharikururqa (2 Rey. 2:8-14).
¿Imaynatam yanapakunankupaq yachachinmanku?
16 Eliaspa chaynataq Eliseopa chay milagro ruwasqankuqa hina kaqllam karqa. Eliseoqa manamá Diosmanta willakuqña kasqanraykuchu piensarqa munasqanman hinaña ruwananmantaqa. Payqa Eliaspa yachachisqanman hinam ruwarqa. Chay ruwasqanwanmi qawachirqa Eliasta respetasqanta. Chaymi Diosmanta wakin willakuqkunapas mana iskayrayarqakuchu Eliseoqa Eliaspa rantinpi akllasqa kasqanmanta (2 Rey. 2:15). Eliseoqa 60 watam Diosmanta willakurqa, hinaspapas Eliasmantaqa achka milagrokunatam ruwarqa. ¿Imatam musukuna kaymanta yachanmanku?
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w05-S 1/8 pag. 9 § 1
2 Reyes qillqapa yachachikuyninkunamanta
2:11. ¿Maymantaq ‘nisyu wayra Eliasta aparurqa’? Manam Jehova Diospa kasqanmanchu nitaq angelkunapa kasqanmanchu (Deuteronomio 4:19; Salmos 11:4; Mateo 6:9; 18:10). Eliasqa huqarikururqa puyukunapa kasqallanmanmi (Salmos 78:26; Mateo 6:26). Paytaqa yaqachusmi rupachkaq carreta puyuntakama huklawman aparurqa, chaypichá unayraq kawsakurqa. Chaytam yachanchik watakuna pasaruptin rey Jehoranman carta qillqamusqanwan (2 Cronicas 21:1, 12-15).
31 OCTUBRE–6 NOVIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | 2 REYES 3, 4
“Kayqaya wawayki”
“Ñuqaqa yachanim hatarimunanta”
7 Bibliapa nisqanman hinaqa, Eliasmanta qipamanmi Eliseo wañukuqta kawsarirachirqa. Sunem llaqtapim yacharqa mana wawayuq warmi, payqa Israel nacionmantam karqa. Kay warmi Eliseota samaykachisqanraykum, Diosqa bendeciykurqa wawan kananpaq. Ichaqa chaymanta qipatam chay wawanqa wañukurqa. Chayraykum mamanqa llumpay llakisqa kachkarqa. Chaymi llakisqa kasqanrayku hinaspa qusanman willaykuspan Eliseota maskaq rirqa, payqa Carmelo muqupim karqa (30 kilometro). Eliseoqa serviqnin Giezitam kamachirqa Sunem llaqtaman puntachkananpaq. Ichaqa manam warmachata kawsarichiytaqa atirqachu. Hinaptinmi warmachapa mamanqa Eliseowan chayarurqaku (2 Rey. 4:8-31).
“Ñuqaqa yachanim hatarimunanta”
8 Eliseoqa wasiman yaykuykuspanmi warmapa waqtanpi Diosta mañakurqa. Hinaptinmi, Jehova Diospa yanapakuyninwan warmachata kawsarirachirqa. Chayta qawaspanmi warmachapa mamanqa anchata kusikurqa (qaway 2 Reyes 4:32-37). Ichapas warmachapa mamanqa Anapa mañakusqanta yuyarirqa, Anaqa qulluq warmim karqa. Wawan Samuelta Diospa carpanman apaspanmi Anaqa nirqa: ‘[Jehova Diosllam] wañuqkunapa kasqanman wischuykunman chaynataq hurqumunmanpas’, nispa (1 Sam. 2:6). Sunem llaqtapi viudapa wawanta hurqumuspanmi utaq kawsarichispanmi, Diosqa wañuqkuna kawsarichiy atisqanta qawachirqa.
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w97-S 10/1 pag. 30 § 8
Sunem llaqtapi runakunaqa kuyakuq hinaspa mana allin ruwaqkunam karqaku
Señorninchik Jesucristoqa yaqachusmi Sunem llaqtayuq warmimanta rimaspan kaynata nirqa: “Pipas Diosmanta willakuq kasqanrayku pitapas chaskiykunqa, hinaspaqa Diosmanta willakuqpa chaskinantam chaskinqa”, nispa (Mateo 10:41). Chay warmitaqa Jehova Diosmi anchata bendecirqa, chaymi achka wataña mana wachakuq kachkaspanpas wachakurqa huk qari wawata. Chaymantapas qanchis wata llaqtanpi muchuy kaptinmi Jehova Diosqa yanapaykurqa. Ñuqanchiktapas Sunem llaqtayuq warmipa ruwasqanqa anchatam kallpanchawanchik iñiqmasinchikkunata yanapananchikpaq, chay ruwasqanchiktaqa Diosninchikqa manam qunqanqachu (2 Reyes 4:13-37; 8:1-6; Hebreos 6:10).