Diospa munayninta ruwananchikpaq huñunakuypi yanapawaqninchik qillqapa sapaq yachachikuyninkuna
2-8 SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | HEBREOS 7, 8
“‘Melquisedec hina wiñaypaq sacerdote’”
it-2-S pag. 359
Melquisedec
Melquisedecqa karqa Salem llaqtapa kamachiqninmi chaynataq “tukuy atiyniyuq Diospa sacerdotenmi” (Ge 14:18, 22). Bibliam riman punta sacerdote kasqanmanta, 1933 wata ñawpaqtam Jesuspa tiemponmanta ñawpaqtaraq Melquisedecqa sacerdote karqa. Salem ninanqa “hawkayay” ninanmi, chay llaqtata Melquisedec kamachisqanraykum apostol Pablo nirqa “hawkayay qukuq kamachiq” nispa. Melquisedec sutiqa “allin ruwayman hina kamachiq” ninanmi (Heb 7:1, 2). Runakunam ninku Jerusalen llaqtaqa Salem llaqtachamanta rikurisqanta. Ninkum Jerusalen suti kananpaqqa salem sutita yapasqankuta, chaymi wakin kutipiqa Jerusalenta sutichanku “Salem” nispa (Sl 76:2).
Quedorlaomerta chaynallataq paywan kaq kamachiqkunata guerrapi ganaramuspan Abrahanqa Save qichwaman chayaramurqa, chay qichwapa huknin sutinmi karqa ‘kamachiqpa qichwan’. Chaypim Melquisedecqa vinotawan mikuyta Abrahanman quykuspan kaynata bendecirqa: ‘Abrahan, kay pacha, hanaq pacha unanchaq Diosyá bendecisunki. Tukuy atiyniyuq Dios yupaychasqa kachun, paymi enemigoykikunata vencechisurqanki’, nispa. Chaymi Abrahanqa achka kamachiqkunata guerrapi ganaramuspa tukuy ima qichumusqanmanta chunka partenta Melquisedecman qurqa (Ge 14:17-20; Heb 7:4).
it-2-S pag. 360 § 4
Melquisedec
¿Imanasqataq ‘mana yachakunchu Melquisedecpa tayta-maman hinaspa mirayninkuna pikuna kasqanqa’?
Apostol Pablom Melquisedecmanta kaynata nirqa: “Manam yachanchikchu Melquisedecpa pikuna tayta-maman kasqantaqa nitaq abuelonkunapa hinaspa mirayninkunapa sutintapas, manataqmi yachanchikchu haykapi nacesqantapas chaynataq haykapi wañukusqantapas. Ichaqa Diospa churin hina rikurirusqanraykum payqa wiñaypaq sacerdote”, nispa (Heb 7:3). Melquisedecqa lliw runakuna hinam nacerqa chaynataq wañukurqapas. Arí, manam yachakunchu Melquisedecpa pikuna ayllun kasqanqa nitaq haykapi wañukusqanpas, ichaqa yachanchikmi sacerdote kasqanmanta. Chayraykum nichwan payqa Jesucristo hina kasqanmanta. Jesucristoqa wiñaypaq sacerdotem. Payqa Judapa mirayninmi karqa chaynataq Davidpa ayllunmi karqa. Chay ayllumanta kachkaspanpas atirqam sacerdote hinaspa kamachiq kayta, Judapa mirayninkuna sacerdote kayta mana atichkaptinkupas. Chaytaqa atirqa kikin Jehova Dios churasqanraykum.
it-2-S pag. 359
Melquisedec
Imayna sacerdote Cristo kananmanta. Jehova Diosmi Cristomanta kaynata nirqa: “Qamqa wiñaypaq sacerdotem kanki, Melquisedec hinam kanki”, nispa (Sl 110:1, 4). Kayna qillqasqa kasqanraykum Israel runakunaqa yacharqakuña Diospa kachamusqan Cristoqa sacerdote hinaspa kamachikuq kananmanta. Apostol Pablom hebreo iñiqkunaman qillqaspam nirqa Jesusqa ‘Melquisedec hina wiñaypaq sacerdotekunapa jefen rikurirusqanta’, chaytaqa qillqarqa Jesusqa Diospa akllasqan kasqanmanta mana iskayrayanankupaqmi (Heb 6:20; 5:10; qawawaqtaqmi PACTO niq yachachikuytapas).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w00-S 15/8 pag. 14 § 11
Imakunata Jehova Dios chaskisqanmanta
11 Apostol Pablom kaynata nirqa: “Sacerdotekunapa jefenkunaqa llapallankum churasqa kachkanku ofrendakunata hinaspa animalkunata wañuchispa Diosman qunankupaq”, nispa (Hebreos 8:3). Chaywanqa nichkarqam ‘ofrendakunawan animalkunata wañuchispa’ Diosman quyqa mana chaynalla kasqanta. Animalkunatam wañuchispa Diosman quqku huchankurayku (Hebreos 5:1). Pipas imatapas pimanpas quykunqa kuyasqanraykum, utaq kuyachikunanpaqmi utaq imapipas yanapaykunanpaqmi (Genesis 32:20; Proverbios 18:16). Yaqa chaynam, Israel runakunapas Moisespa kamachikuyninman hina Diosman imatapas quqku paywan kuyachikunankupaq, chay qusqankutam sutichaqku “ofrendakuna” nispa. Moisespa kamachikuyninta mana kasukuqmi ichaqa huchallikusqanrayku Diospaq ‘animalta wañuchispa’ kañapurqa. Exodo, Levitico hinaspa Numeros qillqakunam astawan willawanchik tukuy rikchaq ofrendakunamanta hinaspa Diospaq animalkuna kañapuymanta. Sasapaschá kanman sapakama imayna kasqanmanta yuyayqa, chayna kaptinpas chaykunamanta yachayqa yanapawasunmi.
it-2-S pag. 574 § 4
Acuerdo
¿Imaynanpitaq ‘ñawpaq acuerdoqa mawka’ hinaña rikurirurqa?
Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa, mawka hinañam rikurirurqa musuq acuerdo ruwananmanta Israel runakunaman Jehova Dios Jeremiaswan willachiptin (Jer 31:31-34; Heb 8:13). 33 watamanta qipamanqa manañam Moisespa chaskisqan kamachikuykunataqa kasukunankuñachu karqa. ¿Imanasqa? Qirupi Jesus wañukusqanraykum Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa mana valeq hinaña rikurirurqa (Col 2:14). Chaymantapas, Jesusqa wañukusqanwanmi musuq acuerdota qallarichirqa (Heb 7:12; 9:15; Hch 2:1-4).
9-15 SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | HEBREOS 9, 10
“Allin kaqkunapa llantuynin hinallam”
it-2-S pag. 635 § 4
Dios pampachawananchikpaq ima ruwananchikmanta
Israel runakunatam Dios nirqa runamasinpa contranpi pantasqanta utaq paypa contranpi huchallikusqanta pampachananpaqqa, huchallikuq runam puntata mana allin ruwasqanta allichanan karqa. Chaymantañam Jehova Diospaqqa ima animaltapas wañuchispa kañapunan karqa. Yaqa lliwpim chaynata ruwaqku Jehova Dios pampachanankupaqqa (Le 5:5–6:7). Chayta yachasqanraykum apostol Pablo kaynata nirqa: “Moisespa leyninman hinaqa yaqa tukuy imam yawarllawan chuyanchasqa. Yawar mana chaqchusqa kaptinqa manam ima huchapas pampachasqachu”, nispa (Heb 9:22). Ichaqa, manamá animalkunapa yawarninqa huchankutaqa pampachaqchu nitaq sunqunkutapas chuyay-chuyaytaqa ruwaqchu (Heb 10:1-4; 9:9, 13, 14). Jesucristopa wañukusqanwanmi ichaqa huchankumanta pampachasqa karqaku. Chayna kananmantam Diosqa willakurqaña, chaytam ninku “musuq acuerdo” nispa (Jer 31:33, 34; Mt 26:28; 1Co 11:25; Ef 1:7). Huk kutipim Jesusqa suchu runata allinyarachirqa, chaywanmi qawachirqa manaraq wañukuchkaspanpas runapa huchanta pampachananpaq atiyniyuq kasqanta (Mt 9:2-7).
Hinallayá “qatiway”
4 Bibliaqa manam willawanchikchu hanaq pachaman Jesus imayna chayasqanmanta, imayna chaskisqa kasqanmanta hinaspa kusikuspan taytanwan tupasqanmantaqa, ichaqa ñawpaqmantaraqmi qawachirqaña hanaq pachaman kutiruptin imakuna pasananmanta. Willawanchikmi sacerdotekunapa ruwasqankuta judiokuna waranqa pichqa pachak wata masnin qawasqankumanta. Sacerdotekunapa jefenmi templopa chuyay-chuyay cuartonman sapa wata yaykuspan, Diospa contrato baulninpa ñawpaqninman challaq hucha pampachana punchawpi ofrecesqanku animalpa yawarninta. Chay punchawmi sacerdotekunapa jefen qawachirqa Cristo qipa punchawpi imam ruwananta. Chaynatapunim Jesusqa hanaq pachaman kutiruspan ruwarqa. Chaypim yaykurqa chuyay-chuyay cuartoman hinaspanmi yawarninpa chaninninta chulla kutillata taytanman ofrecerqa (Hebreos 9:11, 12, 24). ¿Chaskirqachu Jehova Diosqa?
it-2-S pag. 638 § 7
Mana pantayniyuq
Moisespa chaskisqan kamachikuyqa mana pantayniyuqmi karqa. Moisesnintakamam Israel nacionman Diosqa kamachikuykunata qurqa. Huknin kamachikuymi nirqa sacerdotekuna kananmanta hinaspa Diospaq animalkunata wañuchispa kañapunankumanta. Diospa yanapakuyninwanmi apostol Pablo nirqa Moisespa chaskisqan kamachikuykunata kasukunankupaq kallpanchakuqkunapas hinaspa Diospaq wañuchisqa animalkunata kañapuqkunapas hinalla huchayuq kasqankuta. Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa mana pantayniyuqmi karqa. Chaynaqa karqa Diosmanta kasqanraykum (Heb 7:11, 19; 10:1). Chay kamachikuykunawanqa manam atirqakuchu huchamantawan wañuymanta librakuytaqa, aswanmi Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa qawachirqa huchasapa kasqankuta (Ro 3:20; 7:7-13). Ichaqa, kay kamachikuykunaqa servikurqam Diospa munaynin ruwakunanpaq. Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa warmakunata pusachkaq hinallam Cristoman pusawarqanchik. Arí, ‘Moisespa leyninqa allin hamuq kaqkunapa llantuynin hinallam’ karqa (Gal 3:19-25; Heb 10:1). ‘Moisespa leyninpa mana ruway atisqanmanta’ apostol Pablo rimaspanqa (Ro 8:3) nichkarqam, sacerdotekunapa jefenqa tukuy imata ruwaspanpas pitapas huchanmanta mana librayta atisqanta. Sacerdotekunapa jefenqa wañusqa animalkunatam Diospaq kañapuqku chaynataq chuyay-chuyay cuartoman yaykuspa Diospa baulninpa ñawpaqninpi yawarta challaqku runakunapa huchan pampachasqa kananpaq, chaytaqa huk kutillatam watapi ruwaq (Hebreos 7:11, 18-28). Wañuchisqa animalkunata sacerdotekuna Diospaq kañapusqankuraykum Israel runakunaqa Diospa chaskisqan karqaku, chaywanpas manam qalaypaqchu huchankumantaqa librasqa karqaku. Chaymanta rimaspanmi apostol Pablo nirqa huchanku pampachasqa kananpaq Diosman tukuy ima qusqankuqa huchankumanta mana sumaqta librasqanmanta. Arí, tukuy ima qusqankuqa manamá sunqunkutaqa chuyay-chuyaytaqa ruwarqachu (Heb 10:1-4; qawaytaq Heb 9:9). Arí, sacerdotekunapa jefenqa manamá Diosman ima qusqanwanpas pitapas huchanmantaqa librayta atinmanchu karqa. Jesuspa wañukusqallanwanmi pipas huchanmantaqa librasqa kaytaqa atinman. Jesusqariki wiñaypaq sacerdotem (Heb 9:14; 10:12-22).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
w92-S 1/3 pag. 31 § 4-6
Leeqkunapa tapukuyninkuna
Apostol Pablom nirqa runakunawan Dios allinyanakunanpaqqa huk runa wañunanmanta. Moisespa leyninmanta rimarisunchik. Israel runakunawan Dios rimanakunankupaqmi Moises yanapakurqa. Chaymi Diosqa kamachikuyninkunata Moiseswan Israel runakunaman willachirqa. Chayraykum Moiseswanpas Israel runakuna rimanakuchkankumanpas hinaña rikchakurqa, ichaqa Moisesqa Jehova Diospa rantillanpim rimarqa. Ichaqa Moisesqa, ¿wañunanchu karqa yawarninta chaqchuspam Israel runakunawan Dios allinyanakunanpaqqa? Manam. Aswanqa Moisespa rantinpim animalkunata wañuchispa yawarninta chaqchurqaku (Hebreos 9:18-22).
Kunanñataq rimarisunchik hanaq pachapaq akllasqakunawan Jehova Dios rimanakusqankumanta. Jesucristo wañukusqanraykum hanaq pachapaq akllasqakunata Jehova Dios chaskiykurqa. Arí, kikin Jehova Diosmi tantiarurqa hanaq pachapaq wakin akllasqa kanankupaq, ichaqa chaskisqa kanankupaqqa Jesucristom wañukunan karqa. Chaymantapas, kay pachapi kaspanmi Jesusqa hanaq pachapaq punta akllasqa kaqkunawan kuska kawsarqa (Lucas 22:20, 28, 29). Jesusqa manam animalkunatachu Diospaqqa wañuchipurqa, aswanqa chuya hinaspa mana pantaq cuerpontam Diosman qurqa, chayraykum hanaq pachapaq akllasqakunata Jehova Dios chaskiykurqa. Chaymi apostol Pablo nirqa Cristorayku hanaq pachapaq akllasqakunata Dios chaskiykusqanmanta. “Cristoqariki yaykurqa [...] hanaq pachamanpunim, chaypim payqa ñuqanchikpa favorninchikpi kananpaq Diospa qayllanpi kachkan”, chaymantapacham Diosqa chaskiwanchik, chaytam sutichanku “musuq acuerdo” nispa (Hebreos 9:12-14, 24).
Moisesqa hinaspa Jesusqa Diospa rantinpim rimapayawarqanchik, chayna kasqantam apostol Pablopas nirqa. Manamá paykunaqa kikinkupa munasqantachu niwarqanchik, aswanqa Diospa munasqantam. Arí, Moiseswan Jesusqa Dios chaskiykuwananchikpaqmi yanapawarqanchik. Moisespa rantinpim animalkunata wañuchirqaku, Jesusmi ichaqa kikinpa yawarninta chaqchurqa Dios chaskiykuwananchikpaq.
it-1-S pag. 291 § 4
Bautismomanta
Lucasmi willawanchik Jesusqa bautizakuspam Diosninchikta mañakusqanmanta (Lc 3:21). Judea lawpi iñiqkunaman apostol Pablo qillqaspanmi nirqa Jesucristoqa ‘kay pachaman hamuspan’ Salmo 40:6-8 nisqanman hina kaynata nisqanmanta: “‘Wañuchisqa animalkunataqa manam munarqankichu nitaq ofrendakunatapas, aswanqa cuerpoytam alistarqanki. [...] Dioslláy, wankusqa qillqapi ñuqamanta qillqasqa kasqanman hinam ñuqaqa hamurqani qampa munaynikita ruwanaypaq’”, nispa. Jesucristo ‘kay pachaman hamusqanmanta’ Pablo rimaspanqa manam nacesqanmantachu rimachkarqa, aswanqa bautizakuspam Diosmanta willakuyta qallaykusqanmantam (Heb 10:5-9). Jesusqa Judea nacionniyuqmi karqa, kay nacionqa ñam Diospa llaqtanña karqa (Ex 19:5-8; Gal 4:4). Chayraykum, Jesusqa Jehova Diospa runanña karqa, chaywanpas Juanwan bautizachikunanpaqmi rirqa. Jesusqa manam Moisespa kamachikuynillantachu ruwanan karqa, aswanqa allin kaqkunataraqmi ruwanan karqa. Jehova Diospa munayninta ruwananpaqmi bautizakurqa. Diospa munayninman hinam cuerponta Jesusqa ofrendata hina Diosman qurqa, chaynapi manaña haykapipas wañuchisqa animalkunata Diospaq kañapunankupaq. Apostol Pablom kaynata nirqa: “Diospa chayna ‘munayninman’ hinam ñuqanchikqa chuyanchasqa karqanchik, chaynaqa karqanchik Jesucristo cuerponta huk kutillata wiñaypaq qusqanwanmi”, nispa (Heb 10:10). Diosqa munarqataqmi churin Jesus paymanta willakuspan allin kaqkunata ruwanantapas, arí, chaytapas ruwananpaqmá Jesusqa nirqa (Lc 4:43; 17:20, 21). Churin Jesuspa bautizakusqantam Jehova Diosqa allinpaq qawarqa, chaymi atiyninwan huntaykurqa, hinaspam kaynata nirqa: “Qanmi churiy kanki, qamtam kuyayki hinaspam chaskikipas”, nispa (Mr 1:9-11; Lc 3:21-23; Mt 3:13-17).
16-22 SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | HEBREOS 11
“¿Imanasqataq iñiyniyuq kayqa ancha allin?”
Amayá iskayrayasunchu Jehova Diospa nisqankuna ruwakunanmantaqa
6 Bibliam Diospi iñiymanta riman Hebreos 11:1 (qaway) nisqanpi. Puntatam nin Diospi iñiyqa ‘suyasqanchikta chiqaptapuni chaskinanchikpaqña suyay’ kasqanmanta. Chay suyasqanchik kaqkunaqa hamuq tiempopi ruwananpaq Diospa niwasqanchikkunam. Manam iskayrayanchikchu mana allinkuna chinkachisqa kananmantaqa nitaq musuq pacha kananmantapas. Chaymantapas bibliaqa ninmi Diospi iñiyqa ‘mana rikusqanchik kaqkunata chiqap kasqanpaqña hapiy’ kasqanmanta. Chay mana rikusqanchik kaqkunaqa Jehova Dios, Jesucristo, angelkuna hinaspa hanaq pachapi Diospa munaychakuyninmi (Heb. 11:3). Diospi iñispanchikqa hinaspa nisqankuna ruwakunanmanta mana iskayrayaspanchikqa, ¿imatam ruwasunchik? Chaytaqa qawachisun imayna kawsasqanchikwan, rimasqanchikwan hinaspa ruwasqanchikwanmi.
Diosqa favorecenmi tukuy sunqunwan asuykuqkunataqa
¿Imataq yanapawachwan Jehova Diospa agradonpaq hina kawsanapaq? Apostol Pablom nirqa: ‘Mana iñiyniyuq kaspaqa Diostaqa manapunim agradachwanchu’, nispa. Qawasqanchikman hinam apostol Pabloqa manam ninchu “sasam” nispachu, aswanqa “manapunim” nispam. Diosta agradanapaqqa iñiyniyuqpunim kananchik.
¿Imayna iñiyniyuq kananchiktam Diosqa munan? Payqa munanmi ‘kasqanpipuni creenanchikta’, pay kasqanpi mana creespaqa manam agradachwanchu. Ichaqa manam creeyllachu creena, Dios kasqanpiqa “demoniokunapas creenmi” (Santiago 2:19). Pay ‘kasqanpi creesqanchikmi’ kallpanchawanchik agradonpaq hina kawsanapaq (Santiago 2:20, 26).
Chaymantapas creenam Diosqa ‘favorecekuq’ utaq runakunata bendeciq kasqanpipas. Iñiyniyuq runaqa Dios serviyninpi kallpanchakusqantaqa manam yanqapaq kasqantachu piensan (1 Corintios 15:58). Jehova Diosqa imatapas qukuykuq utaq bendecikuq kasqanmanta iskayrayaspaqa manapunim agradachwanchu (Santiago 1:17; 1 Pedro 5:7). Diosqa mana reparawasqanchikpi utaq mana bendeciwasqanchikpi piensaspaqa pay mana riqsisqanchiktam qawachinchik.
¿Pikunatataq Diosqa favorecen? Apostol Pablom nin: ‘Maskaqninkunatam’, nispa. Huk rimayman biblia ruwaqkunata yanapaq qillqam nin: “Griego rimaypi ‘maskaqninkunata’ nispanqa manam Diosta ‘maskanallamantachu’ rimachkan, aswanqa yupaychanapaq ‘maskaymantam’”, nispa. Chay palabramantam tukuy sunquwan Diosta maskanapaq kasqanmanta huk qillqapas nin. Jehova Diosqa favorecenmi iñiywan hinaspa tukuy sunqunkuwan yupaychaqninkunataqa (Mateo 22:37).
Suyasqanchikmantaqa manapunim iskayrayananchikchu
10 Hebreos qillqapa 11 capitulonpim apostol Pablo nirqa: “Warmikunapas wañuqninkutam kawsarichisqataña chaskiykurqaku. Wakin runakunañataqmi librasqa kayta mana munaspanku wañunankukama maqapasqa karqaku kawsariyta suyasqankurayku”, nispa (Heb. 11:35). Arí, Diosta yupaychaqkunaqa sasachakuykunapi tarikuspankupas hinallam Diosman sunqu karqaku wañuqkuna kawsarimunanmanta mana iskayrayasqankurayku. Paykunaqa yacharqakum hamuq tiempopi Jehova Dios kawsarichiptin kay pachapi wiñaypaq kawsakunankumanta. Yuyaymanasun Nabot hinaspa Zacarias sutiyuq runakunapi. Paykunaqa Jehova Diosta kasukusqankuraykum rumiwan wañuchisqa karqaku (1 Rey. 21:3, 15; 2 Cron. 24:20, 21). Danielmi leonkunapa kasqanman wischuykachikurqa, kimsa amistadninkunañataqmi rupachkaq hornoman wischusqa karqaku. Wañunanku kaptinpas, Jehova Diostaqa manam qipancharqakuchu. Manataqmi iskayrayarqakuchu Jehova Dios chuya espiritunta qunanmantaqa hinaspa tukuy ima ñakariytapas aguantanankupaq yanapananmantaqa (Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Heb. 11:33, 34).
11 Diosmanta willakuq Micaya chaynataq Jeremias hinam hukkunapas ñakarichisqa hinaspa presochasqa karqaku. Wakinkunañataqmi Diosmanta willakuq Elias hina ‘purirqaku mana imapa kanan chunniqkunapi, urqukunapi, machaykunapi hinaspa uchkukunapi’. Chayna sasachakuypi tarikuspankupas hinallam Diosman sunqu karqaku ‘suyakuyninkuta chiqaptapuni chaskinankumanta’ mana iskayrayasqankurayku (Heb. 11:1, 36-38; 1 Rey. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
it-1-S pag. 920 § 3
Iñiy
Ñawpa tiempopi allin iñiyniyuq Diosta serviqkuna. Apostol Pablopa willawasqanchik ‘puyu hina achkallaña testigokunaqa’ allin iñiyniyuqmi karqaku, chayna kanankupaqqa tukuymi yanaparqa (Heb 12:1). Abelmanta rimarisunchik. Payqa yacharqachá culebrawan riqsisqa satanasta warmipa ‘miraynin’ umanpi sarunanmanta. Payqa rikurqataqmi imaynam tayta-maman Diospa nisqanman hina sasachakusqankuta. Rikurqataqmi sudorninkupa chaninwan llamkaspa mikusqankutapas. Allpapiqa kichka qurakunallañam wiñarqa Diospa ñakasqan kasqanrayku. Abelqa rikurqataqchá imaynam maman Evaqa Adanta munaypaq-munasqanta chaynataq mamanta taytan Adan munaychakusqantapas. Mamanqa willarqachá mayna nanaywan wachakusqanmanta. Chaymantapas, Abelqa rikurqachá Eden huertata waqaychaq querubinkunatapas (Ge 3:14-19, 24). Chaykuna qawasqanraykuchá Abelqa mana iskayrayarqachu warmipa ‘miraynin’ tukuy sasachakuykunata chinkachinanmanta. Chaymi Abelqa allin iñiyniyuq karqa, chayraykum “wañuchisqa animalta Diosman qurqa Cainpa qusqan ofrendamantapas aswan allintaraq” (Heb 11:1, 4).
Diospa munasqanman hinam kawsakurqa
Hinaptinqa, ¿ima ninantaq bibliapa ‘Enocpas mana wañuyta riqsinanpaqmi huk lawman apasqa karqa’ nisqanqa? Yaqachusmi chaywanqa nichkan enemigonkuna ñakarichispa mana wañuchinankupaq kikin Jehova Dios Enocta wañuypi samaykachisqanmanta. Chaymantapas, manaraq wañukuchkaspanmi Enocqa yacharqa Diospa ‘munasqanman hina kawsasqanmanta’, ¿imaynata? Yaqachusmi kikin Dios qawaykachirqa hamuq tiempopi kay pacha suma-sumaq huerta kananmanta, chayna qawachisqanwanmi yacharqa Diospa chaskisqan kasqanta. Apostol Pablom nirqa Enocpas chaynataq Diosman sunqu achka runakunapas ‘allin iñiyniyuq wañukusqankumanta’ (Hebreos 11:13). Enocta wañuchinankupaqchá enemigonkuqa maskarqaku, ichaqa yaqachusmi Diosqa Enocpa cuerpontaqa wañuruptin pakarurqa. Chaymi maskaspankuqa mana tarirqakuchu. Chaynataqa Jehova Diosqa ruwarqa Enocpa cuerponta yanqakunapi mana servichikunankuta utaq yupaychanankuta mana munaspanmi.
23-29 SEPTIEMBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | HEBREOS 12, 13
“Kuyawasqanchikraykum Jehova Diosqa corregiwanchik”
Ama qipapi saqisqaykitaqa qawaychu
18 Corregiwaptinchik. ¿Haykapipas ñawpaqpi corregiwarqanchikchu? Chayta yuyarispa hinallaraq piñasqa kaspanchikqa, llumpaytam hukmanyaruchwan (Heb. 12:5). Sichu corregiwasqanchikta qallariypi allinta chaskikuspa chaymantañataq piñakurusun hinaptinqa yanqapaqmi kanman. Allinmi kanman Salomonpa kayna nisqanta kasukuyqa: “Ama despreciaspayá chaskiypuni corregisusqaykitaqa. Kawsakunkim corregisusqaykita kasukuspaqa” (Pro. 4:13). Qatipakunanchikmi carro manejaqkunata, paykunaqa carreterapi willakuykunatam kasukunku hinaspam chayman hina rinku (Pro. 4:26, 27; qaway Hebreos 12:12, 13).
w12-S 1/7 pag. 21 § 3
“Mañakuspaykichikqa niychik: ‘Taytayku’ nispa”
Allin taytaqa tukuytam ruwan churinkuna hatunyaspa allin kanankupaq, chaymi correginan kaptinqa corregin (Efesios 6:4). Ichaqa manam llumpaytaqa maqarunchu. Chaynam hanaq pacha taytanchikpas wakinpiqa corregiwanchik. Ichaqa kuyakuyllawanmi corregiwanchik. Taytan hinam Jesuspas qatiqninkunata kuyakuyllawan corregirqa, rimapayachkaptin mana uyarikuptinkupas (Mateo 20:20-28; Lucas 22:24-30).
‘Rimapayasusqaykita chaskikuy, hinaspaqa yachayniyuqmi kanki’
18 Corregisqa kayqa wakinpim anchata llakichiwanchikman, ichaqa corregiwasqanchikta mana kasukuymi astawanqa ñakarichiwanchikman (Heb. 12:11). Rimarisun iskay runakunamanta: Cainmanta hinaspa Sedequiasmanta. Jehova Diosqa qawarqam Cainqa wawqin Abelta chiqnisqanta hinaspa wañurachiyta munasqantapas, chaymi nirqa: “¿Imanasqataq piñakurunki? ¿Imanasqataq rikchaynikipas hukmanyarun? Allinta ruwaspaqa ¿manachum chaskisqa kawaq? Mana allinta ruwaptikim ichaqa hucha hichpallaykipiña kachkan wichirachisunaykipaq. Chaywanpas qamqa atiwaqmi chay hucha atipayta”, nispa (Gen. 4:6, 7). Ichaqa Cainqa manam Jehova Diostaqa uyarirqachu. Wawqintam wañurachirqa, chaymi wañukunankama ñakarirqa (Gen. 4:11, 12). Diospa rimapayasqanta uyarikuspanqa manachá Cainqa ñakarinmanchu karqa.
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
“Ama amiruspayá ñawpaqman hinalla kallpasunchik”
11 Pablom nirqa apostolkunapa tiemponpi Jehova Diosta serviqkunaqa puyu hinaña achkallaña testigokuna kasqankuta. Paykunaqa wañukunankukaman Diosman sunqu karqaku, kaymi qawachiwanchik llumpay sasachakuypi kaspapas Diosman sunqu kay atisqanchikta. Chay puyu hina achkallaña testigokunaqa kallpasqankuman lliw chayaqkunam. Chay ruwasqankum ñuqanchiktapas kallpanchawanchik hinalla Diosta servinapaq. Sichu ñuqanchik kallpaqkuna kachwan hinaspa allin kallpaqkuna hinalla kallpanapaq kallpanchawachwan, hinaptinqa astawanraqchá kallpanchakuchwan may chayananchikman chayanapaq. Chaymi hebreo kasta Jesuspa qatiqninkunaqa ñawpaqpi Dios serviqkunapa ruwasqankupi piensananku karqa. Paykunapa ruwasqankum kallpanchanman mana amiruspa kallpanankupaq hinaspa chayanankupaq. Chay ruwaytaqa ñuqanchikpas atichwanmi.
w89-S 15/12 pag. 22 § 10
Ofrendata quchkaq hinayá Diospaq imapas munasqanta ruwasunchik
10 Hebreo kasta iñiqkunaqa manamá aysachikunankuchu karqa Moisespa kamachikuynillanman hapipakuq runakunapa ‘tukuy rikchaq hinaspa hukman yachachikuyninkuwanqa’ (Galatas 5:1-6). Manam chay yachachikuykunawanchu ‘sunqunchikqa kallpanchasqa kanan, aswanqa Diospa ancha kuyawasqanchikwanmi’. Yaqachusmi wakin iñiqkunaqa atipanakurqaku imakunata mana mikunankupaq chaynataq Diospaq wañuchisqa animalkunata kañapunankumanta, chayraykum apostol Pablo nirqa ‘sunqunchikqa mana mikuykunawanchu’ kallpanchasqa kasqanmanta. Chaymi nirqa chaykunapi afanakuqkunaqa yanqapaq kallpanchakusqankuta. Allin iñiyniyuqqa kasunchik Diosta astawan servispanchikmi hinaspa ñuqanchikrayku wañukusqanmanta Jesusta agradecekuspanchikmi, manam ima mikuykunata mana mikuspachu nitaq ima punchawkunapi mana samaspachu (Romanos 14:5-9). Chaymantapas, Jesuspa wañukusqanraykum manaña wañuchisqa animalkunataqa Diospaqqa kañapunankuñachu karqa (Hebreos 9:9-14; 10:5-10).
30 SEPTIEMBRE–6 OCTUBRE
BIBLIAMANTA ASTAWAN YACHANAPAQ | SANTIAGO 1, 2
“¿Imakunataq tanqawanchik hucha ruwayman hinaspa wañuyman?”
g17.4-S pag. 14
Mana allin munaymanta
Mana allin munayqa mana allin ruwaykunamanmi tanqawanchik. Kaypi yuyaymanasun: Rantipakuq risqaykipim kuyayllapaq kaqta imachatapas rikuruwaq, chaymi mana pipapas rikusqallan apakuyta munawaq, ichaqa yuyarirunkim chayqa mana allin ruway kasqanta chaymi mana apakunkichu. Chaynata ruwaspaykiqa mana allin munaytam qipancharunki.
¿IMATAM BIBLIA NIN?
Wakinpiqa mana allin munaykunam umanchikman chayamunqa, ichaqa manam chayraykuchu mana allin ruwaq runañaqa kanchik. Bibliam niwanchik llapallanchik tentasqa kasqanchikta (1 Corintios 10:13). Ichaqa, mana allin munaykunata qipanchayninchikmi aswan allinqa. Wakinqa mana allin munaykunata hinalla yuyarayaspankum mana allinta ruwarunku. Wakinkum ichaqa chaylla mana allin munaykunata qipanchanku.
Santiago 1:14 nin: “Pipas sasachakuypiqa tarikun munasqankunawan aysachikuspa hinaspa apachikuspanmi”, nispa.
g17.4-S pag. 14
Mana allin munaymanta
Bibliam nin imanasqa runaqa huchata ruwasqanchikmanta. Santiago 1:15 nin: ‘Munasqan aswan atiparuptinmi [runaqa] huchallikun’, nispa. Kaypi nisqanman hinaqa, mana allin munaykunata mana qipanchaspanchikqa huchataqa ruwarusunpunim, imaynam wiksayuq warmipas unqukunanpuni hina. Ichaqa, mana allin munaykunataqa atipaytaqa atichwanmi.
Ima yachachikuykunatam tariramunchik
Amayá pitapas mana allinpaqqa hapisunchu qawasqallanchikman hinaqa
10 Pi iñiqmasinchiktapas qullqinraykulla kuyaptinchikqa, manam iñiqmasinchikkunawanqa huk sunqullaqa kasunchu. Jesuspa qatiqnin Santiagopas iñiqmasinkunatam nirqa chayna kasqankuqa huk sunqulla kanankupaq sasachasqanmanta (qaway Santiago 2:1-4). Ñuqanchikqa manam munanchikchu iñiqmasinchikkunawan rakinasqa hina kaytaqa ¿aw? Chaynaqa, ¿imatam ruwachwan mana qullqinraykulla iñiqmasinchikkunata kuyanapaq?
11 Iñiqmasinchikkunata Jehova Dios qawasqanman hinam ñuqanchikpas paykunata qawananchik. Payqa aputapas wakchatapas chaynallatam kuyawanchik. Chaymi mana nichwanchu achka kapuqniyuq kaptinchik Dios astawan kuyawananchikmantaqa. Jesusqa nirqam ‘apu runapaqqa hanaq pacha Diospa munaychakuyninman yaykuyqa sasa kananmanta’, ichaqa manam nirqachu mana haykapipas yaykunanmantaqa (Mat. 19:23). Payqa nirqataqmi: “Mayna kusisqam wakchakunaqa kankichik, qamkunapamriki Diospa munaychakuyninqa”, nispa (Luc. 6:20). Chaywanqa Jesusqa manam nichkarqachu lliw wakchakunalla payta uyarinankumanta hinaspa bendecisqa kanankumantaqa. Achka wakchakunapas Jesustaqa manam qatirqakuchu. Chaynaqa, manam pimantapas nichwanchu apu kasqanrayku utaq wakcha kasqanrayku Jehova Dioswan kuyachikusqanmantaqa.
it-2-S pag. 227 § 6
Kamachikuymanta
‘Hatun kamachikuqpa kamachikuynin’. Chay kamachikuymi wakin kamachikuykunamantapas aswan allinqa runamasinchikwan allinlla kawsakunapaq (Snt 2:8). Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa kuyakuypim sapinchasqa karqa. Chaymi iskay kaq hatun kamachikuy kaynata nirqa: “Runamasikitam kuyanki kikikita hina”, nispa. Kay kamachikuymi hatun kamachikuqpa hatun kamachikuynin hina. Chay kamachikuyman hinam Moisespa llapallan kamachikuyninpas hinaspa Diosmanta willakuqkunapa nisqankupas karqa (Mt 22:37-40). Jesuspa qatiqninkunaqa manañam kamachisqachu kanchik Moisespa chaskisqan kamachikuykunata kasukunapaqqa. Ñuqanchikqa kamachisqa kachkanchik Jehova Diospa hinaspa Jesuspa tukuy niwasqanchikta kasukunapaqñam.