Ho Phehisanoa Khang ka Moshe
HANGATA Bajuda, Bakreste le Mamosleme ba ’nile ba hanyetsana ka lintho tse ngata. Empa, ho sa tsotellehe ho se utloane ha bona, bonyane litumelo tsena li lumellana ka ntho e le ’ngoe: li hlompha monna ea tsejoang e le Moshe ka ho tebileng. Bajuda ba mo nka e le “e moholo ka ho fetisisa mesuoeng eohle ea Bajuda”—mothehi oa sechaba sa Bajuda. Bakreste ba mo nka e le ea ileng a etella Jesu Kreste pele. Mamosleme a nka Moshe e le e mong oa baprofeta ba bona ba pele le ba baholo ka ho fetisisa.
Ka hona, Moshe ke e mong oa batho ba nang le tšusumetso e khōlō historing ea motho. Leha ho le joalo, ka lilemo tse fetang tse lekholo, litsebi le baruti ba ’nile ha phehisana khang ka Moshe. Ba bangata ha ba belaelle feela tumelo ea hore Moshe o ile a etsa mehlolo a ba a tataisa Baiseraele ho ba ntša Egepeta, empa ba boetse ba belaella le taba ea hore o kile a phela. Buka ea Moses—A Life, ea Jonathan Kirsch, e phetha ka ho re: “Sohle seo re ka se buang ka monna eo historing a tsejoang e le Moshe, ke hore motho e mong ea tšoanang le ea hlalositsoeng ka Bibeleng e ka ’na eaba o phetse mehleng ea khale-khale nakong e sa tsejoeng le sebakeng se sa tsejoeng, ’me linthong tseo a li finyeletseng bophelong, e ka ’na eaba ho ne ho e-na le ’nete e seng kae e ileng ea ’na ea phaellana butle ho fihlela e mo entse motho ea tummeng eo re balang ka eena Bibeleng.”
Ha li habanngoa feela, lipelaelo tse joalo li ka ’na tsa bonahala eka lia utloahala. Ka mohlala, ba tšoaea-tšoaeang liphoso ba re ho fumanoe bopaki ba lintho tsa khale tse epolotsoeng bo tiisang hore batho ba boletsoeng ka Bibeleng, ba kang Morena Jehu oa Iseraele, ba kile ba phela, empa ha ho bopaki ba lintho tsa khale bo tiisang hore Moshe o kile a phela. Leha ho le joalo, ho hang sena hase bopaki ba hore Moshe ke motho oa tšōmong. Ba nang le lipelaelo ba kile ba pheha khang ea hore batho ba bang ba boletsoeng ka Bibeleng, ba kang Morena Belshatsare oa Babylona le Morena Sargone oa Assyria, le bona e ne e le batho ba tšōmong—ho fihlela ha qetellong lintho tse epolotsoeng li paka hore ba kile ba phela historing.
Mongoli Jonathan Kirsch oa re hopotsa: “Mesaletsa ea lintho tsa khale tsa Iseraele ea mehleng ea Bibele e se e fumaneha seoelo hoo ho sa makatseng hore ebe Moshe ha a eo mehloling leha e le efe ntle le Bibeleng ka boeona, ’me sena ha se fe motho lebaka la hore a fihlele qeto.” Kahoo, ho latela Kirsch, ba bang ba bolela hore ho ke ke ha etsahala hore ebe Moshe ke motho ea iqapetsoeng feela, kaha “pale ea bophelo e nang le boitsebiso bo bongata hakaalo le moqoqo o tlalehiloeng o rarahaneng hakaalo . . . , e ke ke eaba ke ntho e iqapetsoeng.”
Ebang u molumeli kapa che, bonyane e ka ’na eaba u tloaelane le liketsahalo tse khōlō bophelong ba Moshe: ha a qala ho teana le Molimo sehlahleng se tukang, ho Falla ha Baiseraele bokhobeng ba Egepeta le ho aroha ha Leoatle le Lefubelu. Empa na ho na le lebaka la ho lumela hore leha e le efe ea lipale tsee e hlile ea etsahala? Kapa na ebe Moshe e mpa feela e le motho oa tšōmong? Sehlooho se latelang se tšohla lipotso tsena tse hlollang.