Lithuto Tse Tsoang Mangolong: Amose 1:1–9:15
Ho Timela ha Sechaba
“JEHOVA Molimo oa makhotla,” o re ho sechaba sa Iseraele: “U itokisetse ho khahlana le Molimo oa hao.” (Amose 4:12, 13) Lebaka? Ba foufalitsoe ke nala, Baiseraele ba ne ba se ba lebetse Molao oa hae ’me ba le molato oa ho silafatsa lefatše la hae le halalelang ka borapeli ba litsǒantšo, boitšoaro bo bobe, tšollo ea mali, le pefo.
Joaloka moprofeta oa Jehova, Amose o oa emisoa bakeng sa ho tsebahatsa molaetsa oa temoso eseng feela ho sechaba sa habo sa Juda empa haholo-holo ’musong o ka leboea oa Iseraele. O nyatsa Iseraele ka lebaka la mokhoa oa eona oa bophelo oa ho ikhotsofatsa boeona ’me o bolela esale pele ho timela ha eona ho tlang matsohong a lichaba tsa lira. Buka ea Amose, e ngotsoeng neng-neng pakeng tsa 829 B.C.E. le 804 B.C.E., e fana ka temoho matleng a Molimo a ho bona esale pele litlokotsi tse tlang, ’me e fana ka litemoso tse nakong.
Timetso e Tukang ea Lira Tsa Molimo
Ha ho ea ka phonyohang likahlolo tsa Molimo. See se ipakile ho ba ’nete hakaakang lichabeng tsa Damaseka (Syria), Gaza (Filistia), Tyre, Edomo, Ammone, Moabe, le Juda! Jehova a ‘ke ke a hula’ letsoho la hae ho bona khahlanong le ho etsa liphoso ha bona. Leha ho le joalo, tlokotsi eo ba neng ba e boleletsoe esale pele e ile ea sebeletsa feela ho hatisa kahlolo eo Iseraele e neng e tobane le eona ka lebaka la ho hlōleha ho boloka kamano ea eona ea selekane le Molimo le ho tšehetsa melao ea oona.—Amose 1:1-2:16.
Mamela temoso ea Molimo. Jehova o bolella Iseraele: “Ke tsebile lōna feela har’a meloko eohle ea lefatše.” (Amose 3:2) Leha ho le joalo, tsela ea bona ea boetsalibe e ile ea bontša ho hlompholla lebitso la Molimo le bobusi ba oona. Ba bangata ba ne ba ikemiselitse ho rua, ho phela menonong e se nang thuso ba e-na le ‘matlo a mariha ho phaella matlong a lehlabula,’ ba ipokellela eona ka lintho tsa banab’abo bona. (Amose 3:15, NW) Ka sekala sa bolotsana, ka boithati ba ne ba qhekella mafutsana. Ho tlohela ha bona borapeli ba ’nete ho ne ho bolela hore kotlo ea Jehova e fihlile. Empa, ‘Jehova o ne a ke ke a etsa letho a e-s’o senole morero oa hae ho bahlanka ba hae.’ Ka hona, Amose o bolela esale pele likahlolo tsa Jehova ’me oa ba lemosa: ‘Le itokisetse ho khahlana le Molimo oa lōna.’—Amose 3:1–4:13.
Jehova ke Poloko
Molimo o tla bontša mohau ho ba bakang. Jehova o ipiletsa ho Iseraele: “Mpatleng, le tle le phele!” (Amose 5:4) “Hloeang ho hobe, le rate ho hotle.” (Amose 5:15) Leha ho le joalo, mantsoe a joalo aa hlokomolohuoa. Bakoenehi ba ile ba ikhethela ho nyolohela Bethele le Gilgale, litsi tsa borapeli ba litsǒantšo, ho ea etsetsa melimo ea bohata mahlabelo teng. (Amose 5:26; 1 Marena 12:28-30) Ba lutse holim’a litulo tse khabisitsoeng haholo tse entsoeng ka manaka a litlou, baetsalibe ba khotsofaletseng seo ba leng sona ba tahoa ke veine e latsoehang ’me ba ithabisa ka limenyemenye le lioli tsa boleng bo phahameng ka ho fetisisa. (Amose 5:11; 6:4-6) “Letsatsi la Morena” lea tla, ’me “ka moea oa hae” Molimo o hlapantse, Iseraele e tla timetsoa. (Amose 5:18; 6:8) Jehova o tla bokella sechaba se tla hatella Iseraele ’me se e ise kholehong.—Amose 5:1–6:14.
Tšaba Jehova, eseng bahanyetsi. Iseraele e ne e ka timetsoa ke leru la litsie kapa mollo o felisang ntho e ’ngoe le e ’ngoe. Amose o ile a ipiletsa ho Molimo lebitsong la Iseraele, ’me “Jehova a ikutloa a ikoahlaela” kahlolo ea hae, hore ebe ha e-ea ka ea phethoa ka tsela ena. Leha ho le joalo, ho tšoana le sehahi se hlahlobang ka khole hore na lerako ha lea khopama, Jehova ‘a ke ke a hlola a tšoarela’ Iseraele. (Amose 7:1-8, NW) Sechaba se tlameha ho ripitloa. A hlabehisitsoe ke molaetsa oa moprofeta, Amatsia, moprista oa borapeli ba namane, ka bohata o qosa Amose ka bohlaba-phieo ’me o mo laela ‘ho tloha, a boele lefatšeng la Juda; a se hlole a profeta’ Bethele. (Amose 7:12, 13) Na Amose oa tsoha? Le hanyenyane! A sa tšabe letho o bolela esale pele lefu la Amatsia le tlokotsi e tla hlahela lelapa la hae. Joalokaha litholoana li bokelloa nakong ea kotulo, ka hona ke nako ea Jehova ea hore Iseraele e ikarabeIle. E ke ke ea phonyoha.—Amose 7:1-8:14.
Tšepo e teng bakeng sa ba tšepang Jehova. Jehova o re: “Nke ke ka timeletsa ntlo ea Jakobo ruri.” Ho sa ntsane ho e-na le tšepo bakeng sa bana ba Jakobo empa eseng bakeng sa baetsalibe. Timetso ea bona e se e tiisitsoe. Leha ho le joalo, Jehova o ‘tla lokolla sechaba sa hae sa Iseraele kholehong ea sona.’—Amose 9:1-15.
Lithuto tsa kajeno: Bao ba iketsang lira tsa Molimo ba tla ahloloa e le ba tšoaneloang ke lefu. Leha ho le joalo, leha e le mang ea mamelang molaetsa oa temoso ea Molimo oa ho baka o tla amohela mohau oa Jehova ’me a tsoele pele a phela. Haeba re tšaba Molimo, re ke ke ra lumella bahanyetsi ho re thibela ho etsa thato ea oona.
[Lebokose le leqepheng la 22]
LITEMANA TSA BIBELE LIA HLAHLOBJOA
○ 1:5—Metse ea boholo-holo e ne e e-na le marako a phahameng le liheke tse khōlō. Ho notlela liheke tsena, mekoallo e melelele ea tsěpe kapa ea koporo e ne e tšetlehoa manepana le tsona ka hare. ‘Ho roba mokoallo oa Damaseka’ ho ne ho bolela hore motse-moholo oa Syria o ne o tla oela ho Baassyria. Ho ne ho tla ba joalokaha eka menyako ea motse oa eona e ne e ke ke ea koaloa hobane mekoallo ea eona e ne a robehile.—2 Marena 16:8, 9.
○ 4:1—Ho ile ha buuoa ka basali ba ratang menono ba phelang Samaria e le ‘likhomo tsa Bashane.’ Makhulo a nonneng a Bashane a ile a tlatsetsa hore liphoofolo li tsoale manamane a matle. (Deuteronoma 32:14; Ezekiele 39:18) ‘Likhomo tsena tsa baithati tsa Bashane’ ka ho totobetseng li ile tsa qhoqha “beng” ba tsona, kapa banna, hore ba nke lichelete tsa mafutsana ka bolotsana e le hore ba ka eketsa thepa ea “matlo” a bona “a khabisitsoeng ka manaka a tlou.” (Amose 3:15) Leha ho le joalo, liketso tse joalo li ile tsa fella ka kotlo e tsoang ho Molimo.
○ 4:6 (NW)—Polelo “ho hloeka ha meno” e hlalosoa ke mantsoe a tšoanang “ho hlokeha ha bohobe.” Ka hona a bonahala a supa nakong ea tlala, ha meno a ne a hloekile hobane ho se letho le jeoang. Ka ho totobetseng, Jehova o ile a bontša ho se amohele ha hae ’muso oa meloko e leshome o rapelang litsǒantšo ka ho romella tlala lefatšeng, joalokaha a ne a ile a lemosa nako e telele pele. (Deuteronoma 28:48) Leha ho le joalo, polelo ena kapa lipolelo tse ling tsa kahlolo ea Molimo ha lia ka tsa finyella lipelo tsa batho bana ba robang selekane.—Amose 4:6, 8-11.
○ 5:2—Ha Amose a ne a profeta, batho le lona lefatše la Iseraele ba ne ba e-s’o ka ba e-ba tlas’a taolo kapa ho haptjoa ke ’muso osele. Ka hona, ba ile ba tšoantšoa le moroetsana. Leha ho le joalo, nakong ea lilemo tse seng kae feela, moroetsana Iseraele o ne a tla oela ho Baassyria ’me ‘a ee kholehong ho feta Damaseka.’ (Amose 5:27) Ka hona Amose o ne a kholisehile ka timetso ea Iseraele ka baka la ho se tšepahale ha eona hoo a e hlalosang e se e ntse e etsahetse.
○ 7:1—‘Joang bo hetsoeng ba morena’ mohlomong bo ne bo bolela lekhetho kapa lithelo tseo morena a neng a laela hore li ntšuoe hore a fe liphoofolo tsa hae le makhotla a ba palamang lijo. Lekhetho la morena le ne le lokela ho lefshoa pele, ka morao ho moo batho ba ne ba ka fumana “joang,” kapa limela, ho itšebelisetsa tsona. Empa pele ba ka etsa hoo, litsie li ile tsa tla ’me tsa ja limela tsena tsa morao.
○ 8:2—Litholoana tsa lehlabula li ne li kholoa ho ea qetellong ea nako ea kotulo. Ka hona qetello ea selemo sa temo e ne e tšoantšetsa hore Iseraele e ne e fihlile bofelong ba eona. Jehova o ile a bolela: “Ha ke sa tla hlola ke se tšoarela.” Sechaba se ne se lokeloa ke kahlolo ea hae.
○ 9:7—Ka baka la baholo-holo ba bona ba tšepahalang, Jehova o ile a khetha Baiseraele, a lokolla bo-ntat’a bona moholo botlamuoeng Egepeta, ’me a ba tlisa Kanana. Empa ba ne ba se na lebaka la ho ikhantša ka sena, hobane bokhopo ba bona bo ile ba ba fa boemo bo tšoanang le ba Bakushe. (Bapisa le Ba-Roma 2:25.) Ka ho tšoanang, ho lopolloa ha Egepeta e ne e se tiiso ea kamohelo e tsoelang pele ea Molimo feela joaloka ’nete ea hore Bafilista le Basyria ba ne ba phela libakeng tse ling ntle ho libaka tsa bona tsa pejana. Ho ba litloholo tsa bapatriareka ba tšepahalang ho ne ho ke ke ha boloka Baiseraele. Ho fumana boemo bo amohelehang ho Molimo ho itšetlehile ka ho ipapisa le thato ea oona.—Amose 9:8-10; Liketso 10:34, 35.