Batsoali—Koetlisang Bana ba Lōna ka Lerato
“Litaba tsohle tsa lōna li ke li etsahale ka lerato.”—1 BAKORINTHE 16:14.
1. Batsoali ba ikutloa joang ha ngoana a hlaha?
BATSOALI ba bangata ba ka lumela hore ho hlaha ha ngoana ke e ’ngoe ea liketsahalo tse thabisang ka ho fetisisa bophelong. ’Mè ea bitsoang Aleah o re: “Ha ke qala ho sheba morali oa ka ea qetang ho hlaha, ke ile ka ikutloa ke thabile haholo. Ke ile ka nahana hore ke ngoana e motle ho feta bohle bao nkileng ka ba bona.” Leha ho le joalo, batsoali ba ka boetse ba ba le matšoenyeho ka lebaka la ketsahalo eo e thabisang. Monna oa Aleah o re: “Ke ne ke tšoenyehile ka hore na ke tla hle ke tsebe ho hlomella morali oa ka hore a tle a tsebe ho itjara ha a thulana le mathata.” Batsoali ba bangata ba tšoenyehile ka tsela e tšoanang ’me ba hlokomela bohlokoa ba hore ba koetlise bana ba bona ka lerato. Leha ho le joalo, batsoali ba Bakreste ba batlang ho koetlisa bana ba bona ka lerato joalo, ba tla thulana le mathata. A mang a mathata ao ke afe?
2. Batsoali ba tobane le mathata afe?
2 Hona joale re phela bofelong ba matsatsi a ho qetela a tsamaiso ena ea lintho. Joalokaha ho boletsoe esale pele, lefatšeng ho tletse batho ba se nang lerato. Esita le har’a litho tsa lelapa, batho ‘ha ba na lerato la tlhaho’ hape ‘ha ba na teboho, ha ba tšepahale, ba hloka boitšoaro ebile ba bohale bo tšosang.’ (2 Timothea 3:1-5) Ho kopana kamehla le batho ba mofuta ona ho ka ama tsela eo litho tsa malapa a Bakreste li tšoaranang ka eona. Ntle ho moo, batsoali ba loana le bofokoli boo ba bo futsitseng ba ho hlaba bana ka mantsoe ba sa ikemisetsa le ho etsa liphoso maemong a mang ka lebaka la ho hloka boitšoaro.—Baroma 3:23; Jakobo 3:2, 8, 9.
3. Batsoali ba ka hōlisa bana ba thabileng joang?
3 Ho sa tsotellehe mathata ana, batsoali ba ka hōlisa bana ba thabileng le ba phelang hantle moeeng. Joang? Ka ho latela keletso ena ea Bibele: “Litaba tsohle tsa lōna li ke li etsahale ka lerato.” (1 Bakorinthe 16:14) Ha ho pelaelo hore lerato “ke tlamo e phethahetseng ea bonngoe.” (Bakolose 3:14) A re hlahlobeng litšobotsi tse tharo tsa lerato tse hlalositsoeng ke moapostola Pauluse lengolong la hae la pele le eang ho Bakorinthe ebe re sekaseka litsela tse tobileng tseo batsoali ba ka sebelisang lerato ka tsona ha ba ntse ba koetlisa bana ba bona.—1 Bakorinthe 13:4-8.
Ho Hlokahala Hore ba Tiisetse
4. Ke hobane’ng ha ho hlokahala hore batsoali ba tiisetse?
4 Pauluse o ile a ngola a re: “Lerato lea tiisetsa.” (1 Bakorinthe 13:4) Lentsoe la Segerike le fetoletsoeng e le “tiisetsa” le bolela ho se fele pelo le ho lieha ho halefa. Ke hobane’ng ha ho hlokahala hore batsoali ba tiisetse? Ha ho pelaelo hore batsoali ba bangata ba ka nahana ka mabaka a mangata. Nahana ka a seng makae feela. Hangata bana ba leqoophe ha ba kōpa ntho e itseng. Esita le ha batsoali ba ka hana ba tiile, ngoana a ka ’na a kōpa nako le nako, a tšepile hore ba tla lumela. Bacha bona ba ka beha mabaka a mangata hore ba lumelloe ho etsa ntho e itseng eo batsoali ba tsebang hore ke ea booatla. (Liproverbia 22:15) ’Me joaloka rōna bohle, bana ba tloaetse ho pheta liphoso tse ling tsa bona.—Pesaleme ea 130:3.
5. Ke eng e ka thusang batsoali ho tiisetsa?
5 Ke eng e ka thusang batsoali hore ba tiisetse le ho mamella ha ba sebetsana le bana ba bona? Morena Solomone o ile a ngola a re: “Temohisiso ea motho e liehisa bohale ba hae.” (Liproverbia 19:11) Batsoali ba ka utloisisa boitšoaro ba bana ba bona ka ho hopola hore le bona ba kile ba ‘bua joaloka bana, ba nahana joaloka bana, ba beha mabaka joaloka bana.’ (1 Bakorinthe 13:11) Batsoali, na le hopola le kile la tšoenya bo-’mè ba lōna kapa bo-ntate ba lōna hore ba le etsetse lintho tse booatla tseo le neng le li batla? Ha le ne le sa le bacha, na le ne le ee le nahane hore ho hang batsoali ba lōna ha ba utloisise maikutlo a lōna le mathata a lōna? Haeba ho joalo, mohlomong le tla utloisisa hore na ke hobane’ng ha ho hlokahala hore le hopotse bana ba lōna liqeto tsa lōna hangata le ka mamello. (Bakolose 4:6) Ho hotle ho hlokomela hore Jehova o ile a bolella batsoali ba Baiseraele hore ba “rute” bana ba bona melao ea hae “ka ho pheta-pheta.” (Deuteronoma 6:6, 7) Lentsoe la Seheberu le sebelisetsoang ‘ho ruta ka ho pheta-pheta’ le bolela “ho bua ntho nako le nako,” “ho etsa hore ntho e thophothele kelellong.” Sena se bolela hore batsoali ba ka ’na ba tlameha ho bua ntho e le ’ngoe ka makhetlo a mangata pele ngoana a ithuta ho sebelisa melao ea Molimo. Hangata ho pheta-pheta hoo hoa hlokahala ha ho rutoa lintho tse ling bophelong.
6. Ke hobane’ng ha motsoali ea tiisetsang e se motsoali ea bokotsang?
6 Leha ho le joalo, motsoali ea tiisetsang hase ea bokotsang. Lentsoe la Molimo lea lemosa: “Moshanyana ea itaolang o tla hlabisa ’m’ae lihlong.” Maele ’ona ana aa lemosa hore na ho bokotsa ho ka thibeloa joang ha a re: “Thupa le khalemelo li fana ka bohlale.” (Liproverbia 29:15) Ka linako tse ling, bana ba ka ’na ba nahana hore batsoali ha ba na tokelo ea ho ba khalemela. Empa malapa a Bakreste ha aa lokela ho tsamaisoa joaloka puso ea demokrasi, joalokaha eka matla a hore batsoali ba tiise melao ea bona a itšetlehile ka hore bana ba e amohele pele. Ho e-na le hoo Jehova, e leng eena Hlooho ka malapeng ’ohle, o fa batsoali matla a ho koetlisa le ho laea bana ba bona ka lerato. (1 Bakorinthe 11:3; Baefese 3:15; 6:1-4) Ha e le hantle, taeo e amana haufi le tšobotsi e ’ngoe ea lerato eo Pauluse a e boletseng.
Kamoo le ka Laeang ka Lerato
7. Ke hobane’ng ha batsoali ba mosa ba laea bana ba bona, ’me taeo e joalo e akarelletsa eng?
7 Pauluse o ile a ngola a re “lerato . . . le mosa.” (1 Bakorinthe 13:4) Batsoali ba mosa e le kannete ha ba feto-fetohe ha ba laea bana ba bona. Ba etsisa Jehova ka ho se feto-fetohe joalo. Pauluse o ile a ngola a re: “Jehova o laea eo a mo ratang.” Re kōpa le hlokomele hore taeo eo Bibele e buang ka eona ha e bolele kotlo feela. E na le moelelo oa ho koetlisa le ho ruta. Morero oa taeo eo ke ofe? Pauluse o re: “Ho ba koetlisitsoeng ke eona e beha litholoana tsa khotso, e leng, ho loka.” (Baheberu 12:6, 11) Ha batsoali ba ruta bana ba bona ka mosa tumellanong le thato ea Molimo, ba ba fa monyetla oa hore e tle e be batho ba baholo ba tsebang ho bōpa khotso le ba khabane. Haeba bana ba amohela “taeo ea Jehova,” ba fumana bohlale, tsebo le temoho—e leng matlotlo a bohlokoa ho feta silevera kapa khauta.—Liproverbia 3:11-18.
8. Hangata ho etsahala’ng ha batsoali ba sa laee bana ba bona?
8 Ka lehlakoreng le leng, hase ho bontša mosa haeba batsoali ba sa laee bana ba bona. Jehova o ile a bululela Solomone hore a ngole a re: “Ea sa sebeliseng thupa o hloile mora oa hae, empa ea mo ratang o mo batla ka taeo.” (Liproverbia 13:24) Ho ka etsahala hore bana ba hōlisitsoeng ka taeo e feto-fetohang e be baithati ’me ba se ke ba thaba. Ha ho bapisoa, bana ba batsoali ba nang le qenehelo empa ba lula melaong eo ba e behileng, e ba liithuti tse hloahloa sekolong, ba khona ho sebelisana le batho ba bang, ’me ba thabile. Kahoo, batsoali ba laeang bana ba bona ka mosa baa ba rata.
9. Batsoali ba Bakreste ba ruta bana ba bona eng, ’me bana ba lokela ho nka lintho tsee tse ba li rutoang joang?
9 Ho laea bana ka mosa le ka lerato ho akarelletsa eng? Batsoali ba lokela ho bolella bana ba bona ka mokhoa o hlakileng hore na ba rata ha ba etsa eng. Ka mohlala, ho tloha boseeng, bana bao batsoali ba bona e leng Bakreste ba rutoa melao-motheo ea bohlokoa ea Bibele le bohlokoa ba ho kopanela litšobotsing tse fapa-fapaneng tsa borapeli ba ’nete. (Exoda 20:12-17; Matheu 22:37-40; 28:19; Baheberu 10:24, 25) Bana ba lokela ho tseba hore lintho tsena ha li fetohe.
10, 11. Ke hobane’ng ha batsoali ba lokela ho nahanela lithahasello tsa bana ba bona ha ba etsa melao ea lelapa?
10 Leha ho le joalo, ka linako tse ling e ka ba hantle hore batsoali ba akarelletse bana ha ba etsa melao ea lelapa. Ha bacha ba kenella lipuisanong tse amanang le melao eo, ho ka etsahala hore ba e boloke. Ka mohlala, haeba batsoali ba etsa qeto ea ho beha nako eo bana ba lokelang ho ba lapeng ka eona, ba ka khetha ho beha hora e itseng. Ho seng joalo, ba ka lumella bana hore ba etse tlhahiso ea hore na e ka ba hora efe le hore ba fane ka mabaka ao ba khethang hora eo ka ’ona. Ka mor’a moo, batsoali ba ka bolela nako eo bona ba e khethang ’me ba hlalose hore na ke hobane’ng ha ba nahana hore ke nako e loketseng. Haeba bana le batsoali ba sa lumellane ka maikutlo, joalokaha ho ka etsahala, ho tla etsoa joang? Maemong a mang, batsoali ba ka ’na ba etsa qeto ea hore ba ka etsa se ratoang ke bana ba bona haeba ho sa tlōloe melao-motheo ea Bibele. Na see se bolela hore batsoali baa sekisetsa, kapa ba nyahlatsa bolaoli ba bona?
11 Ho araba potso ena, nahana ka tsela e lerato eo Jehova a ileng a sebelisa bolaoli ba hae ka eona ha a ne a sebetsa taba ea Lota le lelapa la hae. Ka mor’a hore mangeloi a ntšetse Lota, mosali oa hae le barali ba bona ka ntle ho Sodoma, a ile a re ho bona: “Balehelang sebakeng se lithaba esere la felisoa!” Leha ho le joalo, Lota o ile a re: “Ka kōpo, Jehova, ho se ke ha e-ba joalo!” Eaba o etsa tlhahiso o re: “Joale ka kōpo, motse ona o haufi hore nka balehela ho oona ’me ke ntho e nyenyane. Ka kōpo, na nka balehela teng?” Jehova o ile a araba ka ho re’ng? O ile a re: “Bona! ke u nahanela le ho isa tekanyong ena.” (Genese 19:17-22) Na Jehova o ile a nyahlatsa bolaoli ba hae? Le hanyenyane! Leha ho le joalo, o ile a nahanela kōpo ea Lota eaba o khetha ho mo ekelletsa mosa oa hae tabeng ena. Haeba u motsoali, na ho na le linako tseo ka tsona u ka nahanelang lithahasello tsa bana ba hao ha u etsa melao ea lelapa?
12. Ke eng e tla thusa bana hore ba ikutloe ba sireletsehile?
12 Ha e le hantle, bana ha baa lokela ho tseba melao feela, empa ba lokela ho tseba le kotlo ea ho e tlōla. Ha ho se ho buisanoe ka likotlo ’me bana ba li utloisisa, melao eo e lokela ho sebelisoa. Batsoali ha ba bontše lerato haeba nako le nako ba hlokomelisa bana hore ba tšoanela ho khalemeloa empa ba sa ba khalemele. Bibele e re: “Kahobane kahlolo khahlanong le mosebetsi o mobe ha ea phethisoa ka potlako, ke ka lebaka leo lipelo tsa bara ba batho li ikemiselitseng ka botlalo ka ho bona ho etsa bobe.” (Moeklesia 8:11) Ke ’nete hore motsoali a ka ’na a tlohela ho khalemela ngoana har’a batho kapa har’a lithaka tsa hae, e le hore a se ke a mo tlotlolla. Empa bana ba ikutloa ba sireletsehile ebile ba hlompha batsoali ba bona le ho ba rata haholo ha ba tseba hore “E” ea batsoali ba bona ke e, le hore “Che” ea bona ke che—esita le haeba seo se akarelletsa ho ba fa kotlo.—Matheu 5:37.
13, 14. Batsoali ba ka etsisa Jehova joang ha ba koetlisa bana ba bona?
13 Khalemelo e bontša mosa haeba eona ka boeona le tsela eo e fanoang ka eona e loketse ngoana. Pam o re: “Bana ba rōna ba babeli ba ne ba hloka ho khalemeloa ka litsela tse sa tšoaneng. Khalemelo e neng e sebetsa ho e mong, e ne e sa sebetse ho e mong.” Monna oa hae Larry o hlalosa lebaka: “Morali oa rōna e moholo o ne a le manganga ’me ho bonahala a utloa feela ha a khalemeloa ka thata. Empa morali oa rōna e monyenyane o ne a khalemeleha habonolo kapa ka ho mo setotsa feela.” Ka sebele, batsoali ba mosa ba loanela ho lemoha hore na ke taeo efe e sebetsang hamolemo ho ngoana ka mong oa bona.
14 Jehova o behela batsoali mohlala ka hore o tseba moo mohlanka e mong le e mong oa hae a etsang hantle teng le moo a fokolang teng. (Baheberu 4:13) Ho phaella moo, ha Jehova a fana ka kotlo ha a thata ka tsela e fetelletseng empa le teng ha a khoehlise molao. Ho e-na le hoo, kamehla o laea batho ba hae “ka tekanyo e loketseng.” (Jeremia 30:11) Batsoali, na le tseba moo bana ba lōna ba etsang hantle teng le moo ba fokolang teng? Na le khona ho sebelisa tsebo eo ka tsela e atlehang le e mosa, e le hore le koetlise bana ba lōna? Haeba ho joalo, le bontša hore le rata bana ba lōna.
Ba Khothalletseng ho Bua ka Botšepehi
15, 16. Batsoali ba ka khothalletsa bana ba bona ho bua ka botšepehi joang, ’me batsoali ba Bakreste ba fumana hore ke mokhoa ofe o sebetsang ntlheng ee?
15 Tšobotsi e ’ngoe ea lerato ke hore “ha le thabele ho se loke, empa le thabela ’nete.” (1 Bakorinthe 13:6) Batsoali ba ka koetlisa bana ba bona joang hore ba rate lintho tse nepahetseng? Bohato ba bohlokoa ke ho ba khothalletsa hore ba ntše maikutlo a bona ka botšepehi, le haeba ba bua ntho eo ho leng thata hore batsoali ba bona ba e amohele. Ha ho pelaelo hore batsoali ba thabela ha bana ba bolela likhopolo le maikutlo a tumellanong le melao ea boitšoaro bo lokileng. Leha ho le joalo, ka linako tse ling, lipuo tsa ngoana tse tsoang botebong ba pelo li ka bontša hore o sekametse linthong tse sa lokang. (Genese 8:21) Batsoali ba lokela ho etsa joang? Ka tloaelo ba ka ’na ba ba khalemela hang-hang ha ba bua lintho tse joalo. Haeba batsoali ba etsa joalo, bana ba ka tloha ba ithuta ho bua feela lintho tseo ba nahanang hore batsoali ba batla ho li utloa. Ha e le hantle, ngoana o lokela ho khalemeloa kapele haeba a bua puo e se nang tlhompho, empa ho na le phapang pakeng tsa ho ruta bana kamoo ba ka buang ka tlhompho le ho ba laela hore na ba re’ng.
16 Batsoali ba ka khothalletsa bana joang hore ba bue ka botšepehi? Aleah eo re buileng ka eena pejana o re: “Re lokolla bana ba rōna ka hore re se ke ra halefa ha ba bua lintho tse re tšoenyang likelello.” Ntate ea bitsoang Tom o re: “Re ile ra khothalletsa morali oa rōna hore a lokolohe ha a bua le rōna, le haeba a sa lumellane le tsela eo re nahanang ka eona. Re ile ra nahana hore haeba re ka mo koala molomo kamehla ’me ra mo hatella hore a etse feela seo re mo bolellang sona, o tla nyahama ebe o ithuta ho re patela se ka pelong ea hae. Ka lehlakoreng le leng, ho mo mamela ha a bua ho ile ha mo khothalletsa hore a re mamele ha re bua.” Ka sebele, bana ba lokela ho mamela batsoali ba bona. (Liproverbia 6:20) Empa ho buisana ka bolokolohi ho fa batsoali monyetla oa ho thusa bana ba bona hore ba ithute ho nahana. Vincent o na le bana ba bane, ’me o re: “Hangata re ne re tšohla melemo le mathata a boemo bo itseng e le hore bana ba rōna ba ka bona ka bobona hore na tsela e molemohali ke efe. Sena se ile sa ba thusa ho ithuta ho nahana.”—Liproverbia 1:1-4.
17. Batsoali ba ka kholiseha ka eng?
17 Ha e le hantle, khōlisong ea bana, ha ho motsoali ea ka sebelisang keletso ea Bibele ka tsela e phethahetseng. Empa le ka kholiseha hore bana ba lōna ba tla leboha haholo boiteko boo le bo etsang ka hloko ba ho ba koetlisa le tiiselitse, le le mosa e bile le le lerato. Ka sebele Jehova o tla hlohonolofatsa boiteko boo ba lōna. (Liproverbia 3:33) Lebaka leo batsoali bohle ba Bakreste ba ikitlaetsang ka lona ke hobane ba batla hore bana ba bona ba ithute ho rata Jehova joaloka bona. Batsoali ba ka finyella pakane ee e ntle joang? Sehloohong se latelang ho tla tšohloa mekhoa e itseng e tobileng.
Na U sa Hopola?
• Ho ba le temoho ho ka thusa motsoali joang hore a tiisetse?
• Mosa le taeo li amana joang?
• Ke hobane’ng ha ho hlokahala hore batsoali le bana ba buisane ka botšepehi?
[Setšoantšo se leqepheng la 23]
Batsoali, na le ka hopola hore na ho ne ho le joang ha le le bana?
[Setšoantšo se leqepheng la 24]
Na le khothalletsa bana hore ba bue le lōna ka botšepehi le ka bolokolohi