Pono ea Bibele
Sebe sa Tšimolohong Ebile Sefe?
SEBE sa tšimolohong ebile sefe? Batho ba bangata ba tla araba ka hore ke “kamano ea botona le botšehali.” Ba lumela hore sefate se thibetsoeng tšimong ea Edene e ne e le tšoantšetso ea likamano tsa botona le botšehali le hore Adama le Eva ba ne ba entse sebe ka ho kopanela liphate.
Khopolo ena ha e ncha. Ho ea ka rahistori Elaine Pagels, “tseko ea hore sebe sa Adama le Eva ebile ho kopanela ha bona likamano tsa botona le botšehali” e ne e “tloaelehile har’a baruti ba Bokreste [lekholong la bobeli la lilemo] joaloka Tatian oa Syria, ea ileng a ruta hore tholoana ea sefate sa tsebo e fetisetsa maikutlo a tsebo ea kamano ea botona le botšehali.” Hape, ho Ntate Augustine oa Kereke ea Bokreste-’mōtoana ea lekholong la bohlano la lilemo C.E., sebe se qalile ha Adama a e-ba le takatso ea likamano tsa botona le botšehali. Ha e le hantle, Psychology Today e itse: “Sebe sa Adama ke tsebo ea likamano tsa botona le botšehali.”
Ba bang ba lumela boikutlo ba hore sefate sa tsebo ea botle le bobe se ne se emela tsebo ka boeona. Encyclopædia Britannica e tiisa hore “tsebo ea botle le bobe” e ne e le “tlhaloso e ikhethang bakeng sa tsebo eohle.” Seo se ne se tla bolela hore Molimo o ne o batla hore Adama le Eva e be ba sa tsotelleng le hore ba ile ba mo fetohela ka ho batla ho atolosa tsebo ea bona.
Ka ho tiileng litlhaloso tsena ka bobeli li bōpa setšoantšo sa ’Mōpi ea leeme le ea feto-fetohang. Ke hobane’ng ha a ne a ka bōpa motho a e-na le litlhoko tsa botona kapa botšehali le tsa kelello ’me eaba ha ho tsela eo a mo lumellang ho khotsofatsa litakatso tseo kantle le ho ipiletsa kahlolo ea lefu? Ke mang ea neng a ka ikutloa a huleloa leratong le ho sebeletseng Molimo o joalo?
Na Likamano tsa Botona le Botšehali ke Sebe sa Tšimolohong?
Batho ba bangata ha ba tsebe hore litlhaloso tsena ka bobeli li loantšana ka ho feletseng le moko-taba oa tlaleho ea Genese. A re nahaneng pele ka khopolo ea hore thibelo ea Molimo Edene e ne e le khahlanong le likamano tsa botona le botšehali. Taelo e tsekoang e tlalehiloe ho Genese 2:16, 17: “Ha e le lifate tsohle tsa tšimo, u tla li ja, empa ha e le sefate sa ho tseba botle le bobe, u se ke ua se ja, hobane mohla u se jang, u tla shoa.”
Na seo e ne e le ho patoa ha likamano tsa botona le botšehali? Joalokaha ho tlalehiloe ho Genese 1:27, 28, Molimo o ile oa laela monna le mosali hore ba ‘ngatafale, ba ate, ba tlale lefatšeng.’ Adama le Eva ba ne ba tla utloa taelo eo joang kantle ho likamano tsa botona le botšehali? Na ka sebele re nahana hore Molimo o ile oa ba neha taelo ’me eaba o ba ahlolela lefu ha ba leka ho e boloka?
Ntle ho moo, tlaleho ea Genese e bontša hore Adama le Eva ba ile ba etsa sebe ka linako tse fapaneng, e seng ka nako e le ’ngoe. Khaolo ea 3, temana ea 6, e hlakisa hore Eva o ile a khelosoa hore a je tholoana ea pele le hore “kamorao ho moo a nea monna oa hae ea neng a na le eena, ’me le eena a e-ja.” Kahoo ho ja tholoana e thibetsoeng e ne e tla ba bothoto le tšoantšetso e sa utloahaleng ea likamano tsa botona le botšehali.
Na e ne e le Tsebo?
Ho thoe’ng ka tseko ea hore tholoana e thibetsoeng e ne e le tšoantšetso ea tsebo eohle? Ha e le hantle, Adama le Eva ba ne ba se ba fumane tsebo e ngata pele ba tlōla taelo e ho Genese 2:16, 17. ’Mōpi oa bona Jehova, ka boeena, o ne a ameha ka ho toba thutong ea bona. Ka mohlala, o ile a tlisa liphoofolo tsohle le linonyana ho motho ho li rea mabitso. (Genese 2:19, 20) Ntle ho pelaelo Adama o ne a lokela ho ithuta ntho e ’ngoe le e ’ngoe ka hloko e le hore a tle a e rehe lebitso le nepahetseng. E ne e le thuto e ngata hakaakang ea bophelo ba liphoofolo! Le hoja Eva a bōpiloe hamorao, o ne a sa haelloe ke tsebo. Ha a ne a botsoa ke noha, o ile a bontša hore o ne a rutiloe molao oa Molimo. O ne a tseba phapang pakeng tsa se lokileng le se fosahetseng, ’me o ne a boetse a tseba liphello tsa liketso tse fosahetseng.—Genese 3:2, 3.
Tlhaloso ea hore sebe sa pele e ne e le likamano tsa botona le botšehali kapa tsebo ke feela tlhaloso ea motho. Bofokoli ba eona bo bontšoa ke potso ea monna ea tšepahalang Josefa: “Na litlhaloso hase tsa Molimo?” (Genese 40:8, NW) Bibele e bonolo haholo ho utloisisoa ha re sa kenyeletse likhopolo tsa batho ho eona, empa ho fapana le hoo, re e lumella hore e itlhalose ka boeona. Joale sebe sa pele ebile sefe? Tlaleho ea Genese e re neha lebaka la ho lumela hore sefate sa tsebo ea botle le bobe e ne e le sefate sa sebele. Re bolelloa moo se neng se le teng tšimong, ’me ho buuoa ka sona kamanong le lifate tse ling. Tholoana ea sona e ne e le ea sebele, ’me ha e le hantle, Adama le Eva ba ile ba ja tholoana ena.
Na e ne e le ho se Mamele?
Ka ho ja tholoana eo, ke eng seo ba neng ba se etsa? Ka ho hloka botsitso, New Catholic Encyclopedia ea hlalosa: “E ka be e bile feela phephetso e totobetseng ea Molimo, ho hana ka boikhohomoso ho Mo utloa.” Na seo ha se sona seo Genese e se bolelang ka ho hlakileng? Ba-Roma 5:19 e tiisa ntlha ena: “Ka ho se utloe ha motho a le mong ba bangata ba beiloe baetsalibe.” (The New Jerusalem Bible) Sebe sa pele ebile ho se utloe.
Leha sebe sa ho hloka kutlo se ka ’na sa bonahala se le bonolo ka holimo, nahana ka liphello tsa sona tse tebileng. Mongolo o botlaaseng ba leqephe ho The New Jerusalem Bible o se hlalosa tjena: “Ke [tsebo ea botle le bobe] matla a ho itherela se setle le se sebe le matla a ho sebetsa tumellanong le ’ona, tseko ea ho itaola ka ho felletseng . . . Sebe sa pele e ne e le tlhaselo ea bobusi ba Molimo.” E, “sefate sa tsebo ea botle le bobe” se ne se emela tokelo ea Molimo ea ho behela motho litekanyetso tsa se amoheloang kapa se nyatsoang. Ka ho hana ho mamela molao oa Molimo, motho o ne a belaella tokelo ea Molimo ea ho mo busa. Ka toka Jehova o ile a arabela phephetso ena ka ho lumella motho ho ipusa. Na u ne u ke ke oa lumela hore liphello e bile tse bohloko?—Deuteronoma 32:5; Moeklesia 8:9.
Ke ka lebaka leo sehlooho sa Bibele, ’Muso oa Molimo, se tlisang tšepo e khōlō. Ka ’Muso oo, Jehova o tšepisa hore kapele o tla felisa puso ea motho e hatellang le ho e nkela sebaka ka puso ea Hae—’muso o tla khutlisetsa paradeise ea lefatše—e leng seo Adama le Eva ba ileng ba lahleheloa ke sona.—Pesaleme ea 37:29; Daniele 2:44.
[Setšoantšo se leqepheng la 30]
Na Adama le Eva ba entse sebe sa pele ka ho ba le likamano tsa botona le botšehali?
[Tlhaloso ea Moo Setšoantšo se Nkiloeng Teng]
Gustave Dorè