Jeremia—Moprofeta ea sa Ratoeng oa Likahlōlo tsa Molimo
’Malo oa Bibele oa beke le beke bukeng ea Jeremia o kemisong ea Sekolo sa Tšebeletso sa Puso ea Molimo ho tloha ka la 17 ’Mesa, ho fihlela ka la 21 Phato. Lihlooho tsena tse tharo tse ithutoang li tla fana ka motheo o motle bakeng sa kutloisiso ea mangolo a boprofeta
“Ke u tsebile ke e-so ho u bōpe mpeng ea ’m’ao . . . Ke u beile moprofeta oa lichaba.”—JEREMIA 1:5.
1. (a) Batho ba bang ba talima Jeremia joang? (b) Eena o ne a italima joang?
“LE HA a le kahar’a sehlopha sa baprofeta, Jeremia o hlahella e le senatla.” Polelo eo e boletsoeng ke seithuti se seng sa Bibele e sala e fapane ka ho hlollang haholo le boikutlo boo Jeremia a neng a italima ka bona ha a ne a qala ho fumana thōmo ea hae e tsoang ho Jehova ea ho sebeletsa e le moprofeta Juda le lichabeng. Karabelo ea hae e ne e le hore: “Oho Morena Jehova, bona, ha ke tsebe ho bua, hobane ke sa le ngoana.” Ka ho totobetseng Jeremia o ne a tšoenyehile haholo ka bonyenyane ba hae ’me phephetso ea ho talimana le lichaba tse tletseng bora e ne e bonahala e le boima haholo. Jehova o ne a nahana ka ho fapaneng.—Jeremia 1:6.
2. Jehova o ile a kenya sebete joang ho Jeremia?
2 Ho tsoa puisanong ea Jehova le Jeremia e monyenyane, ho hlakile hore e ne e le e mong oa banna ba seng ba kae bao Jehova a hlileng a ikarabela ka tsoalo ea bona. Ke hobane’ng ha a ile a ba le thahasello e tobileng ho Jeremia ho tloha ha a emoloa? Hobane Jehova o ne a mo hopoletse thōmo e khethehileng. Ke ka hona a neng a ka re: “U e-so ho tsoe popelong, ke u khethile.” (Jeremia 1:5) Eaba o laela mocha eo: “U se ke ua re: Ke sa le ngoana, u mpe u ee ho bohle bao ke tla u romela ho bona, u bolele tsohle tseo ke tla u laela tsona. U se ke ua ba tšaba, hobane ke na le uena ho u namolela, ho bolela Jehova.” Ho ne ho se sebaka sa hore a nke kabelo ea hae ka pelo tse peli. Ho e-na le hoo, e ne e hloka sebete le tšepo ho Jehova.—Jeremia 1:7, 8.
3. Ke hobane’ng ha thōmo ea Jeremia e ne e hlile e le phephetso?
3 E tlameha e be mohlankana enoa o ile a ikutloa a thabile hakaakang ’me mohlomong a bile a hloletsoe ka ho fumana thōmo e joalo e tobileng e tsoang ho Molimo! ’Me e ne e le thōmo e khōlō hakaakang! “Shalima, tsatsing lona lena ke u laeletsa lichaba le mebuso ho epolla le ho qhaqha, ho senya le ho ripitla, ho haha le ho hloma.” Ka sebele, ho beoa ha lipolelo tseo Juda hoo e ka bang bohareng ba lekholo la bosupa la lilemo B.C.E. ho ile ha bea boikarabelo bo matla ho moprofeta enoa e monyenyane. O ne a lokela ho talimana le sechaba se ikhohomosang, se sa tsotelleng se neng se tšepile motse oa sona o halalelang, Jerusalema, le tempele ea oona, joaloka thakhisa ea tšireletso le lehlohonolo. Ha a phetha tšebeletso ea hae ea boprofeta ea lilemo tse 40 Jerusalema, o ne a tlameha ho fana ka molaetsa oa hae nakong ea puso ea marena a mahlano a fapaneng (Josiase, Joakaze, Jojakime, Jojakine, le Tsedekia). O ne a tla phatlalatsa likahlōlo tse nyatsang tse sa ratoeng ho lichaba tsa Bajode le tsa Bababylona.—Jeremia 1:10; 51:41-64.
Ke Hobane’ng ha re Lokela ho Thahasella Jeremia?
4, 5. (a) Ke hobane’ng ha liketsahalo tsa mehleng ea Jeremia li re ama? (Ba-Roma 15:4) (b) Ke phethahatso efe e khethehileng eo re e thahasellang?
4 Re ka ’na ra botsa, empa Liketsahalo tseo tsa morao koo li kopana kae le rōna, kaha re phela haufi le bofelo ba lekholo la bo20 la lilemo? Moapostola Pauluse o re nea karabo ha a hlahloba karolo e ’ngoe ea histori ea Iseraele lengolong la hae le eang phuthehong ea Korinthe. O ngotse: “Joale lintho tsena li fetohile mehlala ea rōna, hore re se ke ra ba batho ba lakatsang lintho tse kotsi, joalokaha ba ne ba li lakatsa . . . ’me li ngotsoe bakeng sa temoso ho rōna bao ho fela ha litsamaiso tsa lintho ho fihlileng ho bona.”—1 Ba-Korinthe 10:6, 11, NW.
5 Liketsahalo tse ileng tsa hlahela Iseraele le Juda li sebeletsa e le mohlala o lemosang phuthehong ea ’nete ea Bokreste nakong ena ea bofelo. Re ka boela ra bona likarolo le litšoantšetso tse fanang ka leseli la liketsahalo tsa nako e tlang. (Bapisa Jeremia 51:6-8 le Tšenolo 18:2, 4.) Kahona, tšebeletso ea boprofeta ea Jeremia le liketsahalo tse ileng tsa oela Jerusalema li na le tlhaloso e tebileng bakeng sa Lipaki tsa Jehova kajeno, haholo-holo mabapi le tšebeletso ea tsona ’musong oa Bokreste-’mōtoana, joalokaha re tla bona lihloohong tse latelang.
Ho Phatlalatsa ha Jeremia Likahlōlo tsa Molimo a sa Tšabe Letho
6. Ke eng e ileng ea thatafatsa kabelo ea Jeremia le ho feta, empa o ile a fumana khothatso efe?
6 Jehova o ile a tsoela pele ho tiisetsa Jeremia a re: “U eme, u ba bolelle tsohle tsee ke tla u laela tsona; u se ke ua tšaba pel’a bona . . . Bona, kajeno, ’na ke u etsa motse oa qhobosheane . . . pel’a lefatše lohle, le pel’a marena a Juda, le pel’a baholo ba teng, le pel’a baprista ba teng, le pel’a sechaba sa lefatše.” Ha ho pelaelo ka hore Jeremia o ne a tla lokela ho ba joaloka motse oa qhobosheane e le hore a ka talimana le babusi le baprista ba Juda. Hape ho fana ka molaetsa o sa ratoeng le o phephetsang ho batho bao e ne e sa tl’o ba mosebetsi o bonolo.—Jeremia 1:17, 18.
7. Ke hobane’ng ha babusi ba Bajode ba ne ba tla hanyetsa Jeremia?
7 Jehova o ile a lemosa: “Ba tla u loantša, empa ba ke ke ba u hlōla.” (Jeremia 1:19) Joale ke hobane’ng ha Bajode le babusi ba bona ba ne ba tla batla ho loantša moprofeta eo? Hobane molaetsa oa hae o ne o hlasela boikutlo ba bona bo monyebe le mokhoa oa bona o bontšang sebopeho sa borapeli feela. Jeremia ha aa ka a bebofatsa linnete: “Bonang, lentsoe la Jehova le fetohile sesomo har’a bona, ha ba sa ikhahlisetsa lona. Hobane ba hlile ba ineela takatso ea ho rua kaofela, e monyenyane le e moholo; moprofeta le moprista [bona bao e neng e lokela ho ba balisa ba litekanyetso tsa boitšoaro le tsa moea] e mong le e mong ba etsa bohata.”—Jeremia 6:10, 13.
8. Baprista le baprofeta ba ne ba thetsa sechaba joang?
8 Ke ’nete hore ba ne ba etella sechaba pele ka ho etsa mahlabelo. Ka boikaketsi ba ne ba phetha litšoanelo tsa borapeli ba ’nete, empa lipelo tsa bona li ne li le hōle. Moetlo o ne o bolela ho hoholo ho bona ho feta boitšoaro bo nepahetseng. Ka nako e tšoanang, baetapele ba bolumeli ba Bajode ba ne ba robatsa sechaba ka boikutlo ba bohata ba tšireletseho, ba re: “Khotso! khotso!” athe ho ne ho se khotso. (Jeremia 6:14; 8:11) E, ba ne ba tšereanya batho hore ba lumele hore ba ne ba e-na le khotso le Molimo. Ba ne ba ikutloa hore ho ne ho se letho leo ba neng ba lokela ho khathatseha ka lona, hobane e ne e le batho ba Jehova ba pholositsoeng, ba nang le motse o halalelang le tempele ea oona. Empa na ke kamoo Jehova a neng a talima boemo boo kateng?
9. Jeremia o ile a nea barapeli bao temoso efe mabapi le tempele ea bona?
9 Jehova o ile a laela Jeremia hore a eme pooaneng ho sechaba sohle monyakong oa tempele ’me a fane ka molaetsa oa Hae ho barapeli ba neng ba kena moo. O ne a lokela ho ba bolella: “Le se ke la itšepela mantsoe a thetsang, a reng, ‘Tempele ea Jehova, tempele ea Jehova, ke tempele ea Jehova!’ . . . Ka sebele e ke ke ea ba le molemo oa letho.” Bajode ba ne ba tsamaea ka pono, e seng ka tumelo, kaha ba ne ba ithorisa ka tempele ea bona. Ba ne ba se ba ntse ba lebetse mantsoe a Jehova a temoso: “Leholimo ke terone ea ka, ’me lefatše ke bonamelo ba maoto a ka: ho rialo Jehova. E kae ntlo ee le ka nkhahelang eona?” Jehova, Morena ’Musi oa bokahohle bo boholohali, ka sebele o ne a sa seheloa meeli ea ho se tsoe ka tempeleng ea bona, ho sa tsotellehe mabenyane a eona a mangata!—Jeremia 7:1-8, NW; Esaia 66:1.
10, 11. Ke boemo bofe ba moea ba sechaba boo Jeremia a ileng a bo nyatsa, hona na boemo bo teng Bokreste-’mōtoaneng bo na le moo bo fapaneng le boo? (2 Timothea 3:5)
10 Jeremia o ile a tsoela pele ka khalemelo ea hae ea phatlalatsa e lōmang: “Le re, ho utsoa, ho bolaea, ho feba, ho ana ka leshano, ho chesetsa Baale libano, le ho tsamaela melimo esele eo le sa e tsebeng, le ka etsa tseo; . . . ’me le re: Re namoletsoe! athe ke hore ho etsoe manyala ao kaofela na?” Bajode, joaloka ‘sechaba se khethiloeng’ sa Molimo, ba ne ba nahana hore Molimo o ne o tla mamella ketso ea mofuta ofe kapa ofe ea boitšoaro, hafeela ba ne ba ntse ba tlisa mahlabelo tempeleng. Leha ho le joalo, haeba ba ne ba mo talima e le ntate ea laoloang ke maikutlo ea bokotsang ngoana ea mong habo, ba ne ba tla hlakisetsoa habohloko.—Jeremia 7:9, 10; Exoda 19:5, 6.
11 Borapeli ba Juda bo ne bo silafetse haholo mahlong a Jehova hoo ho neng ho ka botsoa potso ena e tsietsang: “Ntlo ena, eo lebitso la ka le bitsoang ho eona, na ke lehaha la masholu mahlong a lōna na?” Hoo e ka bang lilemo tse 700 hamorao boemo boo bo ne bo sa fetoha, kaha Jesu, moprofeta, ea moholoanyane ho Jeremia, a ile a sebelisa ’ona mantsoe ana ho nyatsa bolotsana le khoebo tse neng li etsetsoa tempeleng e tsosolositsoeng mehleng ea hae. Hape boemo ba Bokreste-’mōtoana kajeno ha boa fetoha.—Jeremia 7:11; Mattheu 16:14; Mareka 11:15-17.
Ho se Natse Temoso ea Liboholi, Tlokotsi e Profetiloeng
12. Bajode ba ile ba itšoara joang ho baprofeta bao Jehova a ileng a ba romela bona?
12 Jeremia e ne e se moprofeta oa pele ea sebelisitsoeng ke Molimo ho lemosa Iseraele le Juda ka tsela ea tsona ea bohata. Lilemo tse lekholo tse fetileng kapa kaholimo ho moo, baprofeta Esaia, Mikea, Hosea le Obede ba ne ba ile ba romeloa e le liboholi ho ea lemosa sechaba. (Esaia 1:1; Mikea 1:1; Hosea 1:1; 2 Likronike 28:6-9) Baahi ba bangata ba ile ba itšoara joang? “Ke beile ho lōna liboholi tse reng: Mamelang lentsoe la terompeta. Ba mpa ba re: Ha re na ho mamela.” (Jeremia 6:17; 7:13, 25, 26) Ba ile ba hana ho ela Jeremia hloko. Ho e-na le hoo, ba ile ba mo hlorisa ’me ba leka ho mo khutsisa. Kahona Jehova a etsa qeto ea hore ba ne ba tla lefella boikhohomoso ba bona le ho se lumele ha bona.—Jeremia 20:1, 2; 26:8, 11; 37:15; 38:6.
13. Motheo oa kahlōlo ea Molimo e ne e le ofe sechabeng?
13 Ha Jehova a arabela ho hanoa ha manģosa a hae ke sechaba, Jehova a etsa pitso, kamoo ho neng ho le kateng, ho lichaba tsa lefatše, e reng: “Uena lefatše, mamela! Bonang, ke ea tlisetsa sechaba sena kotsi, e leng tholoana ea mehopolo ea sona, hobane ha ba ka ba mamela mantsoe a ka, ’me ba nyelisitse Molao oa ka.” Ke hobane’ng ha sechaba se ne se tla hlaheloa ke kotsi? Ka baka la liketso tsa bona tse fosahetseng tse theiloeng mehopolong ea bona e fosahetseng. Ba ile ba hana mantsoe a Jehova le molao oa hae ’me ba latela litšekamelo tsa bona tsa boithati, tsa nama.—Jeremia 6:18, 19; Esaia 55:8, 9; 59:7.
14. Borapeli ba bona ba bohata bo ile ba fetella boholeng bofe? (Bapisa 2 Likronike 33:1-9.)
14 Empa ke eng eo ba neng ba e etsa Juda e ileng ea bitsa khalefo ea Jehova? Ba ne ba etsetsa “mofumahali oa leholimo” linkhoana tsa sehlabelo. Ba ne ba tšollela melimo e meng linyehelo tsa lino ka boomo ho khopisa Jehova. Kahona, Jehova oa botsa: “Na ke ’na eo ba mo phephetsang? . . . Na ho e-na le hoo ha ba intše kotsi, hore ba hlabjoe ke lihlong?” (Jeremia 7:18, 19, New International Version) Empa liketso tsa bona tse mpe tse nyelisang li ile tsa senyeha haholo—ba ile ba etsa litšoantšo tse nyonyehang ka ntlong e neng e e-na le lebitso la Jehova. Ba ile ba haha lialetare kantle ho Jerusalema, khohlong ea Hinnome, “ho chesa bara ba bona le barali ba bona mollong.” Ba ne ba tla lefa hakae bakeng sa nyeliso eohle ea bona ea borapeli ba ’nete?—Jeremia 7:30, 31.
Juda ea Lefa
15. Ke litaba life tse mpe tseo Jeremia a neng a li tšoaretse Juda?
15 Hoo e ka bang ka 632 B.C.E., Assyria e ne e oetse ho Bakalde le Bamede, ’me Egepeta e ne e theotsoe ho ba ’muso o monyenyane ho ea ka boroa ho Juda. Tšokelo ea sebele ho Juda e ne e tla tla ka tsela eo ho neng ho hlaseloa ka eona ho ea ka leboea. Kahona, Jeremia o ile a lokela ho nea Bajode ba habo litaba tse mpe! “Bonang, sechaba se ea tsoa lefatšeng la Leboea, . . . ba bohale-hale, ha ba na ho hauhela . . . ba hlometse joale ka motho ea u futuhelang, uena morali oa Sione.” ’Muso oa lefatše o neng o phahame ka nako eo e ne e le Babylona. Hona e ne e tla ba kofuto ea Molimo ea ho otla Juda e se nang tumelo.—Jeremia 6:22, 23; 25:8, 9.
16. Ke hobane’ng ha ho ne ho se na lebaka la hore Jeremia a kene lipakeng lebitsong la sechaba?
16 Na ho ne ho e-na le lebaka la hore Jeremia a leke ho kenella lebitsong la batho ba naha ea habo? Na mohlomong ho ne ho ka ba le ho sekisetsa borapeling ba ’nete? Na mohlomong Jehova o ne a tla amohela litekanyo tse sa fellang ’me a tšoarele batho ba hae? Boemo ba Jehova bo ne bo hlakile. O ile a laela Jeremia ka makhetlo a mararo bonyane: “U se ke ua rapella sechaba sena, . . . hobane ha ke na ho u utloa.” Phethahatsong e tšoanang, temoso ena e lerootho e se e ntse e bolela ntho e bohloko bakeng sa Bokreste-’mōtoana.—Jeremia 7:16; 11:14; 14:11.
17, 18. Kahlōlo ea Molimo e ile ea qetella e lihiloe joang ho Juda?
17 Litaba li ile tsa qetella joang ka Juda? Hantle feela joalokaha Jehova a ne a profetile ka Jeremia. Nakong ea puso ea Morena Jojakime, Juda e ile ea fetoha sechaba se leng tšireletsong ea Babylona e matla. Lilemo tse tharo hamorao Jojakime o ile a e fetohela. Ketso ena ea booatla e ile ea lebisa ho hlabisoeng lihlong haholoanyane matsohong a Bababylona, ba ileng ba lika-liketsa motse oa Jerusalema. Ka nako ena Jojakime o ne a se a shoele ’me a hlahlanngoe ke mora oa hae Jojakine. Ho lika-liketsa ha Bababylona ho ile ha liha Juda, ’me Jojakine le lelapa lohle la borena, ’moho le liqhoku tse ling tse phahameng sechabeng sa Bajode, ba ile ba isoa kholehong Babylona.—2 Marena 24:5-17.
18 Ho ile ha etsahala joang ka tempele e halalelang le matlotlo ’ohle a eona a halalelang? Ka sebele ha lia ka tsa sebeletsa e le thakhisa ea tšireletso le lehlohonolo bakeng sa Juda. Nebukadnezare “a ea le matlotlo ’ohle a ntlo ea Jehova, le matlotlo a ntlo ea morena, a pshatla mesebetsi eohle ea gauda, e neng e entsoe ke Salomone, morena oa Iseraele, tempeleng ea Jehova.” (2 Marena 24:13) Qetellong, morena ea khethiloeng ke Babylona, Tsedekia, ea neng a siiloe hore a buse batho ba setseng Jerusalema, le eena a fetohela marena a mo okametseng. Hoo e ne e le phephetso ea ho qetela ho Nebukadnezare. Motse oa Jerusalema o ile oa boela oa lika-liketsoa, ’me ka 607 B.C.E. oa oela matsohong a Nebuzaradane ’me oa senngoa ka ho feletseng.—Jeremia 34:1, 21, 22; 52:5-11.
19, 20. Ho ne ho e-na le phapang efe boitšoarong ba Juda le ba Jeremia mabapi le kotsi e neng e boletsoe esale pele, ’me e le ka phello efe?
19 A tlokotsi e bohloko hakaakang bakeng sa ‘sechaba se khethiloeng’! Empa liphatlalatso tsa likahlōlo tsa Jeremia li ne li bontšitsoe ka ho hlakileng hakaakang hore li ne li se na molato! Le hoja Bajode ba ne ba phela lefatšeng la litoro, ba lumela hore ho ne ho se kotsi e ka ba tlelang, ‘mohoeletsi oa kotsi’ Jeremia e ne e hlile e le motho ea lumelang lintho tsa ’nete e seng molori ea amohelang tlhōlo kapele. (Jeremia 38:4; hlokomela hore lentsoe “kotsi” le hlaha ka makhetlo a 64 bukeng ea Jeremia.) Kahlōlo ea Jehova e ne e bile e nepahetseng hakaakang: “U ba bolelle, u re: Sena ke sechaba se sa utloeng lentsoe la Jehova, Molimo oa sona, ’me ha se amohele taeo; ’nete e felile, e khaoletsoe melomong ea bona. ’Me metseng ea Juda le literateng tsa Jerusalema, ke tla khutsisa lentsoe la thabo le lentsoe la nyakallo, . . . hobane lefatše le tla be le entsoe lesupi”!—Jeremia 7:28, 34.
20 Ka tsela ena e bohloko, Bajode ba ikhohomosang, ba sa tsotelleng ba ile ba tlameha ho hlokomela hore ho kōpa ha bona thuso ho Molimo le ho ba ha bona le kamano e khethehileng le eena ho ne ho sa ba tiisetsa hore ba tla bolokeha. Joalokaha boprofeta bo boletse: “Re ne re ntse re lebeletse khotso, empa ha re bone molemo; le letsatsi la pholiso, ’me bonang, hoa tšabeha. Kotulo e se e felile, ho fetile lehoetla, ’me rōna ha rea namoleloa”! (Jeremia 8:15, 20) Joale e ne e le nako ea hore Juda e nahane ka ho teba. Empa moprofeta ea sa tšabeng letho Jeremia o ne a sirelelitsoe nakong ea mosebetsi oa hae kaofela ’me o ile a lumelloa hore a phethe kabelo ea hae. O ile a qetella matsatsi a hae kholehong Egepeta, e seng Babylona le sechaba se nyelisehang. Hobane ka lilemo tse fetang 65, o ile a phatlalatsa likahlōlo tsa Molimo ka botšepehi a bile a sa tšabe letho.
21. Ke lipotso life tseo re amehileng ka tsona?
21 Empa joale re thahasella ho tseba hore na bophelo bona ba Jeremia le tšebeletso ea hae li sebetsa joang mehleng ea rōna. Ke mang ea neng a tla tšoana le Jeremia lekholong lee la bo20 la lilemo? ’Me ke mang ea neng a tla tšoana le Juda le Jerusalema? ’Me ke eng e tšoanang le tšokelo e tsoang leboea? Lihlooho tsa rōna tse latelang li tla hlahloba lipotso tsena.
Na U Sa Hopola?
◻ Jeremia o ile a itšoara joang thōmong ea hae, ’me karabelo ea Jehova e ne e le efe?
◻ Ke hobane’ng ha re thahasella liketsahalo tsa mehleng ea Jeremia?
◻ Jeremia o ile a nyatsa boemo bofe ba bolumeli, ’me Bajode ba ne ba tšepile eng?
◻ Phello bakeng sa Jerusalema le Juda e ile ea ba efe?
Ntlha e Qolotsoeng e leqepheng la 12]
Jeremia o ile a phatlalatsa likahlōlo tsa Molimo ho baetapele ba Bajode le ho sechaba a sa tšabe letho
[Setšoantšo se leqepheng la 13]
Basali ba ne ba phehela “mofumahali oa leholimo” linkhoana