Khaolo ea 13
Pono ea Hao ka Botona kapa Botšehali—E Etsa Phapang ea Eng?
1-3. (a) Bibele e bontša joang hore likamano tsa botona le botšehali pakeng tsa monna le mosali lia amoheleha ho Molimo? (b) Na ho ka ba molemong oa motho ho kopanela tšebelisong e se nang moeli ea matla a hae a botona kapa botšehali?
BATHO ba bang ba na le maikutlo a hore Bibele e nyatsa eng kapa eng e amanang le likamano tsa botona le botšehali. Leha ho le joalo, ho hlahloba Bibele ka boeona ho senola hore hona hase ’nete. Kamor’a hore e bolele ka ho bōpa hoa Molimo monna le mosali ba pele, e tsoela pele hore: “Molimo oa ba hlohonolofatsa, ’me Molimo oa re ho bona: Ngatafalang, le ate, le tlale lefatšeng.”—Genese 1:27, 28.
2 Ho hlakile hore likamano tsa botona le botšehali pakeng tsa monna le mosali, lia amoheleha ho Molimo. Empa na Molimo o amohela likamano tsa botona le botšehali tse se nang moeli? Na ke tsona tse ka tlisang thabo e khōlōhali bophelong? Na li ka fella ka khotso ea ’nete le tšireletseho bakeng sa rōna le bakeng sa ba re potolohileng?
3 Likamano tsa botona le botšehali li ka ’na tsa sebelisoa hampe joaloka lintho tse ling tsa batho. Ho ja ho hotle, ’me hoa hlokahala bophelong. Empa meharo e ka sitisa bophelo le ho khutsufatsa bophelo ba motho. Boroko, le bona ke ba bohlokoa. Empa ho robala ho tlōla ho sitisa bophelo ho finyella lintho ’me ho ka ba hoa fokolisa ’mele. Hantle feela joalokaha ho thabela bophelo ho sa hlahisoe ke meharo, botahoa, le botsoa, ho sebelisa hoa motho matla a botona kapa a botšehali ka mokhoa o se nang moeli le hona ha ho hlahise thabo. Phihlelo ea batho ka lilemo tse likete e paka sena. Na re tlameha ho ithuta see ka phihlelo e bohloko ea botho? Ho na le tsela e molemo.
4. Ke eng e lokelang ho re susumeletsa ho phahamisa litekanyetso tsa Molimo mabapi le botona kapa botšehali?
4 Lentsoe la Molimo le fana ka pono e leka-lekaneng ka botona kapa botšehali e tla sireletsa thabo ea rōna hona joale le kamoso. Empa, hase feela molemong oa khotso le tšireletseho tsa rōna moo re lokelang ho ithuta le ho tšoarella litekanyetsong tsa Molimo mabapi le tšebeliso ea matla ana. Hoa bohlokoa haholo, re lokela ho etsa joalo ka lebaka la ho hlompha ’Mōpi oa rōna. Haeba kannete re eme ka lehlakoreng la hae tsekong ea borena, le hona tabeng ena re tla thabela ho ikokobeletsa bohlale ba hae bo phahameng le matla a hae a phahameng.—Jeremia 10:10, 23.
Ho Boloka Lenyalo le Hlompheha Har’a Bohle
5. Bibele e re’ng ka ho kopanela likamanong tsa botona kapa botšehali kantle ho lenyalo?
5 Bibele e-ea eletsa: “Bohle ba hlomphe lenyalo, ’me likano tsa lōna li bōlōkoe ka botšepehi. Molimo o tla ahlola lihlola le lifebe.” (Baheberu 13:4, TLP) Kahoo, Molimo o khahlanong le likamano tsa botona le botšehali kantle ho lenyalo. Hona ho tumellanong le ’nete ea hore ha o ne o nea monna oa pele molekane, Molimo o bontšitse hore thato ea oona e ne e le hore ba babeli e be “nama e le ’ngoe,” tlamanong ea kamehla. Lilemo tse ka bang likete tse ’nè hamorao, Mora oa Molimo o ile a bontša hore Ntate oa hae o ne a sa lahla tekanyetso ena. (Genese 2:22-24; Matheu 19:4-6, TLP) Empa na tekanyetso e joalo e horeletsa ka ho sa hlokahaleng? Na e re amoha ho hong ho molemo?
6. Ke eng e bontšang hore molao oa Molimo khahlanong le bofebe o molemong oa rōna?
6 Bofebe bo hanana le tekanyetso ea bomolimo, ’me Jehova Molimo o tšepisa hore e tla ba “paki e akofang” ho ahlola bafebi. (Malakia 3:5) Litholoana tse mpe tsa likamano tsa botona le botšehali kantle ho kopano ea lenyalo li hatisa bohlale ba molao oa Molimo. Litholoana tsa bofebe ke ho se tšepane le ho se kholisehe e mong ka e mong. Bo baka ho se sireletsehe ’me bo nyokola khotso ea lenyalo. Bohloko le masisa-pelo tse hlahang li atisa ho fella ka tlhalo. Bana ba utloa bohloko ha ba bona lelapa labo bona le tsekoloha. Ho hlakile hore ho molemong oa rōna hore e be Molimo o nyatsa bofebe. Lentsoe la oona le bontša hore mang kapa mang ea nang le lerato la sebele ho motho e mong a ke ke a etsa bofebe.—Ba-Roma 13:8-10.
7. Hlalosa se boleloang ka bohlola, joalokaha bo sebelisoa ka Bibeleng.
7 Joalokaha re hlokometse, Bibele e boetse e hlalosa hore Molimo o tla ahlola lihlola. Hantle-ntle bohlola ke eng? Leha tšebeliso ea Bibele ea lentsoe lena e ka ’na ea akarelletsa likamano tsa botona le botšehali ka lehlakoreng la batho ba seng lenyalong hammoho le bofebe, hangata le bolela ho hong ho batsi haholoanyane. Lentsoe le sebeliselitsoeng “bohlola” ha ho ne ho ngoloa lipolelo tsa Jesu le barutuoa ba hae ke lentsoe la Segerike por·neiʹa. Motso oa lona o mong le oa lentsoe la kajeno la Senyesemane pornography (libuka le litšoantšo tse khothalletsang boitšoaro bo bobe). Mehleng ea Bibele por·neiʹa e ne e sebelisetsoa ho bolela letoto la likamano tse sa lumelleheng tsa botona kapa botšehali kantle ho lenyalo. Por·neiʹa e akarelletsa tšebeliso e feteletseng ea setho kapa ea litho tsa botona kapa botšehali tsa bonyane motho a le mong (e-bang ke ka tsela ea tlhaho kapa e feteletseng). Hape, ho tlameha hore e be ho ne ho e-na le e mong hape ea kopanetseng boitšoarong bo bobe—e-bang ke motho e motona kapa e motšehali kapa phoofolo.
8. Moapostola Pauluse o ile a phehella Bakreste ka mabaka afe a matla hore ba “pheme bohlola”?
8 Ha a phehella Bakreste hore ba “pheme bohlola,” moapostola Pauluse o fane ka mabaka a matla, a re: “Tabeng ena, ho se be ea senyetsang ngoan’abo, ’me a mo jella litokelo tsa hae; hobane . . . Morena [Jehova] ke eena ea ahlolang tsohle tse joalo. Molimo ha aa ka a re bitsetsa mekhoeng e litšila, . . . Ka baka leo, ea hanang litaelo tsena ha a hane motho, empa o hana Molimo.”—1 Bathesalonika 4:3-8, TLP.
9, 10. (a) Ke hobane’ng ha batho ba bang ba checha lenyalong la molao, le hoja ba phela le motho e motona kapa e motšehali? (b) Le haeba bohlola bo etsoa ka tumellano, ke joang e leng ‘ho hata le ho senya litokelo tsa ba bang’?
9 Ea etsang bohlola, ka sebele ‘o hata, o bile o senya litokelo tsa ba bang.’ Ka mohlala, hona ke ’nete, ho batho ba babeli ba phelang hammoho ntle ho molemo oa lenyalo la molao. Ba ho etsetsa’ng? Hangata ke hore ba ka qhala kopano neng le neng ha ba khahloa ke ho etsa joalo. Ha ba nee molekane oa bona tšireletso eo lenyalo le nang le boikarabelo le lokelang ho e tlisa. Empa haeba batho ba babeli ba kena kamanong ka boithatelo, na ba sa ntsane ba ‘hata le ho senya litokelo tsa ba bang’? E, ho joalo ka sebele.
10 Liketso tsa lihlola li na le liphello tse ngata tse ‘senyang litokelo tsa ba bang.’ Har’a tse ling, mang kapa mang ea kopanelang bohloleng o kopanela ho senyeng letsoalo la motho e mong hammoho le boemo leha e le bofe bo botle boo e ka ’nang eaba eo o kile a ba le bona le Molimo. Sehlola se senyetsa motho e mong monyetla oa ho qala lenyalo a hloekile. Ho bonolo hore se tlisetse litho tsa lelapa labo motho e mong le labo sona tlhomphollo, thohako, le ho nyahama. Hape se ka bea kotsing bophelo ba kelello, boikutlo, le ba ’mele ba motho e mong. Mafu a tšabehang a tšoaetsanoang likamanong tsa botona kapa botšehali a kang AIDS (bohloko bo thibelang ’mele oa motho ho itšireletsa maloetseng) e bolaeang, hangata a amana le boitšoaro bo bobe ba botona kapa botšehali.
11. Ke hobane’ng ha ho se lebaka la hore mang kapa mang a lumele hore Molimo o tla thooletsa bohlola?
11 Ba bangata ba ikhethela ho iphoufaletsa likotsi tsena. Empa na u lumela hore Molimo, ho lokeng hoa oona, o tla thooletsa ho hlompholloa ho sehlōhō hakaalo hoa litokelo tsa ba bang? Lentsoe la Molimo le hloka hore ho ‘hlomphuoe,’ e seng hore ho theoloe kapa ho lahloe, tokisetso e halalelang ea oona ea lenyalo.—Ba-Heberu 13:4; Mattheu 22:39.
12. (a) Pono ea Molimo ke efe ka bosodoma? (b) Molao oa Molimo o hanelang bosodoma o re sireletsa khahlanong le eng?
12 Ho thoe’ng ka bosodoma? Joalokaha re bone, mokhoa ona o akarelletsoa lentsoeng por·neiʹa (“bohlola”), le sebelisitsoeng ke Jesu le barutuoa ba hae. Morutuoa Juda o sebelisitse lentsoe leo ha a bua ka likamano tseo e seng tsa tlhaho tsa banna ba Sodoma le Gomorrha. (Juda 7) Bosodoma ba moo bo ile ba baka boitšoaro bo hlephileng bo ileng ba hlahisa ‘mohoo o moholo.’ ’Me oa etsa hore Molimo o timetse metse eo le baahi ba eona. (Genese 18:20; 19:23, 24) Na pono ea Molimo e fetohile ho tloha ka nako eo? Che. Ka mohlala, 1 Ba-Korinthe 6:9, 10 e thathamisa “basodoma” har’a ba ke keng ba rua ’Muso oa Molimo haeba ba tsoela pele ka mokhoa o joalo. Hape, ha e hlalosa liphello ho batho ba ‘tlotlollang ’mele ea bona litšileng,’ ba “khelohela ho batla nama esele,” Bibele e bolela hore ba “chesitsoe ke ho lakatsana; banna ba etsa manyala le banna ba bang, ’me ba amohela ka ho bona moputso o loketseng bolahlehi ba bona.” (Ba-Roma 1:24, 27) Batho ba joalo ha ba oele thohakong ea Molimo feela, empa hape ba “amohela moputso” oa ho silafala kelellong le ’meleng. Ka mohlala, kajeno, mokaola, AIDS, le maloetse a mang a tšoaetsanoang likamanong tsa botona kapa botšehali har’a basodoma, a jele setsi ka ho fetisisa. Litekanyetso tse phahameng tsa boitšoaro tsa Lentsoe la Molimo li re sireletsa khahlanong le kotsi e joalo, ho e-na le ho re amoha ho hong ho molemo.
Ho Amohela Maikutlo a Molimo ka Tlhalo
13. Taba ea ho tšepahala kanong ea motho ea lenyalo e tebile hakae?
13 “Ke hloile hlalo.” Ke kamoo Jehova Molimo a ileng a itlhalosa kateng ha a ne a khalemela ba neng ba “etsa ka bolotsana” ho balekane ba bona ba lenyalo. (Malakia 2:14-16) Lentsoe la hae le fana ka likeletso tse ngata ho thusa banyalani ho atlehisa lenyalo le ho qoba bohloko ba tlhalo. Le boetse le hlakisa hore Molimo o talima botšepehi likanong tsa motho tsa lenyalo e le boikarabelo bo halalelang.
14, 15. (a) Motheo feela o loketseng bakeng sa tlhalo ke ofe? (b) Na bofebe ka bobona bo qhala tlamano ea lenyalo? (c) Ho nyala hape ho lumelloa tlas’a maemo afe?
14 Hona ho hatisoa ke ’nete ea hore o lumella motheo o le mong feela o loketseng bakeng sa tlhalo. Jesu o bontšitse hore na ke ofe: “Mang le mang ea hlalang mosali oa hae, haese ka baka la bohlola [por·neiʹa], a nyala e mong, oa feba.” (Matheu 19:9, TLP; 5:32, TLP) Por·neiʹa, joalokaha re bone, e bolela likamano tsa botona kapa botšehali kantle ho lenyalo, e-bang ke tsa tlhaho kapa hase tsa tlhaho.
15 Haeba molekane oa motho a e-ba molato oa bohlola, na hona ho qhala kamano ea lenyalo ka bohona? Che, ha ho joalo. Molekane ea seng molato a ka ’na a etsa qeto ea hore na o-oa tšoarela kapa che. Moo ho fihleloang qeto ea tlhalo, ho hlokomela hoa Mokreste marena a lefatše ho tla mo etsa hore a qhale lenyalo ka molao, a etsa joalo motheong o nang le ’nete. (Ba-Roma 13:1, 2) Ha nyeoe e felile, hoa lumelleha hore a ka nyala hape. Empa Mangolo a eletsa hore lenyalo leha e le lefe le joalo, e be feela ho Mokreste e mong, ea hlileng a leng “Moreneng.”—1 Ba-Korinthe 7:39.
16. Linaheng tseo molao oa lefatše o sa lumelleng tlhalo motheong ofe kapa ofe, Lipaki tsa Jehova li bontša ho hlompha molao oa Molimo tabeng ee joang?
16 Ho thoe’ng haeba melao ea naha e sa lumelle tlhalo ea mofuta ofe kapa ofe leha e le motheong oa boitšoaro bo bobe ba botona kapa botšehali? Molekane ea seng molato ea boemong bo joalo a ka ’na a khona ho fumana tlhalo naheng e ’ngoe moo tlhalo e lumelloang. Leha ho le joalo, maemo a ka ’na a sitisa ho etsa joalo. Empa naheng ea habo motho ho ka ’na hoa e-ba le mokhoa o itseng oa karohano ea molao ’me a ka e batla. Ho sa tsotellehe hore na boemo ke bofe, molekane ea seng molato a ka ikarola ho ea molato ’me a fana ka bopaki bo tiileng ba lebaka la Mangolo la tlhalo ho balebeli ba phutheho ea habo ea Lipaki tsa Jehova. Ho thoe’ng haeba motho eo hamorao a ka etsa qeto ea hore o nka molekane e mong? Phutheho e ke ke ea nka bohato ba ho mo tlosa ka hore ke mofebi haeba a neile phutheho polelo e ngotsoeng e nang le kano ea ho tšepahala ho molekane e mocha le ea hore o tla batla lengolo la molao la lenyalo haeba lenyalo la pele le ka qhaloa ka molao kapa ke lefu. Leha ho le joalo, motho eo o tla lokela ho talimana le liphello leha e le life tse ka hlahang mabapi le lefatše le kantle ho phutheho. Hobane hangata lefatše ha le ele hloko hore molao oa Molimo o phahametse melao ea batho le hore melao ea batho e na le matla a lekanyelitsoeng feela.—Bapisa Liketso 5:29.
Ho Qoba ka Bohlale Litšila Tsohle le Meharo ea Botona kapa Botšehali
17. Hlalosa ka Mangolo sebaka se tšoanelehang seo likamano tsa botona le botšehali li nang le sona bophelong ba batho ba lenyalong.
17 Ka ho hlakileng likamano tsa botona le botšehali li na le sebaka se li loketseng bophelong ba batho ba nyalaneng. Molimo o li lokiselitse e le mokhoa oo ka oona ho ka hlahisoang bana, hape e le mohloli oa thabo ho batsoali. (Genese 9:1; Liproverbia 5:18, 19; 1 Ba-Korinthe 7:3-5) Leha ho le joalo, o hlokomelisitse khahlanong le ho sebelisa mpho ena hampe.—Ba-Efese 5:5.
18, 19. (a) Ke hobane’ng ha mokhoa oa ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho ikhotsofatsa, kapa ho itlatlapa, ho sa lokela Mokreste? (b) Ke eng e ka thusang motho ho qoba mokhoa o joalo?
18 Ka lebaka la khatiso e beoang botoneng kapa botšehaling kajeno, bacha ba bangata ba fumana hore takatso ea bona ea ho khotsofatsa botona kapa botšehali e tsoha le pele ba ka ba boemong ba lenyalo. Ka lebaka leo, ba bang ho bona ba batla thabo ka ho itsosetsa litho tsa bona tsa botona kapa tsa botšehali. Hona ke ho pholla litho tsa botona kapa botšehali ho ikhotsofatsa, kapa ho itlatlapa. Na ke mokhoa o loketseng kapa o bohlale?
19 Mangolo aa eletsa: “Le bolaee ke hona litho tsa lona tse leng lefatšeng, ke ho re, bofebe, le litšila, le maikutlo a mabe, le litakatso tse mpe, le takatso ea moruo.” (Ba-Kolosse 3:5) Na ea phollang litho tsa hae tsa botona kapa botšehali ho ikhotsofatsa ‘o bolaea litho tsa ’mele oa hae mabapi le litakatso tse mpe’? Ho fapana le moo, o tsosa takatso ea botona kapa ea botšehali. Bibele e phehella hore motho a qobe monahano le boitšoaro tse isang mathateng a joalo, a li nkela sebaka ka mosebetsi o molemo, le hore motho a hlaolele boitšoaro. (Ba-Filippi 4:8; Ba-Galata 5:22, 23) Ha ho etsoa boiteko bo tiileng ho etsa sena, ho itlatlapa ho joalo ho ka qojoa, ka melemo kelellong, boikutlong, le moeeng.
20. Ke eng e bontšang hore e ke ke ea e-ba ho loketseng hore monna le mosali ba hloke moeli likamanong tsa bona tsa botona le botšehali?
20 Seo Bibele e se buang mabapi le “litšila, le maikutlo a mabe, le litakatso tse mpe” se sebetsa ho Bakreste bohle, ba masooa le ba lenyalong. Ke ’nete hore monna le mosali ba na le tokelo ea Mangolo ea ho kopanela likamano tsa botona le botšehali bobeling ba bona. Empa na hona ho bolela hore ha ba na moeli? ’Nete ea hore Lentsoe la Molimo le phehella Bakreste bohle hore ba hlaolele boitšoaro e hanana le maikutlo a joalo. (2 Petrose 1:5-8) Ha hoa ka hoa hlokahala hore mongoli ea bululetsoeng oa Bibele a hlalose tsela ea tlhaho eo ka eona litho tsa monna le mosali tsa ho etsa bana li nyallanang ka eona. Ho hlakile hore likamano tsa bosodoma li ke ke tsa latela tsela ena ea tlhaho. Kahoo, basodoma ba banna le ba basali ba sebelisa mekhoa e meng ea likamano tsa botona kapa botšehali ho seo moapostola a reng ke mekhoa ea ‘litakatso tse lihlong’ le “manyala.” (Ba-Roma 1:24-32) Na batho ba nyalaneng ba ka etsisa mekhoa e joalo ea basodoma ea ho kopanela liphate lenyalong la bona ’me ba ’na ba lokoloha mahlong a Molimo hore ha ba etse ‘litakatso tse lihlong’ kapa “litakatso tse mpe”?
21. Ho sa tsotellehe tsela eo motho a neng a phela ka eona pele, o bulehetsoe ke monyetla ofe hona joale?
21 Ha a nahana ka seo Mangolo a se bolelang, motho a ka ’na a lemoha hore tsela eo a neng a nahana ka eona pele litabeng tsena, e ne e bōpiloe ke bao, joalokaha Bibele e bolela, ‘ba timeletsoeng ke kutlo eohle.’ Empa, ka thuso ea Molimo, motho a ka “apara motho e mocha,” ea bōpiloeng ho latela litekanyetso tse lokileng tsa Molimo. (Ba-Efese 4:17-24) Ka tsela ena motho o bontša hore o fela a tiile ha a re o batla ho etsa thato ea Molimo.
Pono ea Hao e Ama Khotso ea Hao le Tšireletseho ka Mokhoa oa Bohlokoa
22. Ke melemo efe e potlakileng e tlelang ba sebelisang keletso ea Lentsoe la Molimo mabapi le boitšoaro ba botona kapa botšehali?
22 Ho sebelisa keletso ea Lentsoe la Molimo mabapi le boitšoaro ba botona kapa botšehali hase moroalo. Bapisa tholoana ea tsela e thathamisoang ke Bibele le tekanyo e phahameng ea lefatše ea tlhalo, malapa a qhalaneng, bana ba litlokotsebe, botekatse, maloetse, pefo le lipolao tse etsoang mabapi le takatso ea botona kapa botšehali. (Liproverbia 7:10, 25-27) Bohlale ba Lentsoe la Molimo ke bo totobetseng hakaakang! Ha u hana monahano oa lefatše o theiloeng takatsong ea boithati ’me u tlisa monahano oa hao tumellanong le keletso ea Jehova, pelo ea hao e matlafatsoa haholo litakatsong tse nepahetseng. Ho e-na le menyaka e fetang ea boitšoaro bo bobe ba botona kapa botšehali, kamehla u thabela letsoalo le letle le khotso ea kelello. Litlamo tsa lenyalo le tsa lelapa lia tiisoa ha balekane ba lenyalo ba ntse ba tšepana haholoanyane ’me bana ba ba hlompha.
23. Pono ea motho ka likamano tsa botona kapa botšehali ke lebaka la ho ‘tšoaeloa’ ho pholohela ‘lefatšeng le lecha’ la Molimo joang?
23 ’Me kahoo, u se fifalloe ke pono ea ’nete ea hore tšepo ea hao ea bophelo bo sa feleng ka boeona e-ea ameha. Ka hona boitšoaro ba Mangolo bo tla tlatsetsa ho ho fetang bophelo ba hao ba hona joale. (Liproverbia 5:3-11) Bo tla fetoha karolo ea bopaki ba hore u fela u hloile lintho tse manyala tse etsoang ke batho ba sa tsotelleng Molimo le hore u ‘tšoaetsoe’ ho pholohela ‘lefatšeng le lecha’ la Molimo, moo ho tlang ho aha ho loka e seng boitšoaro bo bobe. Joale ke hoa bohlokoa hakaakang hore u ‘itiise hore qetellong u tle u fihleloe ke Molimo u e-na le khotso, u se na letheba le sekoli.’—Ezekiele 9:4-6; 2 Petrose 3:11-14.