MAFUTA

Kioevu cha uto kilichofahamika zaidi na Waebrania kilitengenezwa kutoka kwa zeituni. Zeituni zilizoiva kabisa zilikuwa za rangi nyeusi nazo zilitoa mafuta mengi zaidi, lakini zile za kijani ambazo zilikuwa zimeanza kubadilika rangi, zilitoa mafuta bora zaidi. Baada ya kuchuma kwa makini matunda ya zeituni kutoka kwenye mti na kuondoa matawi na majani, matunda hayo yaliwekwa kwenye shinikizo la mafuta.

Ubora wa mafuta ya zeituni zilizoiva hutofautiana kulingana na mbinu iliyotumiwa kuziponda. Mafuta bora zaidi, yaani, “mafuta safi ya zeituni zilizopondwa,” hutengenezwa kwa kutumia mbinu rahisi kabla ya zeituni kuwekwa ndani ya shinikizo. (Law 24:2) Kwanza, zeituni ziliwekwa ndani ya kinu na kupondwa, au kukanyagwa kwa miguu. (Mik 6:15) Kisha, zeituni hizo zilizopondwa ziliwekwa ndani ya vikapu vya kukamua mafuta, ili mafuta ya kwanza yatoke yote. Mafuta hayo safi yaliwekwa ndani ya mitungi ya udongo, na zeituni zilizopondwa zilipelekwa kwenye shinikizo.

Mafuta ya ubora wa kadiri yalitengenezwa kwa kuponda kabisa zeituni kwa kutumia kinu au jiwe la kusagia. Baada ya kumwagika kutoka kwenye utomvu huo, mafuta hayo yaliwekwa ndani ya mitungi ya udongo ili yatulie.

Mafuta ya ubora wa chini yalitokana na utomvu uliokamuliwa kwenye shinikizo baada ya zeituni kupondwa. Masalio hayo ya zeituni zilizopondwa na kukamuliwa yaliwekwa ndani ya vikapu na kusimamishwa katikati ya nguzo mbili za shinikizo. Jiwe zito liliwekwa juu ya vikapu hivyo ili mafuta ya mwisho kabisa yatoke, na mafuta hayo yalihifadhiwa kwenye mitungi mikubwa. Ndani ya mitungi hiyo, mafuta yalitengana na uchafu na maji na hivyo mafuta yalitekwa na kuwekwa ndani ya mitungi ya pekee au visima vya pekee vya kuhifadhia mafuta.​—Linganisha 2Nya 32:27, 28; ona SHINIKIZO.

Ishara ya Ufanisi. ‘Kufurika kwa divai mpya na mafuta kwenye mashinikizo’ kuliwakilisha ufanisi mkubwa. (Yoe 2:24) Ayubu aliyekuwa akiteseka sana alitamani siku zilizopita wakati ambapo ‘miamba ilimmwagia vijito vya mafuta.’ (Ayu 29:1, 2, 6) Yehova alimfanya “Yakobo,” au Waisraeli, wale kwa njia ya mfano “mafuta kutoka katika mwamba mgumu,” labda kutoka kwenye miti ya mizeituni iliyomea kwenye ardhi yenye mawemawe. (Kum 32:9, 13) Musa alitangaza kwamba Asheri angekuwa yule ‘anayechovya miguu yake katika mafuta,’ kumaanisha kwamba kabila hilo lingefurahia baraka za kimwili.​—Kum 33:24.

Bidhaa Muhimu Kibiashara na Aina ya Chakula. Mafuta ya zeituni yalikuja kuwa sehemu muhimu ya biashara huko Palestina kwa sababu yalipatikana kwa wingi. Kila mwaka, Sulemani alimpa Mfalme Hiramu wa Tiro “kori 20 [lita 4,400; galoni 1,160] za mafuta bora sana ya zeituni” zikiwa kama malipo ya vifaa vilivyotumiwa kujenga hekalu. (1Fa 5:10, 11) Kwa kipindi fulani, watu wa Yuda na Israeli walifanya biashara ya “mafuta” na Tiro. (Eze 27:2, 17) Mafuta yenye marashi na mafuta ya zeituni ni baadhi ya bidhaa zinazonunuliwa na Babiloni Mkubwa kutoka kwa “wafanyabiashara wa dunia.”​—Ufu 18:11-13.

Mafuta ya zeituni ambayo huupa mwili nguvu na ni yenye afya sana mwilini, yalikuwa sehemu muhimu ya chakula cha Waisraeli, na huenda katika visa vingi yalitumiwa badala ya siagi au kwa ajili ya kupika. (Kum 7:13; Yer 41:8; Eze 16:13) Yalitumiwa kama mafuta ya taa (Mt 25:1-9), na “mafuta safi ya zeituni zilizopondwa” yalitumiwa kwenye vinara vya taa vya dhahabu vilivyokuwa kwenye hema la mkutano. (Mt 25:1-9; Kut 27:20, 21; 25:31, 37) Mafuta yalitumiwa pamoja na toleo la nafaka lililotolewa kwa Yehova. (Law 2:1-7) Yalitumiwa kama bidhaa ya urembo kwa kujipaka mwilini baada ya kuoga. (Ru 3:3; 2Sa 12:20) Kumpaka mgeni mafuta kichwani kulikuwa ishara ya ukarimu. (Lu 7:44-46) Mafuta yalitumiwa pia kwenye vidonda ili kutuliza maumivu na kulainisha kidonda (Isa 1:6), na nyakati nyingine yalitumiwa pamoja na divai.​—Isa 1:6; Lu 10:33, 34.

Matumizi ya Kidini na Maana Yake. Yehova alimwamuru Musa atengeneze “mafuta matakatifu ya kutia mafuta” yaliyotia ndani mafuta ya zeituni na vitu vingine. Musa alitumia mafuta hayo kutakasa hema la mkutano, sanduku la Ushahidi, vyombo vya mahali patakatifu, na fanicha zake. Musa alitumia mafuta hayo pia kuwaweka rasmi Haruni na wanawe kuwa makuhani wa Yehova waliotakaswa. (Kut 30:22-33; Law 8:10-12) Wafalme waliwekwa rasmi kwa mafuta, kama Samweli alivyomtia mafuta Sauli, “[alichukua] chupa ya mafuta na kuyamimina juu ya kichwa cha Sauli.” (1Sa 10:1) Pembe ya mafuta ilitumiwa Sulemani alipotiwa mafuta.​—1Fa 1:39.

Ilitabiriwa kwamba huduma ya Yesu Kristo hapa duniani ingekuwa na matokeo yenye kuleta shangwe kwa sababu ingewapa “wale wanaoombolezea Sayuni . . . mafuta ya furaha badala ya maombolezo.” (Isa 61:1-3; Lu 4:16-21) Ilitabiriwa kwamba Yesu angetiwa mafuta moja kwa moja na Yehova kwa “mafuta ya kushangilia” kuliko wenzake, kuonyesha kwamba angepata shangwe nyingi zaidi kuliko wafalme waliomtangulia katika ukoo wa kifalme wa Daudi.​ —Zb 45:7; Ebr 1:8, 9; ona MTIWA MAFUTA, KUTIWA MAFUTA.

Kama tu ambavyo kumpaka mtu mafuta kichwani kunaweza kumtuliza na kumburudisha, vivyo hivyo Neno la Mungu hutumiwa kumtuliza, kumrekebisha, kumfariji, na kumponya mtu mgonjwa kiroho. Hivyo, wanaume wazee katika kutaniko la Kikristo wanahimizwa wasali kwa niaba ya mtu kama huyo, “wakimpaka mafuta katika jina la Yehova,” ambayo ni hatua muhimu ili mtu arudie hali nzuri ya kiroho.​—Yak 5:13-15; linganisha Zb 141:5.