ካሴዶሮ ደ ሬና ምእንቲ ናይ ስፓንሽ መጽሓፍ ቅዱስ ክብል ዝገበሮ ቃልሲ

ኣብ መበል ዓሰረተ ሽዱሽቱ ክፍለ-ዘበን ኣብ እስጳኛ መጽሓፍ ቅዱስ ምንባብ ሓደገኛ ኢዩ ነይሩ። ናይ ካቶሊክ ቤተ-ክርስትያን ነቲ ዝርአ ዝነበረ ኣንጻር ካቶሊክ ዝዀነ ደቀቕቲ ነገራት ንምጥፋእ ኢንኲዝሽንበጃኹም ቅድሚ ሕጂ እተጠቐምናላ ቃል እንተድኣ ኣላ ቀይርዋ ከም ዝጅመር ገበረት። እንተዀነ ግን: ኣብ ሰሜናዊ እስጳኛ ዝነብር ሓደ ጐበዝ ነበረ: ንሱ ንቕዱሳት ጽሑፋት ዘንብብ ጥራይ ዘይኰነስ ነፍሲ ወከፍ ወዲ እስጳኛ ምእንቲ ከንብቦ ኢሉ ድማ ናብቲ ናይቲ ከባቢ ቋንቋ ንምትርጓሙ ተመባጽዐ። ስሙ ካሴዶሮ ደ ሬና ይብሃል።

ሬና: ኣብ ወሰናስን ሲቪለ: ስጳኛ: ዝርከብ ሳን ኢሲድሮ ደል ካምፖ ዝበሃል ገዳም ኣብ ዝነበረሉ ዓመታት ኢዩ እቲ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ዝነበሮ ድሌት እተለዓዓለ። ኣብ ናይ 1550ታት ዝነበረ ግዜ: እቶም ኣብቲ ኣዝዩ ዓቢ ገዳም ዝነበሩ ፈለስቲ ካብ ነቲ በቲ ገዳም ዝቘመ ሕጊ ንምንባብ ዘሕልፍዎ ግዜ ንቕዱሳት ጽሑፋት ንምንባብ ዘሕልፍዎ ዝነበሩ ግዜ ይበዝሕ ነበረ። ናይ መጽሓፍ ቅዱስ መልእኽቲ ድማ ነተሓሳስባኦም ለወጦ። ነቲ ንምስልታት ምጥቃምን መንጽሂ ቦታን ዝምልከት ናይ ካቶሊክ እምነት ነጸግዎ። ብዘይጥርጥር ድማ እቲ ዝነበሮም ኣረኣእያ ኣብቲ ቦታ ፍሉጥ ኰነ: በቲ ናይ እስጳኛ ኢንኲዝሽን ከይተሓዙ ፈሪሆም ድማ ንወጻኢ ክሃድሙ ወሰኑ። ሬና ድማ ሓደ ካብቶም ናብ ጀኔቫ: ስዊዘርላንድ: ክሃድሙ ዝኸኣሉ 12 ፈለስቲ ኢዩ።

ካብዚ ንስክላ ምስ ሃደመ ድማ: ካብቶም ጻላእቱ ሓደ ስጕምቲ ንቕድሚት እናሃደመ ካብ ሓንቲ ናይ ኣውሮጳ ከተማ ናብታ ካልእ ከተማ ተጓዕዘ። ብ1562 እቶም ተስፋ ዝቈረጹ ናይ ኢንኲዝሽን ኣባላት: ነቲ ናይ ሬና ምስሊ ኣብ ሲቪለ ብሓዊ ኣንደድዎ: እዚ ኸምዚ ዝበለ ጭከና ዝመልኦ ምፍርራህ እዚ ግን ነቲ ዝነበሮ ናይ ቅዱሳት ጽሑፋት ምትርጓም ዕዮ ከም ዝገድፍ ኣይገበሮን። ዘትሐዞ ሰብ ገንዘብ ክኽፈሎ ምዃኑ እናተነግረ ከምኡውን ኣብ ቀጻሊ ዝዀነ ፍርሒ እናሃለወ ክነሱ: ብዘይምቍራጽ ነቲ ናይ እስጳኛ ትርጕም ንምዕያይ ቀጸለ። “ክሓምም ወይ ክጐዓዝ ከለኹ እንተዘይ ኰይኑ: . . . ብርዐይ ካብ ኢደይ ኣይወረደትን” ኢሉ ድማ ገለጸ።

ሬና ነቲ ናይ ምትርጓም ስርሑ ኣብ ውሽጢ ዓሰርተ ዓመት ወድኦ። ብ1569 ድማ ንሱ ዝተርጐሞ ምሉእ መጽሓፍ ቅዱስ ኣብ ባሰል: ስዊዘርላንድ: ተሓትመ። እዚ ብሉጽ ጽሑፍ እዚ ድማ ካብቲ ናይ መጀመርያ ቋንቋታት እተተርጐመ ቀዳማይ ምሉእ ናይ ቋንቋ እስጳኛ ትርጕም ኰነ። ንብዙሕ ዘበናት ብላቲን እተጻሓፈ መጽሓፍ ቅዱስ ነይሩ ኢዩ: እንተዀነ ግን ላቲን ናይ ምሁራት ቋንቋ ጥራይ ኢዩ ነይሩ። ሬና መጽሓፍ ቅዱስ ነፍሲ ወከፍ ሰብ ክርድኣ ኣለዎ ዝብል እምነት ኢዩ ነይርዎ: ነዚ ዕላማ እዚ ንምፍጻም ድማ ህይወቱ ኣብ ሓደጋ ኣእተወ።

ኣብ መእተዊ ናይቲ ዝተርጐሞ መጽሓፉ ከምኡ ዝገበረሉ ምኽንያታት ገለጸ። “ንቕዱሳት ጽሑፋት ኣብቲ ልሙድ ቋንቋ ከይትርጐም ምኽልካል: ብዘይጥርጥር ንኣምላኽ እቲ ዝኸፍአ ጸርፊ: ንናይ ሰባት ድሕንነት ድማ ዝጐድእ ኢዩ። እዚ ምኽልካል እዚ: ናይ ሰይጣንን ናይቶም ንሱ ዝቈጻጸሮምን ፍሉጥ ስራሕ ኢዩ። . . . ኣምላኽ ቃሉ ንሰባት ከም ዝሃበ ብምርኣይን ኵሎም ሰባት ድማ ክርድእዎን ኣብ ተግባር ከውዕልዎን ብምብሃግ: እቲ ናብ ዝዀነ ይኹን ቋንቋ ንኸይትርጐም ዝኽልክል ሰብ ጽቡቕ ድራኼ ክህልዎ ኣይክእልን ኢዩ።”

እዚ ሓሳባት እዚ: ናይ ስጳኛ ኢንኲዝሽን መጽ​­ሓፍ ቅዱስ “ብካስቲልያን ሮማንስ [ስፓንሽ] ወይ ብኻልእ ናይቲ ከባቢ ቋንቋ” ከይትቐርብ ብሕጊ ድሕሪ ምኽልካሉ 18 ዓመታት ጥራይ ጸኒሑ ስለ እተሓትመ: ትብዓት ዝሓትት ኢዩ ነይሩ። ብርግጽ: ሬና ፍርሂ ሰብ ነቲ ንሓቂ ዝነበሮ ፍቕሪ ልጓም ክገብረሉ ኣየፍቀደሉን።

ሬና: ኣብ ርእሲ እቲ መጽሓፍ ቅዱስ ኵሎም ቋንቋ እስጳኛ ዝዛረቡ ሰባት ከም ዝረኽብዎ ንምግባር ዝነበሮ ድሌት: ብእተኻእሎ መጠን ኣዝዩ ልክዕ ዝዀነ ትርጕም ክሓትም ኢዩ ዝደሊ ነይሩ። ኣብቲ ናይ መእተዊ ሓሳባቱ: ካብቲ ናይ መጀመርያ ቋንቋታት ብቐጥታ ምትርጓም ዘለዎ ጥቕሚ እውን ተንቲንዎ ኣሎ። ሬና ኣብቲ ብቛንቋ ላቲን ዝበረ ቩልጌት ሓድሓደ ጌጋታት ከም ዝነበሮ ገለጸ። ሓደ ካብቲ ኣዝዩ ጕሉሕ ዝነበረ ጌጋታት ድማ ስም ኣምላኽ ምውጻእ ኢዩ።

ኣብቲ ናይ ስፓኒሽ ትርጕማት ዘሎ መለኮታዊ ስም

ሬና ልክዕ ከምቲ ኣብ ናይ መጀመርያ ጽሑፍ ዝነበረ: ኣብ ዝዀነ ይኹን ብጣቋ እተተርጐመ ናይ መጽሓፍ ቅዱስ ትርጕም: ስም ኣምላኽ ክህሉ ከም ዘለዎ ተገንዘበ። ነቲ መለኮታዊ ስም በቲ “ኣምላኽ” ወይ “ጐይታ” ዝብል መዓርጋት ናይ ምትካእ ዝነበረ ልምዲ ነጸጎ። ኣብቲ ናይ ትርጕሙ ዝጸሓፎ መቕድም: ስለምንታይ ከምኡ ከም ዝገበረ ኣነጺሩ ገሊጽዎ ኣሎ።

“ነቲ ስም (ኢሆዋ ) ብዘይ ከቢድ ምኽንያት ኣይኰንናን ዓቂብናዮ። ቀዳማይ: ኣብዚ ናትና ትርጕማት ክኣቱ ከሎ ብተመሳሳሊ ድማ ኣብቲ ናይ እብራይሰጢ ቋንቋውን ኣሎ ማለት ኢዩ: ነቲ ኣይተጕድል ወይ ኣይትወስኽ ዝብል ሕጊ ዘይእሙናት ብምዃን ወይ ድማ ብምርካስ እንተዘይኰይኑ ከነውጽእ ወይ ክንልውጥ እንኽእል ኣይመስለናን። . . . እዚ ብድያብሎስ እተኣታተወ [ነቲ ስም ናይ ምድምሳስ] ልምዲ እዚ: ካብቶም ንስሙ ንቕድሶ ኢና እኳ ዝብሉ እንተነበሩ: ነቲ ንሱ ካብ ኵሎም ካልኦት . . . ኣማልኽቲ ንኽፍለ ክጽወዓሉ ዝደሊ ቅዱስ ስሙ ቀቢሮም ንህዝቢ ኣምላኽ ከም ዘረስዕዎም ዝገበሮም ማሪት ናይ ዘመናውያን ተኸተልቲ ራቢ ኢዩ ተለዓዒሉ።”

እቲ ሬና ንስም ኣምላኽ ንኸዕቢ ዝነበሮ ዓሚቝ ድሌት: ሰፊሕ ሳዕቤናት ነይርዎ ኢዩ። ክሳዕ እዚ ግዜና: ዝበዝሑ ትረጕማት ስፓንሽ​—⁠ናይ ካቶሊክን ፕሮተስታንትን​—⁠ኣብ ኵሉ ነቲ መለኮታዊ ስም ብምጥቃም ነዚ ኣገባብ እዚ ስዒቦምዎ ኢዮም። ሳላ ሬና ዳርጋ ኵሎም ናይ ስፓኒሽ ትርጕም መጽሓፍ ቅዱስ ኣንበብቲ: ብዘይ ገለ ጸገም ንኣምላኽ ካብ ካልኦት ኣማልኽቲ ዝፈልዮ ብሕታዊ ስም ከም ዘለዎ ክግንዘቡ ይኽእሉ ኢዮም።

ክስትብሃለሉ ዝግብኦ ድማ ኣብቲ ሬና ዝተርጐሞ ናይ ኣርእስቲ ገጽ ስም የሆዋ ብእብራይስጢ ብግልጺ ተጻሒፉ ምህላዉ ኢዩ። ሬና ነቲ መጽሓፍ ቅዱስ ሚልዮናት ከንብብዎ ብዝኽእልሉ ቋንቋ ክህሉ ኣለዎ ዝብል ንቓል ኣምላኽ ንምዕቃብ ዝመጾ ብሉጽ ሓሳባት ተላዒሉ ህይወቱ ወፍዩ ኢዩ።