Tok Bilong Jehova i Gat Laip
Sampela Bikpela Tok Bilong Buk Namba 2 Stori
OL SAPTA long kirap bilong Buk Namba 2 Stori i kamapim stori bilong Solomon i mekim wok king long Israel. Laspela ves bilong Namba 2 Stori i kamapim tok King Sairus bilong Persia i mekim long lain Juda i stap kalabus long Babilon, em i tok: “[God] i tokim mi long wokim wanpela haus bilong em long taun Jerusalem long distrik Juda. God, Bikpela bilong yupela Israel, em i ken i stap wantaim yupela ol manmeri bilong en. Na nau yupela i ken i go bek long Jerusalem.” (2 Stori 36:23) Pris Esra i pinisim wok bilong raitim dispela buk long yia 460 B.C.E., na em i stori long ol samting i kamap insait long 500 yia—kirap long 1037 B.C.E. i go 537 B.C.E.
Tok Sairus i mekim i opim rot bilong ol Juda long go bek long Jerusalem na kirapim gen pasin bilong lotuim Jehova. Tasol ol i bin stap longpela taim long Babilon na dispela i putim hevi long ol. Ol i no save long ol samting i bin painim ol lain bilong ol long bipo. Namba 2 Stori i kamapim stori bilong ol samting i bin kamap long taim ol man long lain bilong Devit i bin mekim wok king. Yumi laik save long dispela stori, long wanem, em i kamapim klia ol blesing ol man i save kisim taim ol i bihainim tok bilong God tru na ol samting nogut i save kamap taim ol i sakim.
WANPELA KING I WOKIM HAUS BILONG JEHOVA
Jehova i givim samting em King Solomon i laikim—gutpela tingting na save—na planti mani na biknem. King i wokim wanpela naispela bikpela haus bilong Jehova long Jerusalem, na ol manmeri i stap “amamas tru.” (2 Stori 7:10) Solomon “i gat planti mani na ol kain kain gutpela samting, na tu em i gat planti gutpela tingting na save. Em i winim tru ol king bilong olgeta arapela kantri.”—2 Stori 9:22.
Solomon i mekim wok king inap 40 yia na bihain “em i dai . . . na Rehoboam, pikinini man bilong en, i kisim ples bilong en na i kamap king.” (2 Stori 9:31) Esra i no stori long Solomon i bin lusim lotu i tru. Esra i stori tasol long pasin kranki em Solomon i bin mekim long kisim planti hos long Isip na em i maritim pikinini meri bilong Fero. Esra i stori long ol gutpela samting tasol.
Bekim Bilong Ol Askim Bilong Baibel:
2:14—Bilong wanem famili bilong man bilong wokim ol samting long gol samting em dispela ves i stori long en i no wankain long tok i stap long 1 King 7:13, 14? Namba 1 King i tok long mama bilong dispela man olsem “wanpela meri bilong lain Naptali,” long wanem, em i maritim wanpela man bilong dispela lain. Tasol meri yet i bilong lain Dan. Bihain long taim man bilong em i dai pinis, em i maritim narapela man bilong lain Tair, na tupela i kamapim dispela man bilong wokim ol samting long gol samting.
2:18; 8:10—Ol dispela ves i tok olsem ol man i mekim wok olsem bosboi ol i 3,600 na 250, tasol long 1 King 5:16; 9:23, namba bilong ol em 3,300 na 550. Bilong wanem namba bilong ol i no wankain? Ating pasin ol i bihainim long brukim ol bosboi i narapela narapela. Ating Namba 2 Stori i brukim ol bosboi olsem, 3,600 ol i no bilong Israel na 250 ol i bilong lain Israel. Tasol Namba 1 King i brukim ol olsem 3,300 ol i bosboi na 550 ol i namba wan bos. Maski ol i bungim ol olsem wanem, namba bilong olgeta man i mekim wok em 3,850.
4:2-4—Bilong wanem ol i wokim ol bulmakau bras aninit long tang wara? Long Baibel, bulmakau i makim strong. (Esekiel 1:10; KTH 4:6, 7) Olsem na i stret ol i wokim ol bulmakau, long wanem, dispela 12-pela bulmakau i holim dispela “tang wara,” em hevi bilong en inap olsem 27,000 kilogram. Taim ol i wokim ol bulmakau, ol i no brukim namba 2 Lo i tambuim pasin bilong wokim ol piksa samting bilong lotuim.—Kisim Bek 20:4, 5.
4:5—Dispela tang wara inap holim hamas lita wara? Taim ol i pulimapim wara long en, em inap holim olsem 60,000 lita wara. Tasol mak stret bilong wara em tang inap holim em inap olsem 40,000 lita wara. Namba 1 King 7:26 i tok: “Dispela tang em inap long holim 40,000 lita wara.”
5:4, 5, 10—Ol i kisim wanem samting long haus lotu sel na putim insait long tempel bilong Solomon? Wanpela samting tasol ol i kisim long haus lotu sel na putim insait long tempel bilong Solomon em Bokis Kontrak. Taim ol i wokim pinis tempel, ol i kisim haus lotu sel long Gibeon i go long Jerusalem na putim i stap long hap.—2 Stori 1:3, 4.
Skul Yumi Kisim:
1:11, 12. Beten Solomon i mekim long Jehova i kamapim klia olsem em i gat bikpela laik long kisim savetingting. Ol beten yumi mekim long God i kamapim klia wanem samting i stap long bel bilong yumi. Em i savepasin long skelim ol tok yumi mekim long beten.
6:4. Yumi pilim tru gutpela pasin bilong Jehova na pasin sori bilong em na dispela i mas kirapim yumi long litimapim nem bilong Jehova.
6:18-21. Maski God i no inap i stap insait long wanpela haus, tempel i stap olsem ples bilong mekim lotu long Jehova. Long nau, ol Haus Kingdom bilong ol Witnes Bilong Jehova i stap olsem ples bilong mekim lotu i tru.
6:19, 22, 32. Jehova bai harim beten bilong olgeta man—king na ol man nating tu—na man bilong narapela lain husat i pilim tru gutpela pasin bilong Jehova na i kam long em, Jehova bai harim beten bilong em tu.a—Song 65:2.
OL KING LONG LAIN BILONG DEVIT
Lain Israel i bruk i go tupela lain—10-pela lain Israel long hap not na tupela lain bilong Juda na Benjamin long hap saut. Ol pris na ol Livai long olgeta hap bilong Israel ol i stap gut long kontrak bilong Kingdom na ol i aninit long Rehoboam, pikinini man bilong Solomon. Inap olsem 30 yia bihain long ol i bin sanapim tempel, ol birua i stilim olgeta gutpela samting bilong tempel.
Long ol 19 king i kamap bihain long Rehoboam, 5-pela ol i stap gut long Jehova, 3-pela ol i bin kamap gut tasol bihain ol i lusim Jehova, na wanpela i bin mekim pasin i no stret tasol bihain em i tanim bel. Ol arapela king ol i mekim pasin nogut long ai bilong Jehova.b Buk Namba 2 Stori i stori gut long wok bilong faipela king i bilip long Jehova. Ating stori bilong Hesekia i kirapim gen wok bilong tempel na Josaia i stretim rot bilong mekim Pasova i bin strongim bel bilong ol Juda em ol i gat laik long kirapim gen lotu tru bilong Jehova long Jerusalem.
Bekim Bilong Ol Askim Bilong Baibel:
14:2-5; 15:17—Olsem wanem? King Asa i bin bagarapim olgeta “ples bilong lotu long ol giaman god”? Nogat, em i no bagarapim olgeta. Ating em i bin bagarapim ol ples bilong lotu long ol giaman god tasol em i no bagarapim ol ples bilong lotu long Jehova. O ating bihain ol man i wokim gen ol ples bilong lotu long ol giaman god. Pikinini man bilong em Jehosafat i rausim ol dispela ples bilong lotu long ol giaman god. Tasol Jehosafat i no bagarapim olgeta dispela ples bilong lotuim ol giaman god.—2 Stori 17:5, 6; 20:31-33.
15:9; 34:6—Taim lain Israel i bruk i go tupela lain, lain bilong Simeon i bung wantaim wanem lain? Lain bilong Simeon i kisim graun namel long graun bilong Juda, olsem na ol i stap long hap bilong lain Juda na Benjamin. (Josua 19:1) Tasol long ol samting bilong lotu na wok politik, lain Simeon i bung wantaim ol Israel long hap not. (1 King 11:30-33; 12:20-24) Olsem na lain bilong Simeon i insait long dispela 10-pela lain bilong Israel long hap not.
16:13, 14—Taim Asa i dai pinis, yu ting ol i kukim bodi bilong em long paia? Nogat. Dispela “traipela paia” ol i bin wokim, em i bilong kukim olkain paura na wel i gat gutpela smel na i no bilong kukim bodi bilong Asa.
35:3—Josaia i kisim Bokis Kontrak long wanem hap na i bringim i go long tempel? Ating wanpela king nogut paslain long Josaia i rausim Bokis Kontrak long tempel o Josaia yet i bin kisim i go putim long narapela hap long taim ol i wok long stretim tempel, Baibel i no tokaut long dispela samting. Bihain long taim bilong Solomon i no gat stori moa long Bokis Kontrak i go inap long taim Josaia i kisim Bokis Kontrak i go insait long tempel.
Skul Yumi Kisim:
13:13-18; 14:11, 12; 32:9-23. Yumi kisim save olsem em i bikpela samting long putim olgeta hevi long han bilong Jehova!
16:1-5, 7; 18:1-3, 28-32; 21:4-6; 22:10-12; 28:16-22. Pasin bilong pren wantaim ol man bilong narapela lain o ol man i no bilip long God, dispela inap kamapim bikpela hevi. Yumi bihainim savepasin sapos yumi no bung wantaim ol lain bilong dispela graun.—Jon 17:14, 16; Jems 4:4.
16:7-12; 26:16-21; 32:25, 26. Pasin antap i mekim na King Asa i bihainim pasin nogut long ol laspela yia em i stap laip. Usia i mekim pasin antap na dispela i mekim na em i pundaun. Hesekia i no bihainim gutpela tingting na em i mekim pasin antap taim em i soim olgeta mani samting bilong em long ol man bilong Babilon. (Aisaia 39:1-7) Baibel i tok lukaut olsem: “Pasin bilong hambak na litimapim nem bilong yu yet bai i mekim yu i pundaun na bagarap.”—Sindaun 16:18.
16:9. Jehova i save helpim ol man em ol i givim bel olgeta long em, na em i redi long mekim wok long strong bilong em bilong helpim ol.
18:12, 13, 23, 24, 27. Olsem Mikaia, yumi no ken pret long tokim ol man long Jehova na ol samting em bai mekim.
19:1-3. Jehova i save tingim ol gutpela pasin bilong yumi maski sampela taim yumi mekim na em i no amamas.
20:1-28. Yumi ken bilip tru olsem sapos yumi daunim yumi yet, Jehova bai helpim yumi taim yumi askim em long stiaim yumi.—Sindaun 15:29.
20:17. Bilong “lukim Bikpela i helpim” yumi, yumi mas sanap long ples bilong yumi na wok strong long helpim wok bilong Kingdom Bilong God. Yumi yet i no ken mekim ol samting, nogat, yumi mas “sanap na lukluk tasol,” na bilip tru olsem Jehova bai helpim yumi.
24:17-19; 25:14. Pasin bilong lotuim giaman god i pulim Joas na pikinini man bilong em Amasia na ol i lusim Jehova. Long nau, pasin mangal o pasin bilong tingim kantri em i olsem pasin bilong lotuim giaman god, na em inap pulim yumi long lusim Jehova.—Kolosi 3:5; KTH 13:4.
32:6, 7. Yumi tu i mas sanap strong na no ken pret na yumi mas ‘pasim olgeta klos pait God i givim yumi’ na mekim pait bilong spirit.—Efesus 6:11-18.
33:2-9, 12, 13, 15, 16. Man i soim olsem em i tanim bel tru taim em i lusim olgeta pasin nogut bilong em na wok strong long bihainim stretpela pasin. Maski man i mekim pasin nogut tru olsem Manase, sapos em i tanim bel tru Jehova bai marimari long em.
34:1-3. Maski sindaun bilong yumi i nogut tru long taim yumi pikinini, dispela i no ken pasim yumi long kisim save long God na lotuim em. Ating pasin bilong tumbuna bilong Josaia, em Manase—em i tanim bel pinis—i stiaim Josaia long taim em i liklik yet. Maski wanem samting i bin stiaim Josaia, bihain dispela i bin kamapim ol gutpela samting. Wankain samting inap painim yumi tu.
36:15-17. Jehova em i man bilong sori na isi long ol man. Tasol i gat mak bilong ol dispela pasin bilong em. Sapos ol man i laik abrusim bagarap taim Jehova i pinisim pasin nogut bilong nau, ol i mas harim tok bilong Kingdom.
36:17, 22, 23. Long olgeta taim tok bilong Jehova i save kamap tru.—1 King 9:7, 8; Jeremaia 25:9-11.
Wanpela Buk i Kirapim Em Long Mekim Wok
Namba 2 Stori 34:33 i tok: “Josaia i rausim olgeta dispela samting bilong ol giaman god, na em i strong long ol Israel i mas bihainim God, Bikpela bilong ol.” Wanem samting i kirapim Josaia long mekim olsem? Taim Safan em kuskus bilong king i kisim buk bilong Lo Bilong Jehova i go long King Josaia, king i tokim ol long ritim. Josaia i pilim tru tok em i harim, olsem na em i wok strong long helpim lotu i tru long taim em i stap laip.
Sapos yumi ritim Baibel na tingim tingim long bel ol tok yumi ritim, dispela inap kirapim tru yumi. Taim yumi skelim stori bilong ol king long lain bilong Devit, dispela i strongim yumi long bihainim pasin bilong ol man em ol i bilip long Jehova, na abrusim pasin bilong ol man em ol i no bilip long em. Namba 2 Stori i kirapim yumi long givim bel olgeta long God tru na i stap gut long em. Tru tumas, tok bilong en i gat laip na em i gat strong.—Hibru 4:12.
[Ol Futnot]
a Bilong kisim bekim bilong ol askim long wanem taim ol i dediketim tempel na ol narapela samting em beten bilong Solomon inap skulim yumi long en, lukim Wastaua, Julai 1, 2005, pes 28-31.
b Bilong save long ol king bilong Juda, lukim Wastaua, Ogas 1, 2005, pes 12.
[Piksa long pes 18]
Yu save bilong wanem i stret ol i wokim ol bulmakau bras aninit long tang wara?
[Ol Piksa long pes 21]
Maski Josaia i no kisim planti helpim long taim em i liklik, taim em i kamap bikpela em i stap gut long Jehova