“Tshamani Mi Rindzile”!

“Leswi ndzi mi byelaka swona, ndzi swi byela hinkwavo, Tshamani mi rindzile.”—Marka 13:37.

1, 2. (a) Wanuna un’wana u dyondze yini malunghana ni ku sirhelela nhundzu ya yena? (b) Eka xifaniso xa Yesu xa khamba, xana hi dyondza yini malunghana ni ku tshama hi xalamukile?

JUAN a a hlayisa swilo swa yena swa risima endlwini. A a swi tumbeta ehansi ka mubedo—laha a a anakanya leswaku a swi nge kumi hi munhu. Hambiswiritano, hi vusiku byin’wana loko yena ni nkatakwe va ha etlele, ku nghene khamba ekamareni ra vona. Swi tikomba onge khamba a ri ku tiva laha ri faneleke ri lavela kona. Ri teke swilo hinkwaswo swa risima leswi a swi ri ehansi ka mubedo swin’we ni mali leyi Juan a a yi veke edrowarini ya xitafulana lexi nga etlhelo ka mubedo. Loko ri xa, Juan u kume leswaku ku na leswi nga yiviwa. A nge yi rivali mhaka leyi yo vava leyi nga n’wi humelela: Munhu la etleleke a nge swi koti ku rindza nhundzu yakwe.

² Sweswo swi tano ni le timhakeni ta moya. A hi nge swi koti ku sirhelela ntshembo ni ripfumelo ra hina loko hi khudzehela. Hikwalaho Pawulo wa hi khutaza: “Hi nga etleli ku fana ni lavan’wana hinkwavo lava etlelaka, kambe a hi hitekeni hi hlayisa mianakanyo ya hina leyi hlutekeke.” (1 Vatesalonika 5:6) Loko a kombisa ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku tshama hi xalamukile, Yesu u tirhise xifaniso xa khamba. U hlamusele swilo leswi a swi ta endleka emahlweni ka ku ta ka yena tanihi Muavanyisi, kutani a lemukisa a ku: “Hikokwalaho tshamani mi rindzile, hikuva a mi ri tivi siku leri Hosi ya n’wina yi nga ta ta ha rona. Kambe tivani nchumu wun’we, leswaku loko n’wini wa yindlu a a tiva nkarhi lowu khamba a ri ta ta ha wona, a a ta va a hitekile a nga pfumelanga leswaku yindlu ya yena yi ngheneriwa. Hikwalaho na n’wina tshamani mi lunghekile, hikuva N’wana wa munhu u ta ta hi nkarhi lowu mi nga wu ehleketiki.” (Matewu 24:42-44) Khamba a ri vuli leswaku ri ta ta rini. Ri rhandza ku fika ri nga languteriwanga hi munhu. Hilaha ku fanaka, makumu ya mafambiselo lawa ma ta fika ‘hi nkarhi lowu hi nga wu ehleketiki’ hilaha Yesu a vuleke hakona.

“Tshamani Mi Hitekile, Yimani Mi Tiyile eRipfumelweni”

 3. Xana Yesu u wu kombise njhani nkoka wa ku tshama hi xalamukile hi ku tirhisa xikombiso xa malandza lama rindzeleke n’wini wa wona leswaku a vuya hi le nkhubyeni wa vukati?

³ Eka marito lama tsariweke eka Evhangeli ya Luka, Yesu u fanise Vakreste ni malandza lama rindzeke n’wini wa wona leswaku a vuya hi le nkhubyeni wa vukati. A ma fanele ma tshama ma xalamukile leswaku loko a vuya a ta ma kuma ma nga etlelanga, ma lunghekele ku n’wi hlanganisa. Hilaha ku fanaka, Yesu u te: “N’wana wa munhu u ta hi nkarhi lowu mi nga ehleketiki leswaku wu nga va wona.” (Luka 12:40) Van’wana lava tirheleke Yehovha ku ringana malembe yo tala va nga ha tigedlha enkarhini lowu hi hanyaka eka wona. Va nga ha anakanya leswaku makumu ma ha ri ekule. Kambe vonelo ro tano ri nga endla leswaku hi nga ha vi na mhaka ni timhaka ta moya kutani hi tivekela tipakani ta swilo leswi vonakaka leti nga hi etlerisaka hi tlhelo ra moya.—Luka 8:14; 21:34, 35.

 4. Hi wihi ntshembo lowu nga hi susumetelaka ku tshama hi xalamukile, naswona Yesu u swi kombise hi ndlela yihi leswi?

⁴ Hi nga tlhela hi dyondza swin’wana eka xifaniso xa Yesu. Hambileswi malandza a ma nga wu tivi nkarhi lowu n’wini wa wona a a ta vuya ha wona, handle ko kanakana a ma byi tiva vusiku bya kona. A swi nga ta ma olovela ku tshama ma xalamukile vusiku byebyo hinkwabyo loko a ma lo ehleketa leswaku swi nga ha endleka n’wini wa wona a vuya vusiku byin’wana. Kambe a swi nga ri tano, a ma byi tiva vusiku lebyi a a ta vuya ha byona, kutani sweswo swi ma nyike matimba yo tshama ma xalamukile. Hilaha ku fanaka, vuprofeta bya Bibele byi swi kombisa kahle leswaku hi hanya eminkarhini ya makumu; kambe a byi hi byeli siku kumbe nkarhi lowu makumu ma nga ta fika ha wona. (Matewu 24:36) Leswi hi tshembaka leswaku makumu ma ta, swi hi pfuna leswaku hi tshama hi hitekile kambe loko hi kholwa leswaku siku ra Yehovha ri le kusuhi hakunene, hi ta kuma matimba lamakulu yo tshama hi rindzile.—Sofaniya 1:14.

 5. Xana hi fanele hi titwa njhani hi xikhutazo xa Pawulo malunghana ni ku ‘tshama hi hitekile’?

⁵ Loko Pawulo a tsalela Vakorinto u va khutazile: “Tshamani mi hitekile, yimani mi tiyile eripfumelweni.” (1 Vakorinto 16:13) Ina, ku tshama hi xalamukile swi fambisana ni ku yima hi tiyile eripfumelweni ra Vukreste. Xana hi nga swi kotisa ku yini ku tshama hi xalamukile? Hi ku nghenisa vutivi lebyi enteke bya Rito ra Xikwembu. (2 Timotiya 3:14, 15) Ku va ni dyondzo leyinene ya munhu hi xiyexe ni ku va kona eminhlanganweni minkarhi hinkwayo swa hi tiyisa eripfumelweni, naswona ku tshama hi ri karhi hi tsundzuka siku ra Yehovha i mhaka ya nkoka eripfumelweni ra hina. Loko hi tshama hi ri karhi hi kambisisa Matsalwa lama kombisaka leswaku hi le kusuhi swinene ni ku hela ka mafambiselo lawa ya swilo swi ta hi pfuna leswaku hi nga wu rivali ntiyiso wa nkoka malunghana ni makumu lama taka.a Nakambe i swa nkoka ku xiya swiendlakalo swa misava leswi humelelaka leswi hetisisaka vuprofeta bya Bibele. Makwerhu un’wana wa le Jarimani u tsarile: “Nkarhi hinkwawo loko ndzi hlalela mahungu—tinyimpi, ku tsekatseka ka misava, madzolonga ni ku thyakisiwa ka pulanete ya hina—swa ndzi tiyisekisa leswaku makumu ma le kusuhi.”

 6. Xana Yesu u wu kombise hi ndlela yihi mboyamelo lowu nga vangaka ku nga xalamuki hi tlhelo ra moya hi ku famba ka nkarhi?

⁶ Eka Marka ndzima 13, hi kuma xikhutazo xin’wana lexi Yesu a khutazeke valandzeri va yena ha xona leswaku va tshama va xalamukile. Hi ku ya hi ndzima leyi, Yesu u fanisa xiyimo xa vona ni xa mulanguteri wa nyangwa loyi a yimeleke n’wini wa yena leswaku a vuya hi le tikweni ra le kule. Mulanguteri wa nyangwa a a nga wu tivi nkarhi lowu n’wini wa yena a a ta fika ha wona. A a fanele a tshama a rindzile. Yesu u vulavule hi minkarhi ya mune leyi swi nga ha endlekaka n’wini a vuya ha yona. Nkarhi wa vumune a wu sungula hi awara ya nharhu nimixo ku fikela loko dyambu ri huma. Hi nkarhi lowu wo hetelela, a swi ta olova leswaku mulanguteri wa nyangwa a biwa hi vurhongo. Ku vuriwa leswaku, masocha ma teka nkarhi wa matakuxa wu ri nkarhi lowunene wo hlasela nala a nga swi langutelanga. Hilaha ku fanaka, enkarhini lowu wo hetelela, laha misava yi biweke hi vurhongo lebyikulu hi tlhelo ra moya, swi nga ha hi tikela ku tshama hi xalamukile. (Varhoma 13:11, 12) Hikwalaho, exifanisweni xa yena, Yesu wa khutaza hi ku phindha-phindha a ku: “Tshamani mi langutile, tshamani mi hitekile . . . Hikokwalaho tshamani mi rindzile . . . Leswi ndzi mi byelaka swona, ndzi swi byela hinkwavo, Tshamani mi rindzile.”—Marka 13:32-37.

 7. Hi rihi khombo leri nga kona, naswona hi xihi xikhutazo lexi hi xi hlayaka nkarhi na nkarhi eBibeleni?

⁷ Minkarhi yo tala hi nkarhi wa vutirheli bya yena ni le ndzhaku ka ku pfuxiwa kakwe, Yesu u hi khutaze leswaku hi hiteka. Entiyisweni, minkarhi hinkwayo laha Matsalwa ma vulavulaka hi makumu ya mafambiselo lawa ya swilo, hi kuma xitsundzuxo xa ku tshama hi xalamukile kumbe ku tshama hi rindzile.b (Luka 12:38, 40; Nhlavutelo 3:2; 16:14-16) Entiyisweni, ku khudzehela hi tlhelo ra moya swi ni khombo swinene. Hakunene hinkwerhu ha swi lava switsundzuxo sweswo!—1 Vakorinto 10:12; 1 Vatesalonika 5:2, 6.

Vaapostola Vanharhu Lava Tsandzekeke Ku Tshama Va Xalamukile

 8. Vaapostola va Yesu vanharhu lava a va ri entangeni wa Getsemani va endlise ku yini loko a va kombele leswaku va tshama va xalamukile?

⁸ Ku tshama u xalamukile swi lava ku tiyimisela swinene, hilaha hi swi vonaka hakona eka xikombiso xa Petro, Yakobo na Yohane. Lava a ku ri vavanuna vanharhu lava nga ni ripfumelo leri tiyeke lava landzeleke Yesu hi ku tshembeka naswona a va ri ni xinakulobye lexikulu na yena. Nilokoswiritano, hi vusiku bya Nisan 14, 33 C.E., va tsandzekile ku tshama va xalamukile. Loko va suka ekamareni ra le henhla laha a va tlangela kona Paseka, vaapostola lavanharhu va fambe na Yesu entangeni wa Getsemani. Loko va ri kwalaho Yesu u va byele leswi: “Moya-xiviri wa mina wu ni gome lerikulu, ku yisa eku feni. Tshamani laha mi hambeta mi rindza na mina.” (Matewu 26:38) Yesu u khongele eka Tata wa yena kanharhu hi mbilu hinkwayo naswona u tlhelele eka vanghana va yena kanharhu, kambe a va kuma va etlele.—Matewu 26:40, 43, 45.

 9. I yini lexi nga ha vaka xi endle leswaku vaapostola va khomiwa hi vurhongo?

⁹ Ha yini vavanuna lava vo tshembeka va khomise Yesu tingana hi vusiku byebyo? Xivangelo xa kona hileswaku a va karhele emirini. A ku ri vusiku, kumbexana kwalomu ka matakuxa naswona “mahlo ya vona a ma tika” hikwalaho ka vurhongo. (Matewu 26:43) Hambiswiritano, Yesu u te: “Tshamani mi rindzile naswona mi hambeta mi khongela, leswaku mi nga ngheni endzingweni. Ina, moya wu ni mapfundza, kambe nyama yi tsanile.”—Matewu 26:41.

10, 11. (a) Hambileswi Yesu a karhele, i yini leswi n’wi pfuneke ku tshama a xalamukile entangeni wa Getsemani? (b) Hi nga dyondza yini eka leswi humeleleke vaapostola vanharhu loko Yesu a va kombele ku tshama va xalamukile?

¹⁰ Handle ko kanakana, Yesu na yena a a karhele hi vusiku byebyo byo hlawuleka. Hambiswiritano, ematshan’weni yo etlela, u tirhise nkarhi wolowo wo hetelela wa nkoka a ri karhi a khongela hi mbilu hinkwayo. Masiku ma nga ri mangani emahlweninyana, u khutaze valandzeri va yena ku khongela, a ku: “Kutani, hitekani nkarhi hinkwawo mi endla xikombelo leswaku mi ta humelela loko mi balekela swilo leswi hinkwaswo leswi nga ta humelela, ni ku yima emahlweni ka N’wana wa munhu.” (Luka 21:36; Vaefesa 6:18) Loko hi yingisa ndzayo ya Yesu kutani hi landzela xikombiso xa yena lexinene emhakeni ya ku khongela, swikombelo swa hina leswi humaka embilwini leswi yaka eka Yehovha swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi hitekile hi tlhelo ra moya.

¹¹ Ina, Yesu a a swi twisisa—hambileswi vadyondzisiwa va yena a va nga swi twisisi hi nkarhi wolowo—leswaku ku nga ri khale u ta khomiwa kutani a gweviwa rifu. Miringo ya yena a yi ta gimeta hi ndlela leyi vavisaka loko a ri emhandzini ya nxaniso. Yesu u tsundzuxe vaapostola vakwe hi swilo leswi, kambe a va nga swi twisisanga leswi a a swi vula. Hikwalaho vona va khomiwe hi vurhongo loko yena a ri karhi a khongela a xalamukile. (Marka 14:27-31; Luka 22:15-18) Ku fana ni vaapostola, nyama ya hina na yona yi tsanile naswona ku ni swilo leswi hi nga si swi tivaka. Hambiswiritano, loko hi hanya hi ku tigedlha hi ta etlela hi tlhelo ra moya. Loko ntsena ho hiteka hi ta tshama hi xalamukile.

Timfanelo Tinharhu Ta Nkoka

12. Hi tihi timfanelo tinharhu leti Pawulo a vuleke leswaku ti fambisana ni ku hlayisa mianakanyo ya hina yi hlutekile?

¹² Xana hi nga tshama hi hitekile hi ndlela yihi? Se hi wu vonile nkoka wa xikhongelo ni xilaveko xa ku tshama hi ri karhi hi tsundzuka siku ra Yehovha. Ku engetela kwalaho, Pawulo u boxe timfanelo tinharhu ta nkoka leti hi faneleke hi ti hlakulela. U ri: “Loko ku ri hina va nhlikanhi, a hi hlayiseni mianakanyo ya hina leyi hlutekeke naswona hi vehela xisirhelelo xa xifuva xa ripfumelo ni rirhandzu, ntshembo wa ku ponisiwa wu va xihuku xa hina.” (1 Vatesalonika 5:8) A hi kambisiseni leswi ripfumelo, ntshembo ni rirhandzu swi hi pfunaka ha swona leswaku hi tshama hi xalamukile hi tlhelo ra moya.

13. Ripfumelo ri hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi xalamukile?

¹³ Hi fanele hi va ni ripfumelo leri tiyeke ra leswaku Yehovha u kona ni leswaku “hi [yena] muhakeri wa lava va [n’wi] lavaka hi mbilu hinkwayo.” (Vaheveru 11:6) Ku hetiseka ko sungula ka lembe-xidzana ro sungula ka vuprofeta bya Yesu malunghana ni makumu ku tiyisa ripfumelo ra hina eka ku hetiseka lokukulu ka byona enkarhini wa hina. Naswona ripfumelo ra hina ri endla leswaku hi ri langutela hi mahlo-ngati siku ra Yehovha, hi tiyiseka leswaku “[xivono xa vuprofeta] xi ta hetiseka hakunene. A xi nge hlweli.”—Habakuku 2:3.

14. Ha yini swi ri swa nkoka ku va ni ntshembo loko hi ta tshama hi xalamukile?

¹⁴ Ntshembo wa hina lowu tiyeke wu fana ni “nsoma wa moya-xiviri” lowu endlaka leswaku hi kota ku tiyisela maxangu, hambiloko ha ha fanele hi yimela leswaku ku hetiseka switshembiso swin’wana swa Xikwembu. (Vaheveru 6:18, 19) Margaret, makwerhu wa xisati la totiweke loyi a nga le malembeni ya va-90 loyi a khuvuriweke eka malembe yo tlula 70 lama hundzeke, u ri: “Loko nuna wa mina a ri karhi a vabyela ku fa hikwalaho ka vuvabyi bya khensa hi 1963, a ndzi vona swi ri swinene loko makumu a yo hatla ya fika. Kambe sweswi ndza swi xiya leswaku a ndzi rhangisa ku navela ka mina. Enkarhini wolowo a hi nga swi tivi leswaku ntirho a wu ta kula ku fika kwihi emisaveni hinkwayo. Hambi ku ri sweswi, ka ha ri ni tindhawu to tala laha ntirho wo chumayela wa ha ku sunguriwaka. Kutani ndza tsaka leswi Yehovha a ndzi lehiseleke mbilu.” Muapostola Pawulo wa hi tiyisekisa: “Ku tiyisela . . . ku tswala xiyimo xa ku amukeriwa; xiyimo xa ku amukeriwa xona xi tswala ntshembo, kutani ntshembo a wu endli leswaku munhu a khomiwa hi tingana.”—Varhoma 5:3-5.

15. Xana rirhandzu ri ta hi susumeta njhani hambiloko swi vonaka onge i khale hi rindzile?

¹⁵ Rirhandzu ra Vukreste i mfanelo leyi tsakisaka hikuva hi rona ri nga nsusumeto wa hinkwaswo leswi hi swi endlaka. Hi tirhela Yehovha hikuva ha n’wi rhandza, a hi karhateki hi nkarhi wa yena lowu a wu vekeke. Ku rhandza vaakelani swi hi susumetela leswaku hi va chumayela mahungu lamanene ya Mfumo, ku nga khathariseki leswaku Xikwembu xi rhandza leswaku hi wu endla ku fikela kwihi, naswona a swi khathariseki leswaku hi tlhelela ko tala ku fikela kwihi eka miti yin’we. Hilaha Pawulo a tsaleke hakona, “ku sala ripfumelo, ntshembo, rirhandzu, leswi swinharhu; kambe lexikulu eka leswi hinkwaswo i rirhandzu.” (1 Vakorinto 13:13) Rirhandzu ri hi nyika matimba naswona ri hi pfuna leswaku hi tshama hi xalamukile. “[Rirhandzu] ri tiyisela swilo hinkwaswo. Rirhandzu a ri heli.”—1 Vakorinto 13:7, 8.

“Tama U Khoma Swi Tiya Leswi U Nga Na Swona”

16. Ematshan’weni yo debyisa mavoko, hi fanele hi hlakulela langutelo rihi?

¹⁶ Hi hanya eminkarhini yo hlawuleka laha swiendlakalo swa misava swi tshamaka swi ri karhi swi hi tsundzuxa leswaku hi le ku heleni ka masiku ya makumu. (2 Timotiya 3:1-5) Lowu a hi nkarhi wo debyisa mavoko kambe i wa ku ‘khoma swi tiya eka leswi hi nga na swona.’ (Nhlavutelo 3:11) Hi ku tshama hi ‘xalamukile eswikhongelweni’ ni hi ku hlakulela ripfumelo, ntshembo ni rirhandzu hi ta tikomba leswaku hi lunghekile loko ku fika ndzingo. (1 Petro 4:7) Hi ni swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi. Loko hi tshama hi khomekile hi swiendlo swa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi xalamukile hi ku helela.—2 Petro 3:11.

17. (a) Ha yini hi nga fanelanga hi heleriwa hi ntshembo loko hi pfa hi hela matimba? (Vona bokisi eka tluka 21.) (b) Xana hi nga n’wi tekelela njhani Yehovha, naswona hi yihi mikateko leyi nga ta kumiwa hi lava n’wi tekelelaka?

¹⁷ Yeremiya u tsarile: “Yehovha i xiavelo xa mina, . . . hi yona mhaka leyi ndzi nga ta va ni moya wo rindza eka yena. Yehovha hi lonene eka loyi a n’wi tshembaka, eka moya-xiviri lowu wu n’wi lavaka nkarhi hinkwawo. I swinene leswaku munhu a rindzela ku ponisa ka Yehovha, a miyerile.” (Swirilo 3:24-26) Van’wana va hina a va si rindza ngopfu. Van’wana se ku hundze malembe yo tala va rindzele ku vona ku ponisa ka Yehovha. Phela, nkarhi lowu hi rindzaka wona wu komile loko wu ringanisiwa ni vutomi lebyi nga heriki lebya ha taka! (2 Vakorinto 4:16-18) Kutani loko ha ha rindzele nkarhi wa Yehovha lowu faneleke, hi nga hlakulela timfanelo ta nkoka ta Vukreste naswona hi pfuna van’wana leswaku va amukela ntiyiso loko Yehovha a ha lehise mbilu. Onge hinkwerhu ka hina hi nga tshama hi rindzile. A hi tekeleleni Yehovha kutani hi lehisa mbilu, hi nkhensa ni ntshembo lowu a hi nyikeke wona. Loko ha ha xalamukile, a hi namarheleni swinene ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki. Kutani, hi ta swi vona swi hetiseka switshembiso leswi swa vuprofeta: “[Yehovha] u ta ku tlakusa leswaku u dya ndzhaka ya misava. U ta swi vona loko lavo homboloka va herisiwa.”—Pisalema 37:34.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

U Nga Hlamurisa Ku Yini?

• Xana hi nga wu tiyisa njhani ntshembo wa hina wa leswaku makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma le kusuhi?

• Xana hi nga dyondza yini eka xikombiso xa Petro, Yakobo na Yohane?

• Hi tihi timfanelo tinharhu leti nga ta hi pfuna leswaku hi tshama hi xalamukile hi tlhelo ra moya?

• Ha yini nkarhi lowu wu ri wa ku ‘tshama hi khome swi tiya eka leswi hi nga na swona’?

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

“Wa Tsaka Loyi A Tshamaka A Languterile.”—Daniyele 12:12

Anakanya murindzi a ri karhi a ehleketelela leswaku khamba ri kanela ku ta yiva emuakweni lowu a wu rindzaka. Loko byi va vusiku, murindzi u yingiserisisa mpfumawulo wun’wana ni wun’wana lowu nga ha kombisaka leswaku khamba se ri fikile. Nkarhi hinkwawo u tshama a rhiye ndleve a pfule ni mahlo. Swi nga olova leswaku a xisiwa hi mpfumawulo wihi ni wihi lowu a nga wu twaka—mpfumawulo wa moya loko wu hunga emirhini kumbe wa ximanga lexi wisaka swin’wana.—Luka 12:39, 40.

Leswi fanaka swi nga humelela eka lava ku ‘rindzeleke hi mapfundza ku hlavuteriwa ka Hosi ya hina Yesu Kreste.’ (1 Vakorinto 1:7) Vaapostola a va anakanya leswaku Yesu ‘u ta vuyetela mfumo eIsrayele’ endzhakunyana ka ku pfuxiwa ka yena. (Mintirho 1:6) Endzhaku ka malembe, Vakreste va le Tesalonika a va fanele va tsundzuxiwa leswaku vukona bya Yesu a bya ha ri emahlweni. (2 Vatesalonika 2:3, 8) Hambiswiritano, swikombiso leswi nga riki swa ntiyiso swa siku ra Yehovha a swi endlanga leswaku valandzeri volavo va Yesu vo sungula va hambuka endleleni leyi yisaka evuton’wini.—Matewu 7:13.

Esikwini ra hina, ku hetiwa matimba hi leswi makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma vonakaka ma hlwela a ku fanelanga ku hi endla hi khomiwa hi vurhongo. Murindzi la xalamukeke a nga ha xisiwa hi mpfumawulo wun’wana ni wun’wana, kambe u fanele a tshama a rindzile! Wolowo i ntirho wa yena. Swi tano ni hi Vakreste.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Xana wa kholwa leswaku siku ra Yehovha ri le kusuhi?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 19]

Minhlangano, xikhongelo ni ku dyondza swi hi pfuna ku tshama hi rindzile

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Ku fana na Margaret, onge na hina hi nga lehisa mbilu naswona hi tshama hi xalamukile swinene