Valanguteri Va Fanele Va Risa Ntlhambi

LOKO Yesu a ri karhi a endla ntirho wakwe laha misaveni, u ve “murisi lonene.” (Yoh. 10:11) Loko a vona mintshungu leyi a yi n’wi sele ndzhaku, ‘u yi twele vusiwana, hikuva a yi vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.’ (Mat. 9:36) Petro ni vaapostola van’wana va wu vonile nkhathalelo wakwe wa rirhandzu. Yesu a a hambane ngopfu ni varisi va mavunwa va le Israyele, lava a va honise ntlhambi lerova tinyimpfu a ti hangalakile ni ku sika hi tlhelo ra moya! (Ezek. 34:7, 8) Vaapostola va dyondze ndlela leyi va nga va pfunaka ha yona lava nga ni ripfumelo leswaku va tlhelela eka Yehovha, ‘murisi ni mulanguteri wa mimoya-xiviri ya vona,’ hi ku xiyisisa xikombiso lexinene xa ndlela leyi Yesu a a dyondzisa ni ku khathalela tinyimpfu ha yona, ku fikela loko a fa.—1 Pet. 2:25.

² Loko Yesu a vulavula na Petro siku rin’wana, u kandziyise nkoka wa ku wundla ni ku risa tinyimpfu. (Yoh. 21:15-17) A swi kanakanisi leswaku Petro swi n’wi tsakise swinene naswona hi ku famba ka nkarhi u khutaze vakulu va le vandlheni ro sungula ra Vakreste a ku: “Risani ntlhambi wa Xikwembu lowu khathaleriwaka hi n’wina, ku nga ri hi ku sindzisiwa, kambe hi ku swi rhandza; ku nga ri hi ku rhandza mpindzulo wa vukanganyisi, kambe hi mapfundza; ku nga ri ku tikisela lava nga ndzhaka ya Xikwembu, kambe mi va swikombiso entlhambini.” (1 Pet. 5:1-3) Marito ya Petro ma tirha hi ndlela leyi fanaka ni le ka valanguteri emavandlheni namuntlha. Hi ku tekelela Yesu, vakulu va fanele va tirha hi ku tirhandzela ni hi nkhinkhi, va va swikombiso leswinene entlhambini, va rhangela entirhweni wa Yehovha.—Hev. 13:7.

³ Hi ni swivangelo swo tsaka hikwalaho ka valanguteri lava vekiweke hi moya evandlheni. Hi vuyeriwa hi tindlela to tala hikwalaho ka nkhathalelo wa vona. Hi xikombiso, valanguteri va khutaza ni ku khathalela un’wana ni un’wana evandlheni. Vhiki ni vhiki va fambisa tinhlengeletano ta vandlha hi ku hiseka, laha vandlha hinkwaro ri wundliwaka eripfumelweni. (Rhom. 12:8) Matshalatshala ya vona ya ku sirhelela vandlha eka swilo leswi nga ni khombo, swo fana ni vanhu vo homboloka, ma endla leswaku hi tshama hi sirhelelekile emoyeni. (Esa. 32:2; Tito 1:9-11) Xikombiso xa vona lexinene ni ku rhangela ka vona entirhweni wa nsimu swa hi khutaza leswaku hi tshama hi ri karhi hi hisekela ku chumayela mahungu lamanene n’hweti ni n’hweti. (Hev. 13:15-17) Hi ku tirhisa “tinyiko leti [ti] nga vanhu,” Yehovha u endle malunghiselelo lamanene yo aka vandlha.—Efe. 4:8, 11, 12.

⁴ Leswaku vandlha ri khathaleriwa kahle, vavanuna lava hlawuriwaka ku va valanguteri va fanele va fikelela swilaveko leswi andlariweke eRitweni ra Xikwembu. Ku nga vuriwa leswaku va vekiwe hi moya lowo kwetsima ntsena loko va faneleka. (Mint. 20:28) I ntiyiso leswaku timfanelo leti Matsalwa ma vulaka leswaku valanguteri lava nga Vakreste va fanele va va na tona ti tlakukile, tanihi leswi ku va mulanguteri ku nga vutihlamuleri lebyikulu. Kambe timfanelo teto a ti tlakukanga ngopfu lerova a ti nge fikeleriwi hi vavanuna lava nga Vakreste lava rhandzaka Yehovha hakunene naswona va tiyimiseleke ku n’wi tirhela. Swi fanele swi va erivaleni eka hinkwavo leswaku valanguteri i vanhu lava tirhisaka ndzayo ya Bibele evuton’wini bya vona bya siku ni siku.

⁵ Muapostola Pawulo u hlamusele swilaveko swa xisekelo swa Matsalwa leswi valanguteri va faneleke va swi fikelela, eka papila rakwe ro sungula leri yaka eka Timotiya ni le ka papila rakwe leri yaka eka Tito. Eka 1 Timotiya 3:1-7, ha hlaya: “Loko munhu un’wana ni un’wana a lwela ku fikelela ntirho wa ku va mulanguteri, u navela ntirho lowunene. Hikokwalaho mulanguteri u fanele a pfumala xisandzu, a ri nuna la nga ni nsati un’we, a ringanisela emikhuveni, a hlutekile emianakanyweni, a hleleka, a va ni malwandla, a fanelekela ku dyondzisa, a nga vi chovolo tlhelo a va xidakwa, a nga vi munhu la baka, kambe a anakanyela, a nga rhandzi ku lwa, a nga rhandzi mali, a va wanuna la ungamelaka ndyangu wakwe hi mukhuva lowunene, vana vakwe va tiveka ehansi ka yena hi ku tiyimisela; (loko kunene munhu a nga swi tivi ku ungamela ndyangu wakwe, xana u ta ri khathalela njhani vandlha ra Xikwembu?), ku nga vi munhu la ha ku hundzukaka, hi ku chava leswaku a nga tikukumuxa hi ku tinyungubyisa kutani a wela eku avanyisiweni loku Diyavulosi a avanyisiweke ha kona. Ku tlula kwalaho, u fanele a tlhela a va ni vumbhoni lebyinene lebyi humaka eka vanhu va le handle, leswaku a nga weli endzhukanweni ni le ntlhan’wini wa Diyavulosi.”

⁶ Pawulo u tsalele Tito a ku: “Ndzi ku siye eKreta, leswaku u lulamisa swilo leswi a swi hoxile ni ku veka vakulukumba emutini wun’wana ni wun’wana, hilaha ndzi ku leriseke hakona; loko ku ri ni munhu hambi a ri wihi la pfumalaka xihehlo, nuna wa nsati un’we, a ri ni vana lava pfumelaka lava nga hehliwiki hi manyala ni ku nga lawuleki. Hikuva mulanguteri u fanele a pfumala xihehlo hileswi a nga mutirheli wa Xikwembu, a nga sihalali, a nga hatlisi ku kariha, a nga vi chovolo tlhelo a va xidakwa, a nga vi munhu la baka, a nga vi na makwanga ya mpindzulo wa vukanganyisi, kambe a va ni malwandla, a rhandza vunene, a va la hlutekeke emianakanyweni, a va la lulameke, a tshembeka, a va la tikhomaka, a khomelela swinene eritweni ro tshembeka malunghana ni vutshila byakwe byo dyondzisa, leswaku a swi kota ku khongotela, hi dyondzo leyi hanyisaka ni ku tshinya lava kanetaka.”—Tito 1:5-9.

⁷ Hambileswi swilaveko swa Matsalwa swa valanguteri swi nga vonakaka onge swa tika, a xi kona xivangelo xa leswaku vavanuna lava nga Vakreste va balekela ntirho lowu lowunene. Loko va kombisa timfanelo letinene ta Vukreste, va khutaza van’wana evandlheni leswaku va endla hilaha ku fanaka. Pawulo u tsale leswaku “tinyiko leti nga vanhu” ti kona “hi xikongomelo xa ku ololoxa vakwetsimi, hikwalaho ka ntirho wa vutirheli, leswaku va aka miri wa Kreste, kukondza hinkwerhu hi fikelela vun’we eka ripfumelo ni le ka vutivi lebyi kongomeke bya N’wana wa Xikwembu, hi va vanhu lava kuleke hi ku helela, hi mpimo wa vukulu lebyi nga bya ku tala ka Kreste.”—Efe. 4:8, 12, 13.

⁸ Valanguteri a va fanelanga ku va swifanyetana kumbe vavanuna lava ha ku hundzukaka. Kambe ku fanele ku va vavanuna lava nga ni ntokoto emahanyelweni ya Vukreste, va yi tiva kahle Bibele, va ma twisisa kahle Matsalwa naswona va ri rhandza hi mbilu hinkwayo vandlha. Valanguteri ku fanele ku va vanhu lava nga ni xivindzi xa ku vulavula va nga chavi nchumu loko ku endliwe xidyoho ni ku teka goza leri faneleke leswaku va xi lulamisa, xisweswo va sirhelela ntlhambi eka vanhu lava ringetaka ku wu dyelela. (Esa. 32:2) Valanguteri ku fanele ku va vavanuna lava un’wana ni un’wana evandlheni a hatlaka a swi vona leswaku i vanhu va moya, lava khathalaka hakunene hi ntlhambi wa Xikwembu.

⁹ Lava va fanelekaka ku hlawuriwa ku va valanguteri va kombisa vutlhari lebyikulu evuton’wini bya vona. Loko a tekile, u fanele a hanya hi ku landza nkongomiso wa Vukreste evukatini, hi leswaku a va wanuna wa nsati un’we naswona a ungamela ndyangu wakwe hi ndlela leyinene. Loko mulanguteri a ri ni vana lava pfumelaka, lava tivekaka ehansi ka yena hi ku tiyimisela naswona va nga hehliwi hi manyala ni ku nga lawuleki, vandlha ri nga ya ri ntshunxekile eka yena ri ya lava ndzayo ni switsundzuxo malunghana ni timhaka to hambana-hambana ta munhu hi yexe leti fambisanaka ni vutomi bya ndyangu ni bya Vukreste. Nakambe mulanguteri u fanele a pfumala xisandzu, a pfumala xihehlo naswona a ri ni vumbhoni lebyinene lebyi humaka eka vanhu va le handle. A ku fanelanga ku va ni la nga ta va ni xivangelo lexi twalaka xo n’wi sola hi mahanyelo yo biha lama nga onhaka ndhuma leyinene ya vandlha. A ku fanelanga ku va vanhu lava ha ku soriwaka hikwalaho ka xidyoho lexikulu. Van’wana evandlheni va ta susumeteleka ku tekelela xikombiso xo tano lexinene naswona va kholwa leswaku varisi volavo va ta khathalela vutomi bya vona bya moya.—1 Kor. 11:1; 16:15, 16.

¹⁰ Vavanuna vo tano lava fanelekaka va ta swi kota ku tirhela vandlha ra Vukreste hi ndlela leyi fanaka ni ya vakulu va le Israyele lava a va hlamuseriwa tanihi vavanuna “vo tlhariha ni lava va nga ni ku twisisa.” (Det. 1:13) A swi vuli swona leswaku vakulu lava nga Vakreste a va na xidyoho, kambe va tiviwa evandlheni ni le ndhawini ya ka vona tanihi vavanuna vo lulama lava chavaka Xikwembu lava se va swi kombiseke nkarhi wo leha leswaku va hanya hi ku landza misinya ya milawu ya Xikwembu. Ku pfumala ka vona xisandzu swi ta endla leswaku va va ni ntshunxeko wa ku vulavula emahlweni ka vandlha.—Rhom. 3:23.

¹¹ Vavanuna lava fanelekaka ku hlawuriwa ku va valanguteri va fanele va ringanisela emikhuveni ya munhu hi yexe niloko va tirhisana ni van’wana. A va fanelanga va hisekela etlhelo. Kambe va fanele va ringanisela evuton’wini bya vona naswona va tikhoma. Va fanele va ringanisela eka swilo swo kota ku dya, ku nwa, vuhungasi ni le ka swa ku titsakisa. Va fanele va nwa va pima leswaku va nga hehliwi hi ku va swidakwa kumbe hi ku va machovolo. Munhu la nga hambaniki ni byala swa olova leswaku a tsandzeka ku tikhoma naswona a nge swi koti ku langutela vandlha hi tlhelo ra moya.

¹² Ku langutela vandlha swi lava leswaku munhu a hleleka. Mikhuva yakwe leyinene yi kombisiwa eka ndlela leyi a langutekaka ha yona, kaya rakwe ni le mintirhweni yakwe ya siku ni siku. Munhu wo tano a nga na xinamu; wa swi kota ku vona leswi lavekaka ivi a kunguhata hi mfanelo. U namarhela misinya ya milawu ya Xikwembu.

¹³ Mulanguteri u fanele a anakanyela. U fanele a swi kota ku tirhisana ni huvo ya vakulu hi vun’we naswona a khomisana na vona. A nga fanelanga a titlakusa eka van’wana. Tanihi munhu la anakanyelaka, mulanguteri a nge rhangisi vonelo rakwe, minkarhi hinkwayo a ehleketa leswaku vonelo rakwe hi rona lerinene ku tlula ra vakulu-kulobye. Van’wana va nga ha va ni timfanelo letinene kumbe vuswikoti byin’wana lebyi yena a nga riki na byona. Nkulu u kombisa leswaku wa anakanyela loko a seketela swiboho swakwe eMatsalweni naswona a tikarhatela ku tekelela xikombiso xa Yesu Kreste. (Filp. 2:2-8) Hi ku xixima van’wana ni ku va teka va antswa ku n’wi tlula, nkulu a nge vi munhu la baka kumbe la lwaka ni van’wana. A nge sihalali, minkarhi hinkwayo a sindzisa leswaku ndlela yakwe kumbe vonelo rakwe hi rona leri faneleke ri landzeriwa. A nge hatlisi ku kariha kambe u ta tirhisana ni van’wana hi ndlela ya ku rhula.

¹⁴ Hilaha ku fanaka, munhu la fanelekaka ku va mulanguteri evandlheni u fanele a va la hlutekeke emianakanyweni. Leswi swi vula leswaku u fanele a va ni ku rhula ka mianakanyo, a nga vi na matlotlo. U fanele a yi twisisa kahle misinya ya milawu ya Yehovha ni ndlela leyi yi tirhaka ha yona. U fanele a va munhu la amukelaka ndzayo ni nkongomiso. A nga vi loyi a hisekelaka etlhelo.

¹⁵ Pawulo u tsundzuxe Tito leswaku mulanguteri u fanele a va munhu la rhandzaka vunene. U fanele a va la lulameke ni la tshembekeke. Timfanelo leti ti ta vonaka eka yena loko a tirhisana ni van’wana ni ku yima ka yena a tiyile eka leswinene ni leswi faneleke. A nge tsekatseki eku tinyiketeleni ka yena eka Yehovha naswona u ta hambeta a tirhisa misinya ya milawu leyo lulama loko a endla swiboho. U fanele a swi kota ku hlayisa xihundla. Nakambe u ni malwandla, u tirhisa nkarhi ni swilo swakwe hi ku tirhandzela, leswaku a pfuna van’wana.—Mint. 20:33-35.

¹⁶ Leswaku mulanguteri wa vandlha a hetisisa xiavelo xakwe kahle, u fanele a fanelekela ku dyondzisa. Hi ku ya hi marito ya Pawulo lawa a ma tsaleleke Tito, mulanguteri u fanele “a khomelela swinene eritweni ro tshembeka malunghana ni vutshila byakwe byo dyondzisa, leswaku a swi kota ku khongotela, hi dyondzo leyi hanyisaka ni ku tshinya lava kanetaka.” (Tito 1:9) Loko mulanguteri a tirhisa vuswikoti byakwe byo dyondzisa, u ta swi kota ku kombisana ni van’wana, a seketela mhaka yakwe hi vumbhoni, a vulavurisana kahle ni lava sihalalaka ni ku tirhisa Matsalwa hi ndlela leyi nga ta khorwisa van’wana ni ku tiyisa ripfumelo ra vona. Mulanguteri u ta swi kota ku tirhisa vuswikoti byo tano ehansi ka swiyimo swo olova ni swo tika. (2 Tim. 4:2) U ta swi kota ku lehisa mbilu loko a ri karhi a tshinya hi vunene loyi a endleke xihoxo kumbe a pfuna la kanakanaka ni ku n’wi susumetela leswaku a tlhelela eka mintirho leyinene hi ku susumetiwa hi ripfumelo. Swi ta vonaka leswaku mulanguteri wa xi fikelela xilaveko lexi xa nkoka loko a swi kota ku dyondzisa emahlweni ka vanhu kumbe ku dyondzisa munhu wo karhi hi ku kongoma.

¹⁷ I swa nkoka leswaku vakulu va tirha hi ku hiseka ensin’wini. Swi fanele swi va erivaleni leswaku va tikarhatela ku tekelela xikombiso xa Yesu, loyi a a rhangisa ntirho wo chumayela mahungu lamanene. Yesu a va rhandza vadyondzisiwa vakwe, u va pfune leswaku va va vavuri va evhangeli lava humelelaka. (Mar. 1:38; Luka 8:1) Vakulu va fanele va tiyimisela ku heta nkarhi wo tala ensin’wini ku nga khathariseki leswi va tshamaka va khomekile hikuva leswi swi endla leswaku vandlha hinkwaro na rona ri va leri hisekaka. Kutani loko vakulu va chumayela ni swirho swa mindyangu ya vona swin’we ni van’wana evandlheni, swi endla leswaku va “khutazana.”—Rhom. 1:11, 12.

¹⁸ Timfanelo leti hinkwato ti nga ha vonaka ti tlakuke ngopfu ku va ti nga languteriwa eka loyi a nga mulanguteri. A swi kanakanisi leswaku a ku na mulanguteri ni un’we la nga ti fikelelaka hi ku helela timfanelo leti tlakukeke leti tsariweke eBibeleni, hilaha ti andlariweke hakona laha, kambe evandlheni a ku fanelanga ku va ni nkulu la hlawuriweke, la kayivelaka to tala ta timfanelo leti lerova a soriwa hi mani na mani hikwalaho ka sweswo. Vakulu van’wana va nga ha va ni timfanelo tin’wana letinene ngopfu, kasi van’wana va nga ha endla kahle eka tin’wana to hambana-hambana. Leswi swi ta endla leswaku huvo hinkwayo ya vakulu yi va ni timfanelo letinene leti lavekaka leswaku yi ri rhangela kahle vandlha ra Xikwembu.

¹⁹ Loko vakulu tanihi huvo va bumabumela vavanuna leswaku va hlawuriwa ku va valanguteri, va fanele va tsundzuka marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Ndzi byela un’wana ni un’wana kwalaho exikarhi ka n’wina leswaku a nga tiehleketeleli ku tlula mpimo lowu a faneleke ku tiehleketelela ha wona; kambe a a ehlekete hi xikongomelo xo va ni mianakanyo leyi hlutekeke, un’wana ni un’wana hilaha Xikwembu xi n’wi aveleke ripfumelo hakona.” (Rhom. 12:3) Nkulu un’wana ni un’wana u fanele a titeka a ri lontsongo eka van’wana. A nga kona la faneleke a titeka a ‘lulame ku tlula mpimo’ loko a kambela timfanelo ta van’wana. (Ekl. 7:16) Loko huvo ya vakulu yi ti tiva kahle timfanelo ta Matsalwa leti languteriweke eka vakulu, yi ta swi kota ku vona loko makwerhu loyi a kamberiwaka, a ti fikelela timfanelo leti hi mpimo lowu amukelekaka. Loko vakulu va bumabumela makwerhu wo karhi, va fanele va anakanyela ku nga hetiseki ka munhu naswona va nga vi na xihlawuhlawu kumbe va honisa swo karhi leswi va swi tivaka hi makwerhu loyi, va swi endla hi mukhuva lowu kombisaka leswaku va yi xixima milawu leyi lulameke ya Yehovha ni leswaku va lava ku vuyerisa vandlha. Va ta anakanyisisa kahle hi xikhongelo, xibumabumelo xin’wana ni xin’wana naswona va landzelela nkongomiso wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu. Lebyi hi byin’wana bya vutihlamuleri lebyikulu lebyi va nga na byona, naswona va fanele va endla tano hi ku landza xileriso xa Pawulo lexi nge: “U nga tshuki u tlhandleka munhu mavoko hi ku anghwetla.”—1 Tim. 5:21, 22.

²⁰ Vavanuna lava fanelekaka hi tlhelo ra moya va ta kombisa leswaku va kongomisiwa hi moya lowo kwetsima naswona va ta kombisa timfanelo ta moya lowo kwetsima hi ndlela leyi va hanyaka ha yona. Pawulo u xaxamete timfanelo ta moya lowo kwetsima ta kaye to tanihi “rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo, ku olova, ku tikhoma.” (Gal. 5:22, 23) Valanguteri vo tano va phyuphyisa eka vamakwerhu naswona va pfuna leswaku vandlha ri endla ntirho lowo kwetsima hi vun’we. Mahanyelo ya vona lamanene ni mihandzu ya mintirho ya vona, swi ta tiyisekisa mhaka ya leswaku va vekiwe hi moya lowo kwetsima.—Mint. 20:28.

²¹ I swa nkoka leswaku vakulu va tirhisana eku kondleteleni ka vun’we evandlheni. Hambiloko va ri ni vumunhu lebyi nga faniki, va hlayisa vun’we bya vona hi ku yingiselana hi xichavo hambiloko ku ri ni timhaka leti va nga pfumelelaniki eka tona. Loko ku nga ri na nsinya wa nawu wa Bibele lowu tluriwaka, ha un’we u fanele a tiyimisela ku pfumelelana ni langutelo ra van’wana ni ku seketela xiboho xo hetelela lexi endliwaka hi huvo ya vakulu. Nkulu la amukelaka langutelo ra van’wana, u kombisa leswaku u kongomisiwa hi “vutlhari lebyi humaka ehenhla,” lebyi byi nga “ni ku rhula [ni] ku anakanyela.” (Yak. 3:17, 18) A nga kona nkulu la faneleke a ehleketa leswaku u tlakukile ku tlula van’wana naswona a nga kona nkulu la faneleke a ringeta ku lawula van’wana. Entiyisweni vakulu va va va tirhisana na Yehovha loko vona va tirhisana tanihi huvo leswaku ku vuyeriwa vandlha.—1 Kor., ndz. 12; Kol. 2:19.

²² Vavanuna lava wupfeke lava nga Vakreste, va fanele va swi navela ku va valanguteri. (1 Tim. 3:1) Hambiswiritano, ku va nkulu swi lava ku tirha hi matimba kumbe ku titsona swo karhi. Swi vula leswaku u fanele a lunghekela ku pfuna vamakwerhu, a khathalela swilaveko swa vona swa moya. Ku fanelekela ku va mulanguteri swi vula ku lwela ku fikelela timfanelo leti andlariweke eMatsalweni.

²³ Makwerhu la tirheke nkarhi wo leha hi ku tshembeka a nga ha vabya kumbe a lamala hi ndlela yo karhi. Kumbexana hikwalaho ka ku dyuhala a nga ha swi koti ku khathalela vutihlamuleri lebyi languteriweke eka mulanguteri. Nilokoswiritano, u fanele a ya emahlweni a xiximiwa ni ku tekiwa tanihi nkulu ntsena loko a hlawuriwile. Ku hava xivangelo xa leswaku a tshika vutihlamuleri lebyi hikwalaho ka ku tsana kakwe emirini. Wa ha faneriwa hi xichavo lexikulu lexi andzisiweke kambirhi, lexi nyikiwaka vakulu hinkwavo lava tirhaka hi matimba hi ku ya hi vuswikoti bya vona loko va risa ntlhambi.

²⁴ Kambe, loko makwerhu a vona swi antswa leswaku a tshika hikwalaho ka ku cinca ka swiyimo swakwe leswi n’wi kavanyetaka entirhweni wakwe, a nga ha tshika loko a swi rhandza. (1 Pet. 5:2) Wa ha fanele ku xiximiwa. A nga ha pfuna evandlheni, hambiloko a nga ha kumi swiavelo ni mintirho leyi nyikiwaka vakulu.

²⁵ Vakulu va endla mintirho yo hambana-hambana evandlheni. Ku ni muhlanganisi wa huvo ya vakulu, matsalana, mulanguteri wa ntirho, mufambisi wa Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza ni mulanguteri wa Nhlangano wa Mahanyelo ni Ntirho wa Hina wo Chumayela. Vakulu vo tala i valanguteri va ntlawa. Vakulu va tirha nkarhi hinkwawo eswikhundlheni leswi. Kambe, loko makwerhu la tamelaka xin’wana xa swikhundlha leswi a rhurha, a tsandzeka ku endla mintirho yakwe hikwalaho ko vabya kumbe a nga ha faneleki hikwalaho ko tsandzeka ku fikelela swilaveko swa Matsalwa, ku vekiwa nkulu un’wana leswaku a tamela xiavelo xexo. Emavandlheni lama nga ni valanguteri vatsongo, swi nga ha fanela leswaku nkulu un’we a tamela swiavelo swo tala kukondza vamakwerhu van’wana va faneleka ku hlawuriwa leswaku va va vakulu.

²⁶ Muhlanganisi wa huvo ya vakulu hi yena a vaka mutshama-xitulu etinhlengeletanweni ta huvo ya vakulu. U fanele a tirha hi ku titsongahata ni vakulu van’wana eku khathaleleni ka ntlhambi wa Xikwembu. (Rhom. 12:10; 1 Pet. 5:2, 3) U fanele a va ni vuswikoti byo hlela naswona a swi kota ku ungamela hi ku gingiriteka.—Rhom. 12:8.

²⁷ Matsalana u tamela tirhekhodo ta vandlha naswona u tivisa vakulu hi timhaka ta nkoka. Loko swi fanela, nkulu un’wana kumbe nandza wa vutirheli la nga ni vuswikoti a nga ha averiwa ku n’wi pfuna.

²⁸ Timhaka ta nsimu ni tin’wana to fana na tona swi khathaleriwa hi mulanguteri wa ntirho. U endla xiyimiso xo endzela mintlawa hinkwayo leswi vulaka leswaku kan’we hi n’hweti u endzela ntlawa wun’wana. Emavandlheni lamatsongo laha ku nga ni mintlawa yi nga ri yi yingani, a nga ha hlela ku endzela ntlawa ha wun’we kambirhi hi lembe. Hi nkarhi wa riendzo rakwe, u fambisa nhlengeletano ya ntirho wa nsimu, a tirha na ntlawa ensin’wini ni ku pfuna vahuweleri hi maendzo ya vona yo vuyela ni tidyondzo ta Bibele.

²⁹ Rin’wana ra malunghelo lamakulu evandlheni i ku va mulanguteri wa ntlawa. Vutihlamuleri byakwe byi katsa (1) ku khathalela muhuweleri ha un’we eka ntlawa wolowo hi tlhelo ra moya; (2) ku pfuna muhuweleri ha un’we eka ntlawa leswaku a tsakela ku va kona nkarhi na nkarhi ensin’wini; ni (3) ku pfuna swin’we ni ku letela malandza ya vutirheli eka ntlawa leswaku ma fikelela ni ku fanelekela vutihlamuleri evandlheni. Huvo ya vakulu yi endla xiboho xa leswaku hi vahi vamakwerhu lava fanelekaka swinene ku hetisisa swiavelo leswi.

³⁰ Loko swi koteka, valanguteri va ntlawa va fanele va ri vakulu. Kumbe, nandza wa vutirheli la nga ni vuswikoti a nga ha tirhisiwa kukondza ku fika nkarhi lowu vutihlamuleri lebyi byi nga ta tekiwa hi nkulu. Nandza wa vutirheli la endlaka ntirho lowu u vuriwa nandza wa ntlawa, tanihi leswi a nga riki mulanguteri evandlheni. Kambe, u endla ntirho wakwe a ri ehansi ka nkongomiso wa vakulu.

³¹ Ntirho wun’wana wa nkoka wa mulanguteri wa ntlawa i ku rhangela ensin’wini. Ku va kona nkarhi hinkwawo, ku hiseka ni ku chivirika loku a ku kombisaka entirhweni wa nsimu swi ta khutaza lava nga eka ntlawa wakwe. Leswi vahuweleri va xi tlangelaka xikhutazo ni mpfuno lowu va wu kumaka loko va tirha swin’we, swi ta va swinene leswaku ku endliwa xiyimiso xa ku chumayela mi ri ntlawa, lexi vo tala va nga kotaka ku xi landzela. (Luka 10:1-16) Mulanguteri u fanele a tiyiseka leswaku nkarhi hinkwawo ku tshama ku ri ni nsimu leyi eneleke. U ta fambisa nhlengeletano ya ntirho wa nsimu ni ku hlela vahuweleri leswaku va ya ensin’wini siku rero. Loko a nga ta swi kota ku va kona, u fanele a hlela leswaku nkulu un’wana kumbe nandza wa vutirheli a rhangela entirhweni wa nsimu, kambe loko ku nga ri na nkulu un’wana kumbe nandza wa vutirheli, a nga hlela leswaku muhuweleri un’wana la fanelekaka a rhangela ntirho wa nsimu leswaku vahuweleri va kuma nkongomiso lowu va wu lavaka.

³² Mulanguteri wa ntlawa u ta lunghiselela ku endza ka mulanguteri wa ntirho ka ha ri ni nkarhi, a tivisa ntlawa wakwe hi ta ku ta ka yena ni ku endla leswaku wu ku langutela hi mahlo-ngati. Loko hinkwavo entlaweni va tshama va ri karhi va tsundzuxiwa hi lunghiselelo leri, va nga ri seketela hi nkhinkhi.

³³ Ntlawa wun’wana ni wun’wana wu endliwa wu va wutsongo hi xikongomelo. Leswi swi endla leswaku mulanguteri wa ntlawa a tolovelana kahle ni hinkwavo lava averiweke eka wona. Tanihi murisi la nga ni rirhandzu, u tsakela un’wana ni un’wana wa vona. U ringeta ku pfuna ni ku khutaza un’wana ni un’wana leswaku a va kona ensin’wini, a va kona etinhlengeletanweni ta vandlha. Nakambe u tikarhatela ku endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu faneleke lowu nga pfunaka un’wana ni un’wana leswaku a tshama a tiyile emoyeni. Lava tshukaka va vabya kumbe va titwa va tshikileriwile, va pfuneka loko va endzeriwa. Xiringanyeto lexi khutazaka kumbe xitsundzuxo xo karhi, xi nga ha susumetela van’wana leswaku va tikarhatela ku fikelela malunghelo lama engetelekeke evandlheni, xisweswo va va mpfuno lowukulu eka vamakwavo. Vo tala va valanguteri va ntlawa va tikarhatela ku pfuna lava nga entlaweni wa vona. Hambiswiritano, leswi a nga nkulu tlhelo murisi, u khathalela hinkwavo hi rirhandzu naswona u lunghekele ku pfuna lava tshukaka va lava mpfuno.—Mint. 20:17, 28.

³⁴ Ntirho wun’wana wa mulanguteri wa ntlawa i ku pfuna ku hlengeleta swiviko swa ntirho wa nsimu eka lava nga entlaweni wakwe. Kutani swiviko leswi swi nyikiwa matsalana. Muhuweleri ha un’we a nga pfuna mulanguteri wa ntlawa hi ku tisa swiviko swakwe swa ntirho wa nsimu hi ku hatlisa. Leswi va nga swi endla hi ku nyika mulanguteri wa ntlawa swiviko swa vona eku heleni ka n’hweti ha yin’we kumbe hi ku swi hoxa ebokisini ra swiviko swa nsimu eHolweni ya Mfumo.

³⁵ Ku ni mintirho yin’wana leyi endliwaka hi Komiti ya Ntirho ya Vandlha, leyi vumbiwaka hi muhlanganisi wa huvo ya vakulu, matsalana ni mulanguteri wa ntirho. Hi xikombiso, komiti ya ntirho yi nyika mpfumelelo wa ku tirhisiwa ka Holo ya Mfumo loko ku ri ni micato ni swilahlo naswona yi ni vutihlamuleri byo avela vahuweleri eka mintlawa. Yi nyika mpfumelelo eka vanhu lava lavaka ku va maphayona ya nkarhi hinkwawo ni ya nkarhinyana ni ku nghenela swiyenge swin’wana swa ntirho. Komiti ya ntirho yi tirha ehansi ka nkongomiso wa huvo ya vakulu.

³⁶ Swiletelo swa mitirho ya vamakwerhu lava swin’we ni ya mufambisi wa Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza, mulanguteri wa Nhlangano wa Mahanyelo ni Ntirho wa Hina wo Chumayela ni van’wana lava vumbaka huvo ya vakulu—swi huma erhavini.

³⁷ Huvo ya vakulu ya vandlha rin’wana ni rin’wana yi hlangana minkarhi yin’wana leswaku yi bula hi timhaka leti fambisanaka ni nhluvuko wa vandlha hi tlhelo ra moya. Ku engetela eka nhlengeletano ya vakulu leyi khomiwaka loko ku endze mulanguteri wa muganga, vakulu va fanele va khoma nhlengeletano yin’wana endzhaku ka tin’hweti tinharhu ku endze mulanguteri wa muganga. Hambiswiritano, vakulu va nga ha hlangana nkarhi wun’wana ni wun’wana loko xiyimo xi koxa sweswo.

³⁸ Valanguteri i vanhu lava nga hetisekangiki; kambe hinkwavo evandlheni va khutaziwa ku titsongahata eka vona hikuva i lunghiselelo ra Yehovha. Valanguteri va ta tihlamulela eka yena hikwalaho ka swiendlo swa vona. Va yimela yena ni vuhosi byakwe bya le tilweni. Vaheveru 13:17 yi ri: “Yingisani lava rhangelaka exikarhi ka n’wina naswona mi titsongahata, hikuva va tshama va rindze mimoya-xiviri ya n’wina hikuva hi vona va nga ta hlamusela; leswaku va endla leswi hi ntsako ku nga ri hi ku vilela, hikuva leswi swi nga mi vavisa.” Tanihi leswi Yehovha a tirhisaka moya lowo kwetsima ku hlawula munhu, u ta tlhela a tirhisa wona moya wolowo wo kwetsima, ku n’wi susa exikhundlheni xexo xo va mulanguteri loko a tsandzeka ku kombisa timfanelo ta moya lowo kwetsima naswona a tsandzeka ku fikelela swilaveko swa Matsalwa.

³⁹ Xana ha wu tlangela hakunene ntirho wo tika ni xikombiso lexinene xa valanguteri evandlheni? Loko Pawulo a tsalela vandlha ra le Tesalonika, u khutaze vamakwerhu a ku: “Ha mi kombela, vamakwerhu, leswaku mi xixima lava tirhaka hi matimba exikarhi ka n’wina, lava va mi ungamelaka eHosini, lava va mi tsundzuxaka; ni ku va nyika xichavo lexi tlulaka ngopfu lexi tolovelekeke hi rirhandzu hikwalaho ka ntirho wa vona.” (1 Tes. 5:12, 13) Ntirho wo tala wo tika lowu endliwaka hi valanguteri va vandlha wu endla leswaku ntirho wa hina lowu hi wu endlelaka Xikwembu wu olova ni ku tsakisa swinene. Nakambe, epapileni rakwe ro sungula leri Pawulo a ri tsaleleke Timotiya, u boxa langutelo leri lava nga evandlheni va faneleke va ri hlakulela malunghana ni valanguteri, a ku: “Vavanuna lava kuleke lava ungamelaka hi ndlela leyinene a va tekiwe va ri lava faneriwaka hi ku xiximiwa loku andzisiweke kambirhi, ngopfu-ngopfu lava tirhaka hi matimba eku vulavuleni ni le ku dyondziseni.”—1 Tim. 5:17.

⁴⁰ Minkarhi yin’wana, vakulu van’wana va nga ha vekiwa ku tirha eka Mintlawa leyi Endzelaka Vavabyi. Van’wana va tirha eka Tikomiti to Vulavurisana ni Swibedlhele ni ku endzela swibedlhele ni madokodela va ya ma khutaza leswaku ma hambeta ma tshungula Timbhoni ta Yehovha handle ko tirhisa ngati. Valanguteri van’wana va swi kota ku yisa ntirho wa Mfumo emahlweni hi ku pfuna ku aka Tiholo ta Mfumo kumbe ku tirha tanihi swirho swa Tikomiti ta Tiholo ta Tinhlengeletano kumbe Tikomiti ta Tinhlengeletano. Ku gingiriteka ka vamakwerhu lava ni ku tiyimisela ka vona ku tirha hi ndlela leyi, swi tlangeriwa ngopfu hi hinkwavo lava nga enhlanganweni ya Yehovha. Kunene, hi fanele hi va “komba xichavo vanhu va muxaka lowu.”—Filp. 2:29.

⁴¹ Huvo leyi Fumaka yi hlela leswaku ku vekiwa vakulu lava fanelekaka ku va valanguteri va miganga. Rhavi ri va avela leswaku nkarhi ni nkarhi va endzela mavandlha lama vumbaka miganga ya vona, hakanyingi kambirhi hi lembe. Minkarhi yin’wana va pfa va endzela maphayona lama tirhaka eka nsimu leyi nga yoxe. Va endla xiyimiso xo endzela mavandlha kutani va tivisa vandlha ha rin’we ka ha ri nkarhi leswaku vandlha ri vuyeriwa swinene hi ku endza ka vona.

⁴² Muhlanganisi wa huvo ya vakulu u rhangela eku hleleni ka timhaka leswaku ku ta ka mulanguteri wa muganga ku phyuphyisa hinkwavo emoyeni. (Rhom. 1:11, 12) Endzhaku ko amukela xitiviso xa ku ta ka mulanguteri wa muganga ni ku tiva swilaveko swa yena ni nsati wakwe (loko a tekile), muhlanganisi wa huvo ya vakulu u endla malunghiselelo ni vamakwerhu vo hambana-hambana leswaku va kuma byetlelo ni swilo swin’wana leswi lavekaka. Wa tiyiseka leswaku hinkwavo, ku katsa ni mulanguteri wa muganga, va tivisiwa hi malunghiselelo lawa.

⁴³ Mulanguteri wa muganga u ta vulavurisana ni muhlanganisi wa huvo ya vakulu mayelana ni xiyimiso xa tinhlengeletano ta vandlha, ku katsa ni tinhlengeletano ta ntirho wa nsimu. Leswi swi ta hleriwa hi ku fambisana ni swiringanyeto swa mulanguteri wa muganga swin’we ni nkongomiso lowu humaka erhavini. Hinkwavo va fanele ku tivisiwa ka ha ri ni nkarhi mayelana ni nkarhi wa tinhlengeletano ta vandlha, ta maphayona ni ta vakulu ni malandza ya vutirheli swin’we ni tindhawu ni minkarhi ya tinhlengeletano ta ntirho wa nsimu.

⁴⁴ Hi Ravumbirhi nindzhenga, mulanguteri wa muganga u kambela Tirhekhodo Ta Vahuweleri Ta Vandlha, tirhekhodo ta lava vaka kona etinhlengeletanweni ta vandlha, tirhekhodo ta nsimu ni ta timali. Leswi swi ta n’wi pfuna a vona swin’wana leswi nga ha vaka swilaveko swa vandlha ni ndlela leyi a nga va pfunaka ha yona lava hlayisaka tirhekhodo leti. Muhlanganisi wa huvo ya vakulu u fanele a endla leswaku mulanguteri wa muganga a kuma tirhekhodo leti ka ha ri ni nkarhi.

⁴⁵ Hi nkarhi wa riendzo rakwe, mulanguteri wa muganga u tinyika nkarhi wa ku bula ni vamakwerhu ha un’we-un’we hi ku ya hilaha swi nga ta koteka hakona—etinhlengeletanweni ta vandlha, entirhweni wa nsimu, loko va n’wi rhambile eswakudyeni ni hi minkarhi yin’wana. Ku engetela kwalaho, u hlangana ni vakulu ni malandza ya vutirheli, a avelana na vona ndzayo leyi faneleke ya Matsalwa, swiringanyeto ni xikhutazo lexi nga ta va pfuna leswaku va byarha vutihlamuleri bya vona eku tirheleni ni le ku riseni ka ntlhambi lowu va wu khathalelaka. (Swiv. 27:23; Mint. 20:26-32; 1 Tim. 4:11-16) U tlhela a hlangana ni maphayona leswaku a ma khutaza entirhweni wa wona ni ku ma pfuna ha un’we-un’we eka swiphiqo swihi ni swihi leswi ma nga ha vaka ma hlangavetana na swona ensin’wini.

⁴⁶ Loko ku ri ni timhaka tin’wana leti lavaka ku lunghisiwa, mulanguteri wa muganga a nga pfuna hilaha a nga kotaka hakona hi vhiki rero. Loko va nga swi koti ku heta mhaka yoleyo hi nkarhi wolowo, mulanguteri wa muganga a nga pfuna vakulu kumbe vanhu lava khumbekaka leswaku va kuma nkongomiso wa Matsalwa lowu tirhaka exiyin’weni xa kona. Loko rhavi ri lava ku tiva hi mhaka yoleyo, yena ni vakulu va ta nyika rhavi vuxokoxoko hinkwabyo bya mhaka ya kona.

⁴⁷ Loko mulanguteri wa muganga a endzele vandlha, u va kona etinhlengeletanweni ta vandlha. Tinhlengeletano leti ti nga ha cinciwanyana hi ku landza nkongomiso lowu humaka erhavini. U ta nyikela mimbulavulo leyi endleriweke ku khutaza, ku letela ni ku tiyisa vandlha. U ta lwela ku khutaza vandlha leswaku ri rhandza Yehovha, Yesu Kreste ni nhlangano.

⁴⁸ Xin’wana xa swikongomelo leswikulu swa ku endza ka mulanguteri wa muganga i khutaza vandlha leswaku ri hlanganyela hi ku hiseka ensin’wini ni ku ri nyika swiringanyeto leswi tirhaka. Vo tala evandlheni va nga swi kota ku cincanyana xiyimiso xa vona leswaku va hlanganyela hi xitalo ensin’wini vhiki rero, kumbexana hi ku hlela ku va maphayona ya nkarhinyana lama nga ha tirhaka tiawara ta 30 kumbe 50 hi n’hweti leyi a endzaka ha yona. Lava va tsakelaka ku tirha na yena kumbe nsati wakwe va nga tsarisa mavito ya vona eka muhlanganisi wa huvo ya vakulu. Swi nga pfuna swinene ku famba ni mulanguteri wa muganga kumbe nsati wakwe eka tidyondzo ta Bibele ni le ka maendzo yo vuyela. Matshalatshala ya wena lama engetelekeke yo seketela nsimu hi vhiki ra ku endzeriwa ma tlangeriwa swinene.—Swiv. 27:17.

⁴⁹ Lembe ni lembe ku hleriwa tinhlengeletano timbirhi ta muganga eka muganga wun’wana ni wun’wana. Mulanguteri wa muganga u ni vutihlamuleri byo hlela tinhlengeletano leti. Mulanguteri wa muganga u hlawula vamakwerhu lava nga ta langutela nhlengeletano: mulanguteri wa nhlengeletano ni mupfuni wa mulanguteri wa nhlengeletano. Va fanele va tirhisana swinene na yena leswaku va hlela nhlengeletano. Leswi swi ta endla leswaku mulanguteri wa muganga a kuma nkarhi wo khathalela nongonoko wa nhlengeletano. Nakambe mulanguteri wa muganga u hlawula vavanuna van’wana lava fanelekaka leswaku va khathalela tindzawulo to hambana-hambana. U tlhela a hlela leswaku ku kamberiwa ndlela leyi timali ta muganga ti tirhisiweke ha yona endzhaku ka nhlengeletano yin’wana ni yin’wana. Nhlengeletano yin’we ya muganga leyi vaka kona elembeni yi ta languteriwa hi muyimeri wa rhavi loyi a nga ta va xivulavuri lexi endzeke. Hikwalaho ka mpfhuka kumbe hikwalaho ka leswi tindhawu ta nhlengeletano ti nga titsongo, miganga yin’wana yi avanyisiwa yi va swiyenge laha nhlengeletano ya muganga yi nga ta khomiwa eka xiyenge ha xin’we.

⁵⁰ Mulanguteri wa muganga u vika ntirho wakwe wa nsimu erhavini hi ku kongoma eku heleni ka n’hweti yin’wana ni yin’wana. Loko vandlha ri tsandzeka ku n’wi pfuna hi mali leyi a yi tirhiseke eka swilo swa xisekelo, swo tanihi swo famba, swakudya, vutshamo ni swin’wana leswi lavekaka leswaku a ya emahlweni ni ntirho wakwe, u ta tivisa rhavi, kutani ri n’wi tlherisela mali. Valanguteri va miganga va kholwa leswaku hilaha Yesu a tshembiseke hakona, va ta swi kuma swilaveko swa nyama loko va ya emahlweni va rhangisa Mfumo wa Yehovha. (Luka 12:31) Mavandlha ma fanele ma ri teka ri ri ra nkoka lunghelo leri ma ri kumaka ro kombisa malwandla eka vakulu lava va tinyiketeleke, lava va ma endzelaka.—3 Yoh. 5-8.

⁵¹ Eka rhavi rin’wana ni rin’wana ra Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo, vamakwerhu vanharhu kumbe ku tlula lava fanelekaka kahle hi tlhelo ra moya naswona va ri lava wupfeke, va tirha tanihi Komiti ya Rhavi, leswaku va langutela ntirho wo chumayela etikweni rero kumbe ematikweni lama languteriwaka hi rona. Un’wana wa swirho swa komiti leyi u va muhlanganisi wa Komiti ya Rhavi.

⁵² Lava tirhaka eka Komiti ya Rhavi va tamela timhaka leti khumbanaka ni mavandlha hinkwawo ensin’wini ya ka vona. Komiti yi langutela ntirho wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo ensin’wini hinkwayo ya rhavi ni ku tiyisekisa leswaku mavandlha ni miganga swa hleriwa leswaku swilaveko swa nsimu swi khathaleriwa kahle. Komiti ya Rhavi yi tlhela yi khathalela nsimu ya varhumiwa, maphayona yo hlawuleka, ya nkarhi hinkwawo ni ya nkarhinyana. Loko ku ri ni tinhlengeletano, komiti leyi yi endla malunghiselelo ni swiavelo ku tiyisekisa leswaku “swilo hinkwaswo [swi endliwa] hi ku tenga ni hi ku hleleka.”—1 Kor. 14:40.

⁵³ Komiti ya Tiko ya hlawuriwa ematikweni man’wana lama languteriwaka hi Komiti ya Rhavi ra le tikweni rin’wana. Leswi swi endla leswaku ntirho wu khathaleriwa kahle lomu Komiti ya Tiko yi tirhaka kona. Yi khathalela timhaka ta Ndyangu wa Bethele, yi tirhana ni mapapila ni swiviko ni ku khathalela mintirho ya nsimu. Komiti ya Tiko yi tirhisana ni Komiti ya Rhavi leswaku timhaka ta Mfumo ti yisiwa emahlweni.

⁵⁴ Huvo leyi Fumaka hi yona yi hlawulaka hinkwavo lava vaka swirho swa Komiti ya Rhavi ni swa Komiti ya Tiko.

⁵⁵ Nkarhi ni nkarhi Huvo leyi Fumaka yi endla malunghiselelo ya leswaku vamakwerhu lava fanelekaka va endzela rhavi rin’wana ni rin’wana emisaveni hinkwayo. Makwerhu loyi u tiviwa tanihi muyimeri wa ntsindza wa Timbhoni ta Yehovha. Ntirho wakwe lowukulu i ku khutaza ndyangu wa Bethele ni ku pfuna Komiti ya Rhavi hi swiphiqo kumbe swivutiso leswi va nga ha vaka va ri na swona leswaku ntirho wo chumayela ni ku endla vadyondzisiwa wu ya emahlweni. Makwerhu loyi u tlhela a hlangana ni valanguteri van’wana va muganga naswona minkarhi yin’wana a hlangana ni varhumiwa. Loko a hlangana na vona, u bula na vona hi swiphiqo ni swilaveko swa vona, a va khutaza hilaha ku faneleke malunghana ni ntirho wa vona wa nkoka swinene wo chumayela hi Mfumo ni ku endla vadyondzisiwa.

⁵⁶ Muyimeri wa ntsindza wa Timbhoni ta Yehovha u tsakela ngopfu-ngopfu ku vona leswi endliwaka ensin’wini emhakeni yo chumayela hi ta Mfumo ni timhaka tin’wana ta mavandlha. Loko nkarhi wu pfumela, a nga ha tlhela a endzela tihofisi tin’wana ta vuhundzuluxeri. Loko muyimeri wa ntsindza wa Timbhoni ta Yehovha a endzela rhavi, u tlhela a hlanganyela hilaha swi nga kotekaka hakona entirhweni wo chumayela hi Mfumo.

⁵⁷ Ha pfuneka swinene hi ntirho lowunene ni nkhathalelo wa rirhandzu wa vavanuna lava wupfeke, lava nga Vakreste. Loko hi ya emahlweni hi titsongahata eka valanguteri lava hlawuriweke lava nyikiweke vutihlamuleri byo risa ntlhambi, hi ta va ni vun’we ni Nhloko ya vandlha, ku nga Kreste Yesu. (1 Kor. 16:15-18; Efe. 1:22, 23) Hikwalaho ka sweswo, moya wa Xikwembu wa tirha emavandlheni lama nga kona emisaveni hinkwayo naswona Rito ra Xikwembu hi rona ri kongomisaka ntirho emisaveni hinkwayo.—Ps. 119:105.