Mareferensiya ya Xibukwana xa Minhlanganu ya Mahanyelo ni Ntirhu
7 KUYA KA 13 KA MAIO
XUMA XINGA KA RITU LA XIKWEMBU | MARKA 7-8
Rhwala Mhandzi ya Wena ya Nxanisu Kutani uni Landzela Nkama Hinkwawu
nhlamuselu yodjondza ha yona ka nwtsty ya Marka 8: 34
aatilandzuli: Kumbe “anga ha ti hanyeli.” Leswi swi kombisa kuva munhu ati yala hilaha ku heleleke kumbe ati nyikela ka Xikwembu. Xiga xa xiGrika xingaha hlamuseliwa hi ndlela leyi: “afanele ati yala”, hikuva swi katsa kuva munhu a yala ku navela ka yena, ku vilela kumbe ku rhandza ka yena. (2Ko 5:14, 15) Marka a tirhise ritu lelo la xiGrika loko a rungula xiyendlo xa Petro xa ku landzula Yesu. — Mr 14:30, 31, 72.
jy tl. 143 par. 4
Hi Mani N’wana wa Munhu?
Valandzeli va Yesu va fanele va va ni xivindzi va tlhela va ti karhata leswaku va fanelekela timpsalu ta Yena. Yesu ate: ‘Hikuva mani na mani lweyi akhomiwaka hi tingana ha mina ni maritu ya mina alixakeni leli la vawoswi ni vadyohi, N’wana wa munhu na yena, a ta khomiwa hi tingana ha yena loko a fika hi ku vangama ka Tatana wakwe a li ni tintsumi tokwetsima.’ (Marka 8:38) Ina loko Yesu ata, ‘a ta tlhelisela mun’wana ni mun’wana hi ku ya hi mahanyelo yakwe.’ — Matewu 16:27.
14 KUYA KA 20 KA MAIO
XUMA XINGA KA RITU LA XIKWEMBU | MARKA 9-10
nhlamuselu yodjondza ha yona ka nwtsty ya Marka 9:7
ritu: I la wumbirhi ka makhambi manharhu laha marungula ya Evhangeli ma hlamuselaka leswaku Yehovha a vulavule ni vanhu hi ku kongoma.
Lavetela Xuma xa Moya
tinhlamuselu todjondza ha tona ka nwtsty ta Marka 10:17, 18
Mudjondzisi Lwenene: Kunene wanuna lweyi a tirhise maritu lamange: “Mudjondzisi Lwenene” tani hi ndlela ya ku mu dzunisa ni ku hetisa nawu, tani hi leswi hi ntolovelo, varhangeli va wukhongeli ava lava ku nyikiwa xindzhuti. Yesu a anga yali ku tiviwa tani hi “Mudjondzisi” ni “Hosi” (Yh 13:13), kambe a a lava leswaku ku dzunisiwa Tatana wakwe.
A kuna lwenene loko ku ngali Xikwembu ntsena: Lani Yesu a pfumela leswaku hi Yehovha ntsena a nga ni mpimu wohetelela wa leswi swinga swinene ni leswo biha. Loko Adamu na Evha va pfukele Xikwembu, hi kudja nsinya wa kutiva leswinene ni leswo biha, ava lava ku ti nyika mfanelo yoleyo. Hi ku hambana na vona, Yesu ati tsongohatile a tshika mavokweni ya Tatana wakwe ku veka mimpimu ya leswinga swinene ni leswo biha. Xikwembu xi veke mimpimu ya leswi swinga swinene, xi tlhela xi yendla leswaku swi tsaliwa ka Ritu la xona. — Mr 10:19.
21 KUYA KA 27 KA MAIO
XUMA XINGA KA RITU LA XIKWEMBU | MARKA 11-12
“Yena a Humese Kutlula Hinkwavu”
tinhlamuselu todjondza ha tona ka nwtsty ta Marka 12:41, 42
makaxa ya kuhlayisa xuma xa tempele: Vatsali va vaYuda va khale vali makaxa lawa ya minyikelo, kumbe swibya, a ma yendliwe hi xivumbeko xofana ni mhalamhala kumbe timhondzo, na ma pfulekile henhla. Vanhu a va peta kona minyikelo yo hambanahambana. Ritu la xiGrika leli tirhisiweke lana la kumeka ka Yh 8: 20, laha li hundzuluxeliweke hi ritu leli nge: “xuma.” Xiga lexo ingi xi kombetela ka ndhawu yokarhi ya le tempeleni leyi vitaniwaka Xivava kumbe Ndhawu ya Vavasati. (Vona “Tempele eMinkarhini Ya Vaapostola” ka Xibukwana Xo Pfuneta Ku Djondza Rito Ra Xikwembu, xiyenge 15) Hi ku ya hi vatsali va varabi, a ku vekiwa 13 wa makaxa ya kuhlayisa xuma, a makhumbini ya ndhawu yoleyo. Ku yehleketiwa leswaku a tempeleni a ku li ni xibya xikulu xohlayisa xuma, laha a ku vekiwa male hinkwayu leyi a yi susiwa ka makaxa ya kuhlayisa xuma xa tempele.
swimalana swimbirhi: A ku li “tilepta timbirhi”, nhlamuselu wa ritu la xiGrika lelinge: le-pton’, leli vulaka nchumu wa wutsongo lowu laleke. A ku laveka 128 wa tilepton leswaku ku hlanganisiwa denari yin’we. Kunene a ali muweda wa wutsongo swinene wa nsuku, lowu a wu tirhisiwa a Israyele — Vona “Mali Ni Ntiko Wa Yona eMatsalweni Ya Xiheveru” ka Xibukwana Xo Pfuneta Ku Djondza Rito Ra Xikwembu, xiyenge 18.
swa ntikelu wa le hansi swinene: I “quadrante”. Ritu la xiGrika lelinge: ko-dran’tes, (li sukela ka ritu la xiLatini quadrans) li kombetela ka male ya nsuku ya le Roma; a ku laveka 64 wa ti quadrante leswaku ku hlanganisiwa denari yin’we. Laha Marka a tirhisa male ya le Roma leswaku a hlamusela ntikelo wa timale leti vaYuda a va tolovela ku ti tirhisa — Vona “Mali Ni Ntiko Wa Yona eMatsalweni Ya Xiheveru” ka Xibukwana Xo Pfuneta Ku Djondza Rito Ra Xikwembu, xiyenge 18.
Lavetela Xuma xa Moya
nhlamuselu yodjondza ha yona ka nwtsty ya Marka 11:17
yindlu ya xikhongelo ya vanhu hinkwavo: Ka vatsali vanharhu va Evhangeli lava va nga hlamusela Esa 56:7, kuve Marka ntsena a nga katsa ni xiga lexinge: ‘ya vanhu hinkwavu’. (Mt 21:13; Lk 19:46) A tempele ya Yerusalema a yi voniwa tani hi ndhawu leyi vaIsrayele ni vamatiko lava chavaka Xikwembu ava ta gandzela va tlhela va khongela ka Yehovha kona. (1Th 8:41-43) Hi laha ku faneleke, Yesu a sole vaYuda lava a va tirhisa tempele kuyendla mabindzu, va yi yendla vutumbelo la vayivi. Swiyendlo swa vona a swi sivela vanhu kutshinela ka Yehovha ka yindlu ya yena ya xikhongelo, swi tlhela swi va sivela kuva ni mukhandlu wa ku mu tiva.
jy tl. 244 par. 7
Ku Tirhisiwe Nkuwa Leswaku ku Nyikeliwa Djondzo Mayelana ni Lipfumelo
Hi ku hatlisa Yesu ni vadjondzisiwa va yena va nghena Yerusalema. Tani hi ntolovelo wa yena Yesu a ya tempeleni ava a sungula kudjondzisa. Kumbexana vaprista lavakulu ni madoda ya tiko, va ha tsundzuka leswi Yesu a swi yendleke ka va cinci va male, va mu yela va ya mu konanisa, va mu vutisa vaku: ‘Xana u yendla swilo leswi hi matimba wahi ke? Nakona hi mani aku nyikeke matimba yoyendla swilo leswi ke?’ — Marka 11:28.
28 KA MAIO KUYA KA 3 KA JUNHO
XUMA XINGA KA RITU LA XIKWEMBU | MARKA 13-14
it- 3 tl. 211 par. 5
Petro
Hi kupfuniwa hi mudjondzisiwa mun’wana, lweyi switikombaka ingi a mulandzile kumbe amuheleketile kuya fika kaya ka muprista lwenkulu, Petro a nghene swivaveni swa yindlu hi ku kongoma. (Yh 18:15, 16) Anga tshamanga na a miyelile ka ndhawu yo karhi ya ku mphuma, kambe aye worha ndzilu. Leswi aavoningiwa hi ndzilu swiyendle leswaku vanhu van’wana va hatla va mutiva tani hi munghanu wa Yesu, mavulavulelo ya yena tani hi Mugaliliya ma yendle leswaku va hatla va mu xiya. Loko va mu vutisile, Petro a yale ka nharhu leswaku aamu tiva Yesu, arhuketela ni kuhlambanya hi matimba. Ka tlhelo lokarhi la doropa, nkuku wu yimbe ka wumbirhi kutani Yesu “ahundzukula alanguta Petro”. Hi loko Petro ahela matimba, kutani a huma handle aya rila hi xiviti. (Mt 26:69-75; Mr 14:66-72; Lk 22:54-62; Yh 18:17, 18; vona GALO, CANTO DO; JURAMENTO.) Hambi swili tanu, xikhongelo lexi Yesu anga xi yendlela Petro xi hlamuliwile, kutani lipfumelo la Petro ali tsananga hi kuhelela. — Lk 22:31, 32.
jy tl. 287 par. 4
Yesu a Yisiwa ka Anasi a Gama a Yisiwa ka Kayafasi
Kayafasi wa swi tiva swaku vaYuda ava swi lavi ku twa munhu a ti vula N’wana wa Xikwembu. A kusunguleni, nkama lowu Yesu a vuleke leswaku Xikwembu i Tatana wa yena, vaYuda a va lava ku mu dlaya, hikuva a va ku ‘a ti yendla lweyi a ringanaka ni Xikwembu’. (Yohane 5:17, 18; 10:31-39) Hi kutiva mintlhaveko leyo ya vona, Kayafasi a tirhisa marhengu, a vutisa Yesu aku: ‘na ku hlambanyisa hi vitu la Xikwembu, hi byele loko u li wena Kreste N’wana wa Xikwembu!’ (Matewu 26:63) Kunene Yesu a pfumelile leswaku i N’wana wa Xikwembu. (Yohane 3:18; 5:25; 11:4) Loko a o kala a nga pfumeli swoswi, a swi ta yendla ingi a wa yala swaku yena i N’wana wa Xikwembu ni leswaku i Kreste. Hi kolaho Yesu ali: ‘Mina ni yena; naswona mi ta vona N’wana wa munhu a tshamile a vokweni la xinene la matimba; mi ta mu vona ata ni marefu ya le tilweni.’ — Marka 14:62