Kasi Tikwenera Kuŵawona Wuli Ŵantu apo Zuŵa la Yehova Likusenderera?
‘Fumu [Yehova] kuti njakuziulika cara na layizgano lake, umo ŵanji ŵakutiri nciziulika; kweni nja ucivindwe kwa imwe, njambura kukhumba kuti ŵanji ŵaparanyike, kweni kuti ŵose [ŵang’anamuke, NW].’—2 PETROS 3:9.
1, 2. (a) Kasi Yehova wakuŵawona wuli ŵantu lero? (b) Ni mafumbo wuli agho tingajifumba?
ŴATEŴETI ŵa Yehova ŵali kupika ncito ya ‘kusambizga mitundu yose.’ (Mateyu 28:19) Apo tikucita ncito iyi na kulindirira “zuŵa likuru la Yehova,” tikwenera kuwona ŵantu nga umo iyo wakuŵawonera. (Zefaniya 1:14) Kasi iyo wakuŵawona wuli ŵantu? Mpostole Petros wakuti: ‘Fumu [Yehova] kuti njakuziulika cara na layizgano lake, umo ŵanji ŵakutiri nciziulika; kweni nja ucivindwe kwa imwe, njambura kukhumba kuti ŵanji ŵaparanyike, kweni kuti ŵose ŵang’anamuke.’ (2 Petros 3:9) Ciuta wakuwona muntu waliyose kuti wangang’anamuka. Khumbo lake ndakuti “ŵantu wose ŵaponoskeke, na kufikapo pa kumanya unenesko.” (1 Timote 2:4) Nakutiso, Yehova wakukondwa para ‘muheni wareka ntowa yake na kukhala na umoyo.’—Ezekiel 33:11.
2 Kasi nase tikuwona ŵantu nga umo Yehova wakuŵawonera? Nga umo iyo wakucitira, kasi tikuwona ŵantu ŵa fuko na mtundu wuliwose kuti ŵangaŵa ‘mberere za ciŵaya cake’? (Salmo 100:3; Milimo 10:34, 35) Tiyeni tiwone viyerezgero viŵiri ivyo vikurongora uweme wa kuwona ŵantu umo Ciuta wakuŵawonera. Mu viyerezgero vyose viŵiri, pharaniko likaneng’enera, ndipo Yehova wakaŵaphalirirathu ŵateŵeti ŵake. Viyerezgero ivi ni vyakuzirwa comene apo tikulindirira zuŵa likuru la Yehova.
Abrahamu Wakawona Ŵantu Umo Yehova Wakuwonera
3. Kasi Yehova wakaŵawona wuli ŵantu ŵa mu Sodomu na Gomora?
3 Ciyerezgero cakwamba cikuyowoya za sekuru Abrahamu na mizi yiheni ya Sodomu na Gomora. Wati wapulika ‘madandaulo cifukwa ca uheni wa mu Sodomu na Gomora,’ (NW) Yehova wakaparanya nyengo yeneyiyo yayi mizi yira na wose awo ŵakakhalangamo. Wakafufuza danka. (Genesis 18:20, 21) Wakatuma ŵangelo ŵaŵiri ku Sodomu, awo ŵakakhala mu nyumba ya muntu murunji Loti. Pa usiku uwo ŵangelo ŵakizira, “ŵantu ŵa mu msumba, . . . ŵakazingirizga nyumba kwete, wose ŵakuru na ŵacoko,” kupoma comene kuti ŵacite uzaghali na ŵangelo. Inya nadi, mukhaliro uheni wa ŵantu ŵa mu muzi ukarongora kuti ŵakenera nadi kuparanyika. Ndipouli, ŵangelo ŵakati kwa Loti: “Kasi wuli nawo ŵanyake pano? Ŵakweni, ŵana ŵako ŵasepuka na ŵasungwana, na wose awo wuli nawo mu muzi, uŵafumiske.” Yehova wakapereka mwaŵi wakuti ŵantu ŵanyake mu muzi wura ŵapone, kweni Loti yekha na ŵana ŵake ŵaŵiri ŵasungwana ndiwo ŵakapona.—Genesis 19:4, 5, 12, 16, 23-26.
4, 5. Kuyana na ŵantu ŵa mu Sodomu, cifukwa wuli Abrahamu wakaŵeyelera Yehova, ndipo umo wakawoneranga ŵantu wakakolerana na Yehova?
4 Sono tiyeni tiwelere kumanyuma apo Yehova wakayowoya kuti warutenge kukawona mizi ya Sodomu na Gomora. Yikaŵa nyengo iyi apo Abrahamu wakaŵeya kuti: ‘Panji ŵalimo ŵakunyoroka makhumi ghankonde mu msumba; kasi timuparanye malo kwambura kughareka cifukwa ca ŵakunyoroka makhumi ghankonde ŵeneaŵa ŵalimo? Ici cimuŵireni kutali namwe kucita canteura, kukoma ŵakunyoroka pamoza na ŵaheni, kuti ŵakunyoroka ŵaŵe nga mbaheni! Ici ciŵe kutali namwe! Asi Mweruzgi wa caru cose tiwacite urunji?’ Abrahamu wakayowoya kaŵiri mazgu ghakuti ‘ciŵe kutali na imwe.’ Kuyana na umo wakawonera, Abrahamu wakamanya kuti Yehova wangakoma yayi ŵarunji pamoza na ŵaheni. Apo Yehova wakazgora kuti waparanyenge yayi Sodomu usange muli ‘ŵakunyoroka makhumi ghankonde,’ Abrahamu wakamba kukhizgako pacoko-pacoko ciŵerengero ca ŵarunji mupaka kufika pa 10.—Genesis 18:22-33.
5 Kasi Yehova mphanyi wakapulikira kuŵeya kwa Abrahamu usange warekenge kukukolerana na maghanoghano ghake? Napacoko-pose. Pakuti wakaŵa “mbwezi wa Ciuta,” ncakuwonekerathu kuti Abrahamu wakamanya umo Ciuta wakuwonera ŵantu, nakuti nayo ndimo wakacitira. (Yakobe 2:23) Apo Yehova wakarazga cisko cake kwimikana na Sodomu na Gomora, wakatemwa kupulika kuŵeya kwa Abrahamu. Cifukwa wuli? Cifukwa Dada withu wakucanya ‘wakukhumba [yayi] kuti ŵanji ŵaparanyike, kweni kuti wose ŵang’anamuke.’
Umo Yona Wakawonera Ŵantu—Mphambano Yikuru
6. Kasi ŵantu ŵa mu Nineve ŵakacita wuli apo Yona wakaŵapharazgira?
6 Sono, tiyeni tiwone ciyerezgero caciŵiri ca Yona. Mu ciyerezgero ici, msumba wa Nineve ndiwo ukakhala pacoko kuparanyika. Mprofeti Yona wakatumika kuti wakaphalire ŵantu mu msumba uwu kuti uheni wawo ‘wakwera [mupaka kufika] kwa Yehova.’ (Yona 1:2) Kusazgapo mizi yake yicoko-yicoko, Nineve ukaŵa msumba ukuru comene, usani wake wakuyana “na ulendo wa mazuŵa ghatatu.” Pamanyuma pake, Yona wati wapulikira na kunjira mu Nineve, wakacemerezga kuti: “Kwakhara mazuŵa makhumi ghanayi pera ndipo Nineve wabwanganduke!” Nyengo yeneyiyo, ‘ŵantu ŵa ku Nineve ŵakapulikana [na] Ciuta, na [kwamba] . . . kuziŵizga kurya, na kuvwara vigudulu.’ Nanga ni fumu ya mu Nineve nayo yikang’anamuka.—Yona 3:1-6.
7. Kasi Yehova wakawona wuli mtima wakurapa wa ŵantu ŵa mu Nineve?
7 Ico ŵakacita cikaŵa cakupambana comene na umo ŵantu mu Sodomu ŵakacitira. Kasi Yehova wakaŵawona wuli ŵantu ŵa mu Nineve awo ŵakang’anamuka? Lemba la Yona 3:10 likuti: “Ciuta wakagowoka, kureka kucita ciheni ico wakanena kuti wacitenge kwa iŵo; ndipo kuti wakacicita cara.” Yehova “wakagowoka,” wakasinta ivyo wakatenge wacitirenge ŵantu ŵa mu Nineve cifukwa ŵakaleka ntowa zawo ziheni. Ici cikung’anamura kuti ntowa za Yehova zikasinta yayi, kweni wakasinta ico wakatenge wacitenge, cifukwa wakawona kuti ŵantu ŵa mu Nineve ŵarapa.—Malaki 3:6.
8. Cifukwa wuli Yona wakakwiya?
8 Wati wamanya kuti Nineve waparanyikenge yayi, kasi Yona wakawona vintu nga umo Yehova wakawonera? Yayi, cifukwa tikuphalirika kuti: “Kukamukondwereska Yona cara ndipo wakakaripa comene nkanira.” Ncivici cinyake ico Yona wakacita? Nkani yikuti: “Wakaromba kwa Yehova, wakati, Nkumurombani, A Yehova, asi ndiko kukaŵa kuyowoya kwane ndicali mu caru cane? Nteura ndimo nkacimbiriranga kuya ku Tarshish; cifukwa nkamanya kuti ndimwe Ciuta wa ucizi, wakuzura [na] lusungu, wakudonda (kucedwa) kukaripa, na wacisungusungu cikuru, na wakugowoka kureka kucita uheni.” (Yona 4:1, 2) Yona wakamanya mikhaliro ya Yehova. Kweni pa nyengo yira mprofeti uyu wakakwiya ndipo wakakolerana yayi na umo Ciuta wakaŵawonera ŵantu ŵa mu Nineve awo ŵakarapa.
9, 10. (a) Ni sambiro wuli ilo Yehova wakamupa Yona? (b) Cifukwa wuli tingayowoya kuti paumaliro Yona wakawona ŵantu ŵa mu Nineve umo Yehova wakaŵawonera?
9 Yona wakaruta kuwaro kwa Nineve, wakazenga cisakasa, na kukhala mu mfwiri mupaka “wawone ico citi ciwire muzi.” Yehova wakapanda nyungu, yikakura na kuthaza mwakuti yimupe mfwiri Yona. Kweni kuzakafika namacero ghake, nyungu yikafota na kufwa. Wati wakaripa Yona pa cifukwa ici, Yehova wakati: ‘Iwe ukaŵa na lusungu pa nyungu . . . Kasi [ine] nkhwenera cara kurekerera Nineve, msumba ukuru, mwenemumo muli ŵantu ŵakujumpa vikwi makhumi-pera-khumi pacanya vikwi makhumi ghaŵiri (120,000) ŵambura kumanya kupatura woko la malyero ku woko la mazere, ndiposo ng’ombe zinandi?’ (Yona 4:5-11) Ili likaŵa sambiro liweme comene kwa Yona, kuyana na umo Yehova wakuwonera ŵantu.
10 Ico Yona wakazgora apo Ciuta wakayowoya nayo kuti wakwenera kufipira mtima ŵantu ŵa mu Nineve, cindalembeke. Ndipo mbu, ncakuwonekerathu kuti Yona wakasinta umo wakawoneranga ŵantu ŵa mu Nineve awo ŵakarapa. Tikuyowoya ntena cifukwa Yehova wakamutuma kulemba nkani iyi.
Ni Mtima Ngu Uwo Muli Nawo?
11. Usange Abrahamu waŵenge wamoyo, kasi mphanyi waŵawonanga wuli ŵantu lero?
11 Lero, tathyana na pharaniko linyake—pharaniko la caru ciheni, pa zuŵa likuru la Yehova. (Luka 17:26-30; Ŵagalatiya 1:4; 2 Petros 3:10) Usange Abrahamu waŵenge wamoyo sono, kasi mphanyi waŵawonanga wuli ŵantu mu caru ici ico cakhala pacoko kuparanyika? Ncakuwonekerathu kuti watenge wafipenge mtima na awo ŵacali ŵandapulike “makani ghaweme . . . gha ufumu.” (Mateyu 24:14) Abrahamu wakaŵeyelera Ciuta mwakuwerezga-werezga cifukwa ca ŵarunji awo ŵakaŵa mu Sodomu. Kasi nase tikufipira mtima ŵantu awo nyengo zinyake ŵangaleka ntowa za caru ici, ico cili mu nkongono za Satana, usange ŵapika mwaŵi wa kurapa na kwamba kuteŵetera Ciuta?—1 Yohane 5:19; Civumbuzi 18:2-4.
12. Cifukwa wuli cingaŵa cipusu kuŵa na mtima wantena wa Yona ku ŵantu awo tikusangana nawo mu uteŵeti, ndipo tingacita nawo wuli mtima uwu?
12 Nciweme kudokera kuti uheni umare. (Habakuk 1:2, 3) Ndipouli, cingaŵa cipusu kuŵa na mtima wantena wa Yona, kuleka kufipira mtima awo panji ŵangang’anamuka. Ici cingaŵa ntena usange tikusangana na ŵantu awo ŵakukana kupulikizga, kutikwiyira, nanga nkutituka usange tafika pa nyumba zawo na uthenga wa Ufumu. Mutepanyake tingamba kuzerezga ŵantu awo Yehova waŵaguzirenge mu gulu lake. (Ŵaroma 2:4) Usange tajipenda mwakufikapo, ndipo tawona kuti pacoko tiri na mtima nga ni uwo Yona wakaŵa nawo pakwamba pa ŵantu ŵa mu Nineve, ipo tirombe wovwiri kuti tiyane na umo Yehova wakuwonera ŵantu.
13. Cifukwa wuli tingayowoya kuti Yehova wakufipira mtima ŵantu lero?
13 Yehova wakufipira mtima ŵantu awo ŵandambe kumuteŵetera, nakuti wakupulika kuŵeya kwa ŵantu ŵake ŵakujipatulira. (Mateyu 10:11) Mwaciyerezgero, pakuzgora maŵeyelero ghawo, ‘wawoneseskenge kuti urunji wacitika.’ (Luka 18:7, 8, NW) Kweniso, Yehova wazamucita vyose ivyo walayizga mu nyengo yake. (Habakuk 2:3) Ici cikusazgapo kuzakawuskapo uheni wose pa caru, nga ni umo wakaparanyira msumba wa Nineve pamanyuma pakuti uheni wa ŵantu wajumpizga.—Nahum 3:5-7.
14. Kasi tikwenera kucitaci apo tikulindirira zuŵa la Yehova?
14 Kufuma sono mupaka pa umaliro wa caru, pa zuŵa likuru la Yehova, kasi tilindirirenge mwakuzikira, kutangwanika pakucita khumbo lake? Tikumanya makora yayi umo yikulirenge ncito ya kupharazga iyo yicitikenge pambere zuŵa la Yehova lindize. Kweni tikumanya kuti pambere umaliro undafike, uthenga uweme wa Ufumu upharazgikenge pa caru cose capasi mupaka apo Ciuta wakhumbirenge. Ndipo nadi, tikwenera kufipira mtima ‘cuma’ ico cikwiza apo Yehova wakurutilira kuzuzga nyumba yake na ucindami.—Hagai 2:7.
Ivyo Tikucita Vikurongora Umo Tikuwonera Ŵantu
15. Ncivici cingakwezga nkongono zithu kuti tikore na mawoko ghaŵiri ncito ya kupharazga?
15 Mutepanyake tikukhala kumalo uko ŵantu ŵakukana upharazgi withu, nakuti panji ncinonono kuti tisamukire uko kuli ŵapharazgi ŵacoko ŵa Ufumu. Tiyerezgere kuti ŵantu 10 ŵangasangika mu cigaŵa cithu pambere umaliro undize. Kasi mukuwona kuti ncakuzirwa kuŵapenja ŵantu 10 aŵa? Yesu “wakayilengera citima” mizinda iyo ‘yikakweŵekanga na kuparanyika nga ndi mberere zambura mliska.’ (Mateyu 9:36) Para tikusambira Baibolo na kuŵazga mwakufwasilira nkani za mu Gongwe la Mulinda na Galamukani!, tingamanya umo caru cikusuzgikira. Kucita ntena, kungakwezga nkongono zithu kuti tikore na mawoko ghaŵiri ncito ya kupharazga makani ghaweme. Ndiposo, tiŵenge na lulimi lwakuthwa pakupharazga mu cigaŵa ico tikufikamo kanandi-nandi para tigwiriskirenge ncito makora mabuku ghakurongosora Baibolo agho “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wakutipa.—Mateyu 24:45-47; 2 Timote 3:14-17.
16. Kasi uteŵeti withu ungaŵa wuli wakunozga comene?
16 Kulengera citima awo ŵangapokera uthenga wakuthaska umoyo wa mu Baibolo, kukutituma kuti tiyezge nyengo na ntowa izi na izi kuti tipharazgire ŵeneko nyumba. Kasi tikusanga kuti ŵantu ŵanandi palije pa nyumba? Usange ndimo viliri, ipo nciweme kusinta nyengo na malo kuti upharazgi withu uŵe wakunozga comene. Ŵarovi ŵakuruta kukaŵeja somba pa nyengo iyo ŵangakazisanga. Kasi nase tingacita ntena pa ncito yithu yauzimu ya kuŵeja? (Marko 1:16-18) Mwalekeraci kuyezga upharazgi wa kumise, panji wa pa telefoni usange ncakwenelera? Ŵanyake ŵawona kuti ‘malo ghaweme ghakuŵejako’ nku sitoro, pa kumweskera galimoto mafuta, pa cigayo, pa cisime, na pa musika. Kuŵa na mtima wantena wa Abrahamu ku ŵantu kukuwonekaso para tikusangirapo mwaŵi wakupharazgira pa mupata wuliwose.
17. Kasi tingaŵakhozga wuli ŵamishonale na ŵanyake awo ŵakuteŵeta kutali na caru cithu?
17 Pacali ŵantu ŵanandi awo ŵandapulike uthenga wa Ufumu. Padera pa ncito yithu ya kupharazga, kasi tingafipira mtima ŵantu aŵa kwambura kufumapo pa nyumba pithu? Kasi tikuŵamanya ŵamishonale panji ŵateŵeti ŵanyengo zose awo ŵakuteŵeta kuwaro kwa caru cithu? Usange tikuŵamanya, ipo tingacita makora kuŵalembera makarata, kuŵawonga cifukwa ca ncito iyo ŵakucita. Kasi kacitiro aka kangarongora wuli kuti tikufipira mtima ŵantu wose? Kuŵawonga ŵamishonale mu makarata kungaŵakhozga kuti ŵakhalirire pa mulimo wawo, kuŵapa nkongono kuti wovwire ŵantu ŵanandi kumanya unenesko. (Ŵeruzgi 11:40) Tingarombera ŵamishonale kweniso ŵantu mu vyaru vinyake awo ŵakupenja unenesko. (Ŵaefeso 6:18-20) Ntowa yinyake iyo tingafipira mtima ŵantu ndiyo kupereka vyawanangwa vya ncito ya pa caru cose ya Ŵakaboni ŵa Yehova.—2 Ŵakorinte 8:13, 14; 9:6, 7.
Kasi Mungakwaniska Kuruta Kunyake?
18. Kasi Ŵakristu ŵanyake ŵacitaci kuti ncito ya kupharazga Ufumu mu caru ico ŵakukhala yirute pantazi?
18 Awo ŵasamukira kumalo uko kuli ŵapharazgi ŵacoko ŵa Ufumu ŵatumbikika cifukwa ca kujipereka kwawo. Ndipouli, uku ŵali pa nyumba pawo, Ŵakaboni ŵanyake ŵasambira ciyowoyero cinyake mwakuti ŵawovwire awo ŵakwiza mu caru cawo. Iwo ŵapokera njombe cifukwa ca citatata cawo. Mwaciyerezgero, Ŵakaboni 7 awo ŵakovwira ŵantu ŵa ku China mu msumba wa Texas, U.S.A., ŵakaŵa na ŵantu 114 pa Mugonero wa Fumu mu 2001. Awo ŵakovwira gulu lantena ili ŵawona kuti munda wawo waca.—Mateyu 9:37, 38.
19. Ncivici ico mukwenera kucita para mukughanaghana kuruta ku caru cinyake kukacita ncito ya kupharazga Ufumu?
19 Panyake imwe na mbumba yinu mukuwona kuti mungakwaniska kusamukira uko kuli ŵapharazgi ŵacoko ŵa Ufumu. Cakwamba, nciweme “kukhala pasi danga na kupima mtengo.” (Luka 14:28) Comene-comene para muntu wakughanaghana kusamukira ku caru cinyake. Yose uyo wakughanaghana kucita ici wangacita makora kujifumba mafumbo agha: ‘Kasi namukwaniska kovwira mbumba yane? Kasi ningatora ciphaso cakwenelera? Kasi nkuyowoya ciyowoyero ca mu caru ico, panji nili wakunweka kucisambira? Kasi naghanaghanirapo za kuzizima panji kotcha, kweniso mitheto ya caru ico? Kasi ningaŵa nadi wakovwira, kureka kuphyora ŵabali ŵa mu caru ico?’ (Ŵakolose 4:10, 11) Kuti mumanye umo ncito yiliri mu caru ico mukukhumba kurutako, nyengo zose nciweme kulemba karata ku muntavi wa Ŵakaboni ŵa Yehova uwo ukulaŵilira ncito ya kupharazga mu caru ico.a
20. Nimwauli umo munyamata munyake wakajiperekera kovwira ŵabali kweniso ŵantu ŵa mu caru cinyake?
20 Mbali munyake uyo wagwirapo ncito ya kuzenga Nyumba za Ufumu ku Japan wakapulika kuti ŵancito ŵaluso ŵakukhumbikwa kuti ŵazenge malo ghakusoperamo ku Paraguay. Pakuti wakaŵa wambura kutora kweniso munyamata wankongono, wakaruta ku caru cira na kukagwirako myezi 8, nakuti wakaŵa yekha muteŵeti wanyengo zose pa ncito yira. Nyengo yose iyo wakakhalira kura, wakasambira Cisipanishi na kucitiska masambiro gha Baibolo gha panyumba. Wakawona kuti ŵapharazgi ŵa Ufumu mu caru cira mbacoko. Nangauli wakawelera ku Japan, kweni wakarutaso ku Paraguay, na kukawovwira ŵantu kuzakawungana pa Nyumba ya Ufumu yeneyira.
21. Kasi tikwenera kutangwanika comene na vici, ndiposo tikwenera kuŵawona wuli ŵantu apo tikulindirira zuŵa la Yehova?
21 Ciuta wawoneseskenge kuti ncito ya kupharazga yacitika mwakukwana, mwakuyana na khumbo lake. Lero, Ciuta wakucimbizga ncito ya vuna yauzimu. (Yesaya 60:22) Apo tikulindirira zuŵa la Yehova, tiyeni tifwilirepo pa ncito ya vuna ndipo tiwone ŵantu umo Ciuta withu wacitemwa wakuŵawonera.
[Mazgu ghamusi]
a Nciweme yayi kusamukira ku caru ico ncito ya kupharazga yili kukanizgika na boma. Cifukwa kucita ntena kungapwetekeska ŵapharazgi ŵa Ufumu awo ŵakupharazga mwakubisilizga.
Kasi Mukukumbuka?
• Apo tikulindirira zuŵa la Yehova, kasi tikwenera kuŵawona wuli ŵantu?
• Kasi Abrahamu wakaŵawona wuli ŵarunji awo ŵakakhalanga mu Sodomu?
• Kasi Yona wakaŵawona wuli ŵantu ŵa mu Nineve awo ŵakarapa?
• Nga umo Yehova wakuŵawonera ŵantu awo ŵacali ŵandapulike makani ghaweme, kasi tingarongora wuli kuti ndimo nase tikuŵawonera?
[Cithuzithuzi pa peji 16]
Abrahamu wakawona ŵantu umo Yehova wakuŵawonera
[Cithuzithuzi pa peji 17]
Yona wakayamba kuwona ŵantu ŵa mu Nineve awo ŵakarapa umo Yehova wakaŵawonera
[Vithuzithuzi pa peji 18]
Kufipira mtima ŵantu kukutituma kuti tisange nyengo na ntowa izi na izi kuti tipharazge uthenga uweme