Ni Njani Wangathaska Awo Ŵakusuzgika?

“A Ciuta, pelekani viyeruzgo vinu kwa themba . . . Cifukwa wakuthaska musauci para wacema, na mukavu, na uyo walije movwiri.”—SAL. 72:1, 12.

 1. Kuyana na ivyo vikacitikira Davide, kasi tikusambiraci za lusungu lwa Ciuta?

MAZGU agha ngakukhozga comene, ndipo ghakwenera kuti ghakalembeka na Davide, themba la Israyeli. Vilimika vyakumasinda pambere wandalembe mazgu agha, Davide wakaŵa na citima cikuru comene wati wacita uzaghali na Batisheba. Pa nyengo iyi, Davide wakaŵeyelera Ciuta kuti: “Umo uliri ukuru wa ciwuravi cinu sisitani majuvyo ghane. . . . Kwananga kwane kuli pamaso pane nyengo yose. . . . Wonani, ine nkhawumbika mu ubendezi, ndipo ŵamama ŵakandizuwuka mu kwananga.” (Sal. 51:1-5) Yehova wakuticitira lusungu cifukwa wakumanya kuti tili kuhara kwananga.

 2. Kasi Salmo 72 likutovwira wuli?

² Yehova wakumanya makora masuzgo ghithu. Kweni nga umo ucimi ukulongolera, Themba lakuphakazgika na Ciuta ‘lizamuthaska musauci para wacema, na mukavu, na uyo walije movwiri. Lizamufwira lusungu ŵakutemphentha na ŵakavu, na kuponoska mizimu ya ŵasauci.’ (Sal. 72:12, 13) Kasi Themba ili lizamovwira wuli ŵanthu? Salmo 72 ndilo lili na zgoro. Pakuyowoya za muwuso wa Solomoni mwana wa Davide, salmo ili likulongora umo muwuso wa Yesu Khristu Mwana wa Ciuta uzamumazgira masuzgo gha ŵanthu.

Muzgezge wa Muwuso wa Khristu

 3. Kasi Solomoni wakalombaci, ndipo Ciuta wakamupa vici?

³ Apo Davide wakaŵa mucekuru, wakalangura kuti Solomoni wimikike kuŵa themba, pamanyuma wakaphalira Solomoni ulongozgi wa ivyo wakeneranga kucita. (1 Mathe. 1:32-35; 2:1-3) Pamanyuma Yehova wakawonekera kwa Solomoni mu loto, ndipo wakamuphalira kuti: “Lomba ico ndikupe iwe.” Solomoni wakalomba waka cinthu cimoza, wakati: “Mumupe ipo muteŵeti winu mtima wakumanyiska kweruzga ŵanthu ŵinu, mwakuti ndimanye kupatura pakati pa ciwemi na ciheni.” Cifukwa cakuti Solomoni wakalomba vinandi yayi, Ciuta wakamupa ico wakalomba na kusazgirapo vinyake vinandi.—1 Mathe. 3:5, 9-13.

 4. Kasi fumukazi ya ku Sheba yikati muwuso wa Solomoni ukaŵa wuli?

⁴ Cifukwa ca kutumbikika na Yehova, mu muwuso wa Solomoni mukaŵa mtende na usambazi panji kuti citukuko kuluska boma lililose ilo lili kuŵapo pa caru capasi. (1 Mathe. 4:25) Yumoza mwa ŵanthu awo ŵakaluta kukawona muwuso wa Solomoni yikaŵa fumukazi ya ku Sheba lumoza na ŵateŵeti ŵake. Fumukazi iyi yikaphalira Solomoni kuti: “Lukaŵa lumbiri lwanenesko ulo nkhapulika mu caru cane . . . ntha ŵakandiphalira dera linyake; vinjeru vyako na usambazi wako vikuluska lumbiri ulo nkhapulika.” (1 Mathe. 10:1, 6, 7) Kweni Yesu wakaŵa na vinjeru vyakujumpha vya Solomoni, mwakuti wakajiyowoya yekha kuti: “Wonani! wakuluska Solomoni wali pano.”—Mat. 12:42.

Wovwiri Pasi pa Solomoni Mukuru

 5. Kasi Salmo 72 likuvumburaci, ndipo likutilongora vici?

⁵ Tiyeni tisande Salmo 72 na cilato cakuti tiwone vitumbiko ivyo vizamuŵa mu muwuso wa Yesu Khristu, uyo ni Solomoni Mukuru. (Ŵazgani Salmo 72:1-4.) Salmo ili likuvumbura umo Yehova wakuwonera “ufumu” wa Mwana wake Yesu Khristu, uyo ni “Karonga wa Cimango.” (Yes. 9:6, 7) Mwakulongozgeka na Ciuta, Solomoni Mukuru ‘wazamweruzga na kovwira ŵakavu.’ Muwuso wake uzamuŵa wamtende na urunji. Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, wakalongora ivyo vizamuŵa mu muwuso wake wa vilimika cikwi.—Uvu. 20:4.

 6. Kasi Yesu wakapeleka cithuzithuzi wuli ca ivyo vizamuŵa mu Ufumu wake?

⁶ Wonani vinthu vinyake ivyo Yesu Khristu wakacita, ivyo vikutipa cithuzithuzi ca ivyo wazamucitira ŵanthu kuti wafiske ucimi wa Salmo 72. Tikukondwa comene para tikughanaghanira za ciwuravi ico wakalongora ku ŵanthu ŵakusuzgika. (Mat. 9:35, 36; 15:29-31) Mwaciyelezgero, munthu wavyoni wakaŵeyelera Yesu kuti: “Usange mukukhumba, munganitozga.” Yesu wakazgora kuti: “Nkhukhumba. Tozgeka.” Ndipo munthu uyu wakacizgika. (Mrk. 1:40-42) Pamasinda, Yesu wakakumana na cokoro ico mwana wake yumoza pera wakafwa. Yesu ‘wakacita citima,’ wakati: “Wuka!” ndipo mwana wakawuka. Mwana wa cokoro ici wakaŵaso wamoyo.—Luka 7:11-15.

7, 8. Kasi ni vici vinyake ivyo vikalongora kuti Yesu wakaŵa na nkhongono za kucizga?

⁷ Yehova wakamupa nkhongono Yesu kuti wacitenge minthondwe. Ukaboni wa fundo iyi ukalongoreka mu ivyo vikacitikira “mwanakazi uyo wakaŵa na nthenda ya kusulura ndopa vilimika khumi na viŵiri.” Nangauli “wakazizipizga vyakuŵinya vinandi ku ŵacizgi ŵanandi ndipo wakamara vyose ivyo wakaŵa navyo,” kweni suzgo lake likalutilira. Mwanakazi uyu wakanjira pa wumba na kukhwaska Yesu. Wakaswa Dango lakukhwaskana na munthu ‘wakusulura ndopa.’ (Lev. 15:19, 25) Yesu wakamanya kuti nkhongono zake zawukamo, ntheura wakakhumbanga kumanya uyo wamukhwaska. Mwanakazi “wakawopa na kutenthema” ndipo ‘wakawa pasi panthazi pa Yesu na kumuphalira unenesko wose.’ Pakumanya kuti Yehova wamucizga, mwalusungu Yesu wakati: “Wamwana, cipulikano cako cakucizga. Luta mu mtende, ndipo uŵe makora ku ulwari wako wakofya.”—Mrk. 5:25-27, 30, 33, 34.

⁸ Nkhongono izo Ciuta wakapa Yesu zikawovwira kucizga ŵalwari, kweniso zikawovwira comene ŵanthu awo ŵakawonanga. Mwaciyelezgero, ŵanandi ŵakwenera kuti ŵakakondwa comene kuwona Yesu wakucizga ŵanthu pambere wandambe Upharazgi wa pa Lupiri. (Luka 6:17-19) Apo Yohane Mbapatizi wakatuma ŵasambiri ŵake ŵaŵiri kuti ŵakafumbe Yesu usange ni Mesiya, ŵakamusanga ‘wakucizga ŵanandi ku maulwari na matenda ghakofya na mizimu yiheni, ndipo wakacitira uwemi ŵanthu ŵanandi ŵacibulumutira kuti ŵawone.’ Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵa Yohane kuti: “Mukaphare kwa Yohane ivyo mwawona na kupulika: ŵacibulumutira ŵakuwona, ŵakupendera ŵakwenda, ŵavyoni ŵakutozgeka ndipo ŵakumangwa makutu ŵakupulika, ŵakufwa ŵakuwuskika, ndipo ŵakavu ŵakuphalirika makani ghawemi.” (Luka 7:19-22) Ivyo Yohane wakapulika vikwenera kuti vikamukhozga comene.

 9. Kasi minthondwe ya Yesu ukaŵa muzgezge wa vici?

⁹ Kweni minthondwe iyo Yesu wakacita apo wakaŵa pa caru capasi yikawovwira ŵanthu kwa nyengo yicoko waka. Mwaciyelezgero, awo wakaŵacizga panji kuŵawuska ku ŵakufwa, pamanyuma ŵakafwa. Ndipouli, minthondwe iyi ukaŵa muzgezge wa vinthu ivyo ŵanthu ŵazamukondwa navyo kwamuyirayira mu muwuso wake wa umesiya.

Sonosono Caru Cose Cizgokenge Paradiso

10, 11. (a) Kasi vitumbiko vya Ufumu vizamuŵa vya nyengo yitali wuli, ndipo muwuso wa Yesu uzamuŵa wuli? (b) Ni njani wazamuŵa na Khristu mu Paradiso, ndipo wakwenera kuzakacitaci kuti wazakakhale kwamuyirayira?

¹⁰ Yezgani waka kughanaghanira umo umoyo mu Paradiso pa caru capasi uzamuŵira. (Ŵazgani Salmo 72:5-9.) Awo ŵakusopa Ciuta waunenesko ŵazamukhala mu Paradiso kwamuyirayira nga ni mwezi na dazi. Themba Yesu Khristu lizamovwira ŵanthu ‘nga ni vula umo yikunthonyera pa utheka wakusengeka na kuwazga pa caru!’

¹¹ Apo mukughanaghanira umo Salmo ili lizamufiskikira, kasi mtima winu ukudokera yayi kuzakakhala mu paradiso kwamuyirayira? Munthu wakucita viheni uyo wakapayikika lumoza na Yesu wakakondwa apo Yesu wakamuphalira kuti: “Uzamuŵa na ine mu Paradiso.” (Luka 23:43) Mu Muwuso wa Yesu wa Vilimika Cikwi, munthu uyu wazamuwuskika. Usange wazamujilambika ku muwuso wa Khristu, wazamuŵa na umoyo uwemi ndiposo wakukondweska kwamuyirayira pa caru capasi.

12. Kasi ŵanthu ŵambura urunji awo ŵazamuwuskika mu Muwuso wa Khristu wa Vilimika Cikwi ŵazamupika mwaŵi wuli?

¹² Mu muwuso wa Yesu Khristu, uyo ni Solomoni Mukuru, ŵarunji ŵazamusakata. (Sal. 72:7) Khristu wazamulongoraso citemwa na ciwuravi cikuru nga umo wakacitira apo wakaŵa pa caru capasi. Mu caru ciphya ico Ciuta walayizga, nanga ni “ŵambura urunji” awo ŵazamuwuskika, nawo ŵazamupika mwaŵi wakuti ŵakolerane na malango gha Ciuta na kukhala kwamuyirayira. (Mil. 24:15) Kweni awo ŵazamukana kukolerana na malango gha Ciuta ŵazamulutilira yayi kukhala mu caru ciphya, cifukwa ŵangazakatimbanizga bata na mtende.

13. Kasi Yesu wazamuwusa kugota mpha, ndipo cifukwa wuli mtende wa muwuso wake uzamutimbanizgika yayi?

¹³ Mazgu ghakulondezgapo agha ghakulongora kuti Solomoni Mukuru wazamuwusa caru cose capasi, ghakuti: “Wawusenge kufuma ku mbwani dera kuno kufikira na ku mbwani dera kura, ndiposo kufuma ku Mlonga [Euphrate] mpaka ku mphelerekezgo za vyaru! Vimphindikwa vyake vimulambirenge, ŵalwani ŵake ŵamyangenge fuvu!” (Sal. 72:8, 9) Yesu Khristu wazamuwusa caru cose capasi. (Zek. 9:9, 10) Awo ŵazamumanya kuzirwa kwa muwuso wake ‘ŵazamumulambira.’ Kweni ŵakwananga ŵambura kupera ŵazamudumurika nanga ni “para wali na vilimika makumikhumi.” (Yes. 65:20) ‘Ŵazamumyanga fuvu!’

Wakutilengera Citima

14, 15. Kasi tikumanya wuli kuti Yesu wakumanya makora masuzgo ghithu ndiposo kuti ‘wazamuthaska musauci’?

¹⁴ Ŵanthu ŵakwananga ŵali mu ukhaliro wakucitiska citima comene, ndipo ŵakukhumbikwira wovwiri. Kweni tileke kutaya mtima. (Ŵazgani Salmo 72:12-14.) Yesu, uyo ni Solomoni Mukuru wakutilengera citima, cifukwa wakumanya makora umo tikusuzgikira. Nakuti nayo wali kusuzgikapo cifukwa ca urunji, ndipo Ciuta wakazomerezga kuti wayezgeke. Yesu wakasuzgika comene maghanoghano, mwakuti “mavuci ghake ghakaŵa nga ni manthonyezi gha ndopa ghakunthonyera pasi.” (Luka 22:44) Apo wakaŵa pa khuni lakusuzgikirapo wakalira kuti: “Ciuta wane, Ciuta wane, kasi mwanisidiraci?” (Mat. 27:45, 46) Nangauli wakasuzgika comene apo Satana wakayezgayezganga kuti wamupatuske kwa Yehova Ciuta, Yesu wakalutilira kugomezgeka.

¹⁵ Tingaŵa na cigomezgo cose kuti Yesu wakuwona masuzgo ghithu ndiposo kuti ‘wazamuthaska musauci para wacema, na mukavu, na uyo walije movwiri.’ Pakuti wali na ciwuravi nga Mbawiske, Yesu ‘wazamupulika kulira kwa ŵakavu’ ndipo ‘wazamucizga ŵakusweka mtima, na kukaka makora mabamba ghawo.’ (Sal. 69:33; 147:3) Yesu ‘wakutilengera citima,’ cifukwa nayo ‘wakayezgeka mu vyose nga ndise.’ (Heb. 4:15) Ipo nchakukondweska comene kumanya kuti Themba Yesu Khristu sono likuwusa kucanya, ndipo ndakukhumbisiska kuti limazge masuzgo gha ŵanthu.

16. Cifukwa wuli Solomoni wakalengeranga citima ŵanthu ŵake?

¹⁶ Pakuti Solomoni wakaŵa wavinjeru kweniso wamahara, wakwenera kuti ‘wakafwiranga lusungu ŵakutemphentha.’ Nakuti nayo wakakulira mu masuzgo. Mukuru wake Amunoni wakakolelera mudumbu wake Tamara, ndipo mukuru wake Abisalomu wakakoma Amunoni cifukwa ca uheni uwo wakacita. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Pamasinda, Abisalomu wakakhumbanga kuphanga uthemba wa Davide, kweni wakatondeka ndipo wakakomeka na Joab. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) Adonija, mukuru wa Solomoni nayo wakakhumbanga kuphanga uthemba. Adonija waphangenge uthemba mphanyi Solomoni wakakomekanga. (1 Mathe. 1:5) Cinyake ico cikulongora kuti Solomoni wakamanyanga makora masuzgo gha ŵanthu ni ivyo wakayowoya mu lurombo apo wakapatuliranga tempele kwa Yehova. Pakuyowoya m’malo mwa ŵanthu ŵake, themba likalomba kuti: “Munthu yose wamanya uheni wake na wake . . . [Yehova] mugowokere, mugaŵire yose kwakuyana na . . . mendero ghake.”—2 Mid. 6:29, 30.

17, 18. Kasi ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵanyake ŵakusuzgika maghanoghano cifukwa ca vici, ndipo nchivici caŵawovwira kuti ŵazizipizge?

¹⁷ Tingasuzgika cifukwa ca vinthu vinyake viheni ivyo tikacita kumasinda. Mere,a uyo njumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova, uyo wali na vilimika vya m’ma 30, wakati: “Nili na vifukwa vyakupulikwa vyakuŵira wakukondwa, kweni para nakumbuka vinthu viheni ivyo nkhacita kumasinda, citima cikunikora comene, ndipo nkhulira nga kuti vinthu ivi nkhavicita mayiro. Kukumbuka viheni ivyo vikacitika kumasinda kukunipangiska kujiwona nga nili wakwananga ndiposo wawakawaka.”

¹⁸ Ŵateŵeti ŵanandi ŵa Ciuta ŵakusuzgika maghanoghano cifukwa ca viheni ivyo ŵakacita kumanyuma, kweni kasi nchivici cingaŵawovwira kuti ŵazizipizge? Mere wakati: “Ŵabwezi ŵakugomezgeka ndiposo ŵabali na ŵadumbu ŵanovwira kuti niŵe wakukondwa. Kweniso nkhuyezga kudodoliska pa ivyo Yehova walayizga kuti wazamuticitira, ndipo nili na cigomezgo kuti masozi ghane agho ghakufuma cifukwa ca citima, kunthazi ghazamuzgoka masozi ghacimwemwe.” (Sal. 126:5) Tikwenera kuŵika cigomezgo cithu mwa Mwana wa Ciuta, uyo wimikika kuti wazakawuse. Pakuyowoya za mwana uyu, ucimi ukati: “Wakufwira lusungu ŵakutemphentha na ŵakavu, na kuponoska mizimu ya ŵasauci. Wakuwombora mizimu yawo ku kuyuzga na ukali; ndopa zawo nzakuzirwa comene mu maso ghake.” (Sal. 72:13, 14) Mazgu agha ngakupembuzga comene!

Caru Ciphya Cikutilindilira

19, 20. (a) Nga umo Salmo 72 lalongosolera, ni suzgo wuli ilo Ufumu uzamumazga? (b) Kasi ni njani uyo wazamulumbika cifukwa ca muwuso wa Khristu, ndipo imwe mukujipulika wuli?

¹⁹ Yezganiso kuŵa na cithuzithuzi ca umo ŵarunji ŵazamukhalira mu caru ciphya ico Ciuta walayizga pasi pa muwuso wa Solomoni Mukuru. Mazgu gha Ciuta ghakutiphalira kuti: “Kuŵenge fumpha ya vyakurya mu caru; vikupurenge na pa mapiri pacanya.” (Sal. 72:16) Pakuti kanandi vyakurya vikulimika mucanya mu mapiri yayi, mazgu agha ghakulongora waka kuti caru cizamuŵa na vyakurya vinandi. Vipambi vyake ‘vizamuyana na vya Lebanon,’ cigaŵa ico mu nyengo ya Solomoni cikaŵanga na vyakurya vinandi. Wonani waka kuti kuzamuŵavya kupeleŵera kwa vyakurya, kusuzgika na njara panji kugona nayo. Pa nyengo iyi, waliyose wazamusangwa na “vinyo la skaghira lakukuntha makoraghene.”—Yes. 25:6-8; 35:1, 2.

²⁰ Kasi ni njani uyo wazamulumbika cifukwa ca vitumbiko vyose ivi? Wakwamba ni Yehova Ciuta, Themba Lamuyirayira na Muwusi wa Cilengiwa cose. Kweniso tose mwakukondwa tizamuyowoya mwakukolerana na mazgu agho ghali mu cigaŵa caumaliro ca Salmo ili, ghakuti: “Zina lake [la Themba Yesu Khristu] likhalilirenge muyirayira, lumbiri lwake likhalirire licali waka zuŵa! Ŵanthu ŵatumbikikenge mwa iye, mafuko gha ŵanthu ghamuthye zina Ngwamwaŵi! Watumbikike Yehova Ciuta, Ciuta wa [Israyeli], mweneuyo yekha pera wakucita vyakuzizwiska. Litumbikike zina lake la ucindami muyirayira; ucindami wake uzuzge caru cose! Ameni na Ameni!”—Sal. 72:17-19.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mungazgora Wuli?

• Kasi Salmo 72 likuyowoya za ucimi wa vici?

• Kasi Solomoni Mukuru ni njani, ndipo wazamuwusa kugota mpha?

• Nchinthu wuli ico camukondweskani comene mu Salmo 72?

[Cithuzithuzi pa peji 29]

Kasi usambazi uwo ukaŵa mu muwuso wa Solomoni ukaŵa muzgezge wa vici?

[Cithuzithuzi pa peji 32]

Nchiwemi kuyezgayezga kuti nase tizakakhale mu Paradiso, pasi pa muwuso wa Solomoni Mukuru