WETA 3
Yiwanna Mẹhe Jiwheyẹwhe Yiwanna Lẹ
“Ewọ he to zọnlinzin hẹ nuyọnẹntọ na yọnnuin.”—HOWHINWHẸN LẸ 13:20.
1-3. (a) Nugbo he ma yọ́n dapana tẹwẹ Biblu dọ? (b) Nawẹ mí sọgan de gbẹdohẹmẹtọ he na yinuwado mí ji to aliho dagbe mẹ lẹ gbọn?
TO ALIHO de mẹ, gbẹtọ lẹ taidi sékanfun he nọ yawu dọ̀n osin; yé nọ saba joawuna nudepope he lẹdo yé. E bọawu taun nado kẹalọyi pọndohlan, nujinọtedo, po jijọ mẹhe mí nọ dogbẹ́ hẹ lẹ tọn po—etlẹ yin to mayọnẹn mẹ.
2 Biblu donù nugbo he ma yọ́n dapana de go to whenuena e dọmọ: “Ewọ he to zọnlinzin hẹ nuyọnẹntọ na yọnnuin: ṣigba ogbẹ́ nulunọ lẹ tọn na sudo.” (Howhinwhẹn lẹ 13:20) Howhinwhẹn ehe ma to hodọdo zọnlinzinzin hẹ mẹde to paa mẹ poun ji gba. Hodidọ lọ “zọnlinzin hẹ” dlẹnalọdo gbẹdido he ma doalọte.a Owe he nọ basi zẹẹmẹ Biblu tọn de dọhodo wefọ ehe ji dọmọ: “Zọnlinzinzin hẹ mẹde nọ biọ owanyi po mẹdezejo po.” Be hiẹ ma na yigbe dọ mí nọ jlo na hodo apajlẹ mẹhe mí yiwanna lẹ tọn ya? Na nugbo tọn, na mí nọ ze míde jo na mẹhe mí yiwanna lẹ to numọtolanmẹ-liho wutu, yé sọgan yinuwado mí ji taun to aliho dagbe kavi ylankan mẹ.
3 Nado gbọṣi owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ, onú titengbe wẹ e yin nado dín gbẹdohẹmẹtọ he na yinuwado mí ji to aliho dagbe mẹ lẹ. Nawẹ mí sọgan wà ehe gbọn? Do glido, mí sọgan wàmọ gbọn wanyina mẹhe Jiwheyẹwhe yiwanna lẹ bo jihọntọn hẹ mẹhe yin họntọn etọn lẹ dali. Pọ́n bo! Gbẹdohẹmẹtọ dagbe hugan tẹlẹ wẹ mí sọ sọgan de zẹ̀ mẹhe tindo jẹhẹnu he Jehovah to dindin to họntọn etọn si lẹ go? Enẹwutu, mì gbọ mí ni dindona gbẹtọ wunmẹ he Jiwheyẹwhe yiwanna lẹ. Po pọndohlan Jehovah tọn po to ayiha mẹ hezeheze, mí na penugo ganji nado de gbẹdohẹmẹtọ dagbe lẹ.
MẸHE JIWHEYẸWHE YIWANNA LẸ
4. Naegbọn Jehovah do tindo jlọjẹ nado yí sọwhiwhe do de họntọn etọn lẹ, podọ naegbọn Jehovah ylọ Ablaham dọ “họntọn ṣie”?
4 Na nuhe dù họntọn lẹ dide, Jehovah nọ yí sọwhiwhe zan taun. Be e ma tindo jlọjẹ nado wàmọ ya? To popolẹpo mẹ, ewọ wẹ Oklunọ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn podọ lẹblanulọkẹyi daho hugan wẹ e yin nado yin họntọn etọn. Eyin mọ wẹ, mẹnu lẹ wẹ e nọ de taidi họntọn? Jehovah nọ dọnsẹpọ mẹhe dejidego mlẹnmlẹn bo tindo yise to ewọ mẹ lẹ. Di apajlẹ, lẹnnupọndo tọgbo Ablaham ji, yèdọ dawe de he yin yinyọnẹn na yise ayidego tọn etọn. E na vẹawu nado lẹndọ otọ́ de na pehẹ whlepọn sinsinyẹn yise tọn devo hugan nubiọtomẹsi lọ nado yí visunnu etọn do sanvọ́.b Ṣogan, Ablaham ko “yí Isaki do sanvọ́” pó wẹ mí na dọ po yise dolido lọ po “dọ, Jiwheyẹwhe . . . sọgan fọ́n ẹn dote sọn oṣiọ mẹ.” (Heblu lẹ 11:17-19) Na Ablaham do yise po tonusise mọnkọtọn po hia wutu, Jehovah gbọn owanyi dali ylọ ẹ dọ “họntọn ṣie.”—Isaia 41:8; Jakobu 2:21-23.
5. Nukun tẹwẹ Jehovah nọ yí do pọ́n mẹhe nọ gbọn nugbonọ-yinyin dali setonuna ẹn lẹ?
5 Jehovah nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n tonusise ahundopo tọn. E yiwanna mẹhe nọ yí nukun nujọnu hugan tọn do pọ́n nugbonọ-yinyin hlan ẹn lẹ. (2 Samuẹli 22:26) Dile mí mọ do to Weta 1 owe ehe tọn mẹ, Jehovah nọ hùnhomẹ taun do mẹhe de nado setonuna ẹn sọn owanyi mẹ lẹ go. “Aṣli etọn tin [to] dodonọ lẹ dè,” wẹ Howhinwhẹn lẹ 3:32 dọ. Mẹhe gbọn nugbonọ-yinyin dali jẹ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ kọ̀n mọ oylọ-basinamẹ dagbe de yí sọn Jehovah dè: Yé sọgan yin jonọ to “gòhọ” etọn mẹ—yèdọ yin alọkẹyi nado sẹ̀n ẹn bo hodẹ̀ hlan ẹn to whedepopenu.—Psalm 15:1-5.
6. Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí yiwanna Jesu gbọn, podọ nukun tẹwẹ Jehovah nọ yí do pọ́n mẹdepope he yiwanna Ovi etọn?
6 Jehovah yiwanna mẹdepope he yiwanna Jesu, Ovi dopo akàn etọn. Jesu dọmọ: “Eyin mẹde yiwanna mi, e na yìn ohó ṣie lẹ: Otọ́ ṣie nasọ yiwanna ẹn, mí nasọ wá e dè, bo nasọ basi nọtẹn mítọn to e dè.” (Johanu 14:23) Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí yiwanna Jesu gbọn? Na jide tọn, gbọn tonusisena gbedide etọn lẹ he bẹ azọ́ndenamẹ lọ nado lá wẹndagbe bo hẹn gbẹtọ lẹ zun devi hẹn dali. (Matiu 28:19, 20; Johanu 14:15, 21) Mí sọ nọ dohia dọ mí yiwanna Jesu eyin mí wà nuhe go mí pé lẹpo nado ‘hodo afọdòmẹ etọn’ pẹkipẹki bo hodo apajlẹ etọn to hodidọ po nuyiwa mítọn lẹ po mẹ jẹ obá he mẹ e yọnbasi na gbẹtọvi mapenọ lẹ jẹ. (1 Pita 2:21) Vivẹnudido mẹhe owanyi yetọn na Jesu whàn nado doafọna nuyiwa jijọ-di-Klisti tọn lẹ tọn nọ hùnhomẹ na Jehovah.
7. Naegbọn e do yin nuyọnẹnnu nado jihọntọn hẹ mẹhe Jehovah yiwanna lẹ?
7 Yise, nugbonọ-yinyin, tonusise, gọna owanyi tintindo na Jesu po nujinọtedo etọn lẹ po yin delẹ to jẹhẹnu he Jehovah nọ donukun sọn họntọn Etọn lẹ si mẹ. Dopodopo mítọn dona kanse ede dọ: ‘Be mẹhe n’nọ dogbẹ́ hẹ lẹ nọ do jẹhẹnu mọnkọtọn lẹ hia ya? Be mẹhe yin họntọn Jehovah tọn lẹ wẹ n’jihọntọn hẹ ya?’ Nuyọnẹnnu wẹ e yin nado wàmọ. Mẹhe nọ wleawuna jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo nọ lá wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn po zohunhun po lẹ sọgan yinuwado mí ji to aliho dagbe mẹ, bo dotuhomẹna mí nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ gbemima mítọn nado hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn.—Pọ́n apotin lọ “Mẹnu Wẹ Sọgan Yin Yiylọdọ Họntọn Dagbe?”
PLỌNNU SỌN APAJLẸ BIBLU TỌN LẸ MẸ
8. Etẹwẹ whàn we hugan to haṣinṣan he tin to (a) Naomi po Luti po ṣẹnṣẹn? (b) jọja Heblu atọ̀n lẹ ṣẹnṣẹn? (c) Paulu po Timoti po ṣẹnṣẹn?
8 Owe-wiwe bẹ apajlẹ mẹsusu tọn hẹn he mọaleyi na gbẹdohẹmẹtọ dagbe lẹ dide wutu. Hiẹ sọgan hia kandai lẹ gando haṣinṣan he tin to Naomi po Luti ovi-si etọn po ṣẹnṣẹn, to jọja Heblu atọ̀n he wleawuna kanṣiṣa sinsinyẹn de to Babilọni lẹ ṣẹnṣẹn, podọ to Paulu po Timoti po ṣẹnṣẹn go. (Luti 1:16; Daniẹli 3:17, 18; 1 Kọlintinu lẹ 4:17; Filippinu lẹ 2:20-22) Ṣigba, mì gbọ mí ni dọhodo apajlẹ ayidego tọn devo ji: yèdọ haṣinṣan he tin to Davidi po Jonatani po ṣẹnṣẹn.
9, 10. Etẹwẹ yin dodonu haṣinṣan he tin to Davidi po Jonatani po ṣẹnṣẹn tọn?
9 Biblu dọ dọ to whenuena Davidi hù Goliati godo, “alindọn Jonatani tọn dọ̀n do alindọn Davidi tọn go, Jonatani sọ yiwanna ẹn di alindọn etọn titi.” (1 Samuẹli 18:1) Ehe wẹ yin bẹjẹeji họntọnjiji tẹgbẹ de tọn he gbọṣi aimẹ mahopọnna vogbingbọn owhe yetọn tọn kakajẹ whenuena Jonatani yin hùhù to awhàn nukọn.c (2 Samuẹli 1:26) Etẹwẹ yin dodonu haṣinṣan sinsinyẹn he tin to họntọn awe ehelẹ ṣẹnṣẹn tọn?
10 Davidi po Jonatani po vẹ́ na yé yiwanna Jiwheyẹwhe bo tindo ojlo sinsinyẹn nado gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na ẹn wutu. Haṣinṣan gbigbọmẹ tọn wẹ kọ̀n omẹ awe ehelẹ dopọ. Dopodopo yetọn nọ do jẹhẹnu he na zọ́n bọ yé na yiwanna yede hia. Matin ayihaawe, Jonatani yin whinwhàn gbọn adọgbigbo po zohunhun jọja he ma dibu nado yiavunlọna oyín Jehovah tọn po dali. Na nugbo tọn, Davidi do sisi hia dawe mẹhomẹ he gbọn nugbonọ-yinyin dali nọgodona tito Jehovah tọn lẹ bo ze dagbe Davidi tọn do lẹnpọn mẹ jẹnukọn matin ṣejannabi. Di apajlẹ, lẹnnupọndo nuhe jọ ji to whenuena Davidi tin to apọ̀ sinsinyẹn mẹ bo nọ nọ̀ zungbo mẹ taidi mẹhe jẹgbé nado họ̀ngán sọn homẹgble Ahọlu ylankan Sauli he yin otọ́ Jonatani tọn si. Jonatani do nugbonọ-yinyin ayidego tọn de hia bo de afọdide tintan lọ nado “yì Davidi dè . . . bo hẹn alọ etọn dohuhlọn to Jiwheyẹwhe mẹ.” (1 Samuẹli 23:16) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n numọtolanmẹ he Davidi na ko tindo to whenuena họntọn alọmayiemẹ etọn wá bo na ẹn tuli!d
11. Etẹwẹ apajlẹ Jonatani po Davidi po tọn plọn we gando họntọnjiji go?
11 Etẹwẹ mí plọn sọn apajlẹ Jonatani po Davidi po tọn mẹ? Hú popolẹpo, mí mọdọ onú titengbe hugan he họntọn lẹ dona tindo to kọndopọ mẹ wẹ onú gbigbọmẹ tọn lẹ. Eyin mí dọnsẹpọ mẹhe tindo nuyise gọna nujinọtedo walọ dagbe tọn dopolọ hẹ mí bosọ jlo nado gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na Jiwheyẹwhe lẹ, mí sọgan má linlẹn, numọtolanmẹ, po numimọ he na na tuli mí bo hẹn mí lodo lẹ po hẹ yé. (Lomunu lẹ 1:11, 12) Mí nọ mọ gbẹdohẹmẹtọ he gbigbọnu lẹ nọ duahunmẹna mọnkọtọn lẹ to sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ ṣẹnṣẹn. Ṣigba, be ehe zẹẹmẹdo dọ mẹhe nọ wá opli to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ lẹpo wẹ yin gbẹdohẹmẹtọ dagbe ya? Lala, e ma yinmọ dandan.
GBẸDOHẸMẸTỌ PẸKIPẸKI MÍTỌN LẸ DIDE
12, 13. (a) Naegbọn mí dona nọ yí sọwhiwhe do de gbẹdohẹmẹtọ mítọn lẹ etlẹ yin to Klistiani hatọ lẹ ṣẹnṣẹn? (b) Avùnnukundiọsọmẹnu tẹwẹ agun owhe kanweko tintan tọn lẹ pehẹ, podọ avase tẹwẹ ehe whàn Paulu nado na?
12 Etlẹ yin to agun mẹ, mí dona nọ yí sọwhiwhe do de gbẹdohẹmẹtọ mítọn lẹ eyin mí jlo dọ yé ni hẹn mí lodo to gbigbọ-liho. Be ehe dona paṣa mí wẹ ya? Lala. E sọgan yí whenu vude dogọ to Klistiani delẹ si to agun mẹ nado lẹzun mẹhe whèwhín to gbigbọ-liho, kẹdẹdile e sọgan yí whenu na atin-sinsẹ́n delẹ nado bia do. Gbọnmọ dali, to agun lẹpo mẹ, mí nọ mọ Klistiani he tin to obá voovo nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn mẹ lẹ. (Heblu lẹ 5:12–6:3) Na nugbo tọn, mí nọ yí sọwhiwhe po owanyi po do yinuwa hẹ mẹyọyọ kavi mẹhe ma lodo lẹ, na mí jlo na gọalọna yé nado yinukọn to gbigbọ-liho wutu.—Lomunu lẹ 14:1; 15:1.
13 To whedelẹnu, ninọmẹ de sọgan fọ́n to agun mẹ he na biọ dọ mí ni payi gbẹdido mítọn lẹ go. Mẹdelẹ sọgan nọ zan walọ he fọ́n ayihaawe dote. Mẹdevo lẹ sọgan wleawuna gbigbọ mẹhẹndohomẹ kavi lewuwu tọn. To owhe kanweko tintan W.M., agun lẹ pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu mọnkọtọn. Dile etlẹ yindọ suhugan hagbẹ agun lọ tọn lẹ yin nugbonọ, mẹdelẹ ma yinuwa to aliho he sọgbe mẹ. Na mẹdelẹ to agun Kọlinti tọn mẹ ma nọgodona nuplọnmẹ Klistiani tọn delẹ wutu, apọsteli Paulu na avase agun lọ dọmọ: “Yè klọ mì blo, ogbẹ́ ylankan nọ hẹn walọ dagbe gble.” (1 Kọlintinu lẹ 15:12, 33) Paulu na avase Timoti dọ etlẹ yin to Klistiani hatọ lẹ ṣẹnṣẹn, mẹdelẹ sọgan nọ yinuwa to aliho he ma sọgbe mẹ. Ayinamẹ yin nina Timoti nado nọla na omẹ mọnkọtọn lẹ bo ma dogbẹ́ pẹkipẹki hẹ yé blo.—2 Timoti 2:20-22.
14. Nawẹ mí sọgan yí nunọwhinnusẹ́n he avase Paulu tọn lẹ bẹhẹn gando gbẹdido go zan gbọn?
14 Nawẹ mí sọgan yí nunọwhinnusẹ́n he avase Paulu tọn lẹ bẹhẹn zan gbọn? Mí dona dapana gbẹdido pẹkipẹki hẹ mẹdepope—to agun mẹ kavi to gbonu—he sọgan yinuwado mí ji to aliho agọ̀ mẹ. (2 Tẹsalonikanu lẹ 3:6, 7, 14) Mí dona basi hihọ́na gbigbọnọ-yinyin mítọn. Flindọ taidi sékanfun, mí nọ joawuna pọndohlan po nuyiwa họntọn vivẹ́ mítọn lẹ po tọn. Kẹdẹdile mí ma sọgan ylọn sékanfun do vẹnhàn mẹ bo donukun dọ ni yọ̀n po osin po do, mọdopolọ mí ma sọgan dogbẹ́ hẹ mẹhe nọ yinuwadomẹji to aliho agọ̀ mẹ lẹ bo donukun dọ mí na mọ onú dagbe de plọn sọn yé si.—1 Kọlintinu lẹ 5:6.
Hiẹ sọgan mọ gbẹdohẹmẹtọ dagbe lẹ to sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ ṣẹnṣẹn
15. Etẹwẹ hiẹ sọgan wà nado mọ họntọn he gbigbọnu lẹ nọ duahunmẹna lẹ to agun mẹ?
15 Na nugbo tọn, mí dopẹ́ dọ mí sọgan mọ gbẹdohẹmẹtọ dagbe lẹ to sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ ṣẹnṣẹn. (Psalm 133:1) Nawẹ hiẹ sọgan mọ họntọn he gbigbọnu lẹ nọ duahunmẹna lẹ to agun mẹ gbọn? Dile hiẹ to awuwlena jẹhẹnu po walọ he Jiwheyẹwhe kẹalọyi lẹ po, ayihaawe ma tin dọ mẹdevo he to vivẹnu dopolọ do lẹ na ze ayidonugo do jiwe. To ojlẹ dopolọ mẹ, hiẹ sọgan tin to dandannu glọ nado ze afọdide yọ́n-na-yizan lẹ nado dovivẹnu bo jihọntọn yọyọ lẹ. (Pọ́n apotin lọ “Lehe Mí Sọgan Jihọntọn Dagbe lẹ Do.”) Dín mẹhe nọ do jẹhẹnu he hiẹ jlo na tindo lẹ hia mọ. Hodo ayinamẹ Biblu tọn nado ‘hùndonuvo,’ bo tẹnpọn nado jihọntọn hẹ yisenọ hatọ lẹ mahopọnna akọ̀, otò, kavi aṣa yetọn. (2 Kọlintinu lẹ 6:13; 1 Pita 2:17) Ma nọ dogbẹ́ hẹ mẹhe tindo owhe dopolọ hẹ we lẹ kẹdẹ blo. Flindọ Jonatani hú mẹho Davidi taun. Mẹhomẹ susu sọgan yidogọna ayajẹ họntọnjiji tọn gbọn numimọ po nuyọnẹn yetọn po dali.
EYIN NUHAHUN LẸ FỌ́N
16, 17. Eyin sinsẹ̀n-basitọ hatọ de hẹn homẹgblena mí to aliho delẹ mẹ, naegbọn mí ma dona jo agun lọ do?
16 To whenuena e yindọ hagbẹ agun lọ tọn lẹ tindo gbẹtọ-yinyin voovo bosọ wá sọn ofi voovo lẹ, nuhahun lẹ sọgan fọndote sọn ojlẹ de mẹ jẹ de devo mẹ. Yisenọ hatọ de sọgan dọ kavi wà nude he na hẹn homẹgblena mí. (Howhinwhẹn lẹ 12:18) To whedelẹnu, gbẹtọ-yinyin voovo, nukunnumamọjẹnumẹ, kavi pọndohlan voovo lẹ sọgan yidogọna nuhahun lẹ. Be nuhahun mọnkọtọn lẹ na hẹn mí dahli bọ mí na jo agun lọ do wẹ ya? Mí ma na wàmọ eyin mí tindo owanyi nujọnu tọn na Jehovah po mẹhe e yiwanna lẹ po.
17 Taidi Mẹdatọ po Ogbẹ̀-Hẹndotetọ mítọn po, Jehovah jẹna owanyi po mẹdezejo mlẹnmlẹn mítọn po. (Osọhia 4:11) Humọ, agun he e nọ yizan po homẹhunhun po jẹna godonọnamẹ ahundopo tọn mítọn. (Heblu lẹ 13:17) Enẹwutu eyin sinsẹ̀n-basitọ hatọ de hẹn homẹgblena mí kavi hẹn mí jẹflumẹ to aliho delẹ mẹ, mí ma na jo agun lọ do nado do obá he mẹ whẹho lọ vẹna mí jẹ hia gba. Na mí ka na wàmọ gbọn? To popolẹpo mẹ, e ma yin Jehovah wẹ ṣinuwa do mí. Owanyi he mí tindo na Jehovah ma sọgan na mí dotẹnmẹ nado jo ewọ po omẹ etọn lẹ po do gbede!—Psalm 119:165.
18. (a) Etẹwẹ mí sọgan wà nado yidogọna jijọho agun lọ tọn? (b) Dona tẹlẹ wẹ ojlo lọ nado jonamẹ to whenuena dodonu dagbe de tin nado wàmọ nọ hẹnwa?
18 Owanyi he mí tindo na sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ nọ whàn mí nado yidogọna jijọho agun lọ tọn. Jehovah ma nọ donukun pipé-yinyin sọn mẹhe e yiwanna lẹ si, podọ míwlẹ lọsu ma dona wàmọ. Owanyi nọ hẹn mí penugo nado miyọnnukundo nuṣiwa flinflin lẹ bo flindọ mímẹpo wẹ yin mapenọ bo nọ ṣinuwa. (Howhinwhẹn lẹ 17:9; 1 Pita 4:8) Owanyi nọ gọalọna mí nado ‘nọ jona mínọzo’ to whepoponu. (Kọlọsinu lẹ 3:13) Ayinamẹ ehe yíyí-do-yizan mẹ ma nọ bọawu to whepoponu gba. Eyin mí na dotẹnmẹ homẹgble nado duto mí ji, mí sọgan tindo ayilinlẹn lọ nado hẹnmẹdohomẹ, vlavo po linlẹn lọ po dọ homẹgble mítọn to yasana mẹhe ṣinuwa do mí lọ to aliho de mẹ. Ṣigba nado dọ hójọhó, mẹhẹndohomẹ na hẹn awugblena mí. Ojlo lọ nado jonamẹ to whenuena dodonu dagbe de tin nado wàmọ nọ hẹn ale susu wá. (Luku 17:3, 4) E nọ gọalọna mí nado tindo jijọho ahun mẹ tọn, nọ yidogọna jijọho agun lọ tọn, podọ hú popolẹpo, nọ basi hihọ́na haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah.—Matiu 6:14, 15; Lomunu lẹ 14:19.
WHENUE E JẸ DỌ MÍ NI SÁNKANNA GBẸDIDO HẸ MẸDE
19. Ninọmẹ tẹlẹ wẹ sọgan fọndote he na biọ dọ mí ni sánkanna gbẹdido mítọn hẹ mẹde?
19 To whedelẹnu, e nọ yin bibiọ to mí si nado sánkanna gbẹdido hẹ mẹde he ko yin hagbẹ agun lọ tọn dai. Ehe nọ jọ to whenue mẹde gbọn lẹnvọjọ matindo dali gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn bo yin didesẹ sọn agun mẹ kavi whenue mẹde ṣiatẹ gbọn sinsẹ̀n-nuplọnmẹ lalo lẹ pinplọnmẹ kavi ede didesẹ sọn agun lọ mẹ dali. Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọna mí madoadúdẹji “ma nado dogbẹ́” hẹ omẹ mọnkọtọn lẹ.e (1 Kọlintinu lẹ 5:11-13; 2 Johanu 9-11) E sọgan vẹawu taun nado sánkanna gbẹdido hẹ mẹde he ko yin họntọn mítọn dai kavi he yin hagbẹ whẹndo mítọn tọn. Be mí na gbọṣi tenọgligo hinhẹn mẹ, bo gbọnmọ dali dohia dọ nugbonọ-yinyin na Jehovah po osẹ́n dodo tọn etọn lẹ po wẹ nọ duahunmẹna mí hugan ya? Flindọ Jehovah nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n tonusise po nugbonọ-yinyin po.
20, 21. (a) Naegbọn tito mẹdesẹ sọn agun mẹ tọn yin awuwledainanu owanyi tọn de? (b) Naegbọn e do yin onú titengbe dọ mí ni yí nuyọnẹn do de gbẹdohẹmẹtọ mítọn lẹ?
20 Na nugbo tọn, tito mẹdesẹ sọn agun mẹ tọn yin awuwledainanu owanyi tọn de sọn Jehovah dè. Gbọnna? Ylanwatọ he ma lẹnvọjọ de didesẹ sọn agun mẹ nọ do owanyi na oyín wiwe Jehovah tọn po nuhe e bẹhẹn lẹpo po hia. (1 Pita 1:15, 16) Tito ehe nọ hẹn agun lọ tin to hihọ́ glọ. Hagbẹ nugbonọ agun lọ tọn lẹ nọ yin hihọ́-basina sọn nuyiwadomẹji agọ̀ ylanwatọ he ma lẹnvọjọ lẹ tọn si bo sọgan zindonukọn to sinsẹ̀n-bibasi yetọn mẹ po jidide lọ po dọ agun lọ yin bẹtẹn dagbe de to aihọn ylankan ehe mẹ. (1 Kọlintinu lẹ 5:7; Heblu lẹ 12:15, 16) Mẹplọnlọ nujikudo tọn ehe yin dohia owanyi tọn na ylanwatọ lọ. Vlavo obá sinsinyẹn he e tindo nuhudo etọn niyẹn nado gọ̀ biọ ede mẹ bo ze afọdide he jẹ lẹ nado lẹkọ do Jehovah dè.—Heblu lẹ 12:11.
21 E họnwun dọ mẹhe mí nọ dogbẹ́ hẹ lẹ sọgan yinuwado mí ji taun. Enẹwutu, onú titengbe wẹ e yin dọ mí ni yí nuyọnẹn do de gbẹdohẹmẹtọ mítọn lẹ. Eyin mí jihọntọn hẹ mẹhe yin họntọn Jehovah tọn lẹ bo yiwanna mẹhe Jiwheyẹwhe yiwanna lẹ, mí na tindo gbẹdohẹmẹtọ dagbe hugan lẹ. Nuyiwadomẹji yetọn na gọalọna mí nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ gbemima mítọn nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn.
a Hogbe Heblugbe tọn he yin lilẹdo “ogbẹ́” sọ zẹẹmẹdo nado “jihọntọn.”—Whẹdatọ 14:20; Howhinwhẹn lẹ 22:24.
b Gbọn ehe bibiọ to Ablaham si dali, Jehovah do avọ́sinsan he e na biọ to ewọ lọsu si nado ze Ovi etọn dopo akàn lọ jo hia. (Johanu 3:16) To whẹho Ablaham tọn mẹ, Jehovah dademẹ bo wleawu agbò de tọn do otẹn Isaki tọn mẹ.—Gẹnẹsisi 22:1, 2, 9-13.
c Davidi yin jọja de—yèdọ “omẹ ovu de”—to whenuena e hù Goliati bosọ tindo nudi owhe 30 to whenuena Jonatani kú. (1 Samuẹli 17:33; 31:2; 2 Samuẹli 5:4) Kunnudenu dohia dọ Jonatani yí owhe 30 do hú mẹho Davidi na nudi owhe 60 wẹ Jonatani tindo to whenuena e kú.
d Dile e yin kinkàndai to 1 Samuẹli 23:17 do, onú atọ́n wẹ Jonatani dọ nado na tuli Davidi: (1) E dotuhomẹna Davidi nado gboadọ. (2) E na jide Davidi dọ vivẹnudido Sauli tọn lẹ na gboawupo. (3) E flin Davidi dọ e na mọ gánzinpo lọ yí dile Jiwheyẹwhe ko dopagbe do. (4) E dopagbe na Davidi nado gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na ẹn. (5) E dọna Davidi dọ Sauli lọsu yọnẹn dọ Jonatani na yin nugbonọ na Davidi.
e Nado mọ lehe mí dona nọ yinuwa hẹ mẹhe yin didesẹ sọn agun mẹ kavi he de yede sẹ̀ lẹ do, pọ́n “Lehe Mí Dona Nọ Yinuwa hẹ Mẹhe Yin Didesẹ sọn Agun mẹ Do”.