ბიბლიის წიგნი 7 — მსაჯულები

დამწერი: სამუელი

დაწერის ადგილი: ისრაელი

წერა დასრულდა: დაახლ. ძვ. წ. 1100

მოიცავს პერიოდს: დაახლ. ძვ. წ. 1450 — დაახლ. ძვ. წ. 1120

 1. რით იყო აღსანიშნავი მსაჯულების პერიოდი?

„მსაჯულები“ ისრაელის ისტორიის კიდევ ერთი ფურცელია. წიგნიდან ვიგებთ, რა მძიმე დრო უდგებოდა დემონური რელიგიის მახეში გაბმულ ისრაელს და როგორ იხსნიდა იეჰოვა თავისი გულმოწყალებით მომნანიე ხალხს მსაჯულების მეშვეობით. რწმენას გვიძლიერებს ოთნიელის, ეჰუდის, შამგარისა და სხვა მსაჯულების საგმირო საქმეები. მათ შესახებ ებრაელებისადმი მიწერილ წერილში ნათქვამია: „დრო არ მეყოფა, რომ მოვყვე გედეონის, ბარაკის, სამსონის, იფთახის . . . შესახებ, რომლებიც რწმენით ამარცხებდნენ სამეფოებს, სიმართლეს იქმოდნენ . . . უძლურები ძლიერდებოდნენ, ომში მამაცები ხდებოდნენ, უცხოელთა ჯარებს დევნიდნენ“ (ებრ. 11:32—34). 12 ერთგულ მსაჯულთაგან დანარჩენები იყვნენ თოლა, იაირი, იბცანი, ელონი და აბდონი (ჩვეულებრივ, სამუელს არ მიაკუთვნებენ მათ რიცხვს). თავად იეჰოვა იბრძოდა მათთვის და მისი სულით აღძრულები საგმირო საქმეებს იქმოდნენ. ამ ყველაფრისთვის ისინი პატივსა და დიდებას თავიანთ ღმერთს მიაგებდნენ.

 2. რატომ არის წიგნისთვის მისი ებრაული სახელწოდება შესაფერისი?

² სეპტუაგინტაში წიგნს „კრიტაი“ ეწოდება, ებრაულ ბიბლიაში კი — „შოფეტიმ“, რაც „მსაჯულებად“ ითარგმნება. „შოფეტიმ“ მომდინარეობს ზმნიდან „შაფატ“, რაც ნიშნავს „განსჯას, გამართლებას, დასჯას და მართვას“. ამ სიტყვის მნიშვნელობები ზუსტად შეესაბამებოდა მსაჯულების თეოკრატიულ საქმიანობას, რომლებიც „ღმერთმა — ყველას მოსამართლემ“ დანიშნა (ებრ. 12:23). განსაკუთრებულ შემთხვევებში იეჰოვა აღძრავდა ამ მამაკაცებს, რომ მისი ხალხი უცხოტომელთა უღლიდან ეხსნათ.

 3. როდის დაიწერა წიგნი „მსაჯულები“?

³ როდის დაიწერა წიგნი „მსაჯულები“? პასუხს წიგნში ჩაწერილი ორი ფრაზიდან ვიგებთ. პირველი ფრაზაა: „იებუსელები დღემდე . . . ცხოვრობენ იერუსალიმში“ (მსაჯ. 1:21). ვინაიდან დავითმა იებუსელებს „სიონის ციხესიმაგრე“ თავისი მეფობის მერვე წელს ანუ ძვ. წ. 1070 წელს წაართვა, „მსაჯულები“ ამ დრომდე უნდა დაწერილიყო (2 სამ. 5:4—7). წიგნში ოთხჯერ ვხვდებით მეორე ფრაზას: „იმ დროს ისრაელს მეფე არ ჰყავდა“ (მსაჯ. 17:6; 18:1; 19:1; 21:25). აქედან გამომდინარე, წიგნი უნდა დაწერილიყო იმ დროს, როცა ისრაელს უკვე ჰყავდა მეფე ანუ ძვ. წ. 1117 წლის შემდგომ, როცა საული ისრაელის პირველი მეფე გახდა. შესაბამისად, წიგნი დაიწერა ძვ. წ. 1117—1070 წლებში.

 4. ვინ დაწერა წიგნი „მსაჯულები“?

⁴ ვინ დაწერა ეს წიგნი? უეჭველია მისი დამწერი იეჰოვას ერთგული მსახური იყო. მსაჯულების პერიოდიდან პირველ მეფემდე სამუელი იეჰოვას თაყვანისმცემლობის ერთ-ერთი გულმოდგინე დამცველი და ერთგულ წინასწარმეტყველთა შორის პირველი იყო. ამიტომ ლოგიკურია, რომ მსაჯულების ისტორია სამუელმა დაწერა.

 5. როგორ შეგვიძლია გამოვთვალოთ, რა პერიოდს მოიცავს წიგნი „მსაჯულები“?

⁵ რა პერიოდს მოიცავს „მსაჯულები“? ამის გამოთვლა შეგვიძლია 1 მეფეების 6:1-ის დახმარებით, საიდანაც ვიგებთ, რომ სოლომონმა იეჰოვას სახლის აგება დაიწყო თავისი მეფობის მეოთხე წელს, „ეგვიპტიდან ისრაელის ძეების გამოსვლის ოთხას მეოთხმოცე წელს“ (ვინაიდან „ოთხას მეოთხმოცე“ რიგობითი რიცხვითი სახელია, სრული წლების რაოდენობა არის 479). ამ 479 წელში შედიოდა მოსეს დროს ისრაელების უდაბნოში ყოფნის 40 წელი (კან. 8:2), საულის მეფობის 40 წელი (საქ. 13:21), დავითის მეფობის 40 წელი (2 სამ. 5:4, 5) და სოლომონის მეფობის პირველი სამი სრული წელი. თუ 1 მეფეების 6:1-ში მოხსენიებულ 479 წელს გამოვაკლებთ ამ 123 წელს, მივიღებთ 356 წელს ანუ იმ პერიოდს, რომელიც დაიწყო ისრაელის ქანაანში შესვლით და დამთავრდა საულის გამეფებითa. წიგნ „მსაჯულებში“ აღწერილი თითქმის ყველა მოვლენა იესო ნავეს ძის სიკვდილიდან სამუელის დღეებამდე მოხდა, რაც ამ 356 წლიდან დაახლოებით 330 წელს მოიცავს.

 6. რა ამტკიცებს „მსაჯულების“ უტყუარობას?

⁶ „მსაჯულების“ უტყუარობა ეჭვს არ ბადებს. ებრაელები მას ყოველთვის ბიბლიის კანონის ნაწილად მიიჩნევდნენ. ებრაული და ბერძნული წერილების დამწერები თავიანთ წერილებში ყოველთვის ეყრდნობოდნენ ამ წიგნში მოყვანილ ფაქტებს, მაგალითად ფსალმუნების 83:9—18-ში, ესაიას 9:4-სა და 10:26-ში, ებრაელების 11:32—34-ში. წიგნში გულწრფელად არის მოთხრობილი ისრაელების შეცდომებისა და განდგომილების შესახებ; ამასთანავე, ის ხოტბას ასხამს იეჰოვას უსაზღვრო სიკეთეს. ისრაელის ხსნისთვის დიდებას ის მხოლოდ იეჰოვას მიაგებს და არა მსაჯულებს.

 7. ა) როგორ ადასტურებს არქეოლოგია წიგნ „მსაჯულების“ უტყუარობას? ბ) რატომ იყო სამართლიანი იეჰოვას ბრძანება, გაეწყვიტათ ბაალის თაყვანისმცემლები?

⁷ ამ წიგნის უტყუარობას არქეოლოგიაც ადასტურებს. განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს აღმოჩენები, რომლებიც ქანაანში გავრცელებულ ბაალის კულტს უკავშირდება. თუ არ ჩავთვლით ბიბლიურ წყაროებს, ბაალის თაყვანისმცემლობის შესახებ ცოტა რამ იყო ცნობილი, სანამ 1929 წელს არ დაიწყეს გათხრები უძველეს ქალაქ უგარითში (ამჟამად რას-შამრა, რომელიც მდებარეობს სირიის სანაპიროზე კუნძულ კვიპროსის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილის მოპირდაპირედ). მხოლოდ ამის შემდეგ გახდა შესაძლებელი, მეტი გაეგოთ ბაალის კულტის შესახებ, რომლისთვისაც დამახასიათებელი იყო ფუფუნების სიყვარული, უკიდურესი ნაციონალიზმი და აღვირახსნილი რიტუალები. როგორც ჩანს, ქანაანის ყველა ქალაქში არსებობდა ბაალის ტაძრები და სხვა სამლოცველოები, რომელთაც მაღლობები ეწოდებოდათ. ასეთ სამლოცველოებში იყო ბაალის კერპები, სამლოცველოების გარეთ დადგმულ სამსხვერპლოებთან კი იდგა ქვის სვეტები, რომლებიც შესაძლოა ბაალის ფალოსური სიმბოლოები იყო. ეს სამლოცველოები ადამიანური მსხვერპლშესაწირავებით იყო წაბილწული. როცა ბაალის თაყვანისმცემლები გახდნენ, ისრაელებმაც დაიწყეს მისთვის თავიანთი ვაჟებისა და ასულების მსხვერპლად შეწირვა (იერ. 32:35). ქანაანელები ეთაყვანებოდნენ აგრეთვე წმინდა ბოძს, რომელიც ბაალის დედას, აშერას სიმბოლო იყო. ბაალის ცოლის, ნაყოფიერების ქალღმერთ აშთორეთის თაყვანისმცემლობის დროს საშინელ გარყვნილებას სჩადიოდნენ ტაძრის „წმინდა“ მეძავები, კაცები და ქალები. ამიტომ გასაკვირი არ არის, რატომ უბრძანა იეჰოვამ ისრაელებს, გაენადგურებინათ ბაალის კულტი და მისი გახრწნილი თაყვანისმცემლები და გააფრთხილა: „არ შეებრალოს თქვენს თვალს ისინი. არ ემსახუროთ მათ ღმერთებს“ (კან. 7:16)b.

შინაარსი

 8. რა და რა ნაწილებად შეგვიძლია დავყოთ „მსაჯულები“?

⁸ წიგნი შეგვიძლია სამ ნაწილად დავყოთ. პირველ ორ თავში აღწერილია ისრაელში არსებული ვითარება. მე-3—16 თავებში მოთხრობილია, როგორ იხსნა 12 მსაჯულმა ისრაელი. მე-17—21 თავებში აღწერილია ისრაელებს შორის მომხდარი ბრძოლა.

 9. რას ვიგებთ „მსაჯულების“ პირველი ორი თავიდან?

⁹ ისრაელი მსაჯულების დროს (1:1—2:23). ისრაელის ტომებმა დაიწყეს მათთვის მიცემულ მიწებზე დასახლება. მაგრამ მათ მთლიანად არ განდევნეს ქანაანელები. ისინი ისრაელებს შორის ცხოვრობდნენ და მათი მონები იყვნენ. ამიტომაც უთხრა მათ იეჰოვას ანგელოზმა: „ისინი მახედ გექცევიან და მათი ღმერთები — სატყუარად“ (2:3). მას შემდეგ, რაც წამოვიდა ახალი თაობა, რომელიც არც იეჰოვას იცნობდა და არც მისი საქმეები იცოდა, ხალხმა მიატოვა ღმერთი და ბაალებსა და სხვა ღმერთებს დაუწყო თაყვანისცემა. ისრაელებს „ძალიან გაუჭირდათ“, რადგან მათ წინააღმდეგ იყო იეჰოვას ხელი მათდა საუბედუროდ. ვინაიდან ისინი ეურჩებოდნენ იეჰოვას და არ უსმენდნენ მსაჯულებს, მან არ განდევნა არც ერთი ხალხი, რომლებიც დატოვებული ჰყავდა ისრაელის გამოსაცდელად. ამ ისტორიული ფონის ცოდნა დაგვეხმარება შემდგომი მოვლენების უკეთ გაგებაში (2:15).

10. ვისი ძალით მოქმედებდა ოთნიელი და რა იყო ამის შედეგი?

¹⁰ მსაჯული ოთნიელი (3:1—11). ქანაანელების მონობით შეწუხებულმა ისრაელის ძეებმა იეჰოვას სთხოვეს შველა. იეჰოვამ მათ მსაჯულად ოთნიელი დაუნიშნა. ოთნიელი ადამიანური ძალითა და სიბრძნით არ მოქმედებდა. „გადმოვიდა მასზე იეჰოვას სული“, რათა ისრაელის მტრები დაემარცხებინა. ამის შემდეგ „ორმოცი წელი ისვენებდა მიწა“ (3:10, 11).

11. როგორ იხსნა იეჰოვამ ისრაელები ეჰუდის მეშვეობით?

¹¹ მსაჯული ეჰუდი (3:12—30). ისრაელები თვრამეტი წელი ემსახურებოდნენ მოაბის მეფე ეგლონს. იეჰოვამ კვლავ შეისმინა მათი სათხოვარი და დაუნიშნა მათ მსაჯული ეჰუდი. მან მეფესთან საიდუმლო შეხვედრა ითხოვა. შემდეგ მარცხენა ხელით იშიშვლა ტანსაცმლის ქვეშ დამალული ხელნაკეთი მახვილი და ეგლონს მუცელში ჩასცა. ისრაელმა მხარი დაუჭირა ეჰუდს მოაბის წინააღმდეგ ბრძოლაში და ღვთის წყალობით დაისვენა მიწამ ოთხმოცი წელი.

12. საიდან ჩანს, რომ შამგარმა ღვთის ძალით გაიმარჯვა?

¹² მსაჯული შამგარი (3:31). შამგარმა ექვსასი ფილისტიმელი მოკლა და ასე იხსნა ისრაელი. მან უბრალო სახრით დახოცა ისინი, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ იეჰოვას ძალით გაიმარჯვა.

13. რა მნიშვნელოვანი მოვლენები დააგვირგვინა ბარაკისა და დებორას გამარჯვების სიმღერამ?

¹³ მსაჯული ბარაკი (4:1—5:31). ისრაელები ქანაანის მეფე იაბინისა და მისი ლაშქრის მეთაურის, სისერას, ხელში ჩაცვივდნენ. იაბინს დანებიანი ცხრაასი საომარი ეტლი ჰქონდა. ისრაელმა კვლავ შეღაღადა იეჰოვას. მან დაუნიშნა მათ მსაჯული ბარაკი, რომელსაც წინასწარმეტყველი ქალი, დებორა უჭერდა მხარს. როგორც დებორამ თქვა, ბრძოლას იეჰოვა წარმართავდა, რათა ბარაკსა და მის ლაშქარს გამარჯვებით არ დაეკვეხნათ. „ქალის ხელში ჩააგდებს იეჰოვა სისერას“, — იწინასწარმეტყველა მან (4:9). ბარაკმა მოუხმო ზებულონელებსა და ნაფთალელებს თაბორის მთასთან და ათი ათასი კაცით მთიდან დაეშვა საბრძოლველად. ისრაელებმა რწმენით გაიმარჯვეს ბრძოლაში. „თავ-გზა აუბნია იეჰოვამ სისერას, მთელ მის საომარ ეტლებსა და მთელ მის ბანაკს“ და წყლით წალეკა ისინი კიშონის ხევში. მათგან „არავინ გადარჩენილა“ (4:15, 16). იაელმა, კენიელი ხებერის ცოლმა, რომლის კარავსაც თავი შეაფარა სისერამ, კარვის პალო ჩააჭედა მას საფეთქელში და ასე დააგვირგვინა გამარჯვება. „იმ დღეს დაუმორჩილა ღმერთმა ისრაელის ძეებს იაბინი“ (4:23). დებორამ და ბარაკმა სიმღერით განადიდეს იეჰოვას უსაზღვრო ძალა. იეჰოვას ძალით ციდან ვარსკვლავებიც კი ებრძოდნენ სისერას თავიანთი გზებიდან. მართლაც დროული იყო სიტყვები: „აკურთხეთ იეჰოვა!“ (5:2). ამის შემდეგ ქვეყანაში მშვიდობა ორმოცი წელი არაფერს დაურღვევია.

14, 15. რა ნიშანი მისცა იეჰოვამ გედეონს და როგორ დადასტურდა მოგვიანებით, რომ იეჰოვა მხარს უჭერდა მას?

¹⁴ მსაჯული გედეონი (6:1—9:57). ისრაელის ძეები კვლავაც ბოროტებას სჩადიოდნენ, რის გამოც მათ გამუდმებით თავს ესხმოდნენ მიდიანელები. იეჰოვამ ანგელოზის მეშვეობით მსაჯულად გედეონი დანიშნა და ასეთი სიტყვებით განამტკიცა: „შენთან ვიქნები“ (6:16). პირველად გედეონმა მაშინ გამოიჩინა ვაჟკაცობა, როცა თავის მშობლიურ ქალაქში ბაალის სამსხვერპლო დაანგრია. მტრის გაერთიანებული ჯარი იზრეელის ველზე დაბანაკდა. „იეჰოვას სულმა მოიცვა გედეონი“ და მან საბრძოლველად შეკრიბა ისრაელი (6:34). ღვთისგან ნიშნის მისაღებად გედეონმა კალოზე ორჯერ გაფინა მატყლი და ღმერთმა ორივეჯერ დაარწმუნა, რომ მასთან იქნებოდა.

¹⁵ თავიანთი გამარჯვებით რომ არ ეტრაბახათ, იეჰოვამ უთხრა გედეონს, ბრძოლაში 32 000 კაცი არ წაეყვანა. გედეონმა უკან გააბრუნა ისინი, ვისაც ეშინოდა, და მის ლაშქარში 10 000 კაცი დარჩა (მსაჯ. 7:3; კან. 20:8). დარჩენილები მან წყალთან ჩაიყვანა და გამოცდის შემდეგ მხოლოდ 300 ფრთხილი მეომარი დატოვა. გედეონი ღამით წავიდა მიდიანელთა ბანაკის დასაზვერად. ის კიდევ ერთხელ დარწმუნდა, რომ გამარჯვება გარდაუვალი იყო, როცა მოისმინა, როგორ უხსნიდა ერთი კაცი მეორეს სიზმარს: „ეგ სხვა არაფერია, თუ არა . . . გედეონის მახვილი. ჭეშმარიტმა ღმერთმა ხელში ჩაუგდო მას მიდიანი და მთელი ბანაკი“ (მსაჯ. 7:14). გედეონმა თაყვანი სცა ღმერთს, შემდეგ სამ რაზმად დაყო თავისი მეომრები და მიდიანელთა ბანაკის ირგვლივ დააყენა. ღამის სიწყნარე შეძრა საყვირებისა და დიდი დოქების მსხვრევის ხმამ. მეომრებს ხელში ჩირაღდნები ეჭირათ და იძახდნენ: „იეჰოვას მახვილი და გედეონის მახვილი!“ (7:20). მტრის ბანაკში აურზაური ატყდა და ისინი ერთმანეთს დაერივნენ. ზოგმა გაქცევით უშველა თავს. ისრაელები დაედევნენ მათ და გზადაგზა ხოცეს ისინი. ბრძოლის დროს მათი მთავრებიც დახოცეს. ისრაელებმა გედეონს სთხოვეს, მათი მმართველი გამხდარიყო, მაგრამ მან უარი თქვა: „იეჰოვა იქნება თქვენი მმართველი“ (8:23). ბრძოლიდან წამოღებული ნადავლით გედეონმა ეფოდი გააკეთა, რომელიც მოგვიანებით თაყვანისცემის საგანი გახდა და მახედ ექცა გედეონსა და მის სახლეულობას. გედეონის დროს ორმოც წელიწადს ისვენებდა მიწა.

16. რა დაემართა მოძალადე აბიმელექს?

¹⁶ აბიმელექმა, გედეონის ერთ-ერთმა ვაჟმა, რომელიც მას ხარჭისგან შეეძინა, გედეონის სიკვდილის შემდეგ ხელში ჩაიგდო ძალაუფლება და სიცოცხლეს გამოასალმა თავისი 70 ნახევარძმა. მხოლოდ გედეონის უმცროსი ვაჟი, იოთამი გადარჩა, რომელმაც უბედურება უწინასწარმეტყველა აბიმელექს გერიზიმის მთიდან. ის მოჰყვა იგავს, რომელშიც ძალაუფლებას დახარბებული აბიმელექი მაყვალს შეადარა. მალე აბიმელექი შექემელებს დაუპირისპირდა. ის სამარცხვინოდ დაიღუპა, როცა თებეცის კოშკიდან ერთმა ქალმა დოლაბი გადმოაგდო და თავის ქალა ჩაუმტვრია (მსაჯ. 9:53; 2 სამ. 11:21).

17. რას ვიგებთ მსაჯული თოლასა და მსაჯული იაირის შესახებ?

¹⁷ მსაჯული თოლა და მსაჯული იაირი (10:1—5). ისინი ისრაელის მომდევნო მსაჯულები იყვნენ, რომლებმაც იეჰოვას ძალით დაიხსნეს ისრაელი. ერთი ოცდასამი წელი მსაჯულობდა, მეორე კი — ოცდაორი წელი.

18. ა) როგორ დაიხსნა იფთახმა ისრაელი? ბ) იეჰოვასთვის მიცემული რომელი აღთქმა შეასრულა იფთახმა და როგორ?

¹⁸ მსაჯული იფთახი (10:6—12:7). ისრაელი კვლავ კერპთაყვანისმცემლობაში ჩაება. ამიტომ იეჰოვას რისხვა აენთო მასზე. ამჯერად მათი ჩაგვრა ამონელებმა და ფილისტიმელებმა დაიწყეს. ისრაელებმა უკან დააბრუნეს ქვეყნიდან გაქცეული იფთახი, რათა ისრაელის ჯარს სათავეში ჩასდგომოდა. იფთახის სიტყვებიდან კარგად გამოჩნდა, სინამდვილეში ვინ იყო ისრაელის მსაჯული: „იეჰოვამ, ჩვენმა მოსამართლემ განსაჯოს ისრაელის ძეები და ამონის ძეები“ (11:27). იფთახზე იეჰოვას სული გადმოვიდა. მან აღთქმა დადო, რომ თუ ამონის ძეებისგან მშვიდობით დაბრუნდებოდა, იეჰოვას შესწირავდა მას, ვინც სახლის კარებიდან პირველი გამოეგებებოდა. იფთახმა გაჟლიტა და დაამარცხა ამონელები. მიცფაში დაბრუნებულ იფთახს პირველი იეჰოვას გამარჯვებით გახარებული მისი ასული გამოეგება. იფთახმა შეასრულა თავისი აღთქმა. მას მსხვერპლად არ შეუწირავს თავისი ქალიშვილი, როგორც ამას ბაალის თაყვანისმცემლები აკეთებდნენ. მან თავისი ერთადერთი ასული იეჰოვას იმ გაგებით შესწირა, რომ ის იეჰოვას სახლში იმსახურებდა მის განსადიდებლად.

19. რა მოხდა ეფრემელებთან დაპირისპირების დროს?

¹⁹ ეფრემელები უკმაყოფილოები იყვნენ, რომ ამონის წინააღმდეგ საბრძოლველად არ მოუხმეს. ისინი დაემუქრნენ იფთახს, რომელმაც შეუტია მათ. მთლიანობაში 42 000 ეფრემელი დაიღუპა. მათი უმეტესობა მოწინააღმდეგეებმა იორდანის ფონებთან დახოცეს მას შემდეგ, რაც ამოიცნეს, რომ ისინი ეფრემელები იყვნენ, რადგან სიტყვა „შიბოლეთს“ სწორად ვერ წარმოთქვამდნენ. იფთახი ექვსი წელი იყო ისრაელის მსაჯული (12:6).

20. რომელი სამი მსაჯულია შემდეგ მოხსენიებული წიგნში?

²⁰ მსაჯული იბცანი, მსაჯული ელონი და მსაჯული აბდონი (12:8—15). „მსაჯულებში“ მწირ ინფორმაციას ვხვდებით მათ შესახებ. იბცანი შვიდი წელი მსაჯულობდა, ელონი — ათი წელი და აბდონი — რვა წელი.

21, 22. ა) რა საგმირო საქმეები ჩაიდინა სამსონმა და ვისი ძალით? ბ) როგორ სძლიეს სამსონს ფილისტიმელებმა? გ) რა გმირობა ჩაიდინა სამსონმა ბოლოს და ვინ გაიხსენა ის?

²¹ მსაჯული სამსონი (13:1—16:31). ისრაელები კიდევ ერთხელ აღმოჩნდნენ ფილისტიმელთა უღელქვეშ. მაშინ ღმერთმა სამსონი დააყენა ისრაელის მსაჯულად. ის ბავშვობიდან ნაზირი იყო და სამართებელი არ გაჰკარებია მის თმას. იზრდებოდა ბიჭი და იეჰოვა კურთხევას არ აკლებდა მას. გავიდა დრო და „დაიწყო იეჰოვას სულმა მასზე მოქმედება“ (13:25). მისი ძლიერების საიდუმლო კუნთებში კი არა, იეჰოვასგან მიღებულ ძალაში იყო. როცა „ამოქმედდა სამსონზე იეჰოვას სული“, მან შიშველი ხელებით მოკლა ლომი, ხოლო მოგვიანებით ის 30 ფილისტიმელს გაუსწორდა მათი ვერაგობის გამო (14:6, 19). ფილისტიმელებმა კიდევ ერთხელ უღალატეს სამსონს, რომელიც ფილისტიმელ ქალზე იყო დანიშნული. ამიტომ მან დაიჭირა 300 მელა, კუდებით გადააბა, კუდებს შორის ჩირაღდნები ჩაუმაგრა, შეუშვა ფილისტიმელთა ყანებში, ვენახებსა და ზეთისხილის ბაღებში და გადაუწვა ისინი. მან უამრავი ფილისტიმელი დახოცა და „ერთმანეთზე დაახვავა“ (15:8). ფილისტიმელებმა დაარწმუნეს იუდეველები, რომ შეეკრათ სამსონი და მათთვის გადაეცათ. მაგრამ კვლავ „ამოქმედდა მასზე იეჰოვას სული“ და ხელებიდან ბორკილები დასცვივდა. სამსონმა ათასი ფილისტიმელი მოკლა და ‘ერთიორად დაახვავა’ (15:14—16). ამჯერად ის ახალმოკლული ვირის ყბით იბრძოდა. სამსონს ძლიერ მოსწყურდა და იეჰოვამ იქვე სასწაულებრივად ამოუჩქეფა წყალი.

²² ერთხელ სამსონი ღაზაში მეძავის სახლში გაჩერდა ღამის გასათევად. ფილისტიმელებმა ჩუმად შემოარტყეს ალყა სახლს. მაგრამ ამ შემთხვევაშიც იეჰოვას სული იყო მასთან. ის შუაღამით ადგა, მოგლიჯა ქალაქის კარიბჭე გვერდითა ბოძებიანად და მთის წვერზე აიტანა ხებრონის პირდაპირ. ამის შემდეგ სამსონს ერთი ვერაგი ქალი, დალილა შეუყვარდა. ის შეთქმული იყო ფილისტიმელებთან და მანამ არ მოასვენა სამსონი, სანამ არ ათქმევინა, რომ ის იეჰოვას ნაზირი იყო და მისი ძალა გრძელ თმაში იმალებოდა. დალილამ მძინარე სამსონს თმა მოაჭრა. სამსონს გაეღვიძა და იფიქრა, რომ წინანდებურად გაიმარჯვებდა, მაგრამ „გაეცალა იეჰოვა“ (16:20). ფილისტიმელებმა შეიპყრეს ის, თვალები დასთხარეს და საპყრობილეში მონასავით აფქვევინებდნენ. ფილისტიმელები თავიანთი ღვთის, დაგონის დღესასწაულზე შეიკრიბნენ და სამსონი მოაყვანინეს გასართობად. მათ ყურადღება არ მიუქცევიათ სამსონის წამოზრდილი თმისთვის და ორ მთავარ სვეტს შორის დააყენეს დაგონის სახლში. სამსონმა მოუხმო იეჰოვას: „უზენაესო უფალო, იეჰოვა, გამიხსენე, ამ ერთხელაც მომეცი ძალა“. იეჰოვამ გაიხსენა ის. სამსონმა ხელებით მოსინჯა სვეტები, „მთელი ძალით“ — იეჰოვას ძალით — მიაწვა და სახლი ჩამოიქცა. „მისი სიკვდილისას დახოცილები მის სიცოცხლეში დახოცილებზე მეტნი იყვნენ“ (16:28—30).

23. რა არის აღწერილი მე-17—21 თავებში და როდის მოხდა ეს მოვლენები?

²³ ახლა განვიხილავთ მე-17—21 თავებს, რომლებშიც აღწერილია ისრაელებს შორის შიდა დაპირისპირებები. ეს მოვლენები მსაჯულთა მმართველობის ადრეულ პერიოდში მოხდა, რადგან იმ დროს მოსესა და აარონის შვილიშვილები, იონათანი და ფინხასი, ჯერ კიდევ ცოცხლები იყვნენ.

24. როგორ შექმნეს დანელებმა თავიანთი რელიგია?

²⁴ მიქა და დანელები (17:1—18:31). ერთმა ეფრემელმა კაცმა, მიქამ საკუთარი „ღმერთების სახლი“, საკერპო გაიკეთა, სადაც გამოსახულება და ქანდაკება ჰქონდა. მას ლევიანი მღვდელიც ჰყავდა (17:5). დანელები, რომლებიც ჩრდილოეთში სამკვიდროს ეძებდნენ, მიქას სახლს მიადგნენ. მათ მიქას წაართვეს თაყვანისმცემლობისთვის განკუთვნილი ნივთები, წაიყვანეს მისი მღვდელი და ჩრდილოეთისკენ გაემართნენ უზრუნველი ქალაქის, ლაიშის დასაპყრობად. მის ადგილას მათ თავიანთი ქალაქი, დანი ააშენეს და იქ მიქასგან წამოღებული ქანდაკება დადგეს. ამგვარად, მათ თავიანთი რელიგია ჰქონდათ მთელი იმ ხნის განმავლობაში, რაც ჭეშმარიტი ღვთის სახლი შილოში იყო.

25. როგორ დასრულდა ისრაელების შეტაკება ბენიამინის გიბასთან?

²⁵ ბენიამინელების ცოდვა გიბაში (19:1—21:25). „მსაჯულებში“ ჩაწერილი შემდეგი შემთხვევა ოსიას სიტყვებს გვახსენებს: „გიბას დროიდან ცოდავ, ისრაელო!“ (ოს. 10:9). ერთხელ თავისი სახლისკენ მიმავალი ერთი ლევიანი თავის ხარჭასთან ერთად ღამის გასათევად ბენიამინის გიბაში მოხუც კაცთან დარჩა. იმ ქალაქის უვარგისი კაცები შემოეხვივნენ იმ სახლს და მოითხოვდნენ მასპინძლისგან, რომ ლევიანი კაცი გამოეყვანა, რათა სქესობრივი კავშირი დაემყარებინათ მასთან. ლევიანმა მათ თავისი ხარჭა გაუყვანა და ისინი მთელი ღამე აუპატიურებდნენ მას. დილით ის სახლის ზღურბლთან მკვდარი იპოვეს. ლევიანმა მისი ცხედარი სახლში წაიღო, 12 ნაწილად დაჭრა და მთელ ისრაელში დაგზავნა. ისრაელის 12 ტომის ერთგულება დიდი გამოცდის წინაშე იდგა. დასჯიდნენ ისინი გიბელებს და აღმოფხვრიდნენ ისრაელიდან უზნეობას? ბენიამინის ტომმა შეიწყნარა გიბაში მომხდარი უზნეობა. სხვა ტომები იეჰოვას წინაშე შეიკრიბნენ მიცფაში, სადაც გადაწყვიტეს, რომ წილისყრით გაილაშქრებდნენ ბენიამინის გიბაზე. პირველ ორ შეტაკებაში ისრაელები დამარცხდნენ, მესამე შეტაკების დროს ისინი ჩაუსაფრდნენ ბენიამინელებს და თითქმის გაჟლიტეს მთელი ტომი, მხოლოდ 600 ბენიამინელი გადარჩა, რომლებმაც თავი რიმონის კლდეს შეაფარეს. მოგვიანებით ისრაელებს გული დასწყდათ, რომ ისრაელს ერთი ტომი გამოაკლდა. ბოლოს გამოსავალი ნახეს და ამ ექვსასმა ბენიამინელმა ცოლად იაბეშ-გალაადელი და შილოელი ასულები მოიყვანეს. ამით სრულდება ისრაელში მომხდარი შეტაკებების შესახებ თხრობა. „მსაჯულები“ სრულდება სიტყვებით: „იმ დროს მეფე არ ჰყავდა ისრაელს და ვისაც რა მიაჩნდა სწორად, იმას აკეთებდა“ (მსაჯ. 21:25).

რატომ არის სასარგებლო

26. წიგნ „მსაჯულების“ რომელი გაფრთხილებები გვეხება ჩვენ?

²⁶ წიგნი „მსაჯულები“ არა მხოლოდ ბრძოლებისა და სისხლისღვრის შესახებ მოგვითხრობს, არამედ განადიდებს იეჰოვას, თავისი ხალხის დიდებულ მხსნელს. წიგნიდან ვიგებთ, როგორ გამოავლინა იეჰოვამ თავისი მომნანიე ხალხისადმი უბადლო წყალობა და სულგრძელობა. „მსაჯულები“ ძირითადად ღირებულია იმით, რომ იეჰოვას თაყვანისმცემლობას უჭერს მხარს და გვაფრთხილებს, რამხელა უგუნურებაა დემონურ რელიგიაში ჩაბმა, სხვა რელიგიებთან დაახლოება და უზნეო ხალხთან ურთიერთობა. იეჰოვა მკაცრად განსჯიდა ბაალის თაყვანისმცემლობას, რამაც უნდა აღგვძრას, მოვერიდოთ მატერიალიზმს, ნაციონალიზმსა და სქესობრივ უზნეობას (2:11—18).

27. რისი სწავლა შეგვიძლია მსაჯულების კარგი მაგალითიდან?

²⁷ მსაჯულების სიმამაცესა და ურყევ რწმენაზე ფიქრი გვეხმარება, რომ მსგავსი რწმენა განვივითაროთ. გასაკვირი არ არის, რატომ მოიხსენიება ისინი დადებითად ებრაელების 11:32—34-ში. ისინი იეჰოვას სახელის სიწმინდისთვის იბრძოდნენ და ამ დროს საკუთარ ძალაზე არ იყვნენ დაიმედებულნი. მათ იცოდნენ, რომ მათი ძალის წყარო იეჰოვას სული იყო და თავმდაბლად აღიარებდნენ ამას. მსგავსად ჩვენც შეგვიძლია ავიღოთ „სულის მახვილი“, ღვთის სიტყვა, და დარწმუნებულნი ვიყოთ, რომ ღმერთი ჩვენც მოგვცემს ძალას ბარაკის, გედეონის, იფთახის, სამსონისა თუ სხვების მსგავსად. მართლაც, თუ ვლოცულობთ და ვენდობით იეჰოვას, მისი სულით დიდ დაბრკოლებებს გადავლახავთ და სულიერად ისეთივე ძლიერები ვიქნებით, როგორიც სამსონი იყო ფიზიკურად (ეფეს. 6:17, 18; მსაჯ. 16:28).

28. როგორ მიუთითებს წიგნი „მსაჯულები“, რომ იეჰოვა სამეფოს შთამომავლის მეშვეობით განწმენდს თავის სახელს?

²⁸ წინასწარმეტყველ ესაიას ორჯერ მოჰყავს აზრები „მსაჯულებიდან“ იმის საჩვენებლად, რომ იეჰოვა უეჭველად დაამსხვრევს იმ უღელს, რომელიც ღვთის ხალხს მტრებმა დაადგეს, როგორც ეს მიდიანის დროს მოხდა (ეს. 9:4; 10:26). ეს ასევე გვახსენებს დებორასა და ბარაკის სიმღერას, რომელიც მხურვალე ლოცვით მთავრდება: „იეჰოვა, ასე დაიღუპოს ყველა შენი მტერი, შენი მოყვარულები კი ამომავალ მზესავით ძლიერები იყვნენ“ (მსაჯ. 5:31). ვინ არიან იეჰოვას მოყვარულები? იესოს სიტყვების თანახმად, ისინი სამეფოს მემკვიდრეები არიან. მსგავსი ფრაზა იესომ მათეს 13:43-შიც გაიმეორა: „იმ დროს მართალნი თავიანთი მამის სამეფოში მზესავით გაანათებენ“. ამგვარად, წიგნი „მსაჯულები“ მიუთითებს იმ დროზე, როცა სამართლიანი მსაჯული და სამეფოს შთამომავალი იესო ქრისტე აღასრულებს სამართალს. მისი მეშვეობით იეჰოვა განადიდებს და განწმენდს თავის სახელს. ამის შესახებ ფსალმუნმომღერალიც ლოცულობდა და ღვთის მტრებზე ამბობდა: „ისე მოექეცი მათ, როგორც მიდიანს, როგორც სისერას, როგორც იაბინს კიშონის ხევში . . . რათა იცოდეს ხალხმა, რომ შენ, რომლის სახელიც არის იეჰოვა, მხოლოდ შენა ხარ უზენაესი მთელ დედამიწაზე!“ (ფსალმ. 83:9, 18; მსაჯ. 5:20, 21).

[სქოლიოები]