“Izraele Ya Nzambi” Ti “Kibuka Ya Nene”

“Ebuna mono kumonaka, tala! kibuka ya nene ya muntu lenda kutanga ve.”​—⁠KUSONGA 7:​9, NW.

KUGANGAMA ya “Izraele ya Nzambi” na mvu 33 T.B. kuvandaka kitambi ya ngolo na kusalama ya balukanu ya Yehowa. (Galatia 6:16) Bamambere na yau kele ti kivuvu ya kuvanda bigangwa ya kimpeve ya lenda kufwa ve mpi ya kuyala ti Yezu na Kimfumu ya zulu ya Nzambi. (1 Korinto 15:​50, 53, 54) Na pozisio yina, bau kele ti kabu ya kintwadisi na lusantisu ya zina ya Yehowa ti kudyatama ya ntu ya Mbeni ya nene, Satana Dyabulu. (Kuyantika 3:15; Roma 16:20) Mfunu ya kuyituka kele ve kana Satana mesalaka yonso ya kele na ngolo na yandi sambu na kufwa dibundu yina ya mpa, na kunyokulaka yau mpi na kusosaka kubebisa yau!​—⁠2 Timoteo 2:18; Yude 4; Kusonga 2:⁠10.

² Na ntangu bantumwa vandaka na luzingu, Satana lendaka kununga ve. Kansi, na nima ya lufwa na bau, kubuyama ya lukwikilu kuyalumukaka mpila ve. Na nsuka, na meso ya bantu, yau kumonanaka bonso nde dibundu ya Bukristu ya kugedila ya kugangamaka na Yezu kubebaka ntangu Satana kunataka mutindu mosi ya mbi ya lusambu yina kubuyaka lukwikilu yina mezabanaka bubu bonso Kikristu. (2 Tesalonika 2:​3-8) Ata mpila yina, Bukristu ya kyeleka kuvibidilaka.​—⁠Matayo 28:⁠20.

³ Na kingana na yandi ya matiti ya mbi ti nkeni ya mbote, Yezu yitaka kutuba nde Bakristu ya kyeleka tayela, na nsungi mosi ya nda, kumosi ti “matiti ya mbi,” to Bakristu ya mbi; ye yau kusalamaka. Kansi, yandi kutubaka mpi nde na bilumbu ya nsuka, “bana ya kimfumu” takabwana pwelele ti “matiti ya mbi.” (Matayo 13:​36-43) Mambu yai mpi kumonanaka kyeleka. Na 1919 Bakristu ya kyeleka ya kupakulama kukatukaka na kimpika ya Babilone. Bau kuzabanaka na Nzambi bonso “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” mpi bau yantikaka kusamuna ngolo nsangu ya Kimfumu. (Matayo 24:​14, 45-47; Kusonga 18:⁠4) Ntalu ya kuluta mingi na kati na bau kuvandaka Bayuda ve; kansi sambu bau kuvandaka na lukwikilu ya Abrahami, bau kuvandaka kyeleka ‘nkuna ya Abrahami.’ Bau kuvandaka bamambere ya “Izraele ya Nzambi.”​—⁠Galatia 3:​7, 26-29, NW.

“Kibuka ya Nene”

⁴ Na luyantiku, bayina ya kundimaka malongi ya Bakristu yina ya kupakulama kukumaka mpi bantu ya Izraele ya kimpeve, ndambu ya kubikalaka ya ba 144000, ti kivuvu ya zulu. (Kusonga 12:17) Kansi, mingimingi na bamvu 1930, kibuka ya nkaka kumonanaka pwelele. Bayayi kuzabanaka bonso “mameme ya nkaka” ya kingana ya Yezu ya balupangu ya mameme. (Yoane 10:16) Bau kuvandaka balongoki ya Yezu ti kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula na paladisu ya ntoto. Bau kuvandaka nkuna ya kimpeve, na mpila ya kutuba, ya bakristu ya kupakulama. (Yezaya 59:21; 66:22; fwanisa ti 1 Korinto 4:​15, 16.) Bau kundimaka dibundu ya Bakristu ya kupakulama bonso mpika ya kwikama mpi ya mayele, mpi bonso bampangi na bau ya kupakulama, bau kuvandaka na zola ya mudindu sambu na Yehowa, lukwikilu na nkayilu ya Yezu, kikesa na kukembila Nzambi, luzolo ya mbote ya kumona mpasi sambu na kusosa lunungu.

⁵ Ntetentete, kisika ya mameme ya nkaka yai vandaka kuzabana mbote ve, kansi mutindu ntangu vandaka kuluta, mambu kukumaka pwelele. Na 1932, Bakristu ya kupakulama kusyamisamaka na kusyamisa mameme ya nkaka na kisalu ya kusamuna​—⁠kima ya mameme ya nkaka mingi vandaka keyita kusala. Na 1934, mameme ya nkaka kusyamisamaka na kubaka mbotika ya masa. Na 1935, bau kuzabanaka bonso “kibuka ya nene” ya Kusonga kapu 7. Na 1938, bau kubingamaka na kuvanda na Lusungiminu ya lufwa ya Yezu bonso bantu ya ketala. Na 1950, bantu ya kuyela na kati na bau kumonanaka na kuvanda na kati ya “bana ya bamfumu” ya kesala bonso “kisika ya kutinina mupepe ya ngolo ti mvula.” (Nkunga 45:16; Yezaya 32:​1, 2) Na 1953, organizasio ya Nzambi na zulu ya ntoto​—⁠ya kuvandaka na ntangu yina na kitini na yau ya mingi ya mesalama ti mameme ya nkaka​—⁠kumonanaka bonso mbuma ya kimvuka ya bantu yina tavanda na nza ya mpa. Na 1985, yau kubakisamaka nde na lufulu ya nkayilu ya nkudulu ya Yezu, mameme ya nkaka kenungisama bonso banduku ya Nzambi ti kivuvu ya kuguluka na Armagedoni.

⁶ Na ntangu yai, na kitini yai ya nsuka ya “bilumbu ya nsuka,” ntalu ya kuluta mingi ya ba 144000 mefwaka mpi mezwaka nsendo na bau ya zulu. (2 Timoteo 3:1; Kusonga 6:​9-11; 14:13) Bakristu ya kele ti kivuvu ya ntoto, ntangu yai, kesala kisalu ya kuluta mingi ya kusamuna nsangu ya mbote, mpi bau ketadilaka yau bonso dibaku ya kusadisa bampangi ya kupakulama ya Yezu na dyambu yai. (Matayo 25:40) Kansi, bapakulami yai kele mpika ya kwikama mpi ya mayele, na nsadisa na yandi, madya ya kimpeve kepesamaka na nsungi yai yonso ya bilumbu ya nsuka. Inki tavanda mvwandilu ya mameme ya nkaka ntangu bapakulami yonso tavanda mebaka nsendo na bau ya zulu? Inki bangidika tasalama na ntangu yina sambu na mameme ya nkaka? Ntadilu mosi ya nkufi ya Izraele ya ntama tasadisa beto na kuvutula mvutu na bangyufula yai.

Mbandu Mosi ya “Kimfumu ya Banganga-nzambi”

⁷ Ntangu Yehowa kuponaka Izraele bonso kikanda na yandi ya sipesiale, yandi kusalaka kuwakana mosi ti bau, na kutubaka nde: “Ntangu yai, kana beno wila mono ti kulanda bansiku ya kuwakana ya mono wakanaka ti beno, beno ta vanda bantu na mono mosi penza. Nsi-ntoto ya mvimba kele ya mono, kansi beno, beno ta vanda bantu ya mono mosi solaka penza. [Beno takituka kimfumu ya banganga-nzambi ye kikanda ya santu sambu na mono, NW].” (Kubasika 19:​5, 6) Izraele kuvandaka bantu ya sipesiale ya Yehowa na nsadisa ya kuwakana ya Nsiku. Kansi, inki mutindu lusilu ya vandaka kutubila kimfumu ya banganga-nzambi ti kikanda ya santu lendaka kulungana?

⁸ Na ntangu yau kuvandaka ya kwikama, Izraele kundimaka kimfumu ya Yehowa ye kundimaka yandi bonso Mfunmu na bau. (Yezaya 33:22) Yau yina, bau kuvandaka kimfumu. Kansi, mutindu yau kutendulamaka na nima, lusilu ya “kimfumu” vandaka kutendula bima mingi kuluta yina. Dyaka, ntangu bau kulemfukaka na Nsiku ya Yehowa, bau kugedisamaka, kukabwanaka ti bansi ya kuvandaka na nzyunga na bau. Bau kuvandaka kikanda ya santu. (Kulonga 7:​5, 6) Keti bau kuvandaka kimfumu ya banganga-nzambi? Beto tala, na Izraele, kikanda ya Levi kutulamaka na lweka sambu na kisalu ya tempelo, ebuna na kati ya kikanda yina kuvandaka ti kinganga-nzambi ya Balevi. Ntangu Nsiku ya Moize kubasikaka, babakala ya levi kusobisamaka ti konso mwana ya bakala ya ntete ya bayina kuvandaka Balevi ve.a (Kubasika 22:29; Kutanga 3:​11-16, 40-51) Mpila yina, konso dibuta ya Izraele, na mpila ya kutuba, kumonisamaka na kisalu ya tempelo. Na mutindu yai, kikanda ya mvimba kukumaka mfinama ya kinganga-nzambi. Kansi, bau kumonisaka Yehowa na ntwala ya makanda. Munzenza yonso ya vandaka kuzola kusambila Nzambi ya kyeleka fwanaka kusala mutindu yina kumosi ti bantu ya Izraele.​—⁠2 Bansangu 6:​32, 33; Yezaya 60:⁠10.

⁹ Na nima ya lufwa ya Salomo, bantu ya Nzambi kukabwanaka na kikanda ya Nordi ya Izraele na nsi ya luyalu ya Ntotila Yeroboami ye kikanda ya Sudi ya Yuda na nsi ya luyalu ya Ntotila Roboami. Sambu tempelo, kisika ya lusambu ya kugedila kuvandaka na teritware ya Yuda, Yeroboami kubasisaka mutindu ya lusambu mosi ya mbi na kutelemisaka biteki ya bana ya bangombe na teritware ya nsi na yandi. Dyaka, yandi “yidikaka mpi bisika ya kusamba na zulu ya bangumba . . . yandi solaka mpi banganga-Nzambi na bantu yina ya vandaka Balevi ve.” (1 Bantotila 12:31) Kikanda ya Nordi kudindaka ngolo na lusambu ya mbi ntangu Ntotila Ahabi kupesaka nzila na nkento na yandi ya nzenza, Yezabele, na kutula lusambu ya Bale na nsi na yandi. Na nsuka, Yehowa kutubaka mfundusu sambu na kimfumu ya nkolama yina. Na nzila ya Ozea, yandi kutubaka nde: “Bantu na mono ke fwa sambu beno me longa bo ve . . . beno buyaka na kuzaba mono ti malongi na mono; yo yina mono mpi kebuya beno ti bana na beno na kuvanda banganga-Nzambi na mono.” (Ozea 4:⁠6) Bilumbu fyoti na nima, bantu ya Asiria kubungulaka kimfumu ya Nordi ya Izraele.

¹⁰ Inki beto lenda kutuba sambu na kikanda ya Sudi, Yuda? Na bilumbu ya Ezekiasi, Yehowa kutubaka na bau na nzila ya Yezaya nde: “[Beno kele bambangi na mono, . . . nsadi na mono ya mono ponaka, NW] . . . bantu yango yai ya mono yidikaka sambu na mono mosi, bo ta pesaka mono lukumu.” (Yezaya 43:​10, 21; 44:21) Na ntangu bau kuvandaka ya kwikama, kimfumu ya Nordi kusadisaka na kusamuna na makanda lukumu ya Yehowa ye sambu na kubenda bantu ya ntima ya mbote na kusambila yandi na tempelo na yandi ti kusadisama na Balevi ya kuvandaka na kiyeka.

Banzenza na Izraele

¹¹ Sambu na banzenza yina kundimaka kimbangi yina ya nsi, ngidika kusalamaka sambu na bau na Nsiku ya kupesamaka na Moize​—⁠yina kuvandaka na nkento Sefora, muntu ya Madiani. “Bantu ya nkaka mingi” ya kuvandaka bana ya Izraele ve kubasikaka na Ezipte ti bantu ya Izraele ye bau kuvandaka pana ntangu Nsiku kupesamaka. (Kubasika 2:​16-22; 12:38; Kutanga 11:⁠4) Rahabi ti dibuta na yandi kugulukaka na Yeriko mpi na nima yandi kundimamaka na dibundu ya Bayuda. (Yozue 6:​23-25) Bilumbu fyoti na nima, bantu ya Gabaoni kusalaka luwakanu ya ngemba ti bantu ya Izraele ye bisalu kupesamaka na bau na nkela ya santu.​—⁠Yozue 9:​3-27; tala mpi 1 Bantotila 8:​41-43; Estere 8:⁠17.

¹² Na kutuba ya mbote, banzenza kupesamaka biyeka ya nene. Uria muntu ya kikanda ya Heti, bakala ya Batsheba kutangamaka na kati ya “basoda ya ngolo” ya Davidi, mutindu kuvandaka Seleki muntu ya Amoni. (1 Bansangu 11:​26, 39, 41; 2 Samuele 11:​3, 4) Ebedi-meleki, muntu ya Etiopia, salaka na nzo ya mfumu ye vandaka kukuma na ntwala ya mfumu. (Yeremia 38:​7-9) Na nima ya kukatuka ya Izraele na kimpika na Babiloni, bantu ya kuvandaka bantu ya Izraele ve, Banetinimi kupesamaka mikumba ya mingi na kusadisaka banganga-nzambi. (Esdrasi 7:24) Sambu ntalu mosi ya banzenza ya kwikama yai kemonanaka bonso kifwani ya kibuka ya nene bubu yai, mvwandilu na bau kele mfunu mingi sambu na beto.

¹³ Bantu ya mutindu yai kuvandaka baprozelite, bansambidi ya Yehowa ya kudipesa na nsi ya Nsiku ya Moize, ya kukabwana ti makanda kumosi ti bantu ya Izraele. (Levi 24:22) Bau pesaka bankayilu, kubuyaka lusambu ya mbi, ye kubuyaka menga, kaka mutindu bana ya Izraele vandaka kusala. (Levi 17:​10-14; 20:⁠2) Bau kusadisaka sambu na lutungu ya tempelo ya Salomo ye vukanaka sambu na kuvutula lusambu ya kyeleka na luyalu ya Ntotila Aza ti Ezekiasi. (1 Bansangu 22:2; 2 Bansangu 15:​8-14; 30:25) Ntangu Piere kusadilaka nsapi ya ntete ya Kimfumu na Pantekoti ya mvu 33 T.B., “Bayuda ti [bantu yina kuvandaka Bayuda ve] baprozelite,” kuwaka bangogo na yandi. Ziku, na kati ya mafunda tatu yina kubotamaka kilumbu yina, bankaka kuvandaka baprozelite. (Bisalu 2:​10, 41) Ntama ve na nima, prozelite mosi ya nsi Etiopia kubotamaka na maboko ya Filipi​—⁠na ntwala Piere kusadila nsapi ya nsuka ya Kimfumu ti Korneye mpi dibuta na yandi. (Matayo 16:19; Bisalu 8:​26-40; 10:​30-48) Yau kemonika pwelele nde baprozelite vandaka kubakama ve bonso bampani.

¹⁴ Ata mpila yina, pozisio ya baprozelite na kati ya Izraele kuvandaka ve bonso ya bantu ya Izraele ya mbutuka. Baprozelite kusalaka ve bonso banganga-nzambi, ye bana na bau ya ntete kumonisamaka ve na kinganga-nzambi ya Levi.b Baprozelite kuvandaka mpi ve ti difwa ya kitini ya ntoto na Izraele. Kansi, Izraele vandaka na ntuma ya kundima baprozelite ya kwikama ye kutadila bau bonso bampangi.​—⁠Levi 19:​33, 34.

Kikanda ya Kimpeve

¹⁵ Nsiku kutulamaka sambu na kubumba Izraele ya kugedila, ya kukabwana ti makanda ya kuvandaka na nzyunga na bau. Kansi yau kusadilaka mpi lukanu ya nkaka. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Yo yina, Bansiku kuvandaka ndesi na beto sambu na [kunata beto na Kristu, NW], na mpila nde [beto kunungisama, NW] sambu na lukwikilu na beto.” (Galatia 3:24) Na mawa yonso, bantu ya Izraele mingi kunungaka ve na kunatama na Yezu na nsadisa ya Nsiku. (Matayo 23:15; Yoane 1:11) Yau yina, Yehowa kulosaka kikanda yina ye kusalaka nde “Izraele ya Nzambi” kubutuka. Kuluta dyaka, yandi kubingaka bayina kuvandaka bantu ya Izraele ve na kukuma mpenza basitwaye ya Izraele ya mpa yai. (Galatia 3:28; 6:16) Lusilu ya Yehowa ya kele na Kubasika 19:​5, 6 sambu na kinganga-nzambi kele ti ndungisa na yau ya nsuka ya ngituka, na zulu ya kikanda ya mpa yai. Inki mutindu?

¹⁶ Piere kusadilaka ntela ya kele na Kubasika 19:6 ntangu yandi kusonikilaka Bakristu ya kupakulama ya bilumbu na yandi nde: “Beno kele ‘mbandu ya kusolama, kimfumu ya banganga-nzambi, kikanda ya santu, bantu ya kele kabu ya sipesiale.’ ” (1 Piere 2:​9, NW) Dyambu yai kesongidila inki? Keti Bakristu ya kupakulama na zulu ya ntoto kele bantotila? Ve, kimfumu na bau kele dyaka na makwisa. (1 Korinto 4:⁠8) Ata mpila yina, bau kele ti “kimfumu” na sansa nde bau meponamaka sambu na biyeka ya kimfumu ya makwisa. Ata ntangu yai bau kele kikanda na lutwadisu ya ntotila, Yezu, ya kuponamaka na Nkwa Kimfumu ya nene Yehowa Nzambi. Polo kusonikaka nde: “[Yehowa] mekatulaka beto na kimpika ya luyalu ya tombe mpi mekotisaka beto na kati ya kimfumu ya Mwana na yandi ya zolwa.”​—⁠ Kolosai 1:​13, NW.

¹⁷ Keti Bakristu ya kupakulama na zulu ya ntoto bubu yai kele kinganga-nzambi? Ee, na sansa mosi. Mutindu bau kele dibundu, bau kesalaka kisalu ya kinganga-nzambi yina ya lenda kutulama ntembe ve. Piere kutendulaka dyambu yai ntangu yandi kutubaka nde: “Beno . . . kele na kutungamaka nzo mosi ya kimpeve sambu na lukanu ya kinganga-nzambi mosi ya santu.” (1 Piere 2:​5, NW; 1 Korinto 3:16) Bubu yai, ndambu ya mebikalaka ya Bakristu ya kupakulama bonso kimvuka kele “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” nzila sambu na lukabisu ya madya ya kimpeve. (Matayo 24:​45-47) Bonso na mbandu ya bana ya Izraele, konso muntu yina ya kezola kusambila Yehowa fwete kusala buna na kimvuka ti Bakristu ya kupakulama yina.

¹⁸ Kuluta dyaka, Bakristu ya kupakulama meyingaka Izraele na kubakaka dibaku ya kuta kimbangi ya bunene ya Yehowa na kati ya makanda. Mambu ya kele na nzyunga kemonisa nde ntangu Piere kubingaka Bakristu ya kupakulama nde kimfumu ya banganga-nzambi, yandi vandaka ti kisalu ya kusamuna na mabanza. Ya kyeleka, yandi kuvukisaka na ntela mosi, lusilu ya Yehowa ya kele na Kubasika 19:6 ti bangogo na Yandi na bantu ya Izraele ya kele na Yezaya 43:​21, ntangu yandi kutubaka nde: “Beno kele . . .  ‘kimfumu ya banganga-nzambi, . . . na mpila nde beno lenda kusamuna bantoma ya muntu ya kubasisaka beno na mpimpa tii na nsemo na yandi ya ngituka.” (1 Piere 2:​9, NW) Na kuwakanaka ti mambu yai, Polo kutubilaka kusamuna ya bantoma ya Yehowa bonso tempelo ya nkayilu. Yandi kusonikaka nde: “[Na nzila ya Yezu] beto pesa ntangu yonso nkayilu ya kukumisa Nzambi, disongidila nde, beto pesa mbuma ya bikobo na beto yina ketaka kimbangi sambu na zina na yandi.”​—⁠Baebreo 13:​15, NW.

Ndungisa Mosi ya Zulu

¹⁹ Kansi, na nsuka Kubasika 19:​5, 6, kele ti ndungisa mosi ya nkembo ya nene. Na mukanda ya Kusonga, ntumwa Yoane kuwaka bigangwa ya zulu kesadila mukapu yai ntangu bau vandaka kukembila Yezu ya kufutumukaka nde: “Bo fwaka nge, ebuna na menga na nge, nge sumbaka bantu sambu na Nzambi, bantu ya makanda yonso, ya bandinga yonso ti ya bansi yonso. Nge me salaka na mpila nde bo vanda bamfumu kisika mosi ti nge, nge me kumisaka bo banganga-Nzambi sambu na kusadilaka Nzambi na beto, ebuna bo ta yalaka . . . nsi-ntoto.” (Kusonga 5:​9, 10) Na sansa ya nsuka, na nsuka, kimfumu ya kinganga-nzambi kele Kimfumu ya zulu ya Nzambi, kiyeka ya lutwadisu yina Yezu kusongaka beto na kusamba sambu na yau. (Luka 11:⁠2) Bakristu ya kupakulama yonso 144000 ya kevibidila ya kwikama tii na nsuka, tavanda ti kabu na ngidika ya Kimfumu yina. (Kusonga 20:​4, 6) Ndungisa ya ngituka ya inki mutindu yai ya lusilu ya kusalamaka ntama na nsadisa ya Moize!

²⁰ Inki kuwakana kele na kati ya mambu yai yonso ti mvwandilu ya kibuka ya nene mpi makwisa na bau ntangu bapakulami yonso tavanda mebaka difwa na bau ya ngituka? Dyambu yai takuma pwelele na disolo ya nsuka ya ndandana yai.

[Footnotes]

[Study Questions]

1-3. (a) Inki makwisa ya nkembo Bakristu ya kupakulama kele na yau? (b) Inki mutindu Satana kumekaka na kufwa dibundu na mvunkama ya ntete? (c) Inki kubwaka na 1919 ya kemonisa nde ngolo ya Satana ya kubebisa Bakristu ya kupakulama kubelaka?

 4. Inki kimvuka ya Bakristu kumonanaka pwelele mingimingi na bamvu 1930?

 5. Inki mutindu, malembemalembe, kisika ya mameme ya nkaka kubakisamaka mbote?

 6. Inki kuwakana kele bubu yai na kati ya bapakulami ti mameme ya nkaka, yau kenata beto na inki bangyufula?

7, 8. Na inki kiteso Izraele ya ntama kuvandaka kimfumu ya banganga-nzambi ye kikanda ya santu na nsi ya kuwakana ya Nsiku?

 9. Inki kunataka Yehowa na kubuya kimfumu ya Nordi ya Izraele ‘na kuvanda banganga-Nzambi na yandi’?

10. Inki mutindu, ntangu yau kuvandaka ya kwikama, kimfumu ya Sudi ya Yuda kumonisaka Yehowa na ntwala ya makanda?

11, 12. Tanga mazina ya banzenza ya kwisaka kusadila Yehowa na kimvuka ti Izraele.

13, 14. (a) Inki kuvandaka mikumba ti biyeka ya baprozelite na Izraele? (b) Inki mutindu bantu ya Izraele fwanaka kutadila baprozelite ya kwikama?

15. Inki kubwaka ntangu Izraele kubuyaka na kundima Mesya?

16, 17. Na inki mutindu Bakristu ya kupakulama na zulu ya ntoto kele “kimfumu”? “kinganga-nzambi”?

18. Bonso kinganga-nzambi, inki kele mukumba ya ntete ya dibundu ya Bakristu ya kupakulama na zulu ya ntoto?

19. Inki kele ndungisa ya nene, ya nsuka, ya lusilu yai nde Izraele lombamaka nde yau kuvanda kimfumu ya banganga-nzambi?

20. Inki ngyufula mebikala dyaka ya tapesama mvutu?

[Caption on page 1]

[Noti]

[Caption on page 1]

[Bangyufula]

[Caption on page 23]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 23]

Bonso kimfumu ya banganga-nzambi, Bakristu ya kupakulama kesamunaka lukumu ya Yehowa na zulu ya ntoto

[Caption on page 25]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 25]

Ndungisa ya nsuka ya Kubasika 19:6 kele Kimfumu

[Caption on page 1]

Keti Nge Lenda Kutendula?

◻ Inki mutindu, malembemalembe, kisika ya mameme ya nkaka kubakisamaka mbote?

◻ Sambu na inki Yehowa kubuyaka kimfumu ya Nordi ya Izraele ‘na kuvanda banganga-Nzambi na yandi’?

◻ Ntangu yau kuvandaka ya kwikama, inki kuvandaka pozisio ya Yuda na ntwala ya makanda?

◻ inki kuvandaka pozisio ya baprozelite ya kwikama na Izraele?

◻ Inki mutindu dibundu ya bapakulami kesalaka bonso kimfumu ya banganga-nzambi?