Landa Kuzitisa Bandilu na Nge Ntangu Yonso

1-3. Inki profete ya Yuda salaka ve, mpi nki bampasi kuminaka yandi? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

YEROBOAMI, ntotila ya Izraele salaka mesa-kimenga na mbanza Betele sambu na lusambu ya luvunu. Yehowa tindaka profete mosi ya Yuda na kuzabisa Yeroboami nsangu ya lusambisu. Profete yai ya kudikulumusa lemfukilaka Yehowa mpi kwendaka kuzabisa nsangu yango. Ntotila wilaka profete makasi, kansi Yehowa taninaka yandi.—1 Bantotila 13:1-10.

² Yehowa songaka profete na kudia ve mpi kunwa ve ata kima na Izraele mpi na kuvutuka ve na nzila yina mosi. Ntangu profete vandaka kuvutuka, yandi kutanaka ti mbuta-muntu mosi yina kusaka yandi nde yandi kele ti nsangu ya me katuka na Yehowa. Mbuta-muntu yina lombaka profete na kukwenda kudia mpi kunwa na nzo na yandi. Profete lemfukilaka ve Yehowa mpi kwendaka ti mbuta-muntu yina. Yehowa sepelaka ve. Ntangu profete vandaka kuvutuka na bwala na yandi, yandi kutanaka ti ntambu mpi yo fwaka yandi.—1 Bantotila 13:11-24.

³ Beto me zaba ve sambu na nki profete lemfukilaka mbuta-muntu yina na kisika ya kulemfukila Yehowa. Kansi beto me zaba nde yandi landaka ve kutambula ti Yehowa na kudikulumusa yonso. (Tanga Mika 6:8.) Na Biblia, kutambula ti Yehowa ke tendula kutudila Yehowa ntima, kulanda lutwadisu na yandi mpi kulemfukila yandi. Muntu ya kudikulumusa ke zabaka nde yandi fwete samba ntangu yonso. Kana profete landaka na kumonisa kudikulumusa, yandi zolaka kusolula ti Yehowa sambu na kuzaba kana Yehowa sobaka bantuma na yandi. Beto mpi ke bakaka balukanu ya nene, mpi bantangu ya nkaka yo lenda vanda nde beto ke bakisa ve pwelele mabanza ya Yehowa na mambu yina beto ke zola kusala. Kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto fwete samba Yehowa sambu yandi sadisa beto na kusala ve mambu ya mbi.

 4. Inki beto ta longuka na disolo yai?

⁴ Disolo yina me luta pesaka ntendula ya kuzitisa bandilu mpi mambote yina kuzitisa bandilu ke natilaka bantu. Kansi nki lenda sadisa beto na kulanda kuzitisa mbote-mbote bandilu na beto? Inki lenda kumisa beto lulendo? Bika beto tadila mambu tatu.—Bingana 11:2.

5, 6. Inki mutindu Barzilai monisaka nde yandi kele muntu ya kudikulumusa?

⁵ Kikalulu yina Mukristu ke monisaka ntangu mambu ya luzingu to mukumba na yandi me soba, ke monisaka kana yandi kele muntu ya kudikulumusa to ve. Beto baka mbandu ya Barzilai, nduku ya Davidi. Ntangu Barzilai kumaka ti bamvula 80, ntotila Davidi bingaka yandi na kuzinga na nzo na yandi. Ata yo vandaka dibaku mosi ya nene mpi ya lukumu, Barzilai tubaka nde yo kele mbote nde Kimami, ziku mwana na yandi, kukwenda kuzinga na nzo ya ntotila.—2 Samuele 19:31-37.

⁶ Sambu na nki Barzilai buyaka? Keti yandi vandaka kubuya mikumba to zolaka ve nde luzingu na yandi kusoba? Ve, yandi vandaka muntu ya bukati-kati. Yandi zabaka nde yandi me kuma mbuta mpi mambu ya luzingu na yandi me soba. Yandi zabaka bandilu na yandi. (Tanga Bagalatia 6:4, 5.) Bonso Barzilai, beto mpi fwete vanda bantu ya bukati-kati. Beto fwete sosa ve kaka kusala mambu yina beto me zola to kudifwanisa ti bantu ya nkaka. Beto fwete sadila Yehowa na kiteso ya ngolo na beto. Kusala mpidina kele mfunu kuluta kuvanda ti mikumba mingi to kuzabana mingi. (Bagalatia 5:26) Kana beto ke zitisa bandilu na beto, beto ta sala kumosi ti bampangi sambu na kukumisa Yehowa mpi kusadisa bankaka.—1 Bakorinto 10:31.

7, 8. Inki mutindu kudikulumusa ke sadisaka beto na kuditudila ve ntima?

⁷ Yo ke vandaka mpasi na kulanda kuvanda ya kudikulumusa kana beto me kuma ti kiyeka to mikumba mingi. Mbandu ya Nehemia lenda sadisa beto. Ntangu Nehemia waka nde bantu ya Yeruzalemi ke niokwama, yandi lombaka Yehowa na kusadisa bo. (Nehemia 1:4, 11) Yehowa pesaka mvutu na kisambu ya Nehemia. Ntotila Artazeresesi kumisaka Nehemia mfumu. Ata Nehemia kumaka ti kiyeka mpi vandaka mvwama, yandi kuditudilaka ve ntima ata fioti. Yandi sosaka lutwadisu ya Yehowa mpi yandi vandaka kutanga nsiku ya Nzambi mbala na mbala. (Nehemia 8:1, 8, 9) Nehemia vandaka mfumu ya nene. Kansi yandi sadilaka ve ata fioti kiyeka na yandi sambu na mambote na yandi mosi to sambu na kuniokula bantu ya nkaka.—Nehemia 5:14-19.

⁸ Bonso Nehemia, kana beto me baka mukumba to me kuma ti mikumba mingi, beto fwete sala ngolo na kulanda kuvanda bantu ya kudikulumusa. Beto fwete tula ve ntima mingi na mayele na beto mosi to na mambu yina beto me zaba. Inki mutindu muntu lenda yantika kutula ntima na mayele mpi na ngolo na yandi mosi? Mu mbandu, nkulutu mosi lenda sala mambu ya nkaka ya dibundu kukonda kusala ntete kisambu. Mpangi mosi lenda baka lukanu na ntwala nde yandi samba, ebuna na nima yandi lenda lomba Yehowa na kusakumuna lukanu yina. Kansi, muntu ya kudikulumusa ke kuditudilaka ve ntima, ata ntangu yandi ke sala kima mosi yina yandi me salaka mbala mingi. Yandi ke zabaka nde Yehowa me luta yandi na mayele. (Tanga Bingana 3:5, 6.) Bubu yai, bantu mingi ke sosaka kaka mambote na bo mosi mpi ke sosaka lukumu. Kansi bansadi ya Yehowa ke salaka ve mutindu yina. Beto ke yindulaka ve nde kana beto kele ti mikumba, beto kele mfunu mingi kuluta bampangi ya dibuta to ya dibundu. Bampangi yina kele ti mikumba ke sepelaka na kisalu yina bo ke salaka na dibundu ya Nzambi mpi ke salaka na bumosi ti bampangi ya nkaka.—1 Timoteo 3:15.

9, 10. Inki mutindu kudikulumusa ke sadisaka beto ntangu bantu ya nkaka ke tubila beto mambu ya mbi?

⁹ Kana muntu me tubila beto mambu ya mbi, yo lenda pesa beto makasi. Mambu yai kuminaka Ana. Ata bakala na yandi vandaka kuzola yandi mingi, yandi vandaka ve na kiese. Mbanda na yandi Penina vandaka kuseka yandi ntangu yonso. Ana vandaka na mfunu ya bana, kansi yandi vandaka ve kubuta. Kilumbu mosi, Ana waka mpasi mingi mpi kwendaka kusamba na nzo-tenta. Ntangu Eli Nganga-Nzambi ya Nene monaka Ana ke dila, yandi tubaka nde Ana me lawuka malafu. Mambu yai lendaka kupesa Ana makasi mingi. Kansi yandi pesaka Eli mvutu na luzitu yonso. Na nima, Ana salaka kisambu yina monisaka nde yandi vandaka ti lukwikilu ya ngolo mpi vandaka kuzola Yehowa mingi.—1 Samuele 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Kudikulumusa ta sadisa beto na ‘kununga mambu ya mbi mpi kusala mambu ya mbote.’ (Baroma 12:21) Nsi-ntoto ya Satana me fuluka ti mambu ya mbi. Yo yina, beto fwete yituka ve kana bantu ya nkaka me sadila beto mambu ya mbi. Ata yo lenda pesa beto makasi, beto fwete sala bikesa sambu na kuyala mawi na beto. (Nkunga 37:1) Nkutu, mpasi ke vandaka diaka mingi kana mpangi mosi na dibundu me sala to me tuba mambu ya mbi sambu na beto. Kana mambu ya mutindu yai kusalama, beto fwete landa mbandu ya Yezu. Biblia ke tuba nde: “Ntangu bo vandaka kufinga yandi, yandi vutulaka mafingu ve.” Kansi, “yandi vandaka kutula ntima na Muntu yina ke sambisaka na lunungu.” (1 Piere 2:23) Yezu vandaka muntu ya kudikulumusa mpi yandi zabaka nde Yehowa ke sungikaka mambu yonso ya mbi. (Baroma 12:19) Beto mpi fwete vanda bantu ya kudikulumusa mpi beto fwete “vutula ve mbi na mbi.”—1 Piere 3:8, 9.

11, 12. (a) Inki mutindu beto lenda vanda kaka bantu ya kudikulumusa ata ntangu bantu ke sikisa beto to ke tuba mambu ya mbote sambu na beto? (b) Inki mutindu kulwata mpi mambu ya beto ke sala lenda monisa nde beto kele bantu ya kudikulumusa?

¹¹ Kana bantu ke sikisa beto to ke tuba mambu ya mbote sambu na beto, yo lenda kumisa beto lulendo. Bantu vandaka kusikisa Estere mpi kutuba mambu ya mbote sambu na yandi. Yandi vandaka nkento mosi ya kitoko mingi na Persia. Na nsungi ya mvula mosi, bo yidikaka nitu na yandi ti ya bana-bankento ya nkaka sambu bo kuma diaka kitoko mingi mpi ntotila kupona nkento mosi na kati na bo. Ntotila ponaka Estere mpi Estere kumaka nkento ya ntotila. Kansi mambu yai yonso sobaka ve bikalulu ya Estere. Estere kumaka ve lulendo. Yandi vandaka kaka nkento ya kudikulumusa, ya mawete, mpi ya luzitu.—Estere 2:9, 12, 15, 17.

¹² Kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto ta lwata mpi ta sala mambu yina ta monisa nde beto ke zitisaka nitu na beto mpi ke zitisaka bantu ya nkaka. Beto fwete kudimonisa ve na meso ya bantu to kubenda dikebi ya bantu na kimuntu na beto. Beto fwete vanda bantu “ya pima mpi ya mawete.” (Tanga 1 Piere 3:3, 4; Yeremia 9:23, 24) Mambu ya beto ke tubaka mpi ke salaka ke monisaka kimuntu na beto. Mu mbandu, kana beto kele lulendo, beto lenda pusa bantu na kuyindula nde beto kele mfunu mingi sambu na mambu yina beto ke salaka, mambu yina beto me zaba to bantu yina beto me zabana ti bo. To ntangu beto me sala kisalu ti bantu ya nkaka, beto lenda monisa nde beto salaka yo beto mosi, bantu yina ya nkaka salaka ata kima ve. Kansi yindula mbandu ya Yezu. Yandi sosaka ve kumonisa bantu nde yandi kele mayele mingi. Yandi vandaka kuvutukila mambu yina kele na Ndinga ya Nzambi. Yandi sosaka ve nde bantu kukumisa yandi. Ntangu yonso, yandi vandaka kupusa bantu na kukumisa Yehowa.—Yoane 8:28.

13, 14. Inki mutindu kudikulumusa lenda sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote?

¹³ Beto fwete monisa kudikulumusa ntangu beto ke baka balukanu to ntangu bantu ya nkaka ke baka balukanu yina lenda tadila mpi luzingu na beto. Ntangu ntumwa Polo vandaka na Sezarea, yandi bakaka lukanu ya kukwenda na Yeruzalemi sambu na kumanisa kisalu yina Yehowa pesaka yandi. Kansi profete Agabusi songaka Polo nde kana yandi kwenda na Yeruzalemi, bo ta kanga yandi. Nkutu bo lenda fwa yandi. Bampangi bondilaka Polo na kukwenda ve. Kansi Polo sobaka ve lukanu na yandi. Keti yo ke tendula nde Polo vandaka kuditudila ntima? Ve, Polo vandaka muntu ya kudikulumusa, yina vandaka kutudila Yehowa ntima ya mvimba. Bampangi yina vandaka mpi bantu ya kudikulumusa. Yo yina bo ndimaka lukanu ya Polo mpi bo kangaka yandi ve nzila ya kukwenda.—Bisalu 21:10-14.

¹⁴ Kudikulumusa ta sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote ata ntangu beto ke zaba ve kibeni mambu yina ta salama na nima. Mu mbandu, beto lenda sepela kusala kisalu ya ntangu yonso. Kansi nki beto ta sala kana beto me bela? Kana bibuti na beto me bela mpi me kuma na mfunu ya lusadisu mingi? Kana beto me kuma minunu? Beto ta kuka ve kupesa bamvutu na bangiufula yai yonso, ata beto me samba to me yindula mingi. (Longi 8:16, 17) Ata mpidina, kana beto ke tudilaka Yehowa ntima, beto ta zaba bandilu na beto mpi ta zitisa yo. Beto ta tadila mambu ya luzingu na beto, ta lomba bandongisila na bampangi mpi, kima ya kuluta mfunu, beto ta samba Yehowa sambu yandi sadisa beto. Na nima, beto fwete landa lutwadisu yina Yehowa ta pesa beto na nzila ya mpeve santu na yandi. (Tanga Longi11:4-6.) Yehowa lenda sakumuna balukanu na beto to kusadisa beto na kusoba bangindu na beto.—Bingana 16:3, 9.

15. Inki mutindu kuyindulula Yehowa ta sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto?

¹⁵ Inki lenda sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto? Beto tubila mambu iya. Ya ntete, beto fwete yindulula Yehowa, beto fwete yindula mingi mutindu ya Nzambi yina yandi kele. Kana beto fwanisa kimuntu na beto ti Yehowa, beto ta mona nde na ntwala na yandi beto kele mfututu mpi beto me zaba kibeni kima ve. (Yezaya 8:13) Beto fwete zaba nde beto ke sadila Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso kansi ve muntu to wanzio. Kuyindulula mambu yai ta sadisa beto na kudikulumusa “na nsi ya diboko ya ngolo ya Nzambi.”—1 Piere 5:6.

16. Inki mutindu kuyindulula zola ya Nzambi ta sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto?

¹⁶ Kima ya zole yina lenda sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto kele kuyindulula mutindu Yehowa ke zolaka beto mingi. Polo fwanisaka dibundu ti nitu ya muntu. Bitini yonso ya nitu ke vandaka mfunu. (1 Bakorinto 12:23, 24) Yehowa ke bakaka konso muntu na mbalu. Yandi ke fwanisaka beto ve ti bantu ya nkaka, mpi yandi ke landaka kuzola beto ata beto me sala bifu. Beto kele na kiese kibeni ya kuzaba nde Yehowa ke zolaka beto mingi.

17. Inki mambote beto ta baka kana beto ke tula dikebi na mambu ya mbote ya bampangi ya nkaka?

¹⁷ Ya tatu, kutula dikebi na mambu ya mbote ya bampangi ya nkaka, mutindu Yehowa ke salaka, ta sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto. Beto fwete sosa ve kubenda dikebi ya bantu na kimuntu na beto to kuzabisa bo mambu ya mbote yina beto ke salaka. Beto fwete lomba bandongisila na bampangi mpi kundima bangindu na bo. (Bingana 13:10) Beto fwete wa kiese ntangu bampangi, babakala mpi bankento, ke baka mikumba. Beto ke tonda Yehowa mutindu yandi me pesaka beto yonso dibaku ya kusadila yandi.—1 Piere 5:9.

18. Inki mutindu kulonga kansansa na beto ta sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto?

¹⁸ Kima ya iya yina lenda sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto kele kulonga kansansa na beto na nsadisa ya minsiku ya Biblia. Minsiku ya Biblia ke sadisaka beto na kuzaba mabanza ya Yehowa mpi mutindu yandi ke tadilaka mambu. Kana beto ke tadila mambu bonso Yehowa, beto ta kuma kubaka balukanu yina ta sepedisa yandi. Ntangu beto ke longuka mbala na mbala, ke samba mpi ke sadila mambu yina beto ke longuka, beto ke longa kansansa na beto mbote-mbote. (1 Timoteo 1:5) Beto ke salaka bikesa ya kutula mambote ya bantu ya nkaka na kisika ya ntete. Kana beto ke sala mambu yai, Yehowa ta “manisa kulonga” beto, disongidila yandi ta sadisa beto na kuzitisa diaka mingi bandilu na beto.—1 Piere 5:10.

19. Inki ta sadisa beto na kubikala bantu ya kudikulumusa mvula na mvula?

¹⁹ Keti nge ke yibuka diaka profete ya Yuda yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo? Yandi fwaka mpi bebisaka kinduku na yandi ti Yehowa sambu yandi landaka ve kuzitisa bandilu na yandi. Kansi beto lenda landa kuzitisa bandilu na beto ata na ntangu yina yo kele mpasi na kuzitisa yo. Bambandu ya bansadi ya Nzambi mingi ya kwikama ke monisa nde beto lenda nunga kusala mpidina. Konso mvula ya beto ke lutisa na dibundu ya Yehowa fwete sadisa beto na kutudila diaka Yehowa ntima mingi. (Bingana 8:13) Yo vanda beto kele ti luzingu ya nki mutindu, beto yonso fwete landa kutambula ti Yehowa. Yo kele dibaku ya nene kibeni. Bika beto sala bikesa sambu na kuvanda bantu ya kudikulumusa mpi beto landa kutambula ti Yehowa mvula na mvula.