Tɔk Wetin “go Ɛp Ɔda Pipul Dɛn”

1-3. (a) Wetin na wan pan di gud tin dɛn we Gɔd dɔn gi wi? Aw wi go yuz am di rɔŋ we? (b) Aw wi kin yuz di gud tin we Gɔd dɔn gi wi fɔ tɔk?

WAN papa gi baysikul to in bɔypikin we dɔn pas 12 ia. I gladi fɔ gi in pikin da kayn spɛshal gift. Bɔt wetin yu tink se go apin if di pikin rayd di baysikul rɔf rɔf wan, bang pɔsin, ɛn wund am? Aw yu tink se di papa go fil?

² Jiova na di Wan we de gi wi “ɔl dɛn tin we gud ɛn we mek wi nɔ want ɛnitin mɔ.” (Jems 1:​17) Wan pan dɛn gud tin dɛn ya na we wi ebul fɔ tɔk. We wi ebul fɔ tɔk, dat de mek wi ebul fɔ tɔk wetin wi tink ɛn wetin wi fil. Wi ebul fɔ tɔk tin dɛn we go ɛp pipul dɛn ɛn mek dɛn fil gud. Bɔt wetin wi de tɔk kin ambɔg ɔda pipul dɛn bak ɛn mek dɛn fil bad.

³ Di tin dɛn we wi de tɔk rili gɛt pawa, ɛn Jiova de tich wi aw fɔ yuz dis gud tin we i gi wi fayn fayn wan. I tɛl wi se: “Una fɔ lɛf fɔ tɔk bad wɔd, una fɔ de tɔk dɛn wɔd we go ɛp ɔda pipul, so dat wetin una de tɔk go du gud fɔ di pipul dɛn we de yɛri una.” (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:​29) Lɛ wi si aw wi go yuz dis fayn tin we Gɔd dɔn gi wi di kayn we we go mek in at gladi ɛn we go ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn.

4, 5. Aw di Baybul buk we nem Prɔvabs ɛp wi fɔ no se di wɔd dɛn we wi kin tɔk gɛt pawa?

⁴ Di wɔd dɛn we wi kin tɔk gɛt pawa, so wi nid fɔ tek tɛm wit wetin wi de tɔk ɛn aw wi de tɔk am. Prɔvabs 15:​4 tɔk se: “Fayn ansa tan lɛkɛ tik we de gi layf, bɔt bakansa de kil pɔsin in spirit.” Jɔs lɛk fayn tik we de mek pɔsin fil fayn ɛn we de gi layf, na so di fayn wɔd dɛn we wi kin tɔk de ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn. Bɔt bad wɔd dɛn kin ambɔg ɔda pipul dɛn ɛn mek dɛn fil bad.—Prɔvabs 18:​21.

⁵ Prɔvabs 12:​18 tɔk se: “Wɔd we pɔsin nɔ tink bɔt bifo i pul am na mɔt, kin kɔt shap lɛk sɔd.” Wɔd dɛn we nɔ fayn kin mek pɔsin fil bad ɛn i kin skata padi dɛn. Sɔntɛm yu go mɛmba di tɛm we pɔsin nɔ bin tɔk fayn to yu ɛn mek yu rili fil bad. Di Baybul kɔntinyu fɔ tɔk se, ‘pɔsin we gɛt sɛns, wɛn i tɔk, i kin mek pɔsin at kol.’ We pɔsin tink bifo i tɔk, dat kin ɛnkɔrej pɔsin we in at pwɛl, ɛn mek pis bitwin padi dɛn we bin dɔn gɛt cham-mɔt. (Rid Prɔvabs 16:​24.) If wi de mɛmba se di tin dɛn we wi de tɔk kin afɛkt ɔda pipul dɛn, dat go mek wi tek tɛm wit wetin wi de tɔk.

 6. Wetin mek i nɔ izi fɔ kɔntrol di tin dɛn we wi de tɔk?

⁶ Wan ɔda rizin we mek wi fɔ tek tɛm we wi de tɔk na bikɔs wi ɔl nɔ pafɛkt. Bɔku tɛm di wɔd we wi de tɔk kin sho wetin de na wi at ɛn “na soso bad tin” mɔtalman kin tink bɔt. (Jɛnɛsis 8:​21; Lyuk 6:​45) I nɔ kin rili izi fɔ kɔntrol di tin dɛn we wi de tɔk. (Rid Jems 3:​2-4.) Bɔt wi nid fɔ du ɔl wetin wi ebul fɔ no aw fɔ tek tɛm tɔk to ɔda pipul dɛn.

7, 8. Aw di tin dɛn we wi de tɔk kin afɛkt wi padi biznɛs wit Jiova?

⁷ Wi nid bak fɔ tek tɛm wit wetin wi de tɔk bikɔs wi gɛt fɔ ansa to Jiova fɔ wetin wi de tɔk ɛn aw wi de tɔk am. Jems 1:​26 tɔk se: “If ɛnibɔdi tink se in de fala Gɔd ɛn i nɔ de tek tɛm wɛn i de tɔk, i de mek insɛf ful. Na fɔ natin di pɔsin de fala Gɔd.” So if wi nɔ de tek tɛm wit wetin wi de tɔk, dat kin ambɔg ɛn ivin pwɛl wi padi biznɛs wit Jiova.—Jems 3:​8-10.

⁸ Wi dɔn si klia wan se, wi gɛt gud rizin dɛn we fɔ mek wi tek tɛm wit wetin wi de tɔk ɛn aw wi de tɔk am. Fɔ lɛ wi yuz dis fayn gift we Jiova dɔn gi wi di we aw i want, wi nid fɔ no uskayn tɔk dɛn wi fɔ avɔyd.

9, 10. (a) Uskayn tɔk rili kɔmɔn na di wɔl tide? (b) Wetin mek wi fɔ avɔyd fɔ tɔk dɔti tɔk ɔ bad wɔd?

⁹ Fɔ tɔk dɔti tɔk ɔ bad wɔd na tin we rili kɔmɔn tide. Bɔku pipul dɛn tink se dɛn nid fɔ swɛ ɔ yuz rud rud wɔd dɛn fɔ tɔk wetin dɛn want fɔ tɔk. Bɔku tɛm, kɔmidian dɛn kin yuz rud rud wɔd dɛn fɔ mek pipul dɛn laf. Bɔt di apɔsul Pɔl bin tɔk se: “Una fɔ tap fɔ du ɔl dɛn bad tin ya: una nɔ fɔ de vɛks; una nɔ fɔ vɛks te una nɔ no wetin una de du; una nɔ fɔ de mɛmba ɛnitin we go mek una want fɔ du una kɔmpin bad. Una nɔ tɛl ɛnibɔdi ɛnitin we go mek i fil smɔl; ɛn una nɔ fɔ tɔk bad wɔd.” (Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:​8) I bin tɔk bak se as tru Kristian dɛn wi “nɔ fɔ tɔk bad, fulish, ɔ dɔti wɔd.”—Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:​3, 4.

¹⁰ Dɔti tɔk na tin we Jiova ɛn di wan dɛn we lɛk am et bad bad wan. Na tin we nɔ fayn. Insay di Baybul, “tin dɛn we nɔ klin” gɛt fɔ du wit “di tin dɛn we di bɔdi lɛk.” (Lɛta fɔ Galeshya 5:​19-21, NW) “Tin dɛn we nɔ klin” gɛt fɔ du wit difrɛn tin dɛn we kin mek wi sin, ɛn wan dɔti tin kin mek wi du ɔda wan. If sɔmbɔdi gɛt di abit fɔ de yuz rud rud wɔd dɛn ɔ de tɔk dɔti tɔk dɛn ɛn nɔ gri fɔ chenj, dis de sho klia wan se i nɔ fɔ kɔntinyu fɔ de na di kɔngrigeshɔn.—Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 12:​21; Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:​19; luk Ɛndnot 23 na pej 249.

11, 12. (a) Wetin i min fɔ tɔk bad tin bɔt pɔsin? (b) Wetin mek wi fɔ avɔyd fɔ tɔk sɔntin fɔ pwɛl ɔda pɔsin in nem?

¹¹ Wi nid bak fɔ avɔyd fɔ tɔk bad tin bɔt ɔda pɔsin. Na nɔmal tin fɔ lɛ wi bisin bɔt ɔda pipul dɛn ɛn fɔ tɛl dɛn nyuz bɔt wi padi ɛn fambul dɛn. Ivin insay di fɔstɛm Kristian dɛn tɛm, di Kristian dɛn bin want fɔ no aw dɛn brɔda ɛn sista dɛn de du ɛn wetin dɛn go du fɔ ɛp dɛn. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 6:​21, 22; Lɛta Fɔ Kɔlɔse 4:​8, 9) Bɔt we wi de tɔk bɔt ɔda pipul dɛn, i izi fɔ lɛ wi stat fɔ tɔk bad bɔt dɛn. If wi de go ɛn tɛl ɔda pipul dɛn wetin wi yɛri bɔt sɔmbɔdi, wi go tɔk tin we nɔto tru ɔ tɔk bɔt sɔntin we fɔ bi sikrit. If wi nɔ tek tɛm, dis bad tɔk go tɔn to lay lay tɔk ɔ wi go tɔk sɔntin fɔ pwɛl di pɔsin in nem. Di Faresi dɛn bin lay pan Jizɔs fɔ pwɛl in nem we dɛn bin se i de du tin dɛn we i nɔ bin du. (Matyu 9:​32-34; 12:​22-24) Da kayn lay de briŋ badnem pan pɔsin, i de briŋ kam cham-mɔt ɛn pwɛl at, ɛn i kin pwɛl padi biznɛs.—Prɔvabs 26:​20.

¹² Jiova want wi fɔ yuz wetin wi de tɔk fɔ ɛp ɛn ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn, nɔto fɔ mek padi dɛn tɔn ɛnimi dɛn. Jiova et di wan dɛn “we de briŋ plaba bitwin padi dɛn.” (Prɔvabs 6:​16-19) Setan na bin di fɔs pɔsin we bin lay pan Gɔd fɔ pwɛl in nem. (Rɛvɛleshɔn 12:​9, 10) Na di wɔl tide, i izi fɔ mek pipul dɛn lay pan dɛn kɔmpin dɛn. Bɔt dis nɔ fɔ bi insay di Kristian kɔngrigeshɔn. (Lɛta Fɔ Galeshya 5:​19-21) So wi fɔ tek tɛm wit wetin wi de tɔk ɛn wi fɔ tink ɔltɛm bifo wi tɔk. Bifo yu tɛl ɔda pɔsin bɔt wetin yu dɔn yɛri bɔt sɔmbɔdi, aks yusɛf dɛn kwɛstyɔn dɛn ya: ‘Di tin we a want fɔ tɔk na tru? Na gud tin? I go ɛp ɔda pɔsin? A go want di pɔsin we a de tɔk bɔt fɔ yɛri wetin a de tɔk? Aw a go fil if ɔda pɔsin tɔk dis bɔt mi?’—Rid Fɔs Lɛta Fɔ Tɛsalonayka 4:​11.

13, 14. (a) Aw kɔs kin afɛkt ɔda pipul dɛn? (b) Wetin i min fɔ tɛl pɔsin bad bad wɔd dɛn? Wetin mek Kristian dɛn fɔ avɔyd fɔ du dat?

¹³ Wan wan tɛm, wi ɔl kin tɔk sɔntin we wi kin rigrɛt leta. Bɔt wi nɔ want fɔ tɔn am abit fɔ de fɛn fɔlt pan ɔda pipul dɛn ɔ fɔ de tɔk bad tin bɔt dɛn. Wi fɔ avɔyd fɔ de kɔs ɛn natin nɔ fɔ mek wi kɔs. Pɔl bin tɔk se: “Una nɔ fɔ gɛt bad at fɔ una kɔmpin, una nɔ fɔ gɛt wam at, una nɔ fɔ ala pan ɛnibɔdi, ɛn una nɔ fɔ kɔs. Una nɔ fɔ et ɛnibɔdi ɛn una nɔ fɔ tɔk bad bɔt una kɔmpin.” (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:​31) Ɔda Baybul dɛn translet “una nɔ fɔ kɔs” as “una nɔ fɔ tɔk wikɛd wɔd dɛn,” “una nɔ fɔ tɔk wɔd dɛn we de wund ɔda pɔsin in at,” ɛn “una nɔ fɔ tɔk bad wɔd dɛn.” Fɔ kɔs kin mek ɔda pipul dɛn nɔ gɛt wan rɛspɛkt, ɛn i kin mek dɛn fil se dɛn nɔ gɛt wan valyu. Na pikin dɛn mɔ dis kin ambɔg, so wi want fɔ rili tek tɛm fɔ mek wi nɔ ambɔg dɛn wit wetin wi de tɔk.—Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:​21.

¹⁴ Di Baybul wɔn wi bɔt wan kayn bad we fɔ tɔk we rili siriɔs, dat na fɔ tɛl pɔsin bad bad wɔd dɛn. Dis na we ɔltɛm wi de tɛl ɔda pipul dɛn wɔd dɛn fɔ mek dɛn shem, fil bad, ɔ fil lɛk se dɛn nɔ impɔtant. I go rili bad if wi de trit di pɔsin we wi mared to ɔ wi pikin dɛn dis kayn we! Infakt pɔsin we nɔ gri fɔ stɔp da kayn abit de nɔ fit fɔ kɔntinyu fɔ de na di kɔngrigeshɔn. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 5:​11-13; 6:​9, 10) Jɔs lɛk wetin wi dɔn lan, if wi de tɔk dɔti tɔk dɛn, tɔk dɛn we nɔto tru, ɔ we nɔ fayn, dat go ambɔg wi padi biznɛs wit Jiova ɛn wit ɔda pipul dɛn.

15. Uskayn tɔk dɛn kin mek wi gɛt tayt padi biznɛs wit ɔda pipul dɛn?

¹⁵ Aw wi go yuz di gift we Jiova dɔn gi wi di we aw i want wi fɔ yuz am? Di Baybul nɔ tɛl wi wetin wi fɔ tɔk ɔ wetin wi nɔ fɔ tɔk, bɔt i tɛl wi fɔ tɔk “wɔd we go ɛp ɔda pipul” dɛn. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:​29) Wɔd dɛn we de ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn fɔ klin, fayn, ɛn tru. Jiova want wi fɔ yuz wɔd dɛn we de ɛnkɔrej ɛn ɛp ɔda pipul dɛn. Dis nɔ kin rili izi. I izi fɔ tɔk bad tin bɔt pɔsin pas fɔ tɔk gud tin bɔt am. (Taytɔs 2:​8) Lɛ wi tɔk bɔt sɔm we dɛn we wi kin ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn bay wetin wi de se.

16, 17. (a) Wetin mek wi fɔ prez ɔda pipul dɛn ɛn tɛl dɛn tɛnki? (b) Udat dɛn wi fɔ prez ɛn tɛl tɛnki?

¹⁶ Jiova ɛn Jizɔs kin prez ɔda pipul dɛn ɛn tɛl dɛn tɛnki. Wi want fɔ falamakata dɛn. (Matyu 3:​17; 25:​19-23; Jɔn 1:​47) Fɔ lɛ wi prez ɔda pipul dɛn ɛn tɛl dɛn tɛnki di kayn we we go rili ɛnkɔrej dɛn, wi fɔ tink bɔt dɛn ɛn sho se wi bisin bɔt dɛn. Prɔvabs 25:​11 tɔk se: “Ɛni wɔd we yu tɔk di rayt tɛm tan lɛk we yu tek gold mek fayn dizayn pan silva sɛtin.” We pɔsin de prez wi ɛn tɛl wi tɛnki fɔ di gud wok we wi de du ɔ sho se i gladi fɔ wetin wi dɔn du, dat kin rili ɛnkɔrej wi.—Rid Matyu 7:​12; luk Ɛndnot 27 na pej 251.

¹⁷ If wi mek am abit fɔ de luk fɔ di gud tin we ɔda pipul dɛn de du, i go izi fɔ lɛ wi prez ɛn tɛl ɔda pipul dɛn tɛnki. Fɔ ɛgzampul, i go bi se yu notis sɔmbɔdi na di kɔngrigeshɔn we kin pripia gud gud wan fɔ in tɔk ɔ tray tranga wan fɔ gi fayn kɔmɛnt na mitin. Ɔ wan yɔŋ pɔsin we tinap tranga wan na skul fɔ wetin i biliv, ɔ wan ol pɔsin we kin go fil savis ɔltɛm. Dɛn jɔs nid wi fɔ prez dɛn ɛn tɛl dɛn tɛnki fɔ wetin dɛn de du. I rili impɔtant bak fɔ lɛ maredman de tɛl in wɛf se i lɛk am ɛn fɔ sho se i gladi fɔ wetin i de du. (Prɔvabs 31:​10, 28) Jɔs lɛk we plant nid layt ɛn wata fɔ mek i gro fayn, na so pipul dɛn nid sɔmbɔdi fɔ tɛl dɛn tɛnki fɔ wetin dɛn de du. Dis rili impɔtant mɔ fɔ pikin dɛn. Luk fɔ we dɛn fɔ prez dɛn ɛn tɛl dɛn tɛnki fɔ di gud kwaliti dɛn we dɛn gɛt ɛn di tray we dɛn de tray fɔ du di rayt tin. Dat go mek dɛn gɛt maynd ɛn kɔnfidɛns ɛn i go mek dɛn kɔntinyu fɔ tray tranga wan fɔ du wetin rayt.

18, 19. Wetin mek wi fɔ du ɔl wetin wi ebul fɔ ɛnkɔrej ɛn tɔk fayn to ɔda pipul dɛn? Aw wi go du dat?

¹⁸ We wi ɛnkɔrej ɛn tɔk fayn to ɔda pipul dɛn, wi de sho se wi de falamakata Jiova. I rili kia fɔ di wan dɛn we ɔmbul ɛn di wan dɛn we dɛn at pwɛl. (Ayzaya 57:​15, NW) Jiova want wi fɔ kɔntinyu fɔ de ‘kɔrej ɛn ɛp wi kɔmpin Kristian dɛn’ ɛn fɔ de tɔk fayn to di wan dɛn we dɛn at pwɛl. (Fɔs Lɛta Fɔ Tɛsalonayka 5:​11, 14) Jiova de si we wi de tray fɔ du dis ɛn i go gladi fɔ wi.

¹⁹ Sɔntɛm yu go dɔn notis se sɔmbɔdi de na di kɔngrigeshɔn we in at rili pwɛl ɔ we gɛt tin we de mɔna am. Wetin yu go tɛl di pɔsin fɔ ɛp am? Yu nɔ go ebul fɔ sɔlv in prɔblɛm, bɔt yu kin stil mek di pɔsin no se yu bisin bɔt am. Fɔ ɛgzampul, yu kin arenj fɔ spɛn tɛm wit am. Yu kin rid wan Baybul vas we go ɛnkɔrej am ɛn ivin pre fɔ am. (Sam 34:​18; Matyu 10:​29-31) Yu kin mek dɛn no bak se di brɔda ɛn sista dɛn na di kɔngrigeshɔn lɛk dɛn. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 12:​12-26; Jems 5:​14, 15, NW) Ɛn yu fɔ tɔk di we we go sho se yu rili min ɛn biliv wetin yu de se.—Rid Prɔvabs 12:​25.

20, 21. Wetin kin mek i izi fɔ lɛ pɔsin tek advays?

²⁰ Wi kin ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn bak bay we wi de gi dɛn gud advays. Wi ɔl nid sɔmbɔdi fɔ advays wi wan wan tɛm bikɔs wi nɔ pafɛkt. Prɔvabs 19:​20 tɔk se: “If yu de tek advays ɛn rɛdi fɔ lan, wan fayn de yusɛf go gɛt sɛns.” Nɔto ɛlda dɛn nɔmɔ fɔ gi advays. Mama ɛn papa dɛn nid fɔ gayd dɛn pikin dɛn. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 6:​4) Sista dɛn kin gi gud advays to dɛn kɔmpin dɛn. (Taytɔs 2:​3-5) Wi want fɔ advays wi brɔda ɛn sista dɛn di kayn we we go mek dɛn nɔ fil bad. Wetin go ɛp wi fɔ du dat?

²¹ Sɔntɛm yu mɛmba wan tɛm we sɔmbɔdi bin gi yu advays di kayn we we i bin izi fɔ yu fɔ fala wetin i tɛl yu. Wetin bin mek am izi fɔ yu? Sɔntɛm yu bin si se di pɔsin rili bisin bɔt yu. Ɔ i go bi se i bin tek tɛm fɔ tɔk to yu fayn wan. (Lɛta Fɔ Kɔlɔse 4:​6) I go mɔs bi se na di Baybul i pul di advays. (Sɛkɛn Lɛta To Timoti 3:​16) Ilɛk wi kot frɔm di Baybul ɔ wi nɔ kot frɔm di Baybul, wetin wi de tɔk fɔ bi sɔntin we kɔmɔt frɔm di Baybul. Nɔbɔdi nɔ fɔ fos ɔda pipul dɛn fɔ fala wetin i tink ɔ yuz di skripchɔ di rɔŋ we fɔ sɔpɔt wetin i de tɔk. We yu mɛmba di we aw dɛn bin advays yu, dat go ɛp yu we yu de advays ɔda pɔsin.

22. Aw yu go want fɔ yuz di gift we yu gɛt fɔ tɔk?

²² Fɔ tɔk na gift we Gɔd dɔn gi wi. Di lɛk we wi lɛk Jiova fɔ mek wi yuz da gift de di rayt we. Mɛmba se di wɔd dɛn we wi kin tɔk gɛt pawa fɔ pwɛl pɔsin in at ɔ fɔ ɛnkɔrej am. So lɛ wi du ɔl wetin wi ebul fɔ yuz di wɔd dɛn we wi kin tɔk fɔ ɛp ɛn ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn.