De oude dag kan aangenaam zijn
BENT u de vijftig gepasseerd? Of bent u, misschien al over de vijfenzestig, de pensioengerechtigde leeftijd voor velen in diverse landen? Vindt u dat de oude dag u van uw levensvreugde berooft? Schijnt het leven u een last toe? Dit hoeft niet zo te zijn.
Toen Jehovah God de mens schiep, lag het niet in zijn bedoeling dat de mens oud zou worden en zou sterven. Als het eerste mensenpaar voortdurend Gods geboden had gehoorzaamd, zouden zij nu nog leven. Maar ten gevolge van hun ongehoorzaamheid zijn al hun nakomelingen tot nu toe oud geworden en ten slotte gestorven. Tegenwoordig bereiken steeds meer mensen een hoge leeftijd. In de Verenigde Staten zijn zo’n 22 miljoen mensen vijfenzestig jaar of ouder; in de afgelopen eeuw is hun aantal verdubbeld. Maar zij leven niet langer. De door de profeet Mozes genoemde levensduur van zeventig tot tachtig jaar geldt nog steeds. — Ps. 90:10.
Waarmee worden zulke personen geconfronteerd? Kan men van de oude dag genieten in plaats van deze slechts te verduren? Wil men zich in een aangename oude dag verheugen dan is aanpassingsvermogen een van de belangrijkste factoren. Dit aanpassingsvermogen heeft voornamelijk te maken met drie terreinen van activiteit: onze fysieke gezondheid, de toereikendheid van onze economische middelen, en ons mentale en emotionele welzijn.
Goede gezondheid door lichaamsbeweging
Hoewel een goede gezondheid niet absoluut noodzakelijk is om van de oude dag te genieten, kan ze er wel zeer veel toe bijdragen. Ten einde op hogere leeftijd een goede gezondheid te genieten, dient men zich aan te passen door er meer aandacht aan te schenken dan men gewoon was te doen. Dit betekent echter niet dat men een hypochondrist (een lijder aan ingebeelde ziekten) moet worden!
Het is belangrijk voor voldoende lichaamsbeweging te zorgen. Tijdens een tienjarig onderzoek waarbij 8500 mensen van middelbare leeftijd betrokken waren, bleek dat zij die zittend werk verrichtten, drie maal zoveel hartaanvallen hadden als handarbeiders. Ja, dikwijls maakt lichaamsbeweging het verschil uit tussen het genieten van het leven op zeventigjarige leeftijd en het, op dezelfde leeftijd, gebukt gaan onder kwalen, pijnen en verveling. Het doet er niet toe hoe oud u bent, u kunt uw gezondheid verbeteren door lichaamsbeweging. Er zijn veel manieren waarop u dit kunt doen, zoals wandelen en zwemmen, hetgeen zelfs prettig kan zijn. Maar of u het nu al dan niet prettig vindt, pas u aan en zorg dat u meer lichaamsbeweging krijgt; wat natuurlijk geleidelijk dient te geschieden.
Juiste voeding
Als u zich in een aangename oude dag wilt verheugen, moet u ook aandacht schenken aan de voeding, zowel met betrekking tot de kwaliteit als de kwantiteit. De meer gewone hartkwalen worden grotendeels toegeschreven aan een verkeerd dieet, doordat men gewoonlijk te veel eet, speciaal vet en zoetigheid, gepaard met onvoldoende lichaamsbeweging. Twee van de drie mensen boven de vijftig in de Verenigde Staten zijn te zwaar. En er bestaat geen twijfel over dat hierdoor het leven wordt verkort!
Onderzoekingen tonen aan dat oude personen gewoonlijk meer zetmeel en zoetigheid tot zich nemen dan zij nodig hebben, maar niet voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. Voedsel dat deze belangrijke elementen bevat, is duurder dan ander voedsel. Dit voedsel vereist waarschijnlijk ook meer bereiding en oude mensen maken dikwijls niet graag te veel drukte om enkel voor zichzelf maaltijden te bereiden. Ook kan het zijn dat zij slechte tanden hebben, zodat het hun moeilijk valt bepaald voedsel te kauwen.
Oude mensen moeten hun dieet aanpassen, want aangezien zij minder actief zijn, hebben zij minder koolhydraten en meer vitaminen en mineralen nodig dan voorheen. Wat daarom ten zeerste wordt aanbevolen, is ongepelde rijst en volkorenbrood wegens hun gehalte aan vitaminen en mineralen; yoghurt, gedeeltelijk omdat het lichaam melk nodig heeft en gedeeltelijk omdat het zo licht verteerbaar is; tarwekiemen wegens het gehalte aan vitamine E, biergist wegens de vitamine B, en stroop wegens het gehalte aan koper en ijzer. Door sommigen wordt aanbevolen om extra vitaminen te gebruiken, maar door anderen niet. Waarom zou u niet eens experimenteren? Merkt u dat ze u helpen, dan blijft u ze gebruiken.
Nog een goede raad is om niets te eten of te drinken dat gloeiend heet of ijskoud is. Als u voedsel in de koelkast hebt gehad, laat het dan eerst op kamertemperatuur komen voordat u het eet. Ook kan het zijn dat u vindt dat wat wijn de spijsvertering bevordert.
Rust en slaap
Als u op hoge leeftijd een goede gezondheid wilt genieten, moet u ook aandacht schenken aan voldoende rust en slaap. Ofschoon u misschien wel voldoende rust krijgt, kan het zijn dat u niet voldoende slaap krijgt. Oude mensen slapen dikwijls licht. Men heeft lange tijd gedacht dat oude mensen minder slaap nodig hebben dan jonge mensen, maar er schijnen aanwijzingen te zijn die op het tegendeel duiden.
Natuurlijk hebben niet alle personen evenveel slaap nodig. Factoren zoals hormonen, iemands zenuwgestel en de aard van de werkzaamheden die iemand verricht, zijn van invloed op de hoeveelheid slaap die hij nodig heeft. Als u er moeite mee heeft voldoende slaap te krijgen, zou u zich de volgende vragen kunnen stellen:
’Ben ik de hele dag gespannen?’ Zo ja, dan zult u er waarschijnlijk moeite mee hebben te slapen. Leer u overdag te ontspannen. ’Blijf ik tot vlak voor het naar bed gaan actief bezig?’ Zo ja, dan zult u er moeite mee hebben tot rust te komen en vast te slapen. Verminder na het avondeten uw activiteit. ’Drink ik sterke thee, koffie of coladranken?’ Zulke dranken hebben bij veel personen inderdaad een nadelige invloed op hun slaap. ’Gebruik ik ’s avonds laat nog een zware maaltijd of voedsel dat zwaar te verteren is, zoals gebakken aardappelen of versgebakken brood?’ Zulke dingen kunnen een last voor uw maag vormen en u wakker houden. ’Maak ik mij zorgen dat ik niet kan slapen?’ Er bestaat geen zekerder manier om wakker te blijven. Wind u niet op over de problemen van de dag maar tel uw zegeningen. ’Raak ik gemakkelijk geïrriteerd?’ Een verontruste geestesgesteldheid zou u heel goed wakker kunnen houden. Probeer minder gevoelig te zijn. Door u aldus aan te passen, zult u beter slapen en een betere gezondheid genieten.
Dan zijn er ook positieve dingen die u kunt doen om slaap op te wekken, zoals een warm of heet bad nemen voordat u zich ter ruste begeeft, of een glas warme melk of kruidenthee drinken; sommigen vinden baat bij een glas bier of wijn om in slaap te komen. Sommigen ontdekken dat een massage, gegeven door een ander lid van het gezin, hen helpt in te slapen. Volgens hartspecialist White zal een lange stevige avondwandeling beter helpen dan slaappillen. Als u vast slaapt, zult u zowel meer van de nacht als van de dag genieten.
Economische problemen
Om van de oude dag te genieten, moet u ook leren u aan te passen in financiële aangelegenheden. Gewoonlijk heeft men een kleiner inkomen. In veel zaken worden de mensen tegenwoordig op de leeftijd van vijfenzestig gepensioneerd. Een nieuwe baan vinden is niet gemakkelijk, vooral niet in deze tijd. Ook al wordt men niet gepensioneerd, dan krijgt men toch dikwijls minder uitbetaald omdat men niet zo produktief meer is. Vaak heeft iemand geen pensioen, of zijn pensioen is door de stijging van de prijzen sterk in waarde achteruitgegaan.
In een dergelijke situatie moet men dus leren zich wat onderdak, voedsel, kleding en ontspanning betreft aan meer bescheiden leefgewoonten aan te passen. Dit is vooral een probleem als het op voedsel aankomt — economisch zijn maar toch zo dat het lichaam voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen ontvangt. Koolsla bevat veel vitamine C en is misschien economischer dan sinaasappelen. Pinda’s, sojabonen, kaas en eieren zijn economische eiwitbronnen, en vergeet ook de havermout niet. In het bewustzijn van dit probleem heeft het Amerikaanse ministerie van landbouw een brochure uitgegeven getiteld Food Guide for Older Folks (Voedselgids voor oudere mensen), waarin wordt getoond hoe onontbeerlijke voedingsmiddelen tegen lage prijzen gekocht kunnen worden.
Mentale en emotionele factoren
Tot de ernstigste hinderpalen die iemand kunnen beletten van de oude dag te genieten, behoren een onverstandige geesteshouding en een negatief emotioneel gedragspatroon. De introvert heeft het in dit opzicht wellicht moeilijker — zoals hij zijn hele leven al heeft ervaren — dan de extravert. De beginselen die in het Woord van God, de bijbel, worden aangetroffen, zijn zeer toepasselijk: „Wordt niet misleid: God laat niet met zich spotten. Want wat een mens zaait, dat zal hij ook oogsten.” Daarin wordt ook de jonge man aangeraden om zijn Schepper in de dagen van zijn jeugd te gedenken, voordat de dagen komen waarin hij zal zeggen: „Ik heb er geen behagen in.” — Gal. 6:7; Pred. 12:1.
Zij die zelfbeheersing hebben geoefend, discipline hebben toegepast en wijsheid hebben geleerd, zullen het betrekkelijk gemakkelijk vinden zich aan de oude dag aan te passen. Zij echter die zichzelf hebben verwend en aan al hun neigingen hebben toegegeven, zullen in fysiek, mentaal en emotioneel opzicht waarschijnlijk slecht toegerust zijn om van de oude dag te genieten en zich aan de beperkingen die de ouderdom met zich brengt aan te passen. Nu in hun ouderdom zullen zij moed, wijsheid en nederigheid moeten beginnen te leren.
De beperkingen die de ouderdom met zich brengt bieden inderdaad problemen, vooral voor hen die de feiten niet onder de ogen willen zien. Sommigen verwerpen de gedachte dat zij oud worden en trachten nog net zo volwaardig mee te doen als toen zij jong waren. Anderen laten zich ontmoedigen en terneerdrukken en gaan zichzelf beklagen of worden zelfs verbitterd. Weer anderen plaatsen zich misschien op een voetstuk en gaan eisen stellen omdat zij oud zijn. Al zulke houdingen zijn zeer onverstandig. Waardering voor de dagelijkse zegeningen zal u helpen niet in zulke valstrikken te geraken. Zie vooruit naar de zegeningen van elke dag en leer vreugde te putten uit kleine dingen. Schep behagen in een zonnige dag of de schitterende schone sneeuw of de verfrissende regen.
Elke periode van het leven heeft haar eigen zegeningen. Louter het feit dat u zich in de ouderdom niet meer in alle dingen kunt verheugen waarin u zich tijdens de jeugd verheugde, is geen reden voor zelfbeklag of ontevredenheid. Een Engelse dichter zei eens:
„Voor de ouderdom zijn de kansen niet minder breed
Dan voor de jeugd, al zijn ze ook gehuld in een ander kleed.
En bij het wijken van het avondschijn,
Twinkelen er sterren aan de hemel die overdag onzichtbaar zijn.”
De ouderdom heeft zijn eigen zegeningen. „Grijsheid is een luisterrijke kroon wanneer ze op de weg der rechtvaardigheid wordt gevonden” (Spr. 16:31). De ouderdom heeft zijn eigen schoonheid. Men heeft de gelegenheid gehad om te leren, om veel te experimenteren en profijt te trekken van hetgeen men zowel geleden als genoten heeft. De jeugd is onstuimig, ongeduldig, vaak al te geestdriftig, romantisch, heeft illusies en is dikwijls onpraktisch. Maar met het klimmen der jaren leert men geduldiger en realistischer te zijn, men leert praktisch te werk te gaan en de dingen te zien zoals ze werkelijk zijn. De ouderdom kan iemand ook milder maken, waardoor hij in staat is meer empathie te betonen.
Waardeer de zegeningen die u hebt. Wees dankbaar voor het leven zelf, voor de mate van gezondheid en kracht die u bezit. Alleen al het feit dat men geen pijn heeft, is reden tot dankbaarheid. En wees tevreden dat u de nodige stoffelijke dingen hebt om in leven te blijven. — 1 Tim. 6:6-8.
Het is ook nuttig een gevoel voor humor te bezitten. Smakelijk lachen is niet alleen goed voor het lichaam maar ook voor de geest en het hart. Een bekende arts zei zelfs dat lachen „de allerbeste lichaamsbeweging” is wegens het effect dat het heeft op de inwendige organen.
Wat u vooral zal helpen de oude dag aangenaam te vinden, is iets nuttigs te doen te hebben. Denk aan de woorden: „Het is gelukkiger te geven dan te ontvangen.” Het kan u vreugde schenken behulpzaam te zijn voor kennissen, vrienden of familieleden. — Hand. 20:35.
Voordelen voor een christen
Een rijpe, opgedragen christen heeft beslist veel voor wanneer het erop aankomt van de oude dag te genieten. Hij heeft veel hulpmiddelen om zijn dagen met geluk te vullen. Hij kan altijd geestelijke omgang hebben met God. Een bejaarde ongehuwde christelijke vrouw zei eens: „Mijn kostbaarste momenten zijn werkelijk de tijden dat ik alleen ben. Ik kan met Jehovah spreken in gebed. Ik kan onafgeleid mediteren en studeren.” Dan zijn er ook christelijke vergaderingen waar men zich in voortreffelijke christelijke omgang kan verheugen. En er zijn gelegenheden om de christelijke hoop met anderen te delen. Dagen die gevuld zijn met lof aan God zijn stellig gelukkige dagen.
Op het hoofdbureau van Jehovah’s getuigen in Brooklyn, New York, bevinden zich enkele werkers die, hoewel zij een gemiddelde leeftijd hebben van over de tachtig, vol vreugde van drie tot acht uur per dag dienst verrichten in de drukkerijen en op de kantoren van het Wachttorengenootschap. Zo zijn er ook opgedragen christelijke vrouwen van in de zeventig die alleen in hun eigen huis wonen en die de gelukkigste personen zijn die u ooit hebt ontmoet. Zij die uitersten vermijden, die zich aan de ene kant niet verwennen door lui aan elke neiging toe te geven maar aan de andere kant ook niet overdrijven zodat zij zich uitputten, verheugen zich in het leven. Het schenkt hun vooral vreugde als zij anderen trachten te vertroosten door hun het goede nieuws van Gods koninkrijk te vertellen, dat thans zo nabij is. — Matth. 24:14.
Eén bejaarde en blinde christen bracht het aldus onder woorden: „Doordat ik mij bewust blijf van mijn verhouding tot Jehovah ontvang ik de nodige sterkte. Ik verlies nooit uit het oog dat Gods naam op mij rust en dat hetgeen ik doe, een gunstige of ongunstige invloed op zijn naam zal hebben.”
De oude dag kan aangenaam zijn. Het kan een tijd van vrede des geestes, van tevredenheid en geluk zijn. Ouderdom dient gepaard te gaan met wijsheid en het zich leren aanpassen wat fysieke gezondheid en financiële aangelegenheden betreft; een juiste mentale en emotionele instelling zal hier ook toe bijdragen. En bovenal kan uw geloof in God en zijn Woord, en uw streven overeenkomstig de daarin vervatte wijze raad te leven, u helpen van de oude dag te genieten.