Amayá iskayrayasunchu imaña kaptinpas Dios yanapawananchikmantaqa

1, 2. ¿Imawantaq ñuqanchikpas sasachakunchik Jerusalenman kutiq judiokuna hina? (Qawaytaq “Ageopa, Zacariaspa hinaspa Esdraspa tiemponmanta” niq yachachikuytapas).

¿IMAYNA kanaykimanta piensaspaykichu preocupakunki? Yaqapaschá mana llamkayniyuq kasqaykirayku ninki: “¿Imaynatataq familiayta mantienesaq?”, nispayki. Ichapas autoridadkuna mana allinkuna ruwasqankuwan utaq Diosmanta willakuyninchikta harkakusqankurayku familiayki imayna kananmanta preocupakunki. Chayna sasachakuypi tarikuptikiqa Israel runakunata sasachakuypi kaptinku Jehova Dios imayna yanapasqanmanta yachasqaykim kallpanchasunki.

² Warma kasqankumanta Babiloniapi yachaq judiokunaqa Jehova Diospim astawan hapipakunanku karqa tukuy imankuta saqispanku Jerusalenman kutinankupaqqa. Babiloniapiqariki tukuy imayuqmi kawsakurqaku. Chay kutiqkunamanta yaqa llapallanmi Jerusalentaqa mana riqsirqakuraqchu. Chay kutiqkunaqa chayasqankumantapacham sasachakuypi tarikurqaku qullqinku mana kaptin, autoridadkuna mana allinkuna ruwasqankuwan hinaspa hichpankupi yachaq runakuna chiqnisqankuwan. Tukuy chaykunaraykum wakin judiokunapaqqa sasa karqa Jehova Diospa templon hatarichiypi tukuy tiemponkuwan yanapakuyninkuqa. Chaymi Jesuspa tiemponmanta yaqa 520 wata ñawpaqta Ageotawan Zacariasta Jehova Dios kamachirqa judiokunata kallpanchananpaq (Ageo 1:1; Zac. 1:1). Ageowan Zacariaspa willakusqankuqa judiokunatam anchata kallpancharqa. Ichaqa 50 wata pasaytam judiokunaqa kaqmanta hukmanyasqa tarikurqaku. Chaymi Diospa kamachikuyninkunamanta qillqaq Esdras Babiloniamanta Jerusalenman kutirqa paykunata kallpanchaq hinaspa Diospa munayninta puntata ruwanankupaq yanapaq (Esd. 7:​1, 6).

 3. ¿Ima tapukuykunamantam yachasun? (Rimarimuytaq Proverbios 22:19 nisqanmantapas).

³ Ageopawan Zacariaspa willakusqankum Israel runakunata yanaparqa sasachakuypi kaspankupas Diospi hapipakunankupaq. Kunanpas yanapawachwanmi ima sasachakuyña kaptinpas Jehova Dios yanapawananchikmanta mana iskayrayanapaq (leey Proverbios 22:19). Chaymi kunan yachasun Ageowan hinaspa Zacariaswan serviqninkunaman Jehova Dios ima willachisqanmanta. Yachasuntaqmi Esdrasta imayna qatipakunamantapas. Paykunamanta yachaymi yanapawasun kay tapukuykunamanta yachanapaq: ¿Imaynam judiokuna tarikurqaku Jerusalenman kutiruspa sasachakuypi kaspanku? ¿Imanasqataq sasachakuypi tarikuspapas Jehova Diospa munayninta puntapi churananchik? ¿Imataq yanapawasun imaña-haykaña kaptinpas Jehova Diospi astawan hapipakunapaq?

4, 5. ¿Imakuna pasakusqanwantaq judiokunaqa hukmanyasqa tarikunmanku karqa?

⁴ Jerusalenman chayaruptinkuqa tukuy imam judiokunapa ruwanankuqa karqa. Manapas unaypim Jehova Diospaq altarta kaqmanta ruwarurqaku, hinaspapas Diospa wasinpa cimientontam churarurqaku (Esd. 3:​1-3, 10). Diospa wasinta ruwaypi yanapakuspankupas kikinkupa wasinkutapas ruwanankum karqa, chakrankupipas llamkanankum karqa, hinaspapas familiankutam mantienenanku karqa. Chaymi hukmanyarurqaku achka ruwayniyuq kasqankurayku (Esd. 2:​68, 70). Chaymantapas, enemigonkum tukuyta ruwaspa harkakurqaku Diospa wasinta mana qispichinankupaq (Esd. 4:​1-5).

⁵ Jerusalenman kutiq judiokunaqa sasachakuypitaqmi tarikurqaku qullqinku mana kasqanwanpas chaynataq autoridadkuna mana allinkuna ruwasqankuwanpas. Chay tiempopaqqa Jerusalen llaqtaqa karqa Persia nacionpa makinpim. 530 watapi Rey Ciro wañukuptinmi Cambises sutiyuq runaña kamachiyta qallaykurqa. Egipto naciontapas payña kamachiyta munaspanmi soldadonkunapiwan peleaq rirqa. Soldadonkuna peleaq rispankuqa yaqapaschá judiokunapa yachasqanku llaqtanta pasaspanku obligarqaku yakutawan mikuyta qunankupaq chaynataq maypi samachinankupaqpas. Tukuy chaykunaraykuchá judiokunaqa hukmanyasqa tarikurqaku. Cambisespa qipanman kamachiqmi karqa Dario I nisqanku. Persia nacionta pay kamachichkaptinmi gobiernonpa contranpi runakuna hatarirqaku. Tukuy chaykuna pasakusqanwanchá Jerusalenman kutiq judiokunaqa nirqaku: “¿Imaynatataq familiaytaqa mantienesaq?”, nispanku. Chayraykupaschá wakinkuqa piensarqaku Jehova Diospa wasinta pirqayqa manaraq atikusqanta (Ageo 1:2).

 6. ¿Ima sasachakuypiraqmi judiokunaqa tarikurqaku? (Rimarimuytaq Zacarias 4:​6, 7 nisqanmantapas).

⁶ (Leey Zacarias 4:​6, 7). Qullqinku mana kasqanwan hinaspa autoridadkunapa mana allin ruwasqankuwan sasachakuypi tarikuspankupas judiokunaqa enemigonkupa chiqnisqanraqmi karqaku. 522 watapim Jehova Diospa wasin pirqasqankuta Persia nacionta kamachiq sayarachirqa. Ichaqa Zacariasmi judiokunata nirqa Jehova Diosqa atiyninwan ima sasachakuypipas yanapananmanta. Chaymi 520 watapi kamachiq Dario nirqa Jehova Diospa wasinta hinalla ruwanankupaq. Qurqataqmi qullqitapas, hinaspapas autoridadkunatam kamachirqa chay ruwaypi yanapanankupaq (Esd. 6:​1, 6-10).

 7. ¿Imaynam judiokunaqa kawsakurqaku sasachakuypiña kaspankupas Diospa munayninta puntapi churaspankuqa?

⁷ Jehova Diosqa Ageowan hinaspa Zacariaswanmi serviqninkunaman willachirqa wasin ruwayta puntapi churaptinkuqa yanapananmanta (Ageo 1:​8, 13, 14; Zac. 1:​3, 16). Ageowan Zacarias kallpanchaptinmi judiokunaqa kaqmanta Diospa wasin ruwayta qallaykurqaku 520 watapi, chaymi manapas pichqa watapi ruwayta tukururqaku. Paykunaqa ima sasachakuyña kaptinpas Diospa munaynintam puntapi churarqaku. Chayraykum Jehova Diosqa kawsanankupaq imapas necesitasqankuta qurqa. Yanaparqataqmi payman sunqu kanankupaqpas. Chaymi judiokunaqa Jehova Diosta kusikuywan servirqaku (Esd. 6:​14-16, 22).

 8. ¿Imaynatam Ageo 2:4 nisqan yanapawanchik Diospa munayninta puntapi churanapaq? (Qawaytaq willakuytapas).

⁸ Llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna kayllapiña kasqanta yachasqanchikraykum Diosmanta sumaq willakuyta astawanraq willakunanchik (Mar. 13:10). Ichaqa, qullqimanta sasachakuypi kasqanchikraykum utaq autoridadkuna Diosmanta willakusqanchikta harkakusqankuraykum sasa kanman Diosmanta willakuyqa. Chaynaqa, ¿imam yanapawasun Diosmanta willakuyta puntapi churanapaq? Chaypaqqa ‘angelkunata kamachiq Jehova Dios’b yanapawananchikmantam manapuni iskayrayananchikchu. Paymi yanapawasun munayninta puntata ruwaptinchikqa. Chayraykum imatapas mana manchakunanchikchu (leey Ageo 2:4).

9, 10. ¿Imaynatam Mateo 6:33 nisqan cumplikurqa casarasqa iñiqmasinchikkunapi?

⁹ Rimarisun Oleg hinaspa warmin Irinac sutiyuq precursor iñiqmasinchikkunamanta. Paykunam huk congregacionta yanapanankurayku huklawman astakururqaku. Chaymantam ichaqa nacionninkupi qullqimanta sasachakuy qallaykurqa, chaymi mana llamkayniyuq qiparurqaku. Yaqa watantin maynillanpi llamkaspanku mana ancha qullqiyuq kaspankupas paykunaqa Diospa kuyakuynintam qawarqaku. Wakinpiqa iñiqmasinchikkunapas yanapaykurqakum. ¿Imataq paykunata yanaparqa? Olegmi nin: “Tukuy tiempoykuwan Diosmanta willakusqaykum yanapawarqaku ima aswan allin kasqanmanta cuentata qukunaykupaq”, nispa. Paykunaqa llamkayta maskaspankupas Diosmantam astawan willakurqaku.

¹⁰ Huk punchawmi Diosmanta willakusqankumanta wasinkuman kutiramuptinku vecinonku willarqa huk amistadninku karu-karumantaraq hamuspan iskay bolsa mikuyta apamusqanta. Olegmi willakun: “Chay punchawmi sutillata qawarqaniku Jehova Diospas chaynataq iñiqmasinchikkunapas ñuqaykumanta preocupakusqankuta. Chaymi, serviqninkuna sasachakuypi tarikuptinku Dios yanapasqanmantaqa manapuni iskayrayanikuchu”, nispa (Mat. 6:33).

11. ¿Imamantam manapuni iskayrayananchikchu Diosmanta willakuyta puntapi churaspanchikqa?

¹¹ Jehova Diosqa munanmi serviqnin kanankupaq runamasinchikkunata yachachinanchikta. Diosmanta yachaspallankumiki paykunaqa salvakunqaku. Qanchis parrafopi yachamusqanchikman hinam judiokunata Ageo kallpancharqa Diospa wasinta qispichiyta tukunankupaq. Chayqa karqa “kaqmanta cimientonta churaspaykichikyá mana imatapas ruwasqaykichik watakunata qunqaychik” nichkaq hinam. Kasukuptinkuqa Jehova Diosqa bendecinanmi karqa (Ageo 2:​18, 19). Ñuqanchikpas manapunim iskayrayananchikchu Diosmanta willakuyta puntapi churaptinchikqa Diosqa bendeciwananchikmanta.

12. ¿Imanasqataq Esdrasqa hinaspa paywan riqkunaqa Jehova Diospi tukuy sunqunkuwan hapipakunanku karqa?

¹² Esdrasmi 468 watapi Babiloniamanta Jerusalenman kutirqa wakin Judiokunapiwan. Jerusalenman rinankupaqqa Jehova Diospim tukuy sunqunkuwan hapipakunanku karqa. ¿Imanasqa? Paykunaqa peligrollaña ñanninkunatam rinanku karqa, hinaspapas Jehova Diospa wasinpaq qusqanku quri-qullqita apasqankuraykum suwakunapas qichunmanku karqa (Esd. 7:​12-16; 8:31). Chaymantam Esdrasqa riqmasinkunapiwan Jerusalenman chayarurqaku. Ichaqa qawaykurqakum chay llaqtapi yachaypas mana seguro kasqanta. Jerusalenpi kaqkunaqa asllaraqmi karqaku, llaqtapa murallankunapas chaynataq punkunkunapas tuñisqam kachkarqa. Chaynaqa, ¿imaynatam Esdrasmanta yachay yanapawanchik Jehova Diospi astawan hapipakunapaq?

13. ¿Imataq Esdrasta yanaparqa Jehova Diospi astawan hapipakunanpaq? (Qawaytaq willakuytapas).

¹³ Esdrasqa qawarqam sasachakuypi tarikuptinku serviqninkunata Jehova Dios imayna yanapasqanta. 484 watapim Rey Asuero kamachirqa Persia nacionpi yachaq llapallan judiokuna wañuchisqa kanankupaq. Yaqapaschá chay tiempopaqqa Esdrasqa Babilonia nacionpi yacharqa (Est. 3:​7, 13-15). Paypas wañuypa patanpichá tarikurqa. Wañuypa patanpi tarikusqankuta yacharuspankum Persia nacionpi yachaq judiokunaqa ayunaspanku waqarqaku, paykunaqa Jehova Diostapas ruegakurqakuchá salvaykunanpaq (Est. 4:3). Ichaqa wañuchiyta piensaqkunam kikinku wañuchisqa karqaku, chaywanqa ¡mayna admirasqachá Esdraswan wakin judiokunaqa tarikurqaku! (Est. 9:​1, 2). Chayna sasachakuypi tarikuptinku Jehova Dios yanapasqanwanchá Esdrasqa manapuni iskayrayarqachu ima sasachakuypi tarikuptinkupas serviqninkunata Dios yanapananmanta.d

14. ¿Imatam iñiqmasinchik Anastasia yacharurqa mana llamkayniyuq kaptin Jehova Dios yanapasqanwan?

¹⁴ Sasachakuypi tarikuptinchik Jehova Dios imayna cuidawasqanchikta qawaspaqa, paypim astawan hapipakunchik. Rimarisun Europa lawpi yachaq iñiqmasinchik Anastasiamanta. Paytam llamkaqmasinkuna obligayta qallaykurqaku mayqan partidomanpas sayapakunanpaq. Chaymi payqa llamkayninmanta lluqsikururqa mayqan partidotapas mana yanapananrayku. Anastasiam willakun: “Chaykamaqa manam haykapipas mana qullqiyuqqa karqanichu”, nispa. Ninraqmi: “Imayna tarikusqaytam Jehova Diosman willakurqani, hinaptinmi payqa imapas pisipuwaqniyta qullawarqa, manam saqillawarqachu. Sichu haykapipas kaqmanta mana llamkayniyuq kaspayqa manañam manchakusaqchu. Manapunim iskayrayanichu kunan yanapawasqanman hina qipakunatapas Jehova Diosqa hinalla yanapawananmanta”, nispa.

15. ¿Imam Esdrasta yanaparqa Jehova Diospi hinalla hapipakunanpaq? (Rimarimuytaq Esdras 7:​27, 28 nisqanmantapas).

¹⁵ Esdrasqa kikinpunim qawarqa kawsakuyninpi Jehova Dios yanapasqanta. Tukuy imapi Jehova Dios yanapasqanpi yuyaymanasqanmi yanaparqa Diospi hinalla hapipakunanpaq. Piensarisun “Jehova Dios yanapawasqanta qawaspaymi kallpanchasqa tarikurqani” nispa Esdraspa nisqanpi (leey Esdras 7:​27, 28). Esdrasqa yaqa chaynatam pichqa kutitawanraq nirqa sutin apaq libropi (Esd. 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31).

16. ¿Imakuna kaptintaq Jehova Dios yanapawasqanchik sutilla kanqa? (Qawaytaq fotokunatapas).

¹⁶ Jehova Diosqa yanapawachwanmi ima sasachakuypi tarikuptinchikpas. Ichapas patronninchikmanta permisota mañakunanchik kanqa hatun huñunakuyninchikman rinanchikpaq utaq huñunakuyninchik punchawkuna mana llamkanapaq, chaynapi huñunakuykunaman mana faltakunapaq. Chaynakunapi tarikuptinchikqa Jehova Dios yanapawasqanchikmi sutilla kanqa. Imayna yanapawasqanchikta qawaspanchikqa astawanraqmi Jehova Diospi hapipakusun.

17. ¿Imaynatam yachanchik Esdrasqa sasachakuykunapi kaspanpas humilde kasqanta? (Qawaytaq qaranpi dibujotapas).

¹⁷ Esdrasqa humildem karqa, hinaspapas Jehova Diostam yanapaykunanpaq mañakurqa. Imapas ruwaynin sasa kaptinqa humillakuykuspanmi Jehova Diosta mañakuq (Esd. 8:​21-23; 9:​3-5). Diospi hapipakusqanta qawaspankum hukkunapas yanapaykurqaku, hinaspapas Diosman sunqu kasqantam qatipakurqaku (Esd. 10:​1-4). Ñuqanchikpas Jehova Diostayá mañakusun qullqinchik mana kaptinqa utaq familianchik imayna kananmanta preocupakuspaqa, amayá iskayrayasunchu Dios yanapaykuwananchikmantaqa.

18. ¿Imayna kaytaq yanapawasun Jehova Diospi astawan hapipakunapaq?

¹⁸ Humilde kaspaqa, Jehova Diospa yanapakuyninta mañakuspaqa hinaspa iñiqmasinchikkuna yanapaykuwananchikta saqikuspaqa Diospim astawan hapipakuyta yachasun. Kimsa wawayuq iñiqmasinchik Erikam sasachakuypi kaspanpas Jehova Diospi confiakurqa. Paypa wawachanmi wañukullarqa manaraq nacechkaspan, wañukurqataqmi kuyasqan qusallanpas. Chay hatun llaki qatirusqanta yuyarispanmi nin: “Manam yachanchikchu Jehova Dios imaynata yanapaykuwananchiktaqa. Wakinpiqa mana piensasqanchikman hinam yanapaykullawanchik. Achka kutipim qawarqani amistadniykunapa imapas niykuwasqanqa utaq yanapaykuwasqanqa Jehova Diosta mañakusqayman hina kasqanta. Willakuptiyqa paykunapas yachaqkum imaynata yanapaykuwanankupaq”, nispa.

19, 20. ¿Imatam yachanchik Jerusalenman mana kutiyta atiq judiokunamanta?

¹⁹ Wakin judiokunam Jerusalenman mana kutiyta atirqakuchu yuyaqña kasqankurayku, unqusqankurayku utaq familiankuta cuidasqankurayku. Paykunapas qatipakunapaqmi. Mana kutiyta atispankupas Jerusalenman kutiqkunamanmi imapas kapuqninkuta kusikuywan qurqaku (Esd. 1:​5, 6). Yaqachusmi 19 wataña pasaruptinpas Babiloniapi yachaq judiokunaqa hinallaraq Jerusalenpi yachaqkunaman imapas kapuqninkuta apachiqku (Zac. 6:10).

²⁰ Manapaschá wakiqninchikqa atisunchu munasqanchikman hina astawan Jehova Diosta serviytaqa. Chayna kaptinpas anchatam Diosqa valoran tukuy atisqanchikta paypaq ruwasqanchiktaqa. Chayna kasqantam yachanchik Zacariasman Diospa ima nisqanwan. Paytam Jehova Dios kamachirqa Babiloniapi yachaq judiokunapa apachisqanku quri-qullqiwan coronata ruwananpaq (Zac. 6:11). Chay coronaqa qukuykuq kasqankuta ‘yuyarinankupaqmi’ kanan karqa (Zac. 6:14). Chaynaqa, Jehova Diosqa manapunim qunqanqachu ima sasachakuyña kaptinpas payta servinanchikpaq kallpanchakusqanchiktaqa (Heb. 6:10).

21. ¿Imataq yanapawasun mana manchakuq kanapaq?

²¹ Yachanchikmi kay tukupay punchawkunapi astawanraq ñakarinanchikmanta hinaspa astawanraq mana allinkuna kananmanta (2 Tim. 3:​1, 13). Ichaqa, ima sasachakuykunaraq kananpiqa manam llumpaytaqa piensanachu, chayqa mana allinninchikpaqmi kanman. Aswanqa yuyarisun Ageopa tiemponpi serviqninkunaman Jehova Diospa nisqantayá. Paymi nirqa: “Ñuqaqa qamkunawanmi kachkani […], amayá manchakuychikchu”, nispa (Ageo 2:​4, 5). Ñuqanchikpas manapunim iskayrayanchikchu Diospa munayninta puntapi churaptinchik pay yanapawananchikmantaqa. Ageopa hinaspa Zacariaspa willakusqanmanta chaynataq Esdrasmanta yachasqanchikta kasukuspaqa Jehova Diospim imaña-haykaña kaptinpas hapipakusun.