Na U Tla Latela Keletso ea Ngaka?
HA HO tluoa tabeng ea ho tsuba koae, boikarabelo ba ngaka ke bofe? Na ke feela ho phekola ba tšoeroeng ke mafu a amanang le ho tsuba? Dr. Louis Sullivan, mongoli oa Lefapha la U.S. la Bophelo bo Botle le Litšebeletso tsa Sechaba o ikutloa hore lingaka li lokela ho etsa ho eketsehileng ho feta moo. Haufinyane o ile a ngola ho The Journal of the American Medical Association: “Lingaka li na le boikarabelo ba ho tsebisa bakuli ka liphello tsa ho tsuba bophelong bo botle, li lokela ho thusa bakuli ba sa tsubeng hore ba se qalise ho tsuba, le ho thusa ba tsubang ho tlohela mokhoa ona.”
Ke hobane’ng ha lingaka li lokela ho ameha ka bophelo ba bakuli ba tsona le seo ba se khethang? Dr. Sullivan oa lumela: “Ho tsuba ke khetho, empa ke khetho e mpe.” O fana ka bopaki bo matla: “Selemo le selemo, ho tsuba ho bolaea Maamerika a ka bang 400 000; hoo ke batho ba fetang ba 1 000 ka letsatsi, ’me ho tsuba ho ikarabella mafung a ka holimo ho le le leng ho a mang le a mang a tšeletseng naheng ea rōna. Palo ea Maamerika a shoang selemo le selemo a bolaoang ke mafu a amanang le ho tsuba e feta palo ea Maamerika a shoeleng Ntoeng ea II ea Lefatše.”
Ha Sullivan a lebisa taba ena ho basali o boetse o qotsa litšibollo tse ling tse tšosang: “Kankere ea matšoafo e se e feta kankere ea matsoele ka ho ba sesosa se seholo sa lefu le bakoang ke kankere ho basali. Basali ba tsubang ba na le menyetla e meraro ea ho hlaseloa ke lefu la pelo ho feta basali bao ho seng mohla ba kileng ba tsuba, ’me basali ba tsubang ba kotsing ea ho fokolloa ke bophelo le ho bolaoa ke emphysema le mafu a mang a amanang le ho tsuba. Basali ba tsubang nakong eo e leng baimana ka eona ho ka etsahala hore ba senyeheloe, ba belehe masea a nang le boima bo fokolang, le bana ba shoang ba sa le banyenyane.”
Ka baka la linnete tsena tse tšosang, Dr. Sullivan o hlokometse hore ho sa ntse ho e-na le khatello e khōlō ea hore batho ba tsube. O ile a hlalosa mekhatlo ea phatlalatso e hlaselang lihlotšoana tsa batho joaloka “e soto.” O boetse a bua ka tšabo ka ho sebelisoa ha limmotlelara tse apereng hantle le tse tsamaeang libakeng tse khahlisang ho neha bacha maikutlo a hore ho tsuba ho lokile ebile hoa ipiletsa. Ha e le hantle, haeba sekhahla sa ho tsuba se sa fetohe, bana ba limillione tse hlano ba phelang hona joale ba tla qetella ba bolailoe ke mafu a amanang le ho tsuba. Dr. Sullivan o phehella basebetsi-’moho bao e leng lingaka: “Ena ke tlokotsi eo re tlamehang ho e thibela.”
Hore na ka sebele lingaka li tla thibela tlokotsi ena kapa che e sa ntse e le pharela. Ho joalokaha Dr. Sullivan a hlokometse: “Ka bomalimabe, lingaka tse ling li tsoela pele ho tsuba ’me li behela bakuli ba tsona le basebetsi-’moho mohlala o mobe oa ho fana ka molaetsa o sa khothalletseng bophelo bo botle ho bohle ba li tsebang.”