Mareferensiya Ya Xibukwana Xa Mintlhanganu Ya Mahanyelo Ni Ntirho
6 KU YA KA 12 KA SETEMBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | DETERONOMA 33-34
“Tumbela Ka Mavoko Ya Yehovha ‘Lama Tshamaka Hi Masiku’”
Perspicaz vol. 2 paj. 77
Jesurum
Título honorífico de Israel. Na Septuaginta grega, “Jesurum” torna-se um termo afetuoso, sendo traduzido “amado”. O designativo “Jesurum” devia lembrar Israel da sua chamada como povo pactuado de Jeová, e, assim, da sua obrigação de permanecer reto. (De 33:5, 26; Is 44:2) Em Deuteronômio 32:15, o nome Jesurum é usado de forma irônica. Em vez de viver em conformidade com o seu nome Jesurum, Israel se tornou insubordinado, abandonou Aquele que o fez e desprezou seu Salvador.
Vugandzeri Lebyi Tengeke paj. 120, kwadru
Hi Pfuniwa Ku Tlhela Hi Yima Hi Milenge
I swinene ku tsundzuka leswaku madzana ya malembe Ezekiyele a nga si velekiwa, muprofeta Muxe u vule leswaku Yehovha a ngo va ni matimba ntsena kambe wa swi rhandza ku tirhisa matimba yakwe leswaku a pfuna vanhu vakwe. Muxe u tsale a ku: “Xikwembu i vutumbelo ku sukela khale, mavoko ya xona lama tshamaka hilaha ku nga heriki ma ku khomile.” (Det. 33:27) Hakunene, hi nga tiyiseka leswaku loko hi kombela mpfuno eka Xikwembu xa hina hi mikarhi yo tika, Yehovha u ta hi khoma hi mavoko yakwe, ivi hi musa a hi yimisa kutani a hi pfuna leswaku hi tlhela hi yima hi milenge. — Ezek. 37:10.
Murindzi 15/09/11 paj. 19 par. 16
Tsutsuma Hi Ku Tiyisela Eka Mphikizano
Ku fana na Abrahama, Muxe u fe a nga si ku vona ku hetiseka ka xitshembiso xa Xikwembu. Loko Vaisrayele va ri ekusuhi ni ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke, Xikwembu xi byele Muxe xi ku: “U ta vona tiko u ri ekule, kambe [a wu] nge ngheni etikweni leri ndzi ri nyikaka vana va Israyele.” Leswi swi vangiwe hileswi yena na Aroni va hlundzukeke hikwalaho ka ku xandzuka ka Vaisrayele kutani va “[endla] hi ku pfumala vutshembeki eka [Xikwembu] exikarhi ka vana va Israyele, ematini ya Meriba.” (Det. 32:51, 52) Xana sweswo swi n’wi hlundzukisile Muxe kumbe swi n’wi heta matimba? Doo! U katekise Vaisrayele naswona u gimete hi marito lama nge: “Wa tsaka, Wena Israyele! I mani la fanaka na wena, vanhu lava tsakelaka ku ponisa ka Yehovha, xitlhangu xa mpfuno wa wena, ni Loyi a nga banga ra wena lerikulu?” — Det. 33:29.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Murindzi 15/02/15 paj. 4 par. 6
Moxe
Leswi a swi vonisaka xiswona. Ka buku la Yuda, ku vulavuliwa hi wutomi la Yesu na a nga se ta lani misaveni. (Lerha Yuda 9.) Mikayele ntsumi ya yikulu, ku nga Yesu ‘a holove na Davulosi’ naswona va ‘kokelane’ “ntsumbu wa Moxe.” Loko Moxe a file, Yehovha u lahle ntsumbu wa Moxe ka ndhawu leyi a wu nga ta kumiwa hi munhu. (Det. 34:5, 6) Swi nga yentxeka Davulosi a a lava ku ringa Vayisrayele leswaku va tirhisa ntsumbu wa Moxe ka wugandzeli la mavunhwa. Swi nga na mhaka swaku Davulosi a a lava ku yentxa yini hi ntsumbu wa Moxe, Mikayele a nga swi pfumelelanga. Buku lin’wana la tintlhamuselo li vula swaku marito lama nge “va holovile” ni leli nge ‘va kokelane’ ma tlhela ma tirhisiwa ku tlhamusela ku “ku theta timhaka” naswona ma nga ha vula leswaku “Mikayele ‘a nga mu pfumelelanga Davulosi’ ku teka ntsumbu wa Moxe.” Kambe, ntsumi leyi ya yikulu a yi swi tiva swaku a yi nga na matimba hinkwawu. Kutani mhaka leyi yi yi siyele Yehovha, Muyavanyisi wa Mukulu, lweyi ku nga yena ntsena a nga ni mfanelo ya ku yavanyisa Sathana. Hakunene Yesu a kombise swaku wa tiveka hansi!
13 KU YA KA 19 KA SETEMBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOXUWA 1-2
“Leswi Hi Nga Swi Yentxaka Swaku Swilo Swi Hi Fambela Kahle”
Murindzi 15/01/13 paj. 8 par. 7
Vana Ni Xivindzi — Yehovha U Na Wena!
Leswaku hi va ni xivindzi lexi lavekaka leswaku hi endla ku rhandza ka Xikwembu, hi fanele hi dyondza Rito ra xona ni ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka. Leswi hi leswi Yoxuwa a byeriweke ku swi endla loko a va mutlhandlami wa Muxe: “Vana ni xivindzi, u tiya ngopfu leswaku u khathalela ku endla hi ku landza nawu hinkwawo lowu Muxe nandza wa mina a ku leriseke wona. . . . Buku leyi ya nawu yi nga suki enon’wini wa wena, naswona u fanele u yi hlaya hi rito ra le hansi nhlikanhi ni vusiku, leswaku u ta hisekela ku endla hi ku landza hinkwaswo leswi tsariweke eka yona; hi kona u nga ta endla ndlela ya wena yi humelela kutani u endla hi vutlhari.” (Yoxu. 1:7, 8) Yoxuwa u landzele ndzayo yoleyo kutani ‘ndlela ya yena yi humelerile.’ Loko hi endla hilaha ku fanaka, hi ta va ni xivindzi lexikulu hi tlhela hi humelela entirhweni wa Xikwembu.
Murindzi 15/01/13 paj. 11 par. 20
Vana Ni Xivindzi — Yehovha U Na Wena!
A swi olovi ku hambeta hi endla ku rhandza ka Xikwembu emisaveni leyi yo homboloka. Kambe, a hi hexe. Xikwembu xi na hina. Ni N’wana wa xona la nga Nhloko ya vandlha, u na hina. Nakambe ku ni Timbhoni ta Yehovha tin’wana leti tlulaka 7000 000 emisaveni hinkwayo. A hi hambeteni swin’we na tona hi kombisa ripfumelo hi tlhela hi chumayela mahungu lamanene hi ri karhi hi tsundzuka ndzimana ya hina ya lembe ya 2013 leyi nge: “Vana ni xivindzi, u tiya. . . . Yehovha Xikwembu xa wena u na wena.” — Yoxu. 1:9.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Murindzi 01/12/04 paj. 9 par. 1
Tipontu Ta Lisima Ta Buku La Yoxuwa
2:4, 5 — Hi mhaka muni Rahava a nga va byelanga ntiyiso vavanuna lava a va lavetela vayisrayele vambirhi lava a va ya kambela tiko? Leswi Rahava a a ni lipfumelo a veke wutomi la yena ngozini swaku a vhikela vavanuna lava a va ye va ya kambela tiko. Hi maka leyo, a a nga boheki ku vula lomu vavanuna lava va Xikwembu a va tumbele kona leswaku va nga vavisiwi. (Matewu 7:6; 21:23-27; Yohani 7:3-10) Phela ku vuliwa swaku Rahava, “a a lulamile hi mhaka ya mintirho ya yena,” leyi patsaka ku kala a nga vulanga ntiyiso hi lomu Vayisrayele lava a va kambela tiko a va li kona. — Yakobo 2:24-26.
20 KU YA KA 26 KA SETEMBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOXUWA 3-5
“Yehovha Wa Hi Katekisa Loko Hi Kombisa Lipfumelo”
Perspicaz vol. 2 paj. 139
Jordão
Usualmente, a parte do Jordão abaixo do mar da Galileia tem a profundidade média de 1 a 3 m e a largura de aproximadamente 27 a 30 m. Mas, na primavera, o Jordão transborda as margens, e é então muito mais largo e fundo. (Jos 3:15) Na época da inundação, não teria sido seguro para a nação israelita, de homens, mulheres e crianças, atravessar o Jordão, especialmente não perto de Jericó. A correnteza ali é tão rápida, que em tempos mais recentes banhistas foram literalmente arrastados pela água. No entanto, Jeová represou milagrosamente o Jordão, tornando possível que os israelitas o cruzassem em terra seca. (Jos 3:14-17) Séculos mais tarde, um milagre similar ocorreu certa vez para Elias, quando na companhia de Eliseu, e uma vez para Eliseu sozinho. — 2Rs 2:7, 8, 13, 14.
Murindzi 15/09/13 paj. 16 par. 17
Mbilu Ya Wena A Yi Tsakisiwe Hi Switsundzuxo Swa Yehovha
I Swiendlo swa hina swa ripfumelo swi hi pfuna njhani ku tiyisa ndlela leyi hi tshembaka Yehovha ha yona? Anakanya hi rungula ra le Matsalweni ra ku nghena ka Vaisrayele eTikweni leri Tshembisiweke. Yehovha a a lerise vaprista lava rhwaleke areka ya ntwanano leswaku va ya nghena eNambyeni wa Yordani. Hambiswiritano, loko vanhu va ri karhi va tshinela, va swi xiyile leswaku timpfula ta ximun’wana a ti endle leswaku nambu wolowo wu tala wu khapa-khapa. Xana Vaisrayele a va ta endla yini? Xana a va ta dzima mixaxa eribuweni ra nambu kutani va rindza mavhiki kumbe ku tlula leswaku mati lama khapa-khapaka ma hunguteka? Doo, va tshembe Yehovha hi ku helela kutani va landzela swileriso swa yena. Vuyelo byi ve byihi? Rungula ra kona ri hlayeka hi ndlela leyi: “Xikan’we-kan’we loko mikondzo ya vaprista yi khumbe mati, nambu wu yima ku khuluka, . . . vaprista va yima endhawini leyi omeke exikarhi ka nambu ekusuhi ni le Yeriko loko vanhu hinkwavo va ri ku peleni.” (Yoxu. 3:12-17; Contemporary English Version) Anakanya ndlela leyi a swi tsakisa ha yona ku vona mati lawa a ma khuluka ma hlengeletana! Entiyisweni, ripfumelo ra Vaisrayele eka Yehovha ri tiyisiwile hikuva va tshembe swileriso swa yena.
Murindzi 15/09/13 paj. 16 par. 18
Mbilu Ya Wena A Yi Tsakisiwe Hi Switsundzuxo Swa Yehovha
I ntiyiso leswaku Yehovha a nga ha endleli vanhu va yena masingita yo tano namuntlha, kambe wa swi katekisa swiendlo swa vona swa ripfumelo. Matimba lama tirhaka ya Xikwembu ma va nyika matimba leswaku va endla ntirho lowu va averiweke wona wo chumayela rungula ra Mfumo emisaveni hinkwayo. Naswona Mbhoni leyikulu ya Yehovha, ku nga Kreste Yesu la pfuxiweke eku feni, u tiyisekise vadyondzisiwa va yena leswaku u ta va seketela entirhweni lowu wa nkoka, a ku: “Hikokwalaho fambani mi ya endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa . . . Ndzi na n’wina masiku hinkwawo ku fikela emakumu ka mafambiselo ya swilo.” (Mat. 28:19, 20) Timbhoni to tala leti a ti ri ni tingana kumbe leti a ti chava ku vulavula ni van’wana ti vula leswaku moya lowo kwetsima wa Xikwembu wu ti nyike xivindzi xo vulavula ni vanhu lava ti nga va tiviki ensin’wini. — Hlaya Tipisalema 119:46; 2 Vakorinto 4:7.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Murindzi 01/12/04 paj. 9 par. 2
Tipontu Ta Lisima Ta Buku La Yoxuwa
5:14, 15 — Hi mani lweyi swi nga ha yentxekaka a a li “Hosana ya vuthu la Yehovha”? Hosana leyi nga ya tiyisa Yoxuwa loko ku sunguliwa nyimpi ya ku teka Tiko leli Tshembisiweke swi tikomba ku li “Rito” ku nga Yesu Kreste loko a nga se va munhu wa nyama. (Yohani 1:1; Daniyele 10:13) Hakunene swa tiyisa ku tiva swaku Yesu Kreste lweyi a nga kwetsimisiwa a ni vanhu va Xikwembu namuntlha loko va lwisana ni mintlhamu ya Sathana leswaku va va ni wunghanu la linene na Yehovha!
27 KA SETEMBRO KU YA KA 3 KA OUTUBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOXUWA 6-7
“Fambela Kule Ni Swilo Swa Ku Kala Swi Nga Pfuni Nchumu”
Murindzi 15/04/10 paj. 20 par. 5
U Nga Languti Swilo Leswi Nga Pfuniki Nchumu!
Endzhaku ka malembe-xidzana yo hlayanyana, Akani loyi a a ri Muisrayele u vone swilo swo karhi emutini lowu hluriweke wa Yeriko kutani a swi yiva. Xikwembu a xi lerise leswaku swilo hinkwaswo emutini wolowo a swi fanele swi herisiwa, handle ka swilo swo karhi leswi a swi fanele swi nghena exumeni xa Yehovha. Vaisrayele a va tsundzuxiwe leswi: “Mi nga tshineli eka nchumu lowu nyikeriweke endzovisweni, hi ku chava leswaku mi nga wu navela” kutani mi teka swilo swin’wana emutini wolowo. Loko Akani a tlule nawu wolowo, Vaisrayele va hluriwile emutini wa Ayi, naswona vo tala va vona va file. Akani a nga vulanga leswaku u yive swo karhi ku kondza loko a paluxiwa. Akani u te: “Ndzi vone” swilo leswi, “ndzi swi naverile, kutani ndzi swi teka.” Ku navela ka mahlo ya yena ku endle leswaku a lovisiwa, swin’we ni “hinkwaswo leswi a swi ri swa yena.” (Yoxu. 6:18, 19; 7:1-26) Mbilu ya Akani yi navele swilo leswi a a nga fanelanga a swi teka.
Murindzi 15/08/97 paj. 28 par. 2
Ha Yini U Vika Swiendlo Leswo Biha?
Xivangelo xin’wana xo vika xidyoho hi leswaku swi pfuna ku hlayisa ku tenga ka vandlha. Yehovha i Xikwembu lexi baseke, Xikwembu lexi kwetsimaka. U lava leswaku hinkwavo lava n’wi gandzelaka va basa emoyeni ni le mahanyelweni. Rito ra yena leri huhuteriweke ra tsundzuxa: “Tanihi vana lava nga ni ku yingisa, mi nga landzi ku navela ka n’wina loko biha loku a mi ri na kona mi nga si tiva nchumu. Kambe, leswi loyi a nga mi vitana a hlawulekeke, hlawulekani na n’wina emahanyelweni hinkwawo ya n’wina. Hikuva ku tsariwile va ku: ‘Hlawulekani, hikuva mina ndzi hlawulekile.’” (1 Petro 1:14-16) Vanhu lava endlaka swilo leswi nga tengangiki kumbe swidyoho va nga vanga nthyakiso ni ku nga amukeriwi hi Yehovha evandlheni hinkwaro handle ka loko ku tekiwa goza ro va lulamisa kumbe ro va susa. — Ringanisa Yoxuwa, ndzima 7.
Murindzi 15/04/10 paj. 21 par. 8
U Nga Languti Swilo Leswi Nga Pfuniki Nchumu!
Ku navela ka mahlo ni ka nyama ku nga tlhela ku khumba Vakreste va ntiyiso. Hikwalaho, Rito ra Xikwembu ri hi khutaza ku tikhoma loko swi ta emhakeni ya leswi hi swi langutaka ni leswi hi swi navelaka. (1 Kor. 9:25, 27; hlaya 1 Yohane 2:15-17.) Wanuna wo lulama Yobo a a ri un’wana wa vanhu lava xiyeke vuxaka lebyikulu lebyi nga kona exikarhi ka ku vona ni ku navela. U te: “Ndzi endle ntwanano ni mahlo ya mina. Xana ndzi nga n’wi langutisisa ku yini nhwana?” (Yobo 31:1) Yobo a a nga swi lavi ku khumba wansati hi ndlela leyi thyakeke naswona a a nga ta yi pfumelela mianakanyo ya yena leswaku yi anakanya hi mhaka yo tano. Yesu u kandziyise leswaku mianakanyo a yi fanelanga yi anakanya swilo leswi thyakeke loko a te: “Un’wana ni un’wana la tshamelaka ku languta wansati lerova a n’wi navela, ana se u endle vuoswi na yena embilwini yakwe.” — Mat. 5:28.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Murindzi 15/11/15 paj. 15 mapar. 2-3
Swivutiso Swa Valerhi
Ka minkama ya khale, masonchwa a ma rhendzela mimuru ya doropa loko se ma lunghekele ku li dumela. Loko doropa li rhendzeliwa nkama wa ku leha, vanhu va doropa lolelo a va ta dla swakudla swa ku tala leswi a va swi vekile. Loko masonchwa ma nghena ka doropa lolelo, a ma ta teka hinkwaswu leswi a ma swi lava ku patsa ni swakudla leswi nga sala. Hi mhaka leyo, ka tindhawu leti nga dumeliwa ta ku fana ni doropa la Palestina, vakambeli va swilo swa khale va kume swakudla swa switsongo ka lona kasi ka madoropa man’wana a va kumanga nchumu. Kambe ndlela leyi doropa la Yeriko a li wonheteliwe ha yona a yi hambanile. Revhixta lin’wana li vula leswi: “Handle ka swibya swa vumba, leswi nga kumiwa ka tindhawu leti wonhiweke, ku tlhele ku kumiwa ni switsama.” Revhixta lelo li tlhela li ku: “A swi nga tolovelekanga swaku ku kumiwa switsama swa swinyingi hintamu swa ku fana ni leswiyani.”
Bibele li vula swaku Vayisrayele a va swi tekanga swakudla swa doropa la Yeriko hikusa Yehovha a a va byele swaku va nga teki nchumu. (Yoxu. 6:17, 18) Bibele li tlhela li vula swaku Vayisrayele va dumele doropa la Yeriko hi nkama wa mumu, na ka ha li ku hundza ntshovelo naswona a ka ha li ni switsama swa swinyingi leswi nga hlayisiwa. (Yoxu. 3:15-17; 5:10) Mhaka ya leswaku a ka ha ni switsama swa swinyingi ka doropa la Yeriko loko se masonchwa ma li dumelile, swi kombisa swaku doropa leli li rhendzeliwe nkama wa wutsongo, hilani Bibele li vulaka hakona.
4 KU YA KA 10 KA OUTUBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOXUWA 8-9
“Leswi Hi Nga Swi Djondzaka Ka Leswi Nga Humelela Vagibiyoni”
Perspicaz vol. 1 mapaj. 1058-1059
Gibeão
Tratos com Josué. No tempo de Josué, Gibeão era habitada pelos heveus, uma das sete nações cananeias destinadas à destruição. (De 7:1, 2; Jos 9:3-7) Os gibeonitas também eram chamados amorreus, visto que este nome às vezes parece ter sido aplicado de modo geral a todos os cananeus. (2Sa 21:2; compare isso com Gên 10:15-18; 15:16.) Dessemelhantes dos outros cananeus, os gibeonitas se deram conta de que, apesar da sua força militar e da grandiosidade da sua cidade, sua resistência fracassaria porque Jeová estava lutando por Israel. Assim, depois da destruição de Jericó e de Ai, os homens de Gibeão, evidentemente representando também as outras três cidades heveias de Quefira, Beerote e Quiriate-Jearim (Jos 9:17), enviaram uma delegação a Josué em Gilgal, pedindo paz. Os embaixadores gibeonitas — trajados de roupas e sandálias gastas, e trazendo odres de vinho rebentados, sacos estragados, e pão ressequido e em migalhas — apresentaram-se como vindo de uma terra distante, portanto, não estando no caminho das conquistas de Israel. Reconheceram a mão de Jeová por detrás do que antes havia acontecido ao Egito e aos reis amorreus, Síon e Ogue. Mas, sabiamente, não fizeram menção do que acontecera a Jericó e a Ai, visto que a notícia disso não poderia ter chegado ainda à sua “terra mui distante” antes da sua suposta partida. Os representantes de Israel examinaram e aceitaram a evidência, e fizeram com eles um pacto para deixá-los viver. — Jos 9:3-15.
Murindzi 15/11/11 paj. 8 par. 14
“U Nga Titshegi Hi Ku Twisisa Ka Wena N’wini”
Tanihi leswi hinkwerhu hi nga hetisekangiki, ku katsa ni vakulu lava nga ni ntokoto, hi fanele hi tivonela leswaku hi nga tshiki ku lava nkongomiso eka Yehovha loko hi lava ku endla swiboho. Xiya leswi Yoxuwa, mutlhandlami wa Muxe, ni vakulukumba va le Israyele va swi endleke loko Vagibiyoni lavo tlhariha, lava tiendleke onge va huma etikweni ra le kule, va te eka vona ku ta endla ku rhula. Yoxuwa ni vakulukumba volavo va endle ku rhula swin’we ni ntwanano na vona handle ko rhanga hi ku vutisa Yehovha. Hambileswi Yehovha a wu seketeleke ntwanano wolowo, u endle leswaku xihoxo xa vona xa ku nga lavi nkongomiso wakwe xi tsariwa eMatsalweni leswaku xi ta hi pfuna. — Yoxu. 9:3-6, 14, 15.
Murindzi 15/10/04 paj. 18 par. 14
“Rhendzeleka eTikweni”
Vayimeri volavo va te: “Malandza ya wena ma huma etikweni ra le kule ngopfu hikwalaho ka vito ra Yehovha Xikwembu xa wena.” (Yoxuwa 9:3-9) Tinguvu ni swakudya swa vona a swi tikomba swi tiyisekisa leswaku a va huma ekule ngopfu, kambe kahle-kahle ku ya eGibiyoni a ku ri mpfhuka wa tikhilomitara ta kwalomu ka 30 ku suka eGiligala. [19] Leswi a va khorwisekile, Yoxuwa ni tindhuna takwe va endle ntwanano wa ku rhula na tiko ra Gibiyoni ni miti ya le kusuhi na Gibiyoni. Xana rhengu leri tirhisiweke hi Vagibiyoni a ko va ndlela yo papalata ku dlayiwa ntsena? Ematshan’weni ya sweswo, ri kombise ku navela ku amukeriwa hi Xikwembu xa Vaisrayele. Yehovha u pfumerile leswaku Vagibiyoni va va “varhoteri va tihunyi ni vaki va mati va ntshungu ni ya alitari ya Yehovha,” va rhotela tihunyi ta alitari ya gandzelo. (Yoxuwa 9:11-27) Vagibiyoni va hambete va kombisa ku tiyimisela ku endla mintirho ya xiyimo xa le hansi va yi endlela Yehovha. Swi nga ha endleka van’wana va vona a va ri exikarhi ka Vanethinimi lava vuyeke hi le Babilona kutani va tirha etempeleni leyi pfuxetiweke. (Ezra 2:1, 2, 43-54; 8:20) Hi nga tekelela langutelo ra vona hi ku tikarhatela ku hlayisa ku rhula ni Xikwembu ni ku tiyimisela ku endla hambi ku ri swiavelo swa xiyimo xa le hansi entirhweni wa xona.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Perspicaz vol. 2 paj. 625
Ku Hayekiwa
Nawu lowu Yehovha a a wu nyike Vayisrayele, a wu vula swaku swighevenga swin’wana a swi fanele swi hayekiwa ka mhandzi loko se swi dlayiwile. Ku va munhu a yentxiwa leswo a swi ta kombisa swaku a rhukiwe hi Xikwembu naswona a ku ta va xikombiso ka vanhu van’wana leswaku va nga yentxi swilo swa ku biha. Munhu lweyi a a hayekiwa ka mhandzi a a fanele a hawuliwa a ya lahliwa na li nge se pela, kambe loko a tshikiwa wusiku hinkwalu na a hayekiwe mhandzini, leswo a swi ta wonha misava leyi Xikwembu a xi yi nyike Vayisrayele. (Dt 21:22, 23) Vayisrayele a va fanele va landza Nawu lowu hambiloko xighevenga lexi nga dlayiwa xi nga li Muyisrayele. — Yx 8:29; 10:26, 27.
11 KU YA KA 17 KA OUTUBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOXUWA 10-11
“Yehovha A Lwele Tiko La Israyele”
Perspicaz vol. 1 paj. 54
Adoni-zedeque
Rei de Jerusalém na época da conquista israelita da Terra da Promessa. Adoni-Zedeque juntou-se com outros pequenos reinos ao O do Jordão num esforço consolidado de parar as forças conquistadoras de Josué. (Jos 9:1-3) Todavia, os habitantes heveus de Gibeão fizeram paz com Josué. Numa medida retaliadora, destinada a impedir outras deserções ao inimigo, Adoni-Zedeque uniu seu exército ao de outros quatro reis dos amorreus, e sitiou Gibeão, guerreando contra ela. O salvamento espetacular dos gibeonitas por Josué e a esmagadora derrota destas forças conjuntas fez com que os cinco reis fugissem para Maquedá, onde ficaram encurralados numa caverna. O próprio Josué abateu Adoni-Zedeque e os outros quatro reis perante as suas tropas, e pendurou-os em estacas. Os cadáveres deles foram por fim lançados na mesma caverna, a qual se tornou a sepultura deles. — Jos 10:1-27.
Perspicaz vol. 2 paj. 965
Saraiva
Usada por Jeová. A saraiva é uma das forças que Jeová às vezes tem usado para cumprir a sua palavra e para demonstrar o seu grande poder. (Sal 148:1, 8; Is 30:30) O primeiro caso registrado disso foi a sétima praga sobre o antigo Egito, uma saraivada destrutiva que arruinou a vegetação, destroçou árvores, e matou tanto homens como animais no campo, mas não afetou os israelitas em Gósen. (Êx 9:18-26; Sal 78:47, 48; 105:32, 33) Mais tarde, na Terra da Promessa, quando os israelitas, sob Josué, foram ajudar os gibeonitas, ameaçados por uma aliança de cinco reis dos amorreus, Jeová usou grandes pedras de saraiva contra os amorreus atacantes. Nesta ocasião morreram mais por causa das pedras de saraiva do que na batalha com Israel. — Jos 10:3-7, 11.
Murindzi 01/12/04 paj. 11 par. 1
Tipontu Ta Lisima Ta Buku La Yoxuwa
10:13 — Xana xiendlakalo xo tano xi nga kotekisa ku yini? “Xana xi kona lexi nga hlulaka Yehovha,” Muvumbi wa tilo ni misava? (Genesa 18:14) Loko a swi lava, Yehovha a nga lawula ndlela leyi misava yi rhendzelekaka ha yona, lerova dyambu ni n’weti swi vonaka swi nga ha fambi eka muhlaleri wa laha misaveni. Kumbe a nga endla leswaku misava ni n’weti swi hambeta swi rhendzeleka swi nga kavanyetiwi hi nchumu, hi nkarhi lowu fanaka a endla leswaku miseve ya dyambu ni n’weti yi hambeta yi tlhava ndhawu yin’we. Ku nga khathariseki leswaku swona hi swihi, “a ri kona siku leri a ri fana ni rero” ematin’wini ya munhu. — Yoxuwa 10:14.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Murindzi 15/03/09 paj. 32 par. 5
Swivutiso Swa Valerhi
Ku va Bibele li vulavula hi mabuku man’wana lawa a ma tirhisiwa khale, a swi fanelanga swi hi yentxa hi pimisa swaku a ma tsaliwe hi ku kongomisiwa hi moya wa ku kwentsima. Hambileswo, Yehovha a hlayise matsalwa hinkwawu lawa ma nga ka “Rito la Xikwembu xa hina,” naswona ma ta “tshama hi masiku ni masiku.” (Esa. 40:8) Phela leswi Yehovha a nga swi langa swaku swi va kona ka 66 wa mabuku lawa ma nga ka Bibele, hileswi hi swi lavaka leswaku hi ‘helela hi tlhela hi lunghekela ku yentxa ntirho wun’wana ni wun’wana wa wunene.’ — 2 Tim. 3:16, 17.
18 KU YA KA 24 KA OUTUBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOXUWA 12-14
“Rhandza Yehovha Hi Mbilu Ya Wena Hinkwayu”
Murindzi 01/12/04 paj. 12 par. 2
Tipontu Ta Lisima Ta Buku La Yoxuwa
14:10-13. Hambileswi a a ri ni malembe ya 85 hi vukhale, Kalebe u kombele ntirho wo tika wo hlongola vaaki va muti wa Hebroni. Emutini wolowo a ku tshama Vaanaka — vavanuna va xiyimo xo ka xi nga tolovelekanga. Hi ku pfuniwa hi Yehovha, nhenha leyi leyi nga ni ntokoto yi hlurile, naswona Hebroni wu ve muti wa vuchavelo. (Yoxuwa 15:13-19; 21:11-13) Xikombiso xa Kalebe xi hi khutaza leswaku hi nga papalati swiavelo swo tika swa vutirheli bya le tilweni.
Murindzi 01/10/06 paj. 18 par. 11
Ku Va Ni Xivindzi Hikwalaho Ka Ripfumelo Ni Ku Chava Xikwembu
Ripfumelo rero a ri yimi ndhawu yin’we. Ra kula loko hi hanya hi ntiyiso, hi ‘nantswa’ vuyelo, hi “vona” tinhlamulo ta swikhongelo swa hina naswona hi vona nkongomiso wa Yehovha evuton’wini bya hina hi tindlela tin’wana. (Tipisalema 34:8; 1 Yohane 5:14, 15) Hi nga tiyiseka leswaku ripfumelo ra Yoxuwa na Kalebe ri tiyile loko va xiya vunene bya Xikwembu. (Yoxuwa 23:14) Xiya tinhla leti: Va swi kotile ku hanya malembe ya 40 va ri karhi va tsendzeleka emananga, hilaha Xikwembu xi va tshembiseke hakona. (Tinhlayo 14:27-30; 32:11, 12) Va hlanganyerile swinene enyimpini ya malembe ya tsevu ya ku hlula Kanana. Eku heteleleni, va nyikiwe vutomi byo leha ni rihanyo lerinene naswona va kume ndzhaka ya vona vini. Hakunene Yehovha wa va katekisa lava n’wi tirhelaka hi ku tshembeka na hi xivindzi! — Yoxuwa 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Perspicaz vol. 1 paj. 1031
Vagebali
Ka masiku ya Yoxuwa, Yehovha a vule swaku ka tindhawu leti Vayisrayele a va ta ti teka a ti ta patsa ni doropa la Vagebali. (Yx 13:1-5) Vanhu van’wana va vula swaku leswo a swi nga ta koteka hikusa a doropa la Vagebali a li kumeka Norte ka Israyele naswona va tlhela va vula swaku swi tikomba ingaku doropa la Vagebali a li zanga li fumiwa hi Vayisrayele. Van’wana va vula swaku ndzimana leyi a yi vuli ntiyiso naswona va vula swaku swi nga yentxeka ndzimana leyi yi vulavula hi tiko leli a li li kusuhi ni Lebanoni. Hambileswo, switshembiso leswi Yehovha a nga swi tshembisa Vayisrayele ka Yoxuwa 13:2-7, a va ta swi kuma ntsena loko a vo mu yingisa. Hi mhaka leyo, swi nga yentxeka Vayisrayele va nga li kumanga doropa la Vagebali hileswi va kalaka va nga mu yingisanga. — Fananisa ni Yx 23:12, 13.
25 KU YA KA 31 KA OUTUBRO
XUMA XI NGA KA RITO LA XIKWEMBU | YOXUWA 15-17
“Vhikela Swilo Swa Wena Swa Lisima”
Perspicaz vol. 1 paj. 1137 par. 6
Hébron
Ao prosseguir a campanha de Israel no S de Canaã, os habitantes de Hébron, inclusive seu rei (evidentemente o sucessor de Hoão), foram devotados à destruição. (Jos 10:36, 37) No entanto, embora os israelitas sob Josué quebrantassem o poder dos cananeus, parece que não estabeleceram imediatamente guarnições para manter suas conquistas. Evidentemente, enquanto Israel estava guerreando em outras partes, os anaquins estabeleceram-se novamente em Hébron, tornando necessário que Calebe (ou os filhos de Judá sob a liderança de Calebe), algum tempo depois, arrancasse a cidade do controle deles. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Jz 1:10) Designada originalmente a Calebe, da tribo de Judá, Hébron recebeu depois a condição sagrada de cidade de refúgio. Servia também como cidade sacerdotal. Todavia, “o campo da cidade [de Hébron]” e seus povoados eram propriedade hereditária de Calebe. — Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
Perspicaz vol. 2 paj. 1146
Trabalhos Forçados
Nos tempos bíblicos, pelo visto era muito comum lançar mão do “trabalho forçado” (hebr.: mas), e os povos conquistados não raro eram escravizados. (De 20:11; Jos 16:10; 17:13; Est 10:1; Is 31:8; La 1:1) Os israelitas, como escravos submetidos a trabalhos forçados, sob a supervisão imediata dos feitores egípcios que os tiranizavam, trabalharam na construção dos lugares de armazenagem de Pitom e Ramsés. (Êx 1:11-14) Mais tarde, ao entrarem na Terra da Promessa, em vez de cumprirem a ordem de Jeová de expulsar todos os habitantes cananeus daquela terra e devotá-los à destruição, os israelitas obrigaram-nos a fazer trabalhos forçados, próprios de escravos. O efeito disto foi ruim, pois engodou Israel para a adoração de deuses falsos. (Jos 16:10; Jz 1:28; 2:3, 11, 12) O Rei Salomão continuou recrutando os descendentes desses cananeus, isto é, os amorreus, os hititas, os perizeus, os heveus e os jebuseus, para trabalhos forçados como escravos. — 1Rs 9:20, 21.
Perspicaz vol. 1 paj. 416 par. 3
Canaã
Embora tantos cananeus sobrevivessem à principal conquista e resistissem à subjugação, ainda se podia dizer que “Jeová deu, pois, a Israel toda a terra que havia jurado dar aos seus antepassados”, que lhes deu “descanso em todo o redor”, e que “não falhou nem uma única de todas as boas promessas que Jeová fizera à casa de Israel; tudo se cumpriu”. (Jos 21:43-45) Em todo o redor dos israelitas, os povos inimigos estavam amedrontados e não constituíam nenhuma genuína ameaça para a segurança deles. Deus havia declarado anteriormente que expulsaria os cananeus “pouco a pouco”, para que os animais selvagens não se multiplicassem de repente numa terra desolada. (Êx 23:29, 30; De 7:22) Apesar do superior equipamento de guerra dos cananeus, inclusive carros de guerra com foices de ferro, qualquer falha dos israelitas, de finalmente não tomarem certas regiões, não podia ser atribuída a Jeová como falha da sua parte em cumprir a sua promessa. (Jos 17:16-18; Jz 4:13) Antes, o registro mostra que as poucas derrotas dos israelitas se deviam à infidelidade da sua parte. — Núm 14:44, 45; Jos 7:1-12.
Lavetela Xuma Ka Rito La Xikwembu
Murindzi 15/07/15 paj. 32
A Wu Swi Tiva?
Hi swi tivisa ku yini swaku aIsrayele wa khale a ku tale hi makwhati?
BIBELE li vula swaku ka tindhawu tin’wana ka Tiko la Xitshembiso a ku ni makwhati ni minsinya ya yinyingi. (1 Tiho. 10:27; Yoxu. 17:15, 18) Vanhu van’wana va vula swaku leswo a hi ntiyiso hi mhaka leswi swoswi ku kalaka ku nga na makwhati ya manyingi.
Buku lin’wana leli vulavulaka hi leswi tiko la Israyele a li tshamise xiswona khale, li vula swaku khale aIsrayele a ku ni makwhati ya manyingi ku tlula swoswi. Ka makwhati wolawo, ka tinhava a ku tale hi minsinya leyi va nge i ma pinheiros, carvalhos-da-palestina ni terebintos. Naswona ka ndhawu leyi vitaniwaka Sefelá aIsrayele, a ku tale hi minsinya leyi va nge i ma sicômoro.
Buku leli vitaniwaka Plantas da Bíblia, li vula swaku swoswi, tindhawu tin’wana ta Israyele a ta ha na minsinya. Hi mhaka muni? Buku leli li vula swaku leswo swi yentxeke hi kutsongokutsongo. Lona li li: “Vanhu va tsemelele minsinya leswaku va yentxa masimu, va risa swiharhi, va tlhela va tirhisa minsinya yoleyo leswaku va yaka ni ku tshivela ndzilo hi yona.