¿Machʼatiknix-a te chʼul-abatetik sok te pukujetike?

 1. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jnaʼbeytik sba te chʼul-abatetike?

TE Jehová ya skʼan te ya jnaʼbeytik sba te sfamiliae. Te chʼul-abatetik jaʼik sfamilia-euk te Jehová. Te Biblia ya yal te jaʼik «snichʼnab te Diose» (Job 38:7). ¿Bin ya spasik te chʼul-abatetike? ¿Bin-utʼil la skoltayik te ants winiketik ta namey kʼinal? ¿Yabal xjuʼ ya skoltayotik ta ora ini? (Ilawil te nota 8, te chʼul-abatetik).

 2. 1) ¿Machʼa la spas te chʼul-abatetike? 2) ¿Jaytul chʼul-abatetik ay?

² Nail ya skʼan ya jnaʼtik machʼa la spas te chʼul-abatetike. Te Jehová jaʼ nail la spas te Jesuse, jich ya yal ta Colosenses 1:16, ta patil «la yichʼ pasel spisil bintic ay ta chʼulchan soc spisil bintic ay ta bahlumilal». Te kʼalal ya yal te «la yichʼ pasel spisil bintik ay», tey ochem skʼoplal-a te chʼul-abatetike. ¿Jaytul chʼul-abatetik la spas te Jehová? Te Biblia ya yal te ay bayal millón ta tul (Salmo 103:20; Apocalipsis 5:11).

 3. ¿Bin ya yal te Job 38:4-7 ta swenta te chʼul-abatetike?

³ Te Biblia jaʼnix jich ya yal te jaʼ nail la yichʼik pasel yuʼun Dios te chʼul-abatetik, ta patil la yichʼ pasel te Balumilale. Kʼalal te Jehová la spas te Balumilale, ¿bin-utʼil la yaʼiy sbaik te chʼul-abatetike? Te libro yuʼun Job ya yal te spisilik tseʼelnax yoʼtanik yuʼun. Ta melel, jun-nax ayik ta abatinel-a te chʼul-abatetik ta stojol te Jehovae (Job 38:4-7).

 4. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te ya skʼan ya skoltayotik te chʼul-abatetike?

⁴ Te chʼul-abatetik spisil-ora ya skʼan ya skoltayotik. Jaʼnix jich ay skʼoplal ta yoʼtanik te bin ya spas te Jehová ta jtojoltik sok ta swenta te Balumilale (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Kʼalal la yilik te la skʼaxuntaybey smantal Dios te Adán sok te Eva bayal la smel yoʼtanik yuʼun. Ta ora ini, kʼaxtoxan ya smel yoʼtanik kʼalal ya yilik te jteb ma spisil te ants winiketik maba ya schʼuunbeyik smantal te Diose. Pero kʼax tseʼel yoʼtanik kʼalal ya yilik te ay machʼa ya sujtes yoʼtan sok ya sujt ta stojol te Diose (Lucas 15:10). Te chʼul-abatetik bayal skʼoplal ta yoʼtanik te j-abatetik yuʼun te Diose. Jaʼ yuʼun te Diose ya stuuntes te chʼul-abatetik swenta ya skoltay sok ya skanantay te j-abatetik yuʼune (Hebreos 1:7, 14). Akʼa kiltik cheʼoxebuk ejemplo.

 5. ¿Bin-utʼil la yichʼik koltayel yuʼun chʼul-abatetik te j-abatetik yuʼun Dios ta nameye?

⁵ Kʼalal la slajin Jehová te Sodoma sok Gomorra, la stikun chaʼtul chʼul-abatetik ta slokʼesel te Lot sok te sfamilia yuʼun ma xlajik (Génesis 19:15, 16). Bayal cien jaʼbil ta patil, te j-alwanej Daniel la yichʼ chʼojel ochel ta schʼen chojetik. Pero maʼyuk bin la yichʼ pasbeyel, melel «te Dios [...] la sticon tal chʼul aʼbat yuʼun ya smacbe ye te chojetic» (Daniel 6:22). Ta sbabial siglo, te Dios la stikun jtul chʼul-abat yuʼun ya skoltay lokʼel ta karsel te Pedroe (Hechos 12:6-11). Kʼalal ay ta Balumilal-a te Jesuse la yichʼ koltayel yuʼun te chʼul-abatetike. Te kʼalal yichʼojix jaʼ-a tal chaʼoxtul chʼul-abatetik ta koltayel yuʼun (Marcos 1:13). Te kʼalal nopol ya xlajix-a te Jesuse, akʼbot yip yoʼtan yuʼun jtul chʼul-abat (Lucas 22:43).

 6. 1) ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te ya yichʼik koltayel te j-abatetik yuʼun Dios yuʼun te chʼul-abatetike? 2) ¿Bin jojkʼoyeletik ya kakʼbeytik sujtib?

⁶ Te chʼul-abatetik maba ya yakʼ sbaikix ta ilel ta stojol te ants winiketik ta ora ini. Pero te Diose yakto ta stuuntesel te chʼul-abatetik yuʼun ya skoltay te j-abatetik yuʼune. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik? Te Biblia jich ya yal: «Te chʼul aʼbat yuʼun Jehová ay ta sjoyobal te machʼatic ya yichʼic ta mucʼ, soc ha ya scoltay» (Salmo 34:7). Mero ya jkʼantik koltayel, melel ay jkontrataktik te kʼax bayal yuʼelik te ya skʼan ya yutsʼinotike. ¿Machʼatik-a? ¿Bin-utʼil chiknajik? ¿Bin-utʼil ya skʼan ya yutsʼinotik? Swenta ya jnaʼtik, akʼa kiltik bin kʼot ta pasel kʼalal mato ayuk bayal tiempo yichʼoj pasel-a te Adán sok te Evae.

 7. ¿Bin juʼem yuʼun spasel ta stojol jteb ma spisil ants winiketik te Satanase?

⁷ Ta kapitulo 3 la jnoptik te ay jtul chʼul-abat te la skontrain te Diose sok la skʼan swentain te yantike. Te Biblia ya yakʼbey sbiilin «Pucuj [Diablo] soc Satanás» (Apocalipsis 12:9). Te Satanás jaʼnix jich la skʼan te ya skontrainik Dios te ants winiketik. Juʼ yuʼun sloʼlayel te Evae, teyto tal-abi juʼem yuʼun sloʼlayel jteb ma spisil te ants winiketike. Pero ay machʼatik te jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Jehová, jich bitʼil te Abel, Enoc sok te Noé (Hebreos 11:4, 5, 7).

 8. 1) ¿Bin-utʼil kʼatpʼujik ta «pucujetic» bayal ta tul chʼul-abatetik? 2) ¿Bin la spasik te «pucujetic» yuʼun maba lajik ta Pulemal?

⁸ Ta skʼajkʼalel te Noé ay chʼul-abatetik te la stoy sbaik sok la yijkitayik te chʼulchan yuʼun talik ta kuxinel jich bitʼil winiketik ta Balumilal. ¿Bin yuʼun? Te Biblia ya yal te la skʼan yinaminik te antsetike (kʼopona Génesis 6:2). Pero ma snujpʼuk te jich la spasike, melel ma jichuk pasbilik yuʼun te Diose (Judas 6). Jich bitʼil te chʼul-abatetik ini te la stoy sbaike, jteb ma spisil te ants winiketik ta yorail-abi kʼaxto ya x-utsʼinwanik sok ma stojiluk te bin ya spasike. Jich yuʼun te Jehová la yakʼ tal te Pulemal te jich la slajin spisil te chopol ants winiketike. Pero la skoltay stukel te j-abatetik yuʼune (Génesis 7:17, 23). Swenta maba ya xlajik ta jaʼ te chʼul-abatetik te la stoy sbaike, chaʼsujtik bael ta chʼulchan. Te Biblia ya yakʼbey sbiilin «pucujetic». Sok jun-nax la yakʼ sbaik sok te Satanás ta skontrainel te Diose, te jich ajwalil kʼot yuʼunik (Mateo 9:34).

 9. 1) ¿Bin kʼot ta stojolik te pukujetik te kʼalal chaʼsujtik ta chʼulchane? 2) ¿Bin ya kilbeytik bael skʼoplal?

⁹ Te kʼalal chaʼsujtik ta chʼulchan te pukujetike, te Jehová ma la yotsesix ta sfamilia. Manchukme ma xjuʼ ya skʼatpʼun sbaikix ta chʼichʼbakʼet te pukujetike, yakik ta sloʼlayel «spisil te bahlumilale» (Apocalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). Akʼa kiltik bin-utʼil yak ta sloʼlayel bayal ta tul ants winiketik (kʼopona 2 Corintios 2:11).

10. ¿Bin-utʼil ya xloʼlaywanik te pukujetike?

¹⁰ Te pukujetike bayal bin-utʼil ya sloʼlayik te ants winiketike. Ay machʼatik te jaʼiknix ya xkʼopojik sok te pukujetik, o ya sleik koltayel ta stojol jtul j-akʼchamel o jun espiritista yuʼun ya xkʼopojik sok te pukujetike. Te skʼoponel te pukujetik naʼbil sba jich bitʼil «ilojel» o espiritismo. Te Diose ya spasotik ta mantal te namal ayukotik ta stojol spisil te bin snitojbey sba skʼoplal sok te pukujetike (Gálatas 5:19-21). Jich bitʼil jtul jnutsojel ya sle bin-utʼil ya smonbey yoʼtan jkojt chambalam yuʼun ya x-och ta pejtsʼ, jich te pukujetik ya sleik bin-utʼil ya sloʼlayik te ants winiketik yuʼun ya xyalik ta pejtsʼetik yuʼunik (ilawil te nota 26, espiritismo o yaʼtel pukujetik).

11. 1) ¿Bin-a te naʼojele? 2) ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jpʼajtik?

¹¹ Jun te bin-utʼil ya xloʼlaywan te pukujetike, jaʼ te spasel naʼojel, jaʼ te banti ya yichʼ tuuntesel yuʼel te pukujetik ta snaʼel te bintik ya xkʼot ta pasel ta patile o te bin ma xjuʼ ta naʼbeyel skʼoplal ta jichnaxe. Ay machʼatik ya spasik te lik moch, te pik kʼabal, ya yilik te karta yuʼun tarot o te stan kʼabal. Ay machʼatik ya sleik koltayel yuʼun ya x-albot yaʼiyik te bin swentail te swayichike. Ay ya stuuntesik te astrología o te bola de cristal. Bayal machʼatik ya skuyik te ma x-utsʼinwan spisil ini, pero ya xjuʼ bayal bintik ma lek ya staik yuʼun. Te Biblia ya yal te ya x-aʼtejik sok pukujetik te machʼatik ya spasik te naʼojele. Ta sjun Hechos 16:16-18 ya yalbey skʼoplal jun «espíritu yuʼun naʼojel» te ya skoltay jtul achʼix ta snaʼel te bintik ya xkʼot ta pasele. Kʼalal te Pablo la slokʼes te espiritu yuʼun naʼojel, chʼay yuʼel te achʼixe.

12. 1) ¿Bin yuʼun kʼax chopol teme ya xkʼopojat sok te machʼatik lajemike? 2) ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jpʼajtik te bintik snitojbey sba skʼoplal sok te pukujetike?

¹² Yanxan te bin-utʼil ya xloʼlaywanik te pukujetike, jaʼ te ya yakʼ jchʼuuntik te yato xjuʼ ya xkʼopojotik sok te machʼatik lajemike. Jaʼ ya skʼanik te yakuk jchʼuuntik te ayto banti kuxulik te machʼatik lajemike sok te yato xjuʼ skʼoponotik, skoltayotik o te ya yutsʼinotike. Te kʼalal ay machʼa ya xlaj jtul ta sfamilia o yamigo yaniwan xbajt sle koltayel ta stojol te machʼa ya xjuʼ ya xkʼopoj sok te machʼatik lajemike, jich bitʼil jtul espiritista. Te espiritista ayniwan bintik ya yal ta swenta te machʼa lajeme o yaniwan skʼayinbey te skʼope. Te ants winike yaniwan skuy te jaʼ yak ta kʼop sok te machʼa lajem yuʼune, pero ta melel jaʼ yak ta kʼop sok te pukujetike (1 Samuel 28:3-19). Te kostumbreetik te ya yichʼ pasel te kʼalal ay machʼa ya xlaje, jaʼ ta skaj te schʼuunejik te ay bin kuxul ya xjil yuʼun te machʼa laje. Te bintik ya spasik ta yorail-abi, jaʼ te ya spasik misa ta stojol te machʼa laje, novenario, skʼin santo, sok yantikxan kostumbreetik te talemik ta stojol te pukujetike, jich bitʼil te ya skanantaybeyik sbakʼetal te machʼa laje yuʼunlaj jich maba ya xtal ta elkʼanbeyel schʼulel yuʼun te Diabloe. Kʼalal te j-abatetik yuʼun Dios maba ya spasik spisil ini yaniwan xlabanotik, ya xbolkʼoptayotik o maba ya xkʼoponotikix yuʼun te sfamiliaik o te spatxujkike. Te j-abatetik yuʼun Dios ya snaʼikix te maʼyuk banti kuxul te machʼatik lajemike. Ma xjuʼ ya jkʼopontik ni jaʼuk ya xjuʼ ya skʼoponotik. Jaʼnix jich ma xjuʼ ya yutsʼinotik (Salmo 115:17). Jich yuʼun kanantayame aba yuʼun spisil ini. Mame xa ale bin-utʼil ya xkʼopojat sok te machʼa lajeme, melel jaʼme yakat ta kʼop sok te pukujetike. Pʼaja spisil te bintik snitojbey sba skʼoplal sok te pukujetike (kʼopona Deuteronomio 18:10, 11; Isaías 8:19).

13. ¿Bin juʼem yuʼunik spasel bayal ta tul ants winiketik te sxiʼojik-a te pukujetike?

¹³ Te pukujetike ma jaʼuknax ya xloʼlaywanik, jaʼnix jich ya xiwtesik te ants winiketike. Te Satanás sok te pukujetik ya snaʼik «te nopol ya xlaj ora» yuʼunik ta spasel te bintik chopol ta Balumilal, melel nopol ma x-akʼbot spasikix yuʼun te Jehovae. Jich yuʼun kʼax chopolik sok kʼaxto ya x-utsʼinwanik (Apocalipsis 12:12, 17). Manchukme bayal ta mil ants winiketik sxiʼojik-a te pukujetike, ta ora ini maba ya sxiʼikix. ¿Bin yuʼun?

14. Jich bitʼil la spasik te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo, ¿bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya jkoltay jbatik lokʼel ta skʼab te pukujetike?

¹⁴ Te Biblia ya yal bin-utʼil ya xjuʼ ya jkanantay jbatik ta swenta te pukujetike sok te bin-utʼil ya xjuʼ ya xkolotik lokʼel ta skʼabik. Ta sbabial siglo ay chaʼoxtul ants winiketik ta Éfeso te ya xkʼopojik sok te pukujetik te kʼalal mato jchʼuunjeletik-ae. ¿Bin-utʼil la skoltay sbaik lokʼel ta skʼab te pukujetike? Te Biblia jich ya yal: «Te machʼatic yaʼtelinejic naʼojel la yichʼticlanic tal te hunetic yuʼunic, la schiqʼuic ta comonsitil» (Hechos 19:19). Jich bitʼil te ya skʼan ya x-ochik ta jchʼuunjeletike la schikʼik spisil te slibroik yuʼun majia. Jich yuʼun akʼa jkʼayinbeytik te stalelike. Swenta ya x-abatinotik ta stojol te Jehová ya skʼan ya jlajintik spisil te bintik snitojbey sba skʼoplal sok te pukujetike. Jaʼ jich bitʼil libroetik, rebistaetik, horóscopos, pelikulaetik, musika, dibujoetik, biluketik yuʼun ixtaʼ o yantikxan biluketik te ya yakʼik ta ilel te ma chopoluk o ma xyutsʼinotik yilel te majiae, te banti ya xchiknaj ta ilel te pukujetik sok te bintik ya yichʼ pasel ta swenta yuʼelike. Jaʼnix jich tey ochem skʼoplal te biluketik ya stuuntesik te ants winiketik yuʼun maʼyuk bin ya x-utsʼinotik yuʼun, jich bitʼil te ya sjojkʼanik axux ta stiʼ snaik sok te ya schukbeyik tsajal ilo ta skʼab te alaletike (1 Corintios 10:21).

15. ¿Binxan ya skʼan ya jpastik yuʼun ma xyutsʼinotik te Satanás sok te pukujetike?

¹⁵ Te kʼalal kʼaxemix cheʼoxeb jaʼbil-a te la schikʼik te slibroik yuʼun majia te machʼatik ayik ta Éfeso, te jpuk-kʼop Pablo la yalbey skʼoplal te yakikto ta stsalel sbaik sok te «chopol espírituhetic» (Efesios 6:12). Manchukme schikʼojikix-a te slibroik yuʼun majia, te pukujetike yato skʼan ya yutsʼinik te jchʼuunjeletik-abi. Jich yuʼun, ¿bin ya skʼan ya spasikxan te jchʼuunjeletike? Swenta maba ya x-utsʼinotikix yuʼun te Satanás, jich albotik yuʼun te jpuk-kʼop Pablo: «Ichʼahic te mahquilal yuʼun schʼuhunel-oʼtanil te ya xhuʼ yac atupʼbeyic spisil scʼahcʼal yaʼtejib a te machʼa chopole» (Efesios 6:16). Te soldado ta namey kʼinal ya yichʼ bael smajkil swenta ya smak sba-a te kʼalal ya xbajt ta guerra, jaʼ jich te schʼuunel koʼtantike, jaʼ jmalkiltik te ya skoltayotik yuʼun ma xyutsʼinotik te bintik ya yakʼik tal ta jtojoltik te pukujetike. Teme ya smukʼulin koʼtantik te ya skanantayotik te Jehová, yame xjuʼ ya jtsaltik te bin chopol ya yakʼ ta jtojoltik te Satanás sok te pukujetike (Mateo 17:20).

16. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun tulan te schʼuunel koʼtantik ta stojol te Jehová?

¹⁶ ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun tulan te schʼuunel koʼtantik ta stojol te Jehová? Jaʼ te ya jkʼopontik te Biblia ta jujun kʼajkʼal sok te ayuk ta koʼtantik te ya skanantayotik te Jehová. Teme tulan te smukʼul koʼtantik ta stojol te Jehová, mame xjuʼ ya yutsʼinotik te Satanás sok te pukujetike (1 Juan 5:5).

17. ¿Binxan ya skʼan ya jpastik yuʼun ma xyutsʼinotik te pukujetike?

¹⁷ Te jchʼuunjeletik ta Éfeso aytoxan bin ya skʼan ya spasik-a. Jich bitʼil te nojel ta majia sok ta naʼojel te lume, jich albotik yuʼun te Pablo: «Spisiluc ora cʼoponahic Dios» (Efesios 6:18). La skʼan-abi te spisiluk-ora ya skʼanbeyik koltayel te Jehovae. Ta ora ini, jaʼnix jich nojel ta yaʼtel pukujetik ta swolol te Balumilale, jich yuʼun akʼa jkʼanbeytik Jehová te yakuk skanantayotik sok te yakuk kalbeytik sbiil te kʼalal ya jkʼopontike (kʼopona Proverbios 18:10). Teme ya jkʼantik te ya skoltayotik lokʼel ta skʼab Satanás te Jehová, mame skʼan ya jkom jbatik ta skʼanbeyel ta orasion (Salmo 145:19; Mateo 6:13).

18, 19. 1) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ kuʼuntik stsalel te Satanás sok te pukujetike? 2) ¿Bin jojkʼoyel ya kakʼbeytik sujtib ta yan kapitulo?

¹⁸ Teme ya jlajintik sok ya kijkitaytik spisil te bintik snitojbey sba skʼoplal sok te pukujetike sok teme ya schʼuun koʼtantik te ya skanantayotik te Jehovae, mame ayuk bin ya xjuʼ ya spasbotik te Satanás sok te pukujetike. Ma snujpʼuk te ya xiwotik ta stojolike (kʼopona Santiago 4:7, 8). Jaʼme bayalxan yuʼel te Jehová. Lame jnoptikix te la yichʼik akʼbeyel kastigo te pukujetik ta skʼajkʼalel te Noé sok ya jnaʼtik te ya yichʼik lajinel yuʼun Jehová ta pajel chaʼbej (Judas 6). Julukme ta awoʼtan te ma jtukeltik ayotik ta tsaltamba. Te Jehová ya stuuntes te chʼul-abatetik yuʼun ya skanantayotik (2 Reyes 6:15-17). Jaʼnax ta swenta te koltayel ya yakʼbotik te Jehová, yame xjuʼ kuʼuntik stsalel te Satanás sok te pukujetike (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9).

¹⁹ La kiltikix te bayal yak ta yakʼel wokolil ta Balumilal te Satanás sok te pukujetike. Jaʼ yuʼun ayniwan jich ya jnoptik: «¿Bin yuʼun mato slajinoj Dios te Satanás sok te pukujetike?». Yame kiltik ta yan kapitulo.