Studie nommer 3—Die plasing van gebeurtenisse in die tydstroom

Die tydrekening in Bybeltye en ’n bespreking van die chronologie van belangrike gebeurtenisse in die Hebreeuse sowel as die Griekse Geskrifte.

 1. (a) Wat dui daarop dat Jehovah ’n akkurate tydhouer is? (b) Hoe het ons begrip van Bybelchronologie verbeter?

TOE Jehovah se engel vir Daniël die visioen oor “die koning van die Noorde” en “die koning van die Suide” gegee het, het hy verskeie kere die uitdrukking “die vasgestelde tyd” gebruik (Dan. 11:6, 27, 29, 35). Daar is ook baie ander tekste wat daarop dui dat Jehovah ’n akkurate tydhouer is wat sy voornemens presies op tyd volbring (Luk. 21:24; 1 Thess. 5:1, 2). In sy Woord, die Bybel, het hy ’n aantal “wegwysers” voorsien wat ons help om belangrike gebeurtenisse se plasing in die tydstroom te bepaal. Ons begrip van Bybelchronologie het al baie verbeter. Argeoloë en ander se navorsing werp voortdurend lig op verskeie probleme, wat ons in staat stel om te bepaal wanneer sleutelgebeurtenisse van die Bybelverslag plaasgevind het.—Spr. 4:18.

 2. Gee ’n voorbeeld van hoe ranggetalle getel moet word.

² Rang- en hoofgetalle. In die vorige studie (paragrawe 24 en 25) het ons geleer dat daar ’n verskil tussen hoof- en ranggetalle is. Dit moet in gedagte gehou word wanneer die lengte van Bybelse tydperke met behulp van hedendaagse dateringsmetodes bepaal word. Byvoorbeeld: Waar die Bybel praat van “die sewen-en-dertigste jaar van die ballingskap van Jojagin, die koning van Juda”, is die uitdrukking “sewen-en-dertigste” ’n ranggetal. Dit verteenwoordig 36 volle jare plus ’n paar dae, weke of maande (hoeveel tyd ook al na die einde van die 36ste jaar verloop het).—Jer. 52:31.

 3. (a) Watter staatsverslae help om Bybeljaartalle te bepaal? (b) Wat was ’n regeringsjaar, en wat was ’n troonsbestygingsjaar?

³ Regerings- en troonsbestygingsjare. Die Bybel verwys na staatsverslae van die regerings van Juda en Israel, sowel as staatsaangeleenthede van Babel en Persië. In al vier hierdie koninkryke is staatschronologie akkuraat gereken volgens die regeringstyd van die konings, en dieselfde rekenstelsel is in die Bybel gebruik. Die Bybel meld dikwels watter dokument aangehaal word, soos “die Geskiedenisboek van Salomo” (1 Kon. 11:41). ’n Koning se regering het bestaan uit ’n deel van ’n troonsbestygingsjaar, gevolg deur ’n volledige aantal regeringsjare. Regeringsjare was die amptelike jare van die koningskap en is gewoonlik van Nisan tot Nisan, of van lente tot lente, getel. Wanneer ’n koning die troon bestyg het, is die daaropvolgende maande tot die volgende lentemaand Nisan sy troonsbestygingsjaar genoem, waartydens hy sy voorganger se regeringsperiode voltooi het. Sy eie amptelike regeringsperiode is egter eers vanaf die volgende 1 Nisan gereken.

 4. Toon hoe Bybelchronologie volgens regeringsjare bereken kan word.

⁴ Ter toeligting: Dit lyk asof Salomo die een of ander tyd voor Nisan 1037 v.G.J. begin regeer het, terwyl Dawid nog gelewe het. Dawid is kort daarna oorlede (1 Kon. 1:39, 40; 2:10). Maar Dawid se laaste regeringsjaar het tot die lente van 1037 v.G.J. geduur en is nog as deel van sy 40-jarige administrasie gereken. Die gedeeltelike jaar, van die begin van Salomo se regering tot die lente van 1037 v.G.J., word Salomo se troonsbestygingsjaar genoem, en dit kon nie vir hom as ’n regeringsjaar getel word nie aangesien hy nog sy vader se administrasieperiode voltooi het. Salomo se eerste volle regeringsjaar het gevolglik eers in Nisan 1037 v.G.J. begin (1 Kon. 2:12). Uiteindelik is 40 volle regeringsjare aan Salomo se administrasie as koning toegeskryf (1 Kon. 11:42). As ons regeringsjare en troonsbestygingsjare op hierdie wyse skei, is dit moontlik om Bybelchronologie akkuraat te bereken.a

TERUGREKENING TOT BY ADAM SE SKEPPING

 5. Hoe word daar bereken wanneer Jehovah se aanbidding in Jerusalem herstel is?

⁵ Die absolute datum as beginpunt. Die absolute datum om terug te reken tot by Adam se skepping is dié waarop Kores die Babiloniese dinastie omvergewerp het, 539 v.G.J.b Kores het sy bevel ter bevryding van die Jode in sy eerste jaar uitgevaardig, voor die (noordelike) lente van 537 v.G.J. Esra 3:1 berig dat die kinders van Israel teen die sewende maand, Tisjri, wat met dele van September en Oktober ooreenkom, terug was in Jerusalem. Só word daar bereken dat Jehovah se aanbidding in Jerusalem in die herfs van 537 v.G.J. herstel is.

 6. (a) Watter voorspelde tydperk het in die herfs van 537 v.G.J. geëindig? (b) Wanneer moes daardie tydperk begin het, en hoe staaf die feite dit?

⁶ Hierdie herstel van Jehovah se aanbidding in die herfs van 537 v.G.J. het die einde van ’n profetiese tydperk gekenmerk. Watter tydperk? Dit was die “sewentig jaar” waartydens die Beloofde Land “’n woesteny” moes word en waarvan Jehovah ook gesê het: “As eers sewentig jaar vir Babel verby is, sal Ek op julle ag gee en aan julle my goeie woord vervul om julle na hierdie plek terug te bring” (Jer. 25:11, 12; 29:10). Daniël, wat goed met dié profesie vertroud was, het in harmonie daarmee opgetree toe die “sewentig jaar” ten einde geloop het (Dan. 9:1-3). Die “sewentig jaar” wat in die herfs van 537 v.G.J. geëindig het, moes dus in die herfs van 607 v.G.J. begin het. Die feite staaf dit. Jeremia hoofstuk 52 beskryf die betekenisvolle gebeurtenisse van die beleëring van Jerusalem, die Babiloniese deurbraak en die gevangeneming van koning Sedekia in 607 v.G.J. Toe, soos vers 12 sê, het die Babiloniërs “in die vyfde maand, op die tiende van die maand”, dit wil sê, die tiende dag van Ab (wat met dele van Julie en Augustus ooreenkom), die tempel en die stad verbrand. Maar dit was nog nie die begin van die “sewentig jaar” nie. ’n Geringe mate van Joodse selfbestuur het nog oorgebly in die persoon van Gedalja, wat deur die koning van Babel as goewerneur oor die oorblywende Joodse nedersettings aangestel is. “In die sewende maand” is Gedalja en ’n paar ander vermoor, met die gevolg dat die oorblywende Jode vreesbevange na Egipte gevlug het. Eers toe, van ongeveer 1 Oktober 607 v.G.J. af, het die land in die volle sin ‘woes gelê om sewentig jaar vol te maak’.—2 Kon. 25:22-26; 2 Kron. 36:20, 21.

 7. (a) Hoe kan die jare teruggereken word tot by die verdeling van die koninkryk na Salomo se dood? (b) Watter bevestiging gee Esegiël se profesie?

⁷ Van 607 v.G.J. tot 997 v.G.J. Die berekening van hierdie tydperk deur terug te tel van die val van Jerusalem tot die tyd van die verdeling van die koninkryk na Salomo se dood lewer baie probleme op. ’n Vergelyking van die regerings van die konings van Israel en Juda, soos opgeteken in Eerste en Tweede Konings, toon egter dat hierdie tydperk 390 jaar was. Die profesie in Esegiël 4:1-13 is kragtige getuienis dat dit die regte getal is. Hierdie profesie toon dat dit heenwys na die tyd wanneer Jerusalem beleër en sy inwoners deur die nasies gevange geneem sou word, wat in 607 v.G.J. gebeur het. Die 40 jaar wat met betrekking tot Juda gemeld word, het dus met Jerusalem se vernietiging geëindig. Die 390 jaar wat met betrekking tot Israel gemeld word, het nie geëindig toe Samaria vernietig is nie, want dit het gebeur nog lank voor Esegiël geprofeteer het, en die profesie sê duidelik dat dit heenwys na die beleëring en vernietiging van Jerusalem. “Die ongeregtigheid van die huis van Israel” het dus ook in 607 v.G.J. geëindig. As ons van hierdie jaartal af terugtel, sien ons dat die tydperk van 390 jaar in 997 v.G.J. begin het. In daardie jaar het Jerobeam, na Salomo se dood, van die huis van Dawid weggebreek en “Israel agter die HERE weggetrek en hulle ’n groot sonde laat doen”.—2 Kon. 17:21.

 8. (a) Hoe word die jare tot by die Eksodus teruggereken? (b) Watter verandering beïnvloed min of meer van hierdie tyd af die Bybelchronologie?

⁸ Van 997 v.G.J. tot 1513 v.G.J. Aangesien die laaste van Salomo se 40 volle regeringsjare in die lente van 997 v.G.J. geëindig het, is dit logies dat sy eerste regeringsjaar in die lente van 1037 v.G.J. moes begin het (1 Kon. 11:42). Die Bybelverslag sê in 1 Konings 6:1 dat Salomo Jehovah se huis in Jerusalem in die tweede maand van die vierde jaar van sy regering begin bou het. Dit beteken dat drie volle jare en een hele maand van sy regering reeds verstryk het, wat beteken dat die tempelbouwerk in April-Mei van 1034 v.G.J. begin is. Maar dieselfde teks sê dat dit ook “die vierhonderd-en-tagtigste jaar ná die uittog van die kinders van Israel uit Egipteland” was. Hierdie 480ste is weer eens ’n ranggetal en verteenwoordig 479 volle jare. As 479 by 1034 getel word, kom ons by die jaar 1513 v.G.J. as die jaar waarin Israel Egipte verlaat het. Paragraaf 19 van Studie 2 verduidelik dat Israel vanaf die jaar 1513 v.G.J. Abib (Nisan) as “die eerste van die maande van die jaar” moes reken (Ex. 12:2) en dat hulle vroeër ’n jaar gevolg het wat in die herfs, met die maand Tisjri, begin het. The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, 1957, Dl. 12, bladsy 474, sê: “Die berekening van die konings se regeringsjare is gebaseer op die jaar wat in die lente begin het en kom ooreen met die Babiloniese metode, waarin dit gebruiklik was.” Ongeag wanneer die verandering van die jaartelling, dit wil sê, om dit in die lente pleks van die herfs te begin tel, vir die eerste keer op tydperke in die Bybel toegepas is, daar sou iewers in die tydrekening ses maande afgetrek of bygetel moes word.

 9. (a) Hoe word die verslag teruggereken tot wanneer die Abrahamitiese verbond in werking getree het? (b) Hoe word die eerste 215 jaar van hierdie tydperk verantwoord? (c) Hoe oud was Abraham toe hy onderweg na Kanaän die Eufraat oorgesteek het?

⁹ Van 1513 v.G.J. tot 1943 v.G.J. In Exodus 12:40, 41 (NW) het Moses geskryf: “Die verblyf van die seuns van Israel, wat in Egipte gewoon het, was vierhonderd-en-dertig jaar.” Uit bogaande bewoording blyk dit dat nie die hele “verblyf” in Egipte was nie. Hierdie tydperk het begin toe Abraham onderweg na Kanaän die Eufraat oorgesteek het, op welke tydstip Jehovah se verbond met Abraham in werking getree het. Die eerste 215 jaar van hierdie “verblyf” was in Kanaän, en toe is ’n ewe lang tydperk in Egipte deurgebring, tot Israel, in 1513 v.G.J., heeltemal onafhanklik geword het van Egiptiese bestuur en oorheersing.c Die New World Translation se voetnoot by Exodus 12:40 toon dat die Griekse Septuagint, wat op ’n ouer Hebreeuse teks as die Masoretiese gebaseer is, ná die woord “Egipte” die woorde “en in die land Kanaän” byvoeg. Die Samaritaanse Pentateug bevat ’n soortgelyke bewoording. Galasiërs 3:17 (vgl. NW), wat ook die 430 jaar meld, bevestig dat hierdie tydperk begin het met die bekragtiging van die Abrahamitiese verbond, wat plaasgevind het toe Abraham onderweg na Kanaän die Eufraat oorgesteek het. Dit was dus in 1943 v.G.J., toe Abraham 75 jaar oud was.—Gen. 12:4.

10. Watter ander bewysvoering steun die chronologie van Abraham se tyd?

¹⁰ Nog ’n bewysvoering steun die voorgaande berekening: Handelinge 7:6 meld dat Abraham se saad 400 jaar lank verdruk is. Aangesien Jehovah die verdrukking deur Egipte in 1513 v.G.J. beëindig het, moes die verdrukking in 1913 v.G.J. begin het. Dit was vyf jaar na Isak se geboorte en kom ooreen met die feit dat Ismael Isak ‘gespot’ het toe hy gespeen is.—Gen. 15:13; 21:8, 9.

11. Hoe voer die Bybelse tydtafel ons terug tot by die jaar van die Vloed?

¹¹ Van 1943 v.G.J. tot 2370 v.G.J. Ons het gesien dat Abraham 75 jaar oud was toe hy in 1943 v.G.J. Kanaän binnegegaan het. Nou is dit moontlik om verder in die tydstroom terug te reken, tot die dae van Noag toe. Dit word gedoen deur die tydperke te gebruik wat vir ons in Genesis 11:10 tot 12:4 voorsien word. Hierdie berekening, waarvan die som 427 jaar is, word as volg gedoen:

Tot die geboorte van Heber 30 “

Tot die geboorte van Peleg 34 “

Tot die geboorte van Rehu 30 “

Tot die geboorte van Serug 32 “

Tot die geboorte van Nahor 30 “

Tot die geboorte van Tera 29 “

Totaal 427 jaar

As ons 427 jaar by 1943 v.G.J. tel, bring dit ons by 2370 v.G.J. Die Bybel se tydtafel toon dus dat die Vloed van Noag se dag in 2370 v.G.J. begin het.

12. Hoeveel jaar moet teruggetel word tot by Adam se skepping?

¹² Van 2370 v.G.J. tot 4026 v.G.J. As ons selfs verder in die tydstroom teruggaan, vind ons dat die Bybel die hele tydperk tussen die Vloed en Adam se skepping dateer. Dit word aan die hand van Genesis 5:3-29 en 7:6, 11 bepaal. Die berekening van hierdie tyd word hieronder opgesom:

Tot die geboorte van Kenan 90 “

Tot die geboorte van Mahalalel 70 “

Tot die geboorte van Jered 65 “

Tot die geboorte van Henog 162 “

Tot die geboorte van Metusalag 65 “

Tot die geboorte van Lameg 187 “

Tot die geboorte van Noag 182 “

Tot die Vloed 600 “

Totaal 1 656 jaar

As ons 1 656 jaar by ons vorige jaartal, 2370 v.G.J., tel, bring dit ons by 4026 v.G.J. as die jaar waarin Adam geskep is, moontlik in die herfs, aangesien die jaar op die oudste kalenders in die herfs begin het.

13. (a) Hoe ver strek die geskiedenis van die mensdom op hierdie aarde dus terug? (b) Waarom kom dit nie ooreen met die lengte van Jehovah se rusdag nie?

¹³ Van watter belang is dit vandag? Die eerste uitgawe van hierdie boek, wat in 1963 gepubliseer is, het gesê: “Beteken dit dan dat daar teen 1963 reeds 5 988 jaar van die ‘dag’ waarop Jehovah ‘gerus het van al sy werk’ verstryk het? (Gen. 2:3). Nee, want die skepping van Adam val nie met die begin van Jehovah se rusdag saam nie. Dit lyk asof Jehovah ná Adam se skepping, en steeds in die sesde skeppingsdag, nóg diere en voëls geskep het. Hy het Adam ook die diere name laat gee, wat ’n ruk sou duur, en hy het ook nog Eva geskep. (Gen. 2:18-22; sien ook die NW-naslaanuitgawe van 1953 se voetnoot by v. 19.) Die tyd wat tussen die skepping van Adam en die einde van die ‘sesde dag’ verstryk het, moet van die 5 988 jaar afgetrek word om te bepaal hoe lank die tydperk van die begin van die ‘sewende dag’ tot [1963] werklik is. Dit het geen nut om Bybelchronologie te gebruik vir spekulasie oor jaartalle wat nog toekomstig in die tydstroom is nie.—Matt. 24:36.”d

14. Waarom moet die Bybelverslag oor die oorsprong van die mens voorkeur geniet bo die hipoteses en teorieë van die mens?

¹⁴ Wat van wetenskaplike bewerings dat die mens al honderdduisende of selfs miljoene jare op hierdie aarde is? In teenstelling met Bybelse gebeurtenisse kan nie één daarvan deur geskrewe verslae uit daardie vroeë tye bevestig word nie. Die fantastiese jaartalle wat met “die prehistoriese mens” gekoppel word, is gebaseer op aannames wat nie bewys kan word nie. In werklikheid kan betroubare sekulêre geskiedenis, tesame met die chronologie daarvan, net ’n paar duisend jaar teruggevoer word. Die aarde het baie veranderinge en omwentelinge ondergaan, soos die wêreldvloed van Noag se dag, wat rotslae en fossielafsettings baie versteur het, sodat enige wetenskaplike verklarings oor jaartalle voor die Vloed grotendeels op gissing berus.e In teenstelling met al die teenstrydige hipoteses en teorieë van die mens, spreek die Bybel tot die rede deur sy duidelike, harmoniese verslag oor die mensdom se oorsprong en sy noukeurig opgetekende geskiedenis van Jehovah se uitverkore volk.

15. Watter uitwerking behoort Bybelstudie op ons te hê?

¹⁵ ’n Studie van die Bybel en nadenke oor die werke van die Groot Tydhouer, Jehovah God, behoort ons baie nederig te laat voel. Die sterflike mens is inderdaad klein vergeleke met die almagtige God, wie se ontsaglike skeppingsdaad, wat tallose millenniums gelede verrig is, met soveel eenvoud in die Skrif beskryf word: “In die begin het God die hemel en die aarde geskape.”—Gen. 1:1.

JESUS SE AARDSE VERBLYF

16. (a) In watter volgorde is die vier Evangelies geskryf? (b) Hoe kan ons die begin van Jesus se bediening bereken? (c) In watter volgorde is die gebeurtenisse in die verskillende Evangelies opgeteken, en wat sal jy oor Johannes se verslag merk?

¹⁶ Blykbaar is die vier geïnspireerde verslae oor Jesus se aardse lewe in hierdie volgorde geskryf: Mattheüs (ca. 41 G.J.), Lukas (ca. 56-58 G.J.), Markus (ca. 60-65 G.J.) en Johannes (ca. 98 G.J.). Soos in die vorige hoofstuk verduidelik is, bring berekeninge wat gebaseer is op die informasie in Lukas 3:1-3, asook op die jaar 14 G.J. as die begin van Tiberius Caesar se regering, ons by 29 G.J. as die beginpunt van Jesus se merkwaardige bediening hier op aarde. Hoewel die gebeurtenisse in Mattheüs nie altyd in chronologiese volgorde gemeld word nie, wil dit voorkom asof die ander drie boeke in die meeste gevalle bly by die werklike volgorde van die belangrike gebeurtenisse wat plaasgevind het. Hierdie gebeurtenisse word in die bygaande tabel saamgevat. Jy sal merk dat Johannes se verslag, wat meer as 30 jaar na die laaste van die ander drie geskryf is, belangrike gapings in die geskiedenis vul wat nie deur die ander gedek word nie. Van besondere belang is Johannes se duidelike vermelding van die vier Pasgas tydens Jesus se aardse bediening, wat bevestig dat sy bediening drie en ’n half jaar was en in 33 G.J. geëindig het.f—Joh. 2:13; 5:1; 6:4; 12:1; en 13:1.

17. Watter ander getuienis staaf die datum van Jesus se dood?

¹⁷ Jesus se dood in 33 G.J. word ook deur ander getuienis bevestig. Volgens die Mosaïese Wet was 15 Nisan altyd ’n spesiale Sabbat, ongeag die dag waarop dit geval het. As dit met ’n gewone Sabbat saamgeval het, is die dag ’n “groot” Sabbat genoem, en Johannes 19:31 toon dat so ’n Sabbat op Jesus se sterfdag gevolg het, wat dus ’n Vrydag was. En die 14de Nisan het nie in 31 of 32 G.J. op ’n Vrydag geval nie, maar net in 33 G.J. Daarom moes dit op 14 Nisan 33 G.J. gewees het dat Jesus gesterf het.g

18. (a) Wat het Daniël in verband met 69 “weke” geprofeteer? (b) Wanneer het hierdie tydperk volgens Nehemia begin? (c) Hoe bepaal ons die jaar waarin Artasasta begin regeer het?

¹⁸ Die 70ste “week”, 29-36 G.J. Tydaspekte van Jesus se bediening word ook in Daniël 9:24-27 (vgl. NW) gedek, wat voorspel dat 69 jaarweke (483 jaar) sou verbygaan “van die uitgang van die woord af om Jerusalem te herstel en op te bou tot op ’n Gesalfde, ’n Vors”. Volgens Nehemia 2:1-8 het hierdie woord uitgegaan in “die twintigste jaar van . . . Artasasta”, die koning van Persië. Wanneer het Artasasta begin regeer? Sy vader en voorganger, Xerxes, het in die tweede helfte van 475 v.G.J. gesterf. Artasasta se troonsbestygingsjaar het dus in 475 v.G.J. begin, en dit word deur grondige getuienis van Griekse, Persiese en Babiloniese bronne gesteun. Die Griekse geskiedskrywer Thucydides (wat bekend geword het vir sy akkuraatheid) skryf byvoorbeeld van die Griekse staatsman Themistokles se vlug na Persië en sê dat Artasasta “kort tevore die troon bestyg het”. ’n Ander Griekse geskiedskrywer van die eerste eeu G.J., Diodorus Sikulus, help ons om vas te stel dat Themistokles in 471/470 v.G.J. dood is. Nadat Themistokles uit sy land gevlug het, het hy Artasasta se toestemming gevra om die Persiese taal ’n jaar lank te bestudeer voordat hy voor hom verskyn, wat ook gebeur het. Themistokles kon hom dus nie later nie as 472 v.G.J. in Persië gevestig het, en 473 v.G.J. sou dus redelikerwys die jaar van sy aankoms gewees het. Op daardie tydstip het Artasasta “kort tevore die troon bestyg”.h

19. (a) Hoe bepaal ons die tyd van die Messias se verskyning as ons van “die twintigste jaar van koning Artasasta” begin tel? (b) Hoe is die profesie van die 70 “weke” sedert hierdie jaartal vervul?

¹⁹ Gevolglik sou “die twintigste jaar van koning Artasasta” 455 v.G.J. wees. As ons 483 jaar (die 69 “weke”) van hierdie punt af tel, en in gedagte hou dat daar geen jaar nul was nie wanneer ons na die Gewone Jaartelling oorgaan, bring dit ons by 29 G.J. as die tyd van die “Gesalfde”, die “Vors”, se verskyning. Jesus het die Gesalfde, of Messias, geword toe hy, in die herfs van daardie jaar, gedoop en met heilige gees gesalf is. Die profesie sê ook “gedurende die helfte van die [sewentigste] week sal hy slagoffer en spysoffer laat ophou”. Dit het gebeur toe die tipiese Joodse offerandes hulle geldigheid verloor het omdat Jesus homself geoffer het. “Die helfte” van hierdie jaarweek neem ons drie en ’n half jaar verder tot in die lente van 33 G.J., toe Jesus gedood is. Maar hy moes die hele 70ste week lank “die verbond vir die baie . . . van krag laat bly”. Dit toon dat Jehovah se spesiale guns gedurende die sewe jaar van 29 G.J. tot 36 G.J. teenoor die Jode sou voortduur. Toe eers is die weg vir onbesnede nie-Jode geopen om geestelike Israeliete te word, soos aangedui deur die bekering van Cornelius in 36 G.J.i—Hand. 10:30-33, 44-48; 11:1.

DIE BEREKENING VAN DIE JARE IN APOSTOLIESE TYE

20. Hoe sluit die sekulêre geskiedenis by die Bybelverslag aan om die tyd van Herodes se dood en voorafgaande gebeurtenisse te bepaal?

²⁰ Tussen 33 G.J. en 49 G.J. Die jaar 44 G.J. kan as ’n nuttige jaartal vir hierdie tydperk aanvaar word. Volgens Josephus (Jewish Antiquities, XIX, 351 [viii, 2]), het Herodes Agrippa I drie jaar lank regeer na die troonsbestyging van keiser Claudius van Rome (in 41 G.J.). Die geskiedkundige getuienis dui daarop dat hierdie Herodes in 44 G.J. gesterf het.j As ons nou na die Bybelverslag kyk, vind ons dat dit net voor Herodes se dood was dat Agabus “deur die Heilige Gees” aangaande ’n groot komende hongersnood geprofeteer het, die apostel Jakobus met die swaard gedood is en Petrus (ten tyde van die Pasga) in die gevangenis gegooi en wonderdadig bevry is. Al hierdie gebeurtenisse kan 44 G.J. gedateer word.—Hand. 11:27, 28; 12:1-11, 20-23.

21. Op grond waarvan kan ons naastenby die tyd van Paulus se eerste sendingreis bepaal?

²¹ Die voorspelde hongersnood het omstreeks 46 G.J. gekom. Dit moes dus ongeveer hierdie tyd gewees het dat Paulus en Barnabas ‘die noodlenigingswerk in Jerusalem gedoen het’ (Hand. 12:25, NW). Nadat hulle na Siriese Antiochië teruggekeer het, is hulle deur heilige gees afgesonder om die eerste sendingreis te onderneem, waartydens hulle Ciprus en baie stede en streke van Klein-Asië aangedoen het.k Hierdie reis het waarskynlik van die lente van 47 G.J. tot die herfs van 48 G.J. geduur, terwyl hulle een winter in Klein-Asië deurgebring het. Dit lyk asof Paulus die volgende winter weer in Siriese Antiochië deurgebring het, en dit bring ons by die lente van 49 G.J.—Hand. 13:1–14:28.

22. Hoe kan ons die tyd bepaal van Paulus se twee besoeke aan Jerusalem waarvan Galasiërs hoofstukke 1 en 2 melding maak?

²² Die verslag in Galasiërs hoofstukke 1 en 2 sluit blykbaar by hierdie chronologie aan. Hier meld Paulus twee ander spesiale besoeke wat hy na sy bekering aan Jerusalem gebring het, die een “drie jaar daarna” en die ander “veertien jaar later” (Gal. 1:17, 18; 2:1). As hierdie twee getalle, volgens die gebruik van die dag, as ranggetalle beskou word en as Paulus se bekering vroeg in die apostels se tyd plaasgevind het, soos die verslag blykbaar aandui, sal die 3 jaar en die 14 jaar opeenvolgend 34-36 G.J. en 36-49 G.J. wees.

23. Watter getuienis dui daarop dat Galasiërs hoofstuk 2 sowel as Handelinge hoofstuk 15 betrekking het op Paulus se besoek aan Jerusalem in 49 G.J.?

²³ Paulus se tweede besoek aan Jerusalem wat in Galasiërs gemeld word, het blykbaar met die besnydenisgeskil verband gehou, aangesien die verslag sê dat daar selfs nie van Titus, wat Paulus vergesel het, verwag is om besny te word nie. As dit ooreenkom met die besoek om die beslissing oor die besnydenis te kry wat in Handelinge 15:1-35 gemeld word, pas 49 G.J. goed, aangesien dit tussen Paulus se eerste en tweede sendingreis val. Volgens Galasiërs 2:1-10 het Paulus hierdie geleentheid ook gebruik om aan die manne wat in die Jerusalemse gemeente “in aansien was” die goeie nuus wat hy verkondig het voor te lê, uit vrees dat hy ‘miskien tevergeefs geloop het’. Hy sou dit logieserwys gedoen het wanneer hy na sy heel eerste sendingreis aan hulle verslag gedoen het. Paulus het “op grond van ’n openbaring” hierdie besoek in Jerusalem afgelê.

24. Gedurende watter jare het Paulus sy tweede sendingreis onderneem, en waarom het hy Korinthe ongetwyfeld eers laat in 50 G.J. bereik?

²⁴ Paulus se tweede sendingreis, ca. 49-52 G.J. Nadat hy van Jerusalem teruggekeer het, het Paulus ’n ruk in Siriese Antiochië deurgebring; daarom moes dit diep in die somer van 49 G.J. gewees het dat hy daarvandaan op sy tweede sendingreis vertrek het (Hand. 15:35, 36). Hierdie reis was baie omvattender as die eerste en sou vereis dat hy in Klein-Asië oorwinter. Dit was waarskynlik in die lente van 50 G.J. dat hy aan die Macedoniër se oproep gehoor gegee en na Europa gegaan het. Toe het hy in Filippi, Thessalonika, Berea en Athene gepreek en nuwe gemeentes in daardie stede gestig. Dit sou hom, nadat hy ’n reis van sowat 2 090 kilometer afgelê het, en die grootste deel daarvan te voet, in die herfs van 50 G.J. in Korinthe, in die provinsie Achaje, gebring het (Hand. 16:9, 11, 12; 17:1, 2, 10, 11, 15, 16; 18:1). Volgens Handelinge 18:11 het Paulus 18 maande daar gebly, wat ons tot vroeg in 52 G.J. neem. Met die winter agter die rug kon Paulus via Efese na Cesarea vaar. Nadat hy opgegaan het om die gemeente, wat blykbaar in Jerusalem was, te groet, het hy weer in sy tuisbasis Siriese Antiochië aangekom, waarskynlik in die somer van 52 G.J.l—Hand. 18:12-22.

25. (a) Hoe steun die argeologie 50-52 G.J. as die tyd van Paulus se eerste besoek aan Korinthe? (b) Hoe word dit bevestig deur die feit dat Aquila en Priscilla “onlangs . . . van Italië gekom het”?

²⁵ ’n Argeologiese vonds staaf 50-52 G.J. as die jare van Paulus se eerste besoek aan Korinthe. Dit is ’n fragment van ’n inskripsie, ’n skriftelike antwoord van keiser Claudius Caesar aan die Delfiane van Griekeland, waarop die woorde “[Lucianus Ju]nius, Gallio, . . . prokonsul” verskyn. Historici is dit oor die algemeen eens dat die syfer 26, wat ook in die teks verskyn, verwys na die feit dat Claudius die 26ste keer tot keiser uitgeroep is. Ander inskripsies toon dat Claudius voor 1 Augustus 52 G.J. die 27ste keer tot keiser uitgeroep is. Die prokonsul se ampstermyn het ’n jaar geduur en met die begin van die somer ’n aanvang geneem. Dit lyk dus asof Gallio se jaar as prokonsul van Achaje van die somer van 51 G.J. tot die somer van 52 G.J. geduur het. “En toe Gallio goewerneur van Achaje was, het die Jode eenparig teen Paulus opgestaan en hom voor die regterstoel gebring.” Nadat Gallio Paulus vrygespreek het, het die apostel “nog verskeie dae daar gebly”, en toe het hy na Sirië weggevaar (Hand. 18:11, 12, 17, 18). Al hierdie dinge bevestig blykbaar dat Paulus se verblyf van 18 maande in Korinthe in die lente van 52 G.J. tot ’n einde gekom het. Nog ’n aanduiding van die tyd word gevind in die verklaring dat Paulus met sy aankoms in Korinthe “’n Jood gevind [het] met die naam van Aquila, afkomstig uit Pontus, wat onlangs met sy vrou Priscilla van Italië gekom het, omdat Claudius beveel het dat al die Jode uit Rome moes vertrek” (Hand. 18:2). Volgens geskiedskrywer Paulus Orosius, van die vroeë vyfde eeu, is hierdie uitsettingsbevel in Claudius se negende jaar gegee, dit wil sê, in 49 G.J. of vroeg in 50 G.J. Aquila en Priscilla kon Korinthe dus die een of ander tyd voor die herfs van daardie jaar bereik het, met die gevolg dat Paulus se verblyf daar op die herfs van 50 G.J. tot die lente van 52 G.J. gestel kan word.a

26. Wanneer het die opeenvolgende skofte van Paulus se derde sendingreis plaasgevind?

²⁶ Paulus se derde sendingreis, ca. 52-56 G.J. Nadat Paulus “’n tyd lank” in Siriese Antiochië vertoef het, het hy weer eens verder deur Klein-Asië gereis, en waarskynlik het hy Efese teen die winter van 52-53 G.J. bereik (Hand. 18:23; 19:1). Paulus het “drie maande” en toe “twee jaar” in Efese onderrig gegee, en daarna het hy na Macedonië vertrek (Hand. 19:8-10). Later het hy die opsieners van Efese daaraan herinner dat hy “drie jaar lank” onder hulle gedien het, maar dit was na alle waarskynlikheid ’n ronde syfer (Hand. 20:31). Dit lyk asof Paulus Efese ná die “Pinkster” vroeg in 55 G.J. verlaat het, waarna hy al die pad tot in Korinthe, Griekeland, gereis het, betyds om drie wintermaande daar deur te bring. Toe het hy teruggekeer na die noorde en teen die Pasgatyd van 56 G.J. Filippi bereik. Daarvandaan het hy via Troas en Milete na Cesarea gevaar en toe na Jerusalem gereis, waar hy teen die Pinkster van 56 G.J. gearriveer het.b—1 Kor. 16:5-8; Hand. 20:1-3, 6, 15, 16; 21:8, 15-17.

27. Watter jaartalle kan geheg word aan gebeurtenisse tot en met die einde van Paulus se eerste gevangenskap in Rome?

²⁷ Die laaste jare, 56-100 G.J. Dit was kort na sy aankoms in Jerusalem dat Paulus gearresteer is. Hy is na Cesarea geneem en twee jaar lank daar aangehou, totdat Felix deur Festus as goewerneur opgevolg is (Hand. 21:33; 23:23-35; 24:27). Dit lyk asof 58 G.J. die jaar van Festus se aankoms en Paulus se daaropvolgende vertrek na Rome was.c Nadat Paulus skipbreuk gely en op Milete oorwinter het, is die reis in ongeveer 59 G.J. voltooi, en die verslag toon dat hy, terwyl hy gepreek en onderrig het, twee jaar lank, of tot ongeveer 61 G.J., in gevangenskap in Rome was.—Hand. 27:1; 28:1, 11, 16, 30, 31.

28. Wanneer het die laaste gebeurtenisse van Paulus se lewe logieserwys plaasgevind?

²⁸ Hoewel die historiese verslag van Handelinge ons niks anders meedeel nie, is Paulus volgens aanduidinge vrygelaat en het hy sy sendingwerk voortgesit en na Kreta, Griekeland en Macedonië gereis. Dit is nie bekend of hy tot in Spanje gegaan het nie. Waarskynlik het Paulus kort na sy finale gevangenskap in Rome in ongeveer 65 G.J. ’n marteldood uit die hand van Nero gesterf. Die sekulêre geskiedenis gee die tyd van die groot brand in Rome as Julie 64 G.J. aan, waarna Nero se vervolging teen die Christene losgebars het. Paulus se gevangenskap in “kettings” en daaropvolgende teregstelling pas logies in hierdie tydperk in.—2 Tim. 1:16; 4:6, 7.

29. Wanneer het die apostoliese era geëindig, en met die skrywe van watter Bybelboeke?

²⁹ Die vyf boeke van die apostel Johannes is geskryf aan die einde van ’n tyd van vervolging waarvoor keiser Domitianus verantwoordelik was. Daar word gesê dat hy gedurende die laaste drie jaar van sy regering, wat van 81-96 G.J. geduur het, soos ’n kranksinnige opgetree het. Dit was terwyl die apostel Johannes in ballingskap op die eiland Patmos was, in ongeveer 96 G.J., dat hy die Openbaring geskryf het.d Na sy vrylating het hy sy Evangelie en drie briewe in of naby Efese geskryf, en hierdie laaste apostel het in omstreeks 100 G.J. gesterf.

30. Van watter nut is hierdie studie van Bybelchronologie?

³⁰ Dit is dus duidelik dat ons gehelp word om Bybelse gebeurtenisse met groter akkuraatheid in die tydstroom te plaas as ons gebeurtenisse van die sekulêre geskiedenis met die Bybel se interne chronologie en profesieë vergelyk. Die harmonie van die Bybelchronologie versterk ons vertroue in die Heilige Skrif as die Woord van God.

[Voetnote]

VERNAAMSTE GEBEURTENISSE VAN JESUS SE AARDSE LEWE—Die vier Evangelies in chronologiese volgorde gerangskik

Simbole: n. vir “na”; ca. vir “circa”, of “ongeveer”.

Tyd Plek Gebeurtenis

Gebeure wat Jesus se bediening voorafgegaan het

Die begin van Jesus se bediening

Jesus se groot bediening in Galilea

Jesus se latere bediening in Judea

Jesus se latere bediening oos van die Jordaan

Jesus se finale bediening in Jerusalem

Vrae oor die tabel wat die “Vernaamste gebeurtenisse van Jesus se aardse lewe” dek:

(a) Noem party van die besondere gebeurtenisse tydens Jesus se bediening tot en met die opsluiting van Johannes die Doper.

(b) Meld die plek en jaar van die volgende gebeurtenisse: ⁽¹⁾ Die roeping van Simon en Andreas, Jakobus en Johannes. ⁽²⁾ Die kiesing van die 12 apostels. ⁽³⁾ Die bergpredikasie. ⁽⁴⁾ Die transfigurasie. ⁽⁵⁾ Die opwekking van Lasarus. ⁽⁶⁾ Jesus se besoek aan Saggeüs se huis.

(c) Noem party van Jesus se grootse wonderwerke; sê ook wanneer en waar hulle plaasgevind het.

(d) Wat is party van die vernaamste gebeurtenisse rakende Jesus wat van 8 Nisan tot 16 Nisan 33 G.J. plaasgevind het?

(e) Wat was party van die uitmuntende gelykenisse wat Jesus gedurende sy aardse bediening vertel het?

TABEL VAN BELANGRIKE HISTORIESE JAARTALLE

Simbole: n. vir “na”; v. vir “voor”; ca. vir “circa”, of “ongeveer”.

Jaartal Gebeurtenis Verwysing

4026 v.G.J. Adam se skepping Gen. 2:7

v. 3896 v.G.J. Kain vermoor Abel Gen. 4:8

3896 v.G.J. Geboorte van Set Gen. 5:3

3404 v.G.J. Geboorte van regverdige Henog Gen. 5:18

3339 v.G.J. Geboorte van Metusalag Gen. 5:21

3152 v.G.J. Geboorte van Lameg Gen. 5:25

3096 v.G.J. Dood van Adam Gen. 5:5

2970 v.G.J. Geboorte van Noag Gen. 5:28, 29

2468 v.G.J. Geboorte van Sem Gen. 7:11; 11:10

2370 v.G.J. Dood van Metusalag Gen. 5:27

Vloedwaters val (in herfs) Gen. 7:6, 11

2368 v.G.J. Geboorte van Arpagsad Gen. 11:10

2020 v.G.J. Dood van Noag Gen. 9:28, 29

1932 v.G.J. Ismael gebore Gen. 16:15, 16

1919 v.G.J. Besnydenisverbond gesluit Gen. 17:1, 10, 24

Oordeel oor Sodom en Gomorra Gen. 19:24

1881 v.G.J. Dood van Sara Gen. 17:17; 23:1

1878 v.G.J. Huwelik van Isak en Rebekka Gen. 25:20

1868 v.G.J. Dood van Sem Gen. 11:11

1858 v.G.J. Geboorte van Esau en Jakob Gen. 25:26

1843 v.G.J. Dood van Abraham Gen. 25:7

1795 v.G.J. Dood van Ismael Gen. 25:17

1774 v.G.J. Jakob trou met Lea en Ragel Gen. 29:23-30

1767 v.G.J. Geboorte van Josef Gen. 30:23, 24

1738 v.G.J. Dood van Isak Gen. 35:28, 29

1711 v.G.J. Dood van Jakob Gen. 47:28

1657 v.G.J. Dood van Josef Gen. 50:26

v. 1613 v.G.J. Job se beproewing Job 1:8; 42:16

1593 v.G.J. Geboorte van Moses Ex. 2:2, 10

1512 v.G.J. Tabernakel voltooi Ex. 40:17

ca. 1473 v.G.J. Moses voltooi die boek Job Job 42:16, 17

Verbond met Israel in Moab Deut. 29:1

Moses skryf Deuteronomium Deut. 1:1, 3

ca. 1450 v.G.J. Die boek Josua voltooi Jos. 1:1; 24:26

Dood van Josua Jos. 24:29

1107 v.G.J. Dawid word in Betlehem gebore 1 Sam. 16:1

ca. 1090 v.G.J. Samuel voltooi die boek Rut Rut 4:18-22

ca. 1078 v.G.J. Die boek 1 Samuel voltooi 1 Sam. 31:6

ca. 1040 v.G.J. Gad en Natan voltooi 2 Samuel 2 Sam. 24:18

1027 v.G.J. Tempel in Jerusalem voltooi 1 Kon. 6:38

Jona voltooi die boek Jona Jona 1:1, 2

ca. 820 v.G.J. Die boek Joël moontlik geskryf Joël 1:1

ca. 804 v.G.J. Amos voltooi die boek Amos Amos 1:1

ca. 778 v.G.J. Jesaja begin profeteer Jes. 1:1; 6:1

ca. 758 v.G.J. Hosea ‘word koning’ van Israel 2 Kon. 15:30

n. 745 v.G.J. Hosea voltooi die boek Hosea Hos. 1:1

732 v.G.J. Sanherib val Juda in 2 Kon. 18:13

v. 717 v.G.J. Miga voltooi die boek Miga Miga 1:1

v. 632 v.G.J. Nahum voltooi die boek Nahum Nah. 1:1

613 v.G.J. Esegiël begin profeteer Eseg. 1:1-3

ca. 607 v.G.J. Obadja skryf die boek Obadja Obad. 1

ca. 536 v.G.J. Daniël voltooi die boek Daniël Dan. 10:1

522 v.G.J. Bouwerk aan tempel verbied Esra 4:23, 24

520 v.G.J. Haggai voltooi die boek Haggai Hag. 1:1

ca. 475 v.G.J. Mordegai voltooi die boek Ester Est. 3:7; 9:32

ca. 280 v.G.J. Die Griekse Septuagint word begin

16 Nisan: Jesus se opstanding Matt. 28:1-10

ca. 49-52 G.J. Paulus se tweede sendingreis Hand. 15:36–18:22

ca. 52-56 G.J. Paulus se derde sendingreis Hand. 18:23–21:19

Filippense Filip. 4:22

Kolossense Kol. 4:18

Filemon Fil. 1

LET WEL: Hoewel baie van hierdie jaartalle vasstaan, moet daar in gedagte gehou word dat party benader is op grond van die beskikbare getuienis. Die doel van die tabel is nie om onveranderlike jaartalle vir elke gebeurtenis vas te stel nie, maar om Bybelstudente te help om gebeurtenisse se plasing in die tydstroom te bepaal en te sien in watter verhouding hulle tot mekaar staan.

Vrae oor “Tabel van belangrike historiese jaartalle” en “Tabel van die Bybelboeke”:

(a) Vergelyk die twee tabelle en noem party van die profete en Bybelskrywers wat geleef het ⁽¹⁾ voor die oprigting van die koninkryk van Israel in 1117 v.G.J., ⁽²⁾ gedurende die tyd van die koninkryke van Israel en Juda, ⁽³⁾ gedurende die tyd vanaf die begin van die ballingskap in Babel tot die voltooiing van die kanon van die Hebreeuse Geskrifte.

(b) Bepaal die tyd van die skrywe van Paulus se briewe in verhouding tot sy sendingreise.

(c) Watter ander interessante punte merk jy oor wanneer ander boeke van die Christelike Griekse Geskrifte geskryf is?

(d) Koppel die volgende persone met ’n belangrike gebeurtenis in die Bybelgeskiedenis, en sê of hulle voor of na die gebeurtenis geleef het of assosieer hulle met ander persone wat gedurende dieselfde tyd geleef het: Sem, Samuel, Metusalag, Lot, koning Saul, Dawid, Job, koning Hosea van Israel, Salomo, Aäron, koning Sedekia van Juda.

(e) Watter besondere gebeurtenisse het plaasgevind gedurende die lewe van ⁽¹⁾ Noag, ⁽²⁾ Abraham, ⁽³⁾ Moses?

(f) Koppel die volgende jaartalle (v.G.J.) met die belangrike gebeurtenisse wat hieronder aangegee word: 4026, 2370, 1943, 1513, 1473, 1117, 997, 740, 607, 539, 537, 455.

Die skepping van Adam

Die wetsverbond by Sinai gesluit

Die vernietiging van Jerusalem

Die Jode keer ná Kores se bevel na Jerusalem terug

Die geïnspireerde skrywe van die Bybel begin

Die Vloed begin

Babel deur die Meders en Perse verower

Israel se eerste koning gesalf

Abraham steek die Eufraat oor; Abrahamitiese verbond  bekragtig

Die koninkryke van Israel en Juda geskei

Die noordelike koninkryk deur Assirië onderwerp

Nehemia herbou Jerusalem se mure

Die Israeliete uit Egipte verlos

Josua lei Israel in Kanaän in

Jerusalem se 70-jarige verwoesting eindig

[Tabel op bladsy 298]

TABEL VAN DIE BYBELBOEKE

(Party jaartalle [en plekke waar die boeke geskryf is] is onseker. Die simbool n. beteken “na”; v., “voor”; en ca., “circa”, of “ongeveer”.)

Boeke van die Hebreeuse Geskrifte voor die Gewone Jaartelling (v.G.J.)

Exodus Moses Woestyn 1512 1657-1512

Levitikus Moses Woestyn 1512 1 maand (1512)

Josua Josua Kanaän ca. 1450 1473–ca. 1450

1 en 2 Konings Jeremia Juda/Egipte 580 ca. 1040-580

Esra Esra Jerusalem ca. 460 537–ca. 467

Nehemia Nehemia Jerusalem n. 443 456–n. 443

Ester Mordegai Susan, Elam ca. 475 493–ca. 475

Prediker Salomo Jerusalem v. 1000

Jesaja Jesaja Jerusalem n. 732 ca. 778–n. 732

Jeremia Jeremia Juda/Egipte 580 647-580

Klaagliedere Jeremia Naby Jerusalem 607

Esegiël Esegiël Babel ca. 591 613–ca. 591

Daniël Daniël Babel ca. 536 618–ca. 536

Amos Amos Juda ca. 804

Obadja Obadja ca. 607

Jona Jona ca. 844

Miga Miga Juda v. 717 ca. 777-717

Nahum Nahum Juda v. 632

Sefanja Sefanja Juda v. 648

Haggai Haggai Jerusalem 520 112 dae (520)

Sagaria Sagaria Jerusalem 518 520-518

Maleagi Maleagi Jerusalem n. 443

Boeke van die Griekse Geskrifte, geskryf in die Gewone Jaartelling (G.J.)

Markus Markus Rome ca. 60-65 29-33 G.J.

Handelinge Lukas Rome ca. 61 33–ca. 61 G.J.

Romeine Paulus Korinthe ca. 56

1 Korinthiërs Paulus Efese ca. 55

2 Korinthiërs Paulus Macedonië ca. 55

Efesiërs Paulus Rome ca. 60-61

Filippense Paulus Rome ca. 60-61

Kolossense Paulus Rome ca. 60-61

1 Timotheüs Paulus Macedonië ca. 61-64

2 Timotheüs Paulus Rome ca. 65

Titus Paulus Macedonië (?) ca. 61-64

Filemon Paulus Rome ca. 60-61

Hebreërs Paulus Rome ca. 61

1 Petrus Petrus Babilon ca. 62-64

2 Petrus Petrus Babilon (?) ca. 64